Rahoveci

[вlαck'swαn]

Rahoveci eshte qyteze dhe komune ne pjesen jugperendimore te Kosoves.Paraqet nje nder vendet me te vjetra te Kosoves.Ftoj dhe rahoveclite e tjere te prezantojne vendit e tyre dhe shqiptaret e tjere ne sofren tone !

[Gordon Freeman]

Rahoveci eshte qytet i vogel mirpo krejt Kosoven e furnizon me vene e raki!

Pershendetje

[вlαck'swαn]

Eshte i vyeshem dreqi. ahaha
A ka dikush t`rahovecit knena a jo ?

[Hard_Style]

...pse a n'kosove osht ky qytet a?

[вlαck'swαn]

Po ishalla

[ryma]

Amin INSHALLA..

[Agim Metbala]

HISTORIKU I SHKURTËR I KOMUNËS

Në bazë të hulumtimeve arkiologjike mund të konkludojm se në teritorrin e komunës së Rahovecit janë zbuluar disa fakte arkiologjike, të cilat tregojnë se këto vise janë përplot me relikte të vendbanimeve të dikurshme antike, të cilat rrjedhin nga epoka e hershme romako-ilire ( E. Çershkov). Kështu p.sh në fshatin Reti janë gjetur dy epitafe-pllaka mermeri nga koha romake ku është bërë shkalitja e tekstit latin, në njërën pllakë qëndron ky mbishkrim "D (is) ma(anibus) Aur(elia) Catulla vixit annis XX Popaj F(iliae) b(ene) M(erenti)". Në pllakën e dytë është shënuar teksti sa vijon: "D(is) M(anibus) Scerviae-dus Sita es Vix(it) an(nis) XXX interfectus a llatromibus si ta Dasi p(pater) f(ilio) p(iissimo) et Sibi et Caiae Dasi coniugi b(ene) m(erenti) Vius F(aciendum) C(uravit)". M. Krasniqi në punimin e tij mbi Rahovecin thekson se përveq këtyre epitafave, pllakave të mermerit në ngastrën e fshatit të përmendur Reti, është gjetur edhe një pllakë e thyer nga koha Romake ku është skalitur teksti …et Sitae F(ilio) sumi cor(niculario) c(o) hor(tis) pri(mae)Dardanorum V(i) ixit an(nis) XXX b(ene) m(erenti) P(osuit). Dy mbishkrimet e para janë familjare deh nuk tgregojnë se çka kan qenë ata për të cilët janë ngritur këto përmendore, ndërsa nga përshkrimi i tretë i pllakës së thyer shihet se ajo është e ngritur "i Siti të birit Sume flamurtarit të kohortës së parë të Dardanëve". Me rastin e gërmimit të terenit më 1953 kur është ndërtuar bodrumi i verës në Rahovec, gjithashtu është gjetur një numër sendesh arkiologjike (dy qypa të mëdhenjë, njëri nga këto ka vëllimin 400 litra, monedha metali, maje të shtizave, elefandi i bronzës e tjera për të cilën mendohet se ka prejardhjen nga epoka e hershme romake (M. K.). Mu në afërsi të Rahovecit në Bërnjakë duhet të jetë vendbanimi nga periudha Romake, e më vonë ka qenë i ndarë në dy vendbanime si Bërnjaka e Ulët dhe Bërnjaka e Epërme. (Duhet të bëhen gërmime arkiologjike rreth pronit të Rimnikut në afërsi të Bërnjakës). Edhe në fshatin Çifllak është gjetur "Altari Romak i sakrificës", eksponati i është dorzuar Muzeut Arkiologjik të Prizrenit. Edhe gjatë mesjetës në shek. XIV (me 1348) Rahoveci përmendet si vend i cili kufizohet me disa fshatra përreth si teritorr vreshtar. Po i cekim disa vendbanimet të cilat përmenden e këto janë: Shtavica, Bërnjakë, Krusha, Kobillogllava, Babindoli, Hoça, Maja e Shkadrumit, Bjeshka e Shkozës (M. K.). Poashtu Rahovecin mund ta gjejmë edhe në hartat e vjetra të vitit 1689. Në pjesën e dytë të shekullit XVIII, Rahoveci përmendet si qytezë, në vitin 1770 si qytezë "Ravac" por ka edhe emra të tjera që gjinden në harta të vjetra si që janë: Rahuaz, Rahuiz, Rahova, Ravaz, Rahovce etj., ndërsa në vitin 1911 për herë të parë shkruhet në hartë si Orahovac sipas J. Cvijiqit.
Në pjesën e dytë të shekullit XIX ku në këtë teritorr bëhet themelimi i bajraqeve në kazën e Rahovecit, të Palluzhës dhe Hoçës së Vogël që i kan takuar regjionit të Prizrenit. Prej asaj kohe Rahoveci bëhet si qendër Administrative e bajrakut të dikurshëm të Hoçës së Vogël dhe Palluzhës.
Mirpo duke bërë analizimin e burimeve të shkruara që nga periudha e Osmanlive në Kadishullin Ballkanik mund të konstatojmë se kjo tërësi në pikëpamje të organizimit administrativ të Prizrenit, i cili shpeshherë e kan ndryshuar madhësin teritorriale të funksioneve të tija administrative varësisht nga ngjarjet historike dhe riorganizimit administrativ-ushtarak, në pjesën europiane të Perandorisë Osmane.
Sipas regjistrimit të vitit 1528 kuptojmë së Sanxhaku i Prizrenit kishte tri kaza: Prizrenit, Trgovishtën dhe Hoça e Vogël. Gjatë këtij intervalit kohor nahija e Hoçës të cilat i përfshinte shumicën e vendbanimeve të komunës së sotme të Rahovecit kan qenë të përfshirë në Sanxhakun e Prizrenit.
Gjatë vitit 1591 të gjitha vendbanimet e Anadrisisë kan qenë nën sundimi Administativ të nahisë së Hoçës së Vogël në të cilin kan egzistuar 96 fshatra (S. Rizaj).
Në gjusmën e shekullit XVII sipas shenimit udhëpërshkruesit turk Haxhi Kallfës, Hoça e Vogël ka qen Kadillëqi që i ka takuar Sanxhakut të Prizrenit. Sipas Ali Çaushit me 1653 Sanxaku i Prizrenit gjendej në kuadrin e Vilaetit të Rumelisë, kurse sipas një burimi Osman nga viti 1667 Sanxhaku i Prizrenit kishte këto Kadillëqe: Prizrenin, Rahovecin, Suharekën dhe Hasi i Prizrenit.


