Politika e Varferia ne Shqiperi

[Duaje Siveten]

Start, 2009-11-19

Politika dhe varfëria

Hajro LIMAJ


Të gjithë njerëzit duan të jetojnë më mirë ekonomikisht. Ekonomia përcakton të gjitha elementet e tjera të një shoqërie njerëzore. Kjo dëshirë është veçanërisht te njerëzit që jetojnë në vendet në zhvillim dhe nuk kanë pasur mirëqenien e nevojshme.

Të tillë janë edhe shqiptarët, por, fatkeqësisht, me gjithë përmirësimet e pjesshme niveli ekonomik i shumicës së popullsisë te ne vazhdon të jetë i ulët dhe shumë i ulët. Këtë realitet e sheh dhe e pranon çdo njeri i arsyeshëm dhe që jeton midis të gjitha niveleve shoqërore. Ai që qëndron jashtë influencave partiake dhe që punën dhe jetën e tij nuk e lidh me partitë dhe liderët e tyre.

Kjo paanshmëri e shoqëruar me arsyen e gjakftohtësisë së analizës së fakteve dhe zhvillimeve atë e bën pjesë të atyre njerëzve që përballen me shumë vështirësi jetësore dhe nuk e bën krahë të propagandës zyrtare të pushteteve që venë e vijnë. Këtë realitet, me të cilin përballet shumica e qytetarëve të thjeshtë të këtij vendi, e vërtetojnë edhe organizmat ndërkombëtarë që monitorojnë zhvillimet e vendit tonë. Edhe pse qeveritarët në deklarimet e tyre e paraqesin Shqipërinë me ritmet e zhvillimit më të madh në rajon dhe në Europë, përsëri realiteti e hedh poshtë këtë propagandë të pabazuar në fakte dhe në shifra.

Përsëri ne ngelemi më të varfrit në rajon. Të ardhurat për frymë në Shqipëri, sipas të dhënave të vitit 2009, janë vetëm 3450 dollarë. Të gjithë fqinjët tanë kanë të ardhura për frymë më të larta, duke filluar që nga Bosnjë-Hercegovina me 4080 dollarë, Maqedonia 4410, Serbia 5480 dollarë dhe Sllovenia, që ka të ardhura rreth 7 herë më të larta se Shqipëria, 24180 dollarë. Natyrisht që neve na vjen rëndë dhe turp kur në renditjen e FMN-së dhe BERZH-it Shqipëria radhitet e fundit në Ballkanin Perëndimor dhe në vendin e tretë nga fundi, me të ardhurat më të ulëta në Europë.

Kur këtë realitet e lexojmë në raportet e institucioneve ndërkombëtare apo në faqet e shtypit të huaj, ne na skuqet fytyra dhe ligështohemi shpirtërisht për uljen e dinjitet dhe identitetit të vendit dhe popullit tonë të dashur. Kështu, gazeta “The Economist” ditët e fundit shkruante se 20 vjet pas rënies së komunizmit vendet e Evropës Lindore kanë përmirësuar jetesën e qytetarëve të tyre jo në mënyrë të barabartë, pasi disa vende janë pasuruar më shpejt, ndërsa disa të tjera mbeten ende të pazhvilluara.

Vendet si Shqipëria i paguajnë këto kosto për shkak të politikave ekonomike të gabuara të qeverisjeve, përhapjes së korrupsionit dhe krimit të organizuar, të dobësisë së shërbimeve nga partizimi i institucioneve dhe administratës publike, të kaosit të pronave, të mungesës së stabilitet politik, të mungesës së sigurisë, të braktisjes reale të politikave sociale ndaj të papunëve, të pensioneve shumë të ulëta edhe për ato që pretendohet se janë të larta, të rritjes së vazhdueshme të çmimeve të ushqyerjes ditore, të rritjes së taksave lokale dhe qendrore, të mosindeksimit fare të inflacionit vjetor e shumë të tjera.

Pra, realiteti dhe shifrat krahasuese flasin se pas 20 vjetësh tranzicion (1989-2009) akoma ndodhemi larg në raport me zhvillimet që kanë vendet e rajonit, pa folur këtu për vendet e Europës Perëndimore. Me pensionin 18000 lekë në muaj, i cili quhet “i lartë”, apo të punësuarve në shtet dhe në institucionet private me rrogën më të ulët me 18 mijë lekë në muaj, të cilët së bashku me ata që kanë pensionin dhe rrogën mujore më të ulët se ata, përbëjnë shumicën e popullsisë.

