Fotografi të rralla II

**fegi** · 10-08-2011, 07:27

Vlore (Hoxha)1934

**fegi** · 10-08-2011, 07:31

Shqipëria e Jugut, Gusht 1949. Megjithëse të gjithë jemi lëshuar plazheve, nuk do harruar se ka qenë një kohë kur gushtin e kalonim duke luftuar. Pas Luftës II Botërore, Greqia u zhyt në një luftë civile, e cila u ashpërsua gjithnjë e më tepër, derisa në vitin 1949 Stalini pranoi të ndërpriste mbështetjen për forcat partizane komuniste, duke respektuar kështu marrveshjen e Jaltës, e cila parashikonte mbetjen e Greqisë nën influencën britanike. Në këto kushte, brenda pak kohe partizanët grekë u vendosën në pozicione tërheqjeje, duke u grumbulluar përfundimisht përreth malit të Gramozit, zona e fundit të zotërim të tyre. Këtu ata përballuan për shumë kohë sulmet e forcave qeveritare monarkiste, duke patur edhe ndihmën e furnizimeve të fshehta sovjetike, që ju mbërrinin nëpërmjet kufirit shqiptar. Trupat monarkiste greke atëhere shkelën territorin shqiptar, me qëllim bllokimin e kërtij kanali furnizimi dhe për të goditur edhe në shpinë forcat komuniste. Këtu fillon edhe konflikti midis ushtrisë shqiptare që mbronte kufitin e vet dhe ushtrisë greke, konflikt i cili ka hyrë në histori me emrin “Provokacionet e Gushtit”. Përpjekjet midis palëve vazhduan me ndërprerje nga 2 gushti deri në 5 shtator 1949 në zonat e Bilishtit, Kapshticës, Leskovikut dhe Konispolit, duke i shkaktuan Shqipërisë qindra civilë dhe ushtarë të vrarë, si edhe dëme materiale në fshatrat e kufirit. Gjithashtu, edhe forcat monarkiste greke lanë dhjetra ushtarë të vrarë në territorin shqiptar, madje edhe robër lufte. Provokacionet e Gushtit, mbeten i vetmi konflikt i armatosur, në të cilin u implikua ushtria shqiptare pas Luftës II Botërore. Në fotografinë e parë, paraqiten dy ushtarë shqiptarë të vendosur në një çerdhe mitralozi, duke vrojtuar në anën tjetër të luginës, ku duhet të jenë vendosur trupat greke. Mitralozi është i prodhimit sovjetik, furnizimet e të cilëve sapo kishin filluar të mbërrinin në Shqipëri përmes portit të Durrësit. Në fotografinë e dytë, një grup oficerësh diskuton duke studiuar hartë dhe dokumenta ushtarake. Bie në sy veshja e tyre, e përbërë nga një konglomerat materialesh. Kështu, helmetat e tyre dhe rripat e mesit që mbajnë, janë të gjitha italiane, natyrisht të mbetura që nga koha e Luftës, ndërsa uniformat janë të prodhimit sovjetik. Vini re, të gjithë oficerët i kanë hequr spaletat me shenjat e gradës, gjë që bëhej për të mos u dalluar nga snajperët grekë, pasi spaletat ishin prej bronxi dhe shkëlqenin në diell. Njëri prej oficerëve mban në gjoks Urdhrin e Trimërisë, të merituar siç duket gjatë luftimeve. Në foton e tretë paraqitet një varrezë e improvizuar ushtarësh pranë Bozhigradit. Të vrarët varroseshin përkohësisht pranë zonave ku kishin rënë për tu spostuar më vonë në vendet e tyre të origjinës. Një oficer po lexon ne respekt emrat e të rënëve të shkruar në copa të thjeshta dërraze. Megjithëse të pajisur keq e të komanduar edhe më keq, këta njerëz i qëndruan presionit të frontit dhe e kryen detyrën e tyre përpara Atdheut. Politika ka bërë të pamundurën që, për interesa të sajat, dikur ta kujtonte sa më pak e sot të mos e kujtojë fare, këtë faqe dinjtoze të historisë së shtetit shqiptar.R.Mapo