Gjatë shekullit XIX me themelimin e Vilaetit të Kosovës, Prizreni ka ngelur si qendër Sanxhaku i cili ka përfshirë pesë kaza respektivisht rrethe: Prizreni, Rahoveci, Tetova, Gostivari dhe Lumën (M. Kaleshi).
Me themelimin e Vilaetit të Kosovës me seli në Shkup duke filluar që nga viti 1888 Prizreni bëhet përsëri njeri nga gjashtë Sanxhaqet e Vilaitit të Kosovës në përbërjen e të cilit krijohen pesë kaza: Prizreni, Rahoveci, Tetova, Gostivari dhe Luma. Rahoveci bëhet si qendër Administrative e Anadrinisë.

[Agim Metbala]

Ali Hoxha - prof. i gjeografisë

FAKTORËT NATYROR

• pozita gjeografike:………………..

Territori i komunës së Rahovecit përfshihet në regjionin e Prizrenit dhe ka një pozitë të mirë gjeografike. Shtrihet në pjesën qendrore të gadishullit Ballkanik dhe i takon Europës juglindore.
Ky teritor përfshin pjesën qendrore dhe jugore të rrafshit të Dugagjinit dhe është i ndarë në tri tërësi ose mikro regjione e keto janë: rafshirë-luginore, kodrinore dhe malore. Teritori i komunës shtrihet në hemisferën veriore të ekuadorit me shkallë 420 e 30’ dhe 420 e 50’ të gjërsise veriore gjeografike dhe ndërmjet 200 e 21’ dhe 200 e 55’ të gjatësisë lindore gjeografike. Vendbanimet në komunën e Rahovecit janë të koncentruara në lartësitë mbidetare prej 310 m. (Krusha e Madhe pjesa e re e vendbanimit pjesa lindore të bregut të lumit Drini i Bardhë) deri në 920 m. lartësi mbidetare që është i koncetruar vendbanimi i Zatriqit.
Për kah lartësia mbidetare këto vendbanime ndahen në luginore-rrafshirë, kodrinore dhe malore.
Vendbanimet të cilat janë të përfshira në lugina ose rrafshira janë këto: (310 – 350 m.) Xërxa, Fortesa, Gexha, Malësia e Vogël, Ratkoci, Denji, Dabidoli, Çifllaku, Nagaci, Hoça e Vogël dhe Retia.
Vendbanimet të cilat janë të përfshira në lartësit mbidetare prej 350 – 600 m. qe i takojnë kategorisë së vendbanimeve kodrinore janë: Rahoveci, Drenoci, Senovci, Pastaselli, Palluzhë, Kramoviku, Mrasori, Hoça e Madhe, Apterushë, Zaçishti, Patoçani i Ulët, Patoçani i Epërm, Nashpalla, Bratotini, Vranjaka, Celina dhe Krusha e Madhe (edhe pse disa pjesë të reja të vendbanimëve të këtyre fshatrave u takojnë pjesës së kategorisë së luginave ose rrafshirave.)
Vendbanimet malore shtrihen në lartësitë mbidetare prej 600 – 1.000 m. e këto janë: Zatriqi, Kazniku dhe Guri i Kuq (shiko hartën e mëposhtme).

• kushtet klimatike………………
Ne territorin e Komunës së Rahovecit mbizotëron klimë kontinentale me ndikim mesdhetar. Reshjet vjetore në Rahovec arrijnë në 765mm dhe temperatura mesatare e ajrit është 11.8 C. Muaji me i nxehtë eshtë Korriku me nje temperature maksimale prej 38,5 º C, ndërsa ne dimër muaji më i ftohtë është zakonisht muaji Shkurt, me një temperature minimale prej – 14,5 º C. Më së shpeshti fryejnë ernat e veriut (11,8 %),veri-lindja (62 %),dhe perendimi (50%),ndërsa më së paku fryjnë ernat e jlindjes (17%),jugut (14 % ) dhe jug-lindja (4 %).