Pyetja është e thjeshtë dhe matematike: a mund t’i përballojnë shpenzimet mujore për pagesën e dritave, ujit, taksave vendore e qendrore, ilaçet e kurimit, ushqimit dhe veshjes minimale? Në asnjë mënyrë jo. Prandaj shumica e tyre jetojnë në varfëri, për të mos thënë në skamje. Dhe kjo shifër nuk mund të jetë në asnjë mënyrë 90 mijë familje, ndoshta as 900 familje, por më shumë. Është e trishtueshme që në këtë zhvillim që ka marrë bota, në mes të kryeqytetit banorët të marrin bukën në fund të muajit, duke u shënuar në listat e dyqaneve.

Por qeveritarët dhe politikanët tanë jetojnë në qiell dhe jo me këmbë në tokë. Ata pothuajse nuk i kushtojnë rëndësi fare gjendjes së vështirë ekonomike, pasi “barkngopuri nuk mendon për barkboshin”. Kjo duket në qëndrimet dhe deklaratat që bëjnë, në shkëputjen e plotë nga masat e varfra, në shmangien e kontakteve konstruktive dhe rritjen e dialogut me ta, në mosangazhimin e tyre real për ngritjen reale të nivelit ekonomik të shumicës së popullsisë, të shmangies së buxhetit nga nevojat jetësore të popullsisë, në investime dhe shpenzime që mund të bëhen kur populli të dalë nga kjo varfëri, nga korrupsioni dhe krimi i organizuar ekonomik, nga mungesa e transparencës së nevojshme për shpenzimet publike, për mosshërbimin korrekt ndaj qytetarëve për ujë, drita, ambiente e shumë të tjera.

Prandaj Shqipëria nuk radhitet as te vendet me të ardhura të larta, as me të ardhura më të larta se mesatarja, por hyn te vendet me të ardhura më të vogla se mesatarja. Me të ardhura më të larta se mesatarja hyjnë fqinjët tanë, si Maqedonia, Bosnjë-Hercegovina dhe Rumania, të rajonit të Ballkanit, ndërsa me të ardhura të larta hyjnë Kroacia me Slloveninë. Këto krahasime i bëjmë vetëm me vendet e rajonit të Ballkanit, pasi me ato të Europës Perëndimore janë të pakrahasueshme.

Për këtë arsye, për vitin 2008 Shqipëria zë vendin e 132-të për të ardhurat për frymë në botë. Krahasimet që bëhen me të kaluarën nuk mund t’ia falin politikës shqiptare që qytetarët e tyre pas 20 vjetve të ekonomisë së tregut të kenë këto tregues të rëndë ekonomikë. Propaganda që bëhet vetëm për integrimin në Bashkimin Europian dhe liberalizimin e vizave, duke mos folur dhe duke mos u angazhuar plotësisht me politikat e zhvillimit ekonomik të qytetarëve dhe familjeve shqiptare, është e pafalshme. Qytetarët me të drejtë pyesin: “Çfarë fituam ne me hyrjen në NATO për mirëjetesën tonë?”

Bile disa që i kanë mbytur hallet ekonomike shkojnë akoma më tutje duke u shprehur se “hymë në NATO për të paguar nizamët që dërgojmë në İrak, Afganistan e gjetkë”. Dhe pse mund t’i quajmë me nivel të ulët kulturor, në fund të fundit, politika fillon nga stomaku, nga vendi ku njeriu merr energji ose jo për të jetuar i qetë mendërisht dhe fizikisht. Unë nuk e kam fare qëllimin apo mendimin që të nxijë zhvillimet e vendit tim, përkundrazi, e vuaj shumë kur atë e gjejë në listat e institucione të vlerësimit ndërkombëtar nga fundi, pasi vendi im është me një natyrë të shkëlqyer, që shumë vende të zhvilluara e kanë zili.

Fajin nuk e ka vendi im i artë, por e kanë qeveritarët dhe politikanët e vendit tim, që nuk janë aspak idealistë për t’i shërbyer me përkushtim këtij vendi, që nuk mendojnë çdo ditë e natë se në ç’gjendje ekonomike është çdo familje dhe qytetarë i këtij vendi, që nuk shqetësohen dhe nuk nxjerrin konkluzione për të zbatuar një politikë shumë më sociale dhe njerëzore për të shmangur varjet në litar, helmimet, vetëvrasjet me armë nga varfëria apo lidhja me zinxhirë e të sëmurëve mendore, sepse nuk janë kuruar për vite të tëra.

