Dialog Nderkulturor

[uj me gaz]

Persa i perket "intensitetit te kulturave", eshte si puna e atyre veprave te Onufrit. Nje shqiptar i pafe apo mysliman i shikon dhe thote: "Sa piktura te bukura keto te Onufrit". Kurse kur nje shqiptar orthodhoks i shikon dhe thote: "C'fare dhurate te madhe i paska dhene Perendia Onufrit!".

Cfare dua te them me kete?

Qe produktet kulturore te nje komuniteti fetar jane nenprodukte te botes se pasur shpirterore te tij.

-bukuria madheshtine e permban ne vetvete, madheshtia bukurine shume rralle

-fete jane po aq nenprodukte te botes shpirterore te njerezimit sa dhe shkenca, apo arti. ne dallim nga keto dy te fundit qe kerkesen maksimale ndaj vetes e tjetrit e perkufizojne ne bukuri, fete kerkojne me cdo kusht madheshtine...

[chino]

Tema eshte e gjere, dhe kjo nuk vlen per te gjithe spektret e saj. Por persa i perket tolerances fetare mendoj se kjo nuk eshte e mundur pa qene nje mosbesimtar ne miniature. Nuk eshte e mundur qe nje besimtar i nje feje monoteiste te kete kuptim te cfaredolloji per nje besimtar tjeter. Vetem nese tolerancen e kupton si term bosh, mund te thuash se toleranca nuk kalon neper mosbesim.

Kur besimtaret thone se jane tolerante ndaj feve tjera, ka dy mundesi.
E para: Besimtari nuk e njeh fene e vete.
E dyta: Besimtari pretendon tolerancen (nuk e mendon seriozisht, vetem e pretendojne).

E para s'ka nevoje per sqarim te madh. Cdo fe monoteiste ne fakt perjashton mundesin e ekzistences te ndonje Zoti tjeter dhe deklaron mosbesimin ne kete gje si nje mosbesim. Prandaj s'mund te besosh ne Allahun dhe te tolerosh (te kuptosh) nje te krishter, i cili beson se Allahu nuk eshte Zot. E njejta vlen anasjelltas.

E dyta sqarohet nepermjet te supozimit te arsyeve. Secili ka te drejte te bej kete per vete. Une supozoj se besimtari pretendon tolerancen ne rend te pare per te "joshur" tjeret, per te fituar simpati, per te treguar se feja e tyre eshte e perputhshme me rendin kushtetutor demokratik. Pra besimtari ben nje loje, luan nje rol falso, kur flet per tolerancen. Kjo gje eshte e natyrshme. Eshte lufta e besimtarit per akceptance, per mosdenim, per mossanksionim social, per ekzistence. Besimtarit i ka ardhur koha te hyje ne lojen e mbijetimit te me te aftit (survival of the fittest). Po nuk e tregoi veten te perputhshem me berthamen e normave dhe njeherit kanuniin e sanksioneve (pra Kushtetuten), ai rrezikon te deklaroje veteveten si shenjester te mbareshoqerise. Per te iu shmangur te qenurit shenjester, besimtari jep nje pretendim (i cili eshte vellau binjak i "rrenes") se ka tolerance.

Keshtu duket puna, nese e cmon sinqeritetin.






*******

Sqarim:
Ne paragrafin e pare thashe se kjo gje nuk vlen per te gjitha spektret e temes. Kete e arsyetoj me specifikacionin qe fete kane ne kete pike. Shembull sqarues: Demokrat nuk je vetem atehere, kur beson vetem dhe perjashtimisht ne demokraci. Prandaj si demokrat mund te kesh kuptim edhe per nje komunist, pa e humbur vetine e te qenurit demokrat. Por kjo gje tek fete nuk funksionon per shkak te monoteizmit te tyre.

[elza]

Se besoi qe duhte te jemi fanatike ose dogmate ne besim, per ta quajtur veten se jemi besimtar ose e njofim mire fene tone. Ka te ngjare qe besimtaret e thjesht te mos e dine qdo hollesi qe ka te beje me fene, por "shartet e turqnise" dhe 10 rregulat e Bibles , besoi qe i din cdonjeri besimtare. Dhe duke u nisur nga kjo mendoi qe nese jemi tolerant dhe e respektojme fene e tjetrit apo edhe mosbesimin ne asnje fe te dikujt sdo te thot qe e meritojm te na quajn pa fe ose te padishem ne aspektin fetare.
Fundja secili do te shkoi vetem ne varre, andaje do te pergjigjet per te mirat dhe te keqiat e veta para gjyqit te madhe. Mendoi se Zoti si ka sjelle njerzit ne kete bote qe te mos e akceptojn njeri tjetrin per shkak te bindjeve fetare.
Andaje un mendoi qe toleranca fetare eshte pjese e ndertimit te personalitetit te qdo njerit. Toleranca dhe mirekuptimi ndaj enjerzve me te cilet kemi te bejme eshte baze per nje jete te civilizuar. Besoi qe te jesh tolerant dhe mirekuptues do te thot te jesh njeri me vlera te mira njerzore.