• karakteristikat seizmike:………………..
Në territorin e Komunës së Rahovecit janë vrejtur të gjitha dridjet seizmike të cilat kanë ndodhur në Gadishullin Ballkanik (Shqipëri,Sërbi,Mali Zi,Maqedoni,Rumuni etj) si dhe nga Gadishulli Apenin (aktivizimi i vullkanit Vezuf si dhe Etna në Siceli-Itali)Dëmet ishin të vogëla të cilat janë manifestuar me dëmet materijale të vogëla në objektet të ndërtuara nga materijali i dobët.
Sipas Hartës seizmike të Kosovës komuna e Rahovecit bënë pjesë në dy shkall të intenzitetit seizmik prej 70 dhe 8 0 Merkalit.Qyteti i Rahovecit ponjashtu është i ndarë në dy pjesë dhe atë 70 dhe 80 të Merkalit.
Qyteti i Rahovecit në pjesën veri-lindore dhe lindore i takon shkolles 70 dhe pjesa veriore dhe perendimore i takon shkolles së 80.
Gjithashtu sipas të dhënave hartografike me të cilat disponojm shifet se në komunën e Rahovecit shtrihen plasjet e mbuluara gjë që tregon karakteristikat specifike tektonike.

• resurset natyrore:………………………..
Në territorin e Komunës së Rahovecit ka rezerva të gurit dekorativ dhe minerale si krom, azbest, nikel, kobalt, bakër dhe qymyr guri (thengjilli).

Gurët decorative:- gjendet në afërsi të fshatit Drenovc, në një largësi prej 5.5 km nga qyteti i Rahovecit. Rezervat për këtë material ndertimor dekorativ mendohet të jenë rreth 207,386 m³ . Shtresat e lezolitit dekorativ janë siperfaqesore të mbulluara me një shtresë humusi prej 0.5 m.

Gurët gelqerorë:- gjenden në Hudhrat e Danit, një vend në veri-perëndim të qytetit të Rahovecit 8 km larg tij. Ato shtrihen në formë blloqesh me trashësi që varion nga 0.3 në 2 metra, dhe janë 1.5 metra poshtë sipërfaqes së tokës. Gurët gëlqerore paraqiten në ato të kuq dhe murrëm. Gëlqerorët e kuq paraqesin më shumë interes ekonomik. Rezerva e gurëve gëlqerorëve mendohet të ketë nje volum prej 382,913 m³.

Azbestihtresat e lezolitit të azbestit janë të përqëndruara në afërsi të fshatit Rudin/Pastasel ne perëndim të Rahovecit, në një largësi prej 8 km.
Në bazë të hulumtimeve (janë bërë 4 shpuarje) është përcaktuar sipërfaqja e shtreses prej 100.000 m² dhe mendohet që rezerva të kapë shifrën prej 10,000,000 Ton. Kjo e dhënë është e përafert dhe kërkon hulumtime të hollësishme gjeologjike.

Kobalti, Nikeli dhe Bakri:-Ne rrethinën e Gurit te Kuq janë konstatuar shtresa e xeheroreve te Nikel-Kobaltit. Përberja mesatare e këtij xeherori sipas hulumtimeve të bëra vite më parë per mineralin në formë të ngurtë është (Nikeli 0.18%, Kobalti 0.13 % dhe Bakri 2.73 %). Sasia e rezervave të këtij xeherori nuk dihet.

Kromi-mendohet që ky mineral të gjëndet përgjatë luginës së Drinit të Bardhë në një sipërfaqe rreth 60 km² dhe përkatësisht në lokalitetet Qëndresë, Gradisht, lugina e prroit Rimnik, Delja, Shipi në Zadriq, Sharnica mbi Qëndresë, Drenovci, Guri i kuq, Kanzniku, etj.

Thëngjilli- gjëndet në lokalitetet e Hoçës së Madhe, Krushës, prroit të Nagacit, Ratkoci, etj. Për të përcaktuar sasine e rezervave dhe cilësitë kalorifike të thëngjillit duhen bërë hulumtime të thella gjeollogjike.

Se fundi, sipas Komunës egziston mundësia që të gjënden shtresa naftëmbajtëse ne territorin e Komunës së Rahovecit. Vëndodhja e tyre mendohet të jetë në fshatin Kramovik dhe përgjatë rrjetjes së Drinit të Bardhë deri në Krushën e Madhe.

• Reliefi:
-karakteristikat pedologjike
Territori i Komunës së Rahovecit ka llojllojshmërinë e dukshme pedologjike e cila pasqyrohet me numër të madhë të grupeve të llojeve të tokës,e në përbërrjen e saj ka 8 lloje dhe 21 nënlloje, ku i jepë një pamje mozaike territorit.
Nëse përjashtohet toka skeletore e cila paraqet në vendin e saj ekzistuese,tokat tjera janë nga supstratet e bartura.Ato janë formuar pjesërisht nga sedimentet liqenore dhe rrjedhjeve të ujrave.
Prezenca e një numrit të madh të lloit të tokave të cilat sipas karakteristikave dhe mundësive për shfrytëzim në bujqësi,dallohen mjaftë që nga rezultati i ndikimit të faktorëve të ndryshëm në formim.
Është me rëndësi ndikim i njeriut në shfrytëzimin e tokës qgjë që shpeshherë mund të jetë mjaft negativ që shihet përmes mosujitjes racionale dhe pyllzimit ,shfrytëzimi jo racional i pyjeve me çrast vie deri te erozioni e te ne ky fenomen është i perqendruar në shumë vende të komunës .
Në bazë të hulumtimit në teren dhe hulumtive laboratorike të llojeve të tokës në Komunën e Rahovecit ndahen në këto lloje:

a. Litosol mbi formacione shkëmbijsh ultrabazik (serpentinët) / 6/
b. Litosol mbi formacione shkëmbijsh gëlqerorë /10/
c. Aluvijumi zallorë (rrërës) /15/
d. Alivijumi deltynorë /17/
e. Delivjumi deltynorë /23/
f. Aluvijumi-deluvijumi tokë deltynore /27/
g. Tokë livadho deltynore /29/
h. Tokë eglijuar mineralo-moçalike deltinor /33/
i. Rendzinë ehinjt-kafe mbi supstratet gëlqerorë të butë /42/
j. Rendzinë tipike në supstratet gëlqerorë /44/
k. Rendzinë e hinjt kafe mbi supstat gëlqerorë /45/
l. Rendzinë tipike mbi serpentinët /51/
m. Rendzinë e hinjt-kafe mbi serpentinë /52/
n. Smonicë e pakarbonizuar /70/
o. Smonicë në proçes të kafenizuar /71/
p. Smonicë e kafenizuar /72/
q. Smonicë e lesivuar me pseudoglej /74/
r. Smonicë e eroduar /77/
s. Tokë e kuqe e cekët mbi formacione gëlqerore /86/
t. Tokë e kuqe mesatarisht e thellë mbi formacion gëlqeror /87/
u. Tokë e kuqe e kafenizuar mbi formacion gëlqeror të fortë /89/
v. Tokë e kuqërimit kafe rënor deltynore mbi sedimentet të kuqërimit /90/
w. Tokë e kuqërimit kafe e lesevuar mbi sedimentet të kuqërimit /94/
x. Tokë e kafenjt deltynor mbi argjil liqenor /100/
y. Argjila liqenore /101/
z. Shkëmbij ultrabazik /118/
aa. Pseudoglej podzolik-tokë /134/
bb. Pseudogleji argjilor /138/
cc. Shkëmbij /150/
Të gjitha këto llojet dhe nënllojet e tokave të shënuara më lartë janë të paraqitura në hartën pedologjike të komunës së Rahovecit.

-karakteristikat gjeologjike
Teritorri i komunës së Rahovecit ka pasur të kaluarën enjejtë gjeologjike si Kosova në tërësi,Maqedonia,Shqipëria si dhe pjesët tjera të Gadishullit Ballkanik.
E kaluara gjeologjike e cila llogaritet në shumë milion vite dhe ka patur ky teren disa faza të rëndësishmey faza janë detare,ku në këtë pjesë ka egzistuar Deti (Deti Tetis),një liqenore,,kur liqenet neogjene në hapësirat të gjëra të pjesës jug-lindore të Gadishullit Ballkanik kanë qnë të lidhura mes veti,dhe dy faza kontinentale:njera ka egzistuar në periudhën e hershme gjeologjike në fund të mezozoikut dhe e dyta ku edhe tani egziston nënë ndikimin e fuqive endogjene dhe egzogjene.
Në dy periudhat e ate në periudhën prekambriane dhe në fillim të palezoikut të mesëm në hapësirën e Bullgarisë jug-perendimore,Greqisë veriore dhe të Maqedonis lindore ka egzistuar masivi i vjetër malor në shkenc i njohur si Masivi i vjetër Rodop dhe në Kosovë shtrihet rreth Gjilanit dhe Qytetit (Nova Bërda).Pjesët tjera të Kosovës ,Drenicës dhe Dukagjinit,pjesët e Maqedonisë,greqisë, dhe Shqipërisë që ishin të përfshirë ose të mbuluar me Detin Dinarik.Kjo tregonë se në historin gjeologjike teritorrin e Komunës së Rahovecit si dhe tërë Kosova ka qenë e përfshirë në ujë në të cilën me miliona vite janë formuar sedimentet detare-liqenore.

kurse studimet më detale janë bërë rreth viteve 1958-60.
Në ndërtimin e tyre hynë formacione me moshë:
• Holocene,Plistocene
• Pliocene,kretake dhe
• Jurasike



1. Holocen-formacioni hollocen ndërton fundin e luginës së Drinit Bardhë.Kjo përmban materijal lumor (rrërë,zhavor dhe lymë) duke krijuar rafshe aluvijale përgjat shtretërëve të lumejve.
2. Pliocene-Formacionet të pliocenit ndërtojnë pjesën periferike të maleve zatriq,kaznik dhe shkozë,ku përbëhen nga sedimentet liqenore(rrërë,zhavor dhe argjilë.
3. Kreta-Formacionet e kretakut ndërtojnë pjesën lindore dhe veriore të malit Zatriq si dhe masivi i shkozës që shtrihet në veri,verilindje të qytetit të Rahovecit në drejtim të këtyre fshatrave Hoçë e Mahe,Zaqisht si dhe Epterush .Ky formacion prezentohet me shkëmbijt gëlqeror e si shembull është masivi te ura e fshejt (Gradish si dhe në qytetin e Rahovecit).
4. Jura-prezentohen formacionet diabazike,serpentine,gabrot,ku shkalla e serpentinit sillet rreth 70-80 %.Ky formacion përfshin territor më të madh se formacione tjera ,ku kanë shtrirje VVP-JJL.

-karakteristikat tektonike
Me qenë se komuna e Rahovecit shtrihet në pjesë qëndrore të gropës së Dukagjinit,krijimi definitiv është i lidhur me lëvizjet e reja tektonike të cilat janë zhvilluar në orogjenezën alpike.
Gropa e Dukagjinit përfshihet në tri zona Korabit,Gashit dhe e Mirditës.Në zonën e mirditës shtrihen malet e Hasit,Horsti i Dukagjinit (Horst do të thotë ishull) dhe malet qëndrore të Kosovës në lartësin apsolute 800-1300 m.
Këto male paraqiten me shkarrje dhe rrudhosje.Në këto shkarrje aktiviteti tektonik është i shprehur edhe në shpërthime të materijalit vullkanik nëpër plasa të tyre dhe janë formuar masivi ultrabazik i malit zatriq dhe kaznik
Mali i zatriqit,Kaznikut dhe i Shkozës ndërtojnë pjesën e Horsti t të Dukagjinit.Reliefi i sotshëm është formuar me ndikimin e lëvizjeve tektonike dhe të proçeseve erozive.Vijat e përgjithshme morfologjike (lartësi,anët e rëpijta,çarrjet etj. Me të cilën shprehet reliefi inicial i malit të krijuar me lëvizjet radiale në fazën e orogjenezës shtajere.
Në aktivitetin tektonik kanë dominuar lëvizjet tektonike zbritëse të zhvilluara përgjat plasave të vjetra të cilat janë përcjellur me aktivitetet vullkanike.Përmbysjet e kësaj zone kanë vazhduar deri në mbarim të kretakut dhe në fillim të paliogjenit dhe të miocenit e më vonë.
Në shiqimin tektonik të Horstit të Dukagjinit i cili është krijuar me lëshimin e bazenit të Pejës,Rahovecit si dhe të Mirushës në drejtim të shtrirjes VVP-JJL,mund të supozojm me lëvizjet radiale në fazë shtajere së pari është lëshuar Bazeni i Pejës,bazeni i levantit të Rahovecit,Mirushës si dhe të gropës së Dukagjinit kur është definitivisht krijuar Horsti i Dukagjinit
Mali i Shkozës,Zatriqit dhe Kaznikut paraqesin një renditje morfologjike të Horstit të Dukagjinit të maleve të gjëra 10 km dhe të gjëra 20 km.Majet të thepisura janë të theksuara,anë të prera dhe në pjesën më të madhe janë të zhveshura.Janë të formuara nga formacionet gëlqerorë dhe serpentinve dhe shquhen me figuracion intenziv të shkëmbijve dhe formave të ndryshme të çarrjeve nëpërmjet të cilave bartet materijali rezidial,kështu që toka është në formë të skeletit ,ndërsa tereni i thepisur në formë karstike dhe me munges të sasisë së mjaftueshme të ujit.
Komuna e Rahovecit është në përbërrje të llojllojshme gjeomorfologjike.Në veri shtrihen malet e Zatriqit dhe Kaznikut ,përbërrja e të cilit është nga serpentinet dhe perioditet e serpentuara,diabaze,dollomitet,spiletet nga periudha e Jurasikut.Gabrot ,senoni i pa ndarë,turoni,në veri janë konglomeratet,zhavori dhe rëra në teracat lumore të vjetërsisë plistocene në të cilat lidhen terrenet nën diabaza të formacioneve brirore të dinarideve nën zhavorë,rëra dhe argjila të teracave liqenore ku çfaqen dhe mergeli dhe argjila me thëngjill.
Vendbanimi i Rahovecit është i locuar në teracën liqenore në të cilën proji Vrella ka formuar shtratin e tij dhe në këtë mënyrë ka formuar luginën të rrethuar nga të gjitha anët me shpatije,vreshtat të mbjellura ,pemët dhe perimet e tani shumica e këtyre anëve janë ngritur objektet të banimit.
Tereni e vedëbanimit si dhe rethina e sajë më e afërt dhe më elargët janë të përbërjes së ndryshme gjeologjike, e pjesa vendëbanimit në veri dhe veri-lindje shtrihet gjëlqerorët dhe sedimentet të shkumsit të lartë në malin e Shkozës.
Pjesa më e madhe e vendbanimit është e përbër nga mergeli, argjili , rrëra dhe zhavori i vejtërsisë pliocene. Terenet në afësit të vendbanimit janë të përbërjes njëejtë gjeologjike i cili është malë në formë të ishullit-horst më përbërje gjëlqerore.
Nga pjesa e shpatijëve të projit të vrrellës Rahoveci hapet nga anadrini dhe lugina e Rrafshit të Dukagjinit, nga pjesa veri – lindore e mbyllë mali i Shkozës, ndërsa nga pjesa veriore maja e Zatriqit ( 1039 m) .
Terenet në të cilët është e locuar vendbanimi si dhe ato në të cilët ai zgjërohet mëtutje gjendet në zonën e ekspazicionit jug-perindimor.
Pjerrtësit e terenit në pjesën e vjetër të vandbanimit lëshohen ka jug-perendimi në pjesën e re e vendbanimit, si dhe terenet në të cilëb do të zgjërohet më tutje,gradualisht lëshohen në drejtim të rafshirës aluviale të projit të vrellës e në drejtim të lindjes dhe jug-jundrej dhe nga drejtimi i veriut dhe veri-perendimit të kësaj rafshire.
Kushtet më të përshtatshme gjeomorfologjike për zgjerimin e mëtejmë të vendbanimit shtrihen në pjesët e luginës dhe rafshirës aluviale të projir të vrellës nga drejtimi jug-perendimor.
Sipas rëndisë , përpos Rahovecit duhet cekur edhe këto vendbanime si qe janë, Xërxë,Ratkoc,(Drini),dhe Krusha e Madhe si vendbanimet të kategoris së IV të zhvillimit të vandbanimeve në komunë të cilët do të kejn funkioce qendrore. Duhet të theksohet se vendbanimi i Xërxës është udhëkryqe i komunakacionit në rrugëe tri drejtimet themelore, Rahovec-Prishtinë, Gjakovë Prizren dhe drejtimi sekundar për Kramovik.Nëpër këtë vendbanim kalon edhe hekurrulla prej Fushë Kosovës deri në Prizeren ku edhe Xërxa është si stacion qe e shfrytëzjnë dy komuna e Rahovecit dhe Gjakovës.
Xërxa paraqet dhe potencialin ekzestues të qendrës induastriale për përpunimin e grurit zhavorit dhe rërës dhe si qendër për rekracion pasi qe në këtë pjesë është kanjoni eupagjenik- atraktiv te Ura e Fshenjët.Xërxa është përball Rahovecit e cila shtrihet në terenit me pjertësi të rafsh të përbër nga konglomerart, zhavor, rërë dhe teracët të lumit (holocejni dhe pleistocen).
Në këtë hapsir janë të përqendruara dhe ujrat nëntoksore, gjë qe duhet të mireën parasysh ndërtimi dhe zgjerimi e këtij vendbanimi.
.

[Agim Metbala]

-kategoritë e tokës

-lartësia mbidetare
Ky territor shtrihet ne pjesën qëndrore dhe jugore të rrafshit të Dugagjinit,ne nje lartesi mesatare mbidetare rreth 550 m; dhe është i ndarë në tre mikro-regjione: 80,6 km² (ose 29.17%) rafshire-luginore me lartesi mbitetare 310-350 m; 162,2 km² (58.7%) terren kodrinor me një lartësi mbidetare nga 350 në 600 m dhe; 33,5 km² (ose 12.13 %) terren malor me një lartesi mbidetare nga 600

-karakteristikat e terenit%
Komuna e Rahovecit karakterizohet me këto tri lloje të terenit e këto janë;
dd. e rrafsht-luginore 80,6 km2 ose 29,17 %
ee. Kodrinore me 162,2 km2 ose 58,70 % dhe
ff. Malore me 33,5 km2 ose 12,13 %
T o t a l i : 278,1 km2

Nr.R. Vendbanimet-Emrat e fshatrave Llojet e terrenit (% e sipërfaqes së terësishme)

E rrafshët
-luginore Kodrinore Malore Totali
1 Apterushë 20 80 - 100
2 Brestoc 5 95 - 100
3 Bërtatin 10 90 - 100
4 Bërnjak
5 Celinë 50 50 - 100
6 Çifllak 100 - - 100
7 Drenoc - 100 - 100
8 Dejnë 50 50 - 100
9 Dabidol 40 60 - 100
10 Fortesë 90 10 - 100
11 Gexhë 100 - - 100
12 Guri i Kuq - - 100 100
13 Hoça e Vogël 70 30 - 100
14 Hoça e Madhe 20 80 - 100
15 Kaznik - - 100 100
16 Kramovik - - 100 100
17 Krusha e Madhe 80 20 - 100
18 Mrasor
19 Malësia e Vogël 100 - - 100
20 Nagac
21 Nashpall 10 90 - 100
22 Palluzh - 100 - 100
23 Pastasel - 100 - 100
24 Pataçan i Ulët 10 90 - 100
25 Pataçan i Epërm 10 90 - 100
26 Rahovec 20 80 - 100
27 Ratkoc 100 - - 100
28 Retijë
29 Retijë e Ulët
30 Sanoc - 100 - 100
31 Sapniq 80 20 - 100
32 Vrajak 20 80 - 100
33 Xërxë 100 - - 100
34 Zatriq - - 100 100
35 Zaçisht 10 90 - 100
TOTALE 29,17 58,70 12,13 100



• Karakteristikat hidrologjike të komunës
-lumenjët
-liqenet
-burimet e ujërave nëntokësor


*Kanioni tek Ura e Fshenjtë
Në komunën e Rahovecit rrjeti hidrografik është relativisht i mirë. Kjo paraqet pasurinë natyrore të komunës dhe një ndër kushtet për ekzistencën të botës bimore dhe njerëzore. Rrjeti hidrografisë së komunës së Rahovecit e përbëjnë disa qindra burime, puset, burime rrjedhëse dhe të qëndrueshme dhe prockat.
Puset janë objektet hidrografike të cilat popullata rurale dhe urbane kanë ndërtuar për nevojat e veta.
Burimet – janë format të rëndësishme hidrografike. Në teritorin e komunës së Rahovecit ka disa qindra burime periodike dhe të përhershme. Numri i madh i burimeve janë ato burime që burojnë në luginat e prockave – projeve dhe rrënzë kodrinoro-malor. Më së shumti ka burimet në luginën e Rimnikut, lumit të Hoçës, Apterushës etj. Posaqërisht këto burime janë karstike të cilat paraqiten në fund të shtratit të lumit.
Rëndësi të madhe ekonomike kanë burimet të cilat shtrihen në shpatiet e luginave dhe shtratit të lumit, pastaj burimet të cilat paraqiten në kodrat terciale të neogjenit. Kërkime hidrografike tregojnë se më së shumti kanë burimet karstike periodike dhe të përhershme. Burimet e këtilla gjenden në jug-perendim, veriut dhe veri-perendim, në rrënzë të malit Shkozës, Zatriqit dhe Kaznikut. Për hirë të kësaj janë formuar edhe vendbanimet rreth këtyre burimeve si që janë: Rahoveci, Hoça e Madhe, Zaçishti, Aptershave, Zatriqi, Drenoci, Senoci, Pastaselli, Kramaviki e tjerë (shiko tabelën në vijim).


Emërtimi Lartësia mbidetare Lit./sek. temperatura
Burimi i Rahovecit 390 5 – 8 13
Burimi i Zatriqit 920 5 13
Burimi i Apterushës 400 40 13
Burimi i Zaçishtit 415 15 13
Burimi i H.Madhe 420 10 14
Burimi i Sopotit 380 6 13

Lumi Drini i Bardhë edhe pse nuk buron ne komunën e Rahovecit, por të gjitha përrockat dhe lumenjtë derdhen ne të. Nëpër komunën e Rahovecit, ky lum rrjedhë me një gjatësi prej 30 km dhe pjesën më të madhe është edhe si kufiri administrative i komunave sic janë: Prizrenit, Gjakoves, Malishevës dhe Klinëes.
Lumenjtë-përrockat te cilat derdhen në Drinin e Bardhë janë: lumi Ratkoc, Rimnik, Palluzhë, Hoçë etj.
Për shkak të konfikuracionit të terenit lugina e Drinit në komunën e Rahovecit sillet 2 deri 5 km. Ndërsa gjërsia mesatare e shtratit të lumit prej 50 deri
100 m., thellësia e shtratit të lumit është 1 deri 5 m.. Hapsira e parë shtrihet prej Gradishit (Gexhes) gjerë të Kramovikut në një gjatësi prej 15km. Hapsira e dytë shtrihet prej Gradishit (Gexhes) gjerë në jug-lindje ndërmjet fshatrave Xërxë, Fortesë, Celinë dhe Krusha e Madhe dhe ndryshe quhet Anadrinia e Ulët.
Lumi Drini i Bardhë në Anadrininë e ka prirë masivin gëlqeror Gradishin ashtu që ka formuar Grukën (Kanjonin) eupegjenik atraktiv në gjatësi prej 450 m. Në kanjonin është ndërtuar Ura e Fshenjtë e cila është e gjatë 70 m. dhe thellsia prej harkut deri te shtrati i ujit është 30 m.
Lumi i Hoçës buron në fshatin Hoçë të Madhe në lartësi mbidetare 420 m. dhe rrjedh nëpër fshatra Brestovc, por para fshatit Brestoc bashkohet me procken e Babindollit dhe disa burimet të tjera dhe derdhet në Drinin e Bardhë.
Lumi Bellaja është dega e majatë e Drinit të Bardhë dhe është e gjatë 3 km. prej fshatit Fortesë deri te fshati Rogovë.
Lumi Duhllo buron në Rahovec dhe është i formuar nga tri burime (Duhllo, Vrella dhe Sopoti) nja 4 km. bashkohet me lumin e Rimnikut në harta topografike ky lum është i shënuar me emrin Gjegoja që do të thotë për popullin e kësaj ane është i pa njohur.
Lumi Rimnik buron në rrënzë malet Gërgavicë dhe në rrjedhjen e saj i merr disa burim të tjera. Ky lum ka rëndësi të madhe ekonomi për këtë anë. Lumi Rimnik gjatë rrjedhjes së vetë bashkohet me Duhllo dhe në fshatin Fortesë bashkohet me lumin e Sopniqit dhe formojnë lumin Bellaja.
Lumi Sopniq burimin e ka në rrënzë të malit të Drenocit dhe kalon nëpër fshatin Nashpall, Sopniq. Ky lum gjatë stinës së verës shtrati i tij i thatë dhe mund të quhet si lumi i Thatë
Duhet për të cekur janë edhe disa lumenjë-prockat si që janë: Ratkocit, Kramovikut, Palluzhës e tjera.

• Bota bimore dhe shtazore
-vegjetacioni\flora
-fauna

Komuna e Rahovecit kufizohet me këto komunaalishevë,Therand (Suharekë),Prizren,Gjakovë dhe Klinë.Lartësia mbidetare sillet prej 317 m në Xërxë dhe 1039 m maja e Zatriqit (Gradish).Ka klim mesatare kontinentale me ndikim të klimës mezdhetare e cila dëpërton me anë të luginës së lumit Drini Bardhë e cila është mjaftë e volitëshme për kultivimin e kulturave bujqësore si dhe kemi sistemin e ujitjes të Radoniqit me mbi 3.500 ha.
Të gjitha rrjedhat tokësore dhe nëntokësore i takojnë rrjedhjesë së Drinit Bardhë.
fFlora
Flora

Sipërfaqet bujqësore ,si sipërfaqet të randësishme ekonomike paraqesin bazën të rëndësishme natyrore për Komunën e Rahovecit.Kushtet të volitëshme klimatike ,sidomos numri i madh i ditëve me diell gjatë sezonit veror si dhe ujitja me anë të pipave për kulturat lavëtare (speca,domate,patate,bostan ,çepë etj) si dhe kultivimi i hardhisë së rrushit dhe pemëve.Sipërfaqet bujqësore përfshijnë një sipërfaqe prej 13.998 ha dhe sipërfaqet janë të mbjellura me këto kulturaruri,elbi,tërshëra,misri etj.
Siërfaqet më pjellore janë rrafshirat e Anadrinis duke filluar prej Mrasorit e gjërë në Krushë të Madhe e që më së shumti në këto toka kultivohen perimet,ndërsa në pjesët tjera kultivohen hardhia e rrushit (vreshtat) dhe pemë të ndryshme si që janëolla dardha,kumblla,pjeshka,arra,kajsia etj.
Duke patur klimën e përshtatëshme si dhe llojet e tokave në këtë territor më së miri kultivoht hardhia e rrushit .Sipërfaqet e mbjelluar me vreshta janë në sektorin privat 2.500 ha dhe në sektorin shtetëror 993 ha.,ndërsa tani 640 ha,ku sipërfaqe prej 353 ha janë reduktuar për shkak të vjetërsisë dhe luftës.Vreshtat e komunës së Rahovecit si dhe prodhimet e rrushit janë të njohur jo vetëm në Kosovë por edhe më gjërë.Prodhimet e tyre janë eksportuar në shtetet e perendimit,ndërsa tani nuk eksportohet dhe është problemi kryesor i bujqëve që miren me këtë veprimtari.
Livadhet përfshijnë një sipërfaqe prej 646 ha,ndërsa kullosat 4.391 ha.Këto sipërfaqe kanë ndikim në zhvillimin dhe mbajtjen e ekujlibrit të ekosistemit.
Sipërfaqet të përgjithshme të përfshira me pyje janë 1.617 ha.Pyjet janë të ulëta dhe gjatë luftës dhe pasë luftës janë shkatruar nga individët e pandërgjegjëshëm duke i shkatruar sipërfaqe të mëdha të pyjeve.Sipërfaqet e pyjeve përbëhen nga çarri ,dushk,por ka edhe shkozë dhe frashër të zi.Ka sipërfaqe të mëdhe të tokave të çveshura e në të ardhmën duhet ti kushtohet kujdes në pyllzimin e sipërfaeve të çveshura të komunës.
Me këto masa do të forcohet funksionimi i pyjeve në proçesin e mbrojtjes së mjedisit (ambientit),në stabilitetin për formimin e kushteve klimatike që do të mindëson për rekracion.Funksioni i pyjeve është mjaftë me rëndësi për mbajtjen e ekulibrit biologjik-ekologjik të këtij territori.

Fauna

Për gjatë komunës së Rahovecit në gjatësi prej 30 km rrjedh shtrati i lumit Drini Bardhë si dhe shumë proje dhe prockat që derdhen në këtë lumë që ka rëndësi të madhe ekonomike dhe në te gjenden numri i madh i llojeve të peshqive.Në Drinin e Bardhë ka më së shumti bërcak mustak,rapuli,marule,krap,gjal dhe trofta e cila lajmërohet kohë pas kohe.
Përpos peshqive ka edhe bretkoca,,gafore projesh dhe gjarpij të ujit.
Në ekonomit familjare kultivohen gjedhet,derrat,kuaj, si dhe shpezë.
Në territorin e komunës janë prezente edhe shtazët e egra si që janë:dhelpra,ujku,lepuri,derri i egër me numër të madhë dhe që tani edhe bënë dëmet të mëdha në kulturat bujqësore e që tani nuk lejohet gjuetia nga UNMIK-u dhe KFOR-i .
Shpezë në territorin e komunës së Rahovecit,që janë më të njohura janë këto:fëllënza,sorra,harabeli,pata e egër,sorra,korbi,bylbylat,plubat,kumria,skifteri (gjeraqina),shqiponja,pulat e egra dhe lejleku gjatë stinës verore e posëqërisht përgjatë rrjedhjesë së lumit Drini Bardhë.
Gjendja e tanishme e ekujlibrit biologjik-ekologjik të komunës së Rahovecit ka kushtet të përshtatëshme për zhvillimin e saj i cili do të ishte në rritjen e sipërfaqeve me pyje të llojeve të ndryshme të drujve,rruajtjen e gjendjes ekzistuese të peshqve dhe begatimi i tyre,kjo vlen edhe për llojet të ndryshme të shpezëve dhe egërsinave të cilat i ka ky territor.

[Agim Metbala]

Edhe pse tema është krejtësisht e natyrës tjetër, unë postova një pjesë të shkrimit të prof. Ali HOXHËS, që lexuesit e kësaj teme, të kenë parasysh disa të dhëna elementare të qyteti dhe komunës së Rahovecit...

Përshëndetje të përzemërt për të gjithë lexuesit e kësaj teme...