Këto ngjarje dhe ndodhi janë alarme të forta ndaj politikës euforiste dhe të ndërtuar jashtë realitetit ekonomik të vendit. Qeveria misionin kryesor të saj ka shërbimin ndaj qytetarit, që e paguan për ta drejtuar dhe jo qëndrimin larg dhe ta injorojë atë me indiferencën dhe pompozitetin e tij televiziv. Politika të tilla mospërfillëse e kthyen ish-kryeministrin Nano në një politikan jashtë realiteteve shqiptare dhe tashmë krejtësisht të pabesueshëm nga qytetarët e thjeshtë.

Po kështu kryeministri dhe zëvendëskryeministri aktual, zoti Berisha dhe zoti Meta, duhet të heqin dorë nga propaganda e pabazë e gjendjes ekonomike në vend. Ata duhet të flasin më të qetë dhe më realist për gjendjen e shumicës së qytetarëve të tyre. Atyre, duke u shprehur gjendjen reale u jepet shpresa me argumente për një të ardhme reale më të mirë. Edhe Enver Hoxha i premtoi këtij populli se do t’i ushqente me lugë floriri, por fatkeqësisht i çoi te buka me ujë e sheqer në fshat dhe me tollona ushqimore në vitet ’80. Natyrisht që Bashkimin Europian e duam të gjithë, por jo të shkojmë atje me bark të zbrazur dhe këpucë të grisura.

Për këtë mjafton të shikojmë Bullgarinë, apo ndonjë vend tjetër që u anëtarësua në BE dhe përsëri përballet me probleme jetësore, edhe pse ajo është me dhjetëra herë më mirë sesa ne. Shkaku kryesor i kësaj gjendjeje është se qeveritë, Kuvendi, politikanët, media dhe shoqëria civile nuk merren fare me zhvillimet ekonomike, debatimin e rrugëve për hartimin dhe aplikimin e politikave të rritjes ekonomike të shtresave të varfra. Është e çuditshme kur pensionet në qytet ngrihen vetëm 5 % dhe propagandohen si arritje, kur në fakt kjo shifër përbën vetëm indeksimin e inflacionit dhe rritjes vjetore të çmimeve. Tjetër gjë është indeksimi i inflacionit vjetor dhe tjetër gjë është rritja e pensioneve dhe pagave.

Ato nuk bëhen në të njëjtën kohë dhe në të njëjtin vendim. Indeksimi i inflacionit në të gjitha vendet bëhet më 1 janar të çdo viti dhe është i ndarë nga rritja e pagave dhe pensioneve të rritjes së mirëqenies. Kryeministri Berisha u ka dhënë rëndësi investimeve publike strategjike, të cilat janë të domosdoshme, por nuk i ka vendosur në raporte të drejta me rritjen e mirëqenies minimale të jetës së qytetarëve.

Shqipëria nuk është qendra e Tiranës dhe niveli i zhvillimit të Tiranës nuk mund të shpreh nivelin e gjithë Shqipërisë, megjithëse edhe qendra e Tiranës, përpara Pallatit të Kulturës, i alarmon jo vetëm të huajt që vijnë në Shqipëri, por edhe vetë shqiptarët. Sheshi kryesor në gjendje të mjerë, saqë tronditen makinat dhe u prishen disqet. Pavarësisht justifikimeve për projekte, nuk mund ta justifikojnë kryetarin e Bashkisë, zotin Rama, për mosshtrimin e këtij sheshi kryesor dhe kaq tregues.

Deri tani e gjithë politika shqiptare, e djathtë dhe e majtë, janë larg qytetarit në politikat ekonomike që kanë zhvilluar dhe zhvillojnë. Ato janë provuar të gjitha përpara jetës reale të qytetarit. Kjo i detyron qytetarët të shprehen se “ky vend me këta politikanë nuk bëhet”. Dhe politikanët, po nuk zbritën realisht te qytetari dhe të bëjnë llogaritë se si mund të jetojë ai me 18 mijë lekë pension apo rrogë mujore, asnjë herë nuk mund të bëjnë politikë për qytetarin, por vetëm për veten dhe familjet e tyre. Këto duhet të përbëjnë temat e diskutimeve e debateve të të gjithë politikës dhe medies shqiptare dhe jo të merren gjithë kohën se kush do të fitojë karrigen e kryeministrit.

Debatet e politikave ekonomike dhe sociale të vendit duhet të zhvillohen me pjesëmarrjen e ekspertëve të ekonomisë së tregut të lirë, të atyre që kanë vizionet bashkëkohore dhe studiojnë të gjitha zhvillimet ekonomike rajonale e më tej. Vazhdimi i diskutimeve vetëm me të ashtuquajturit “politikanë” tregon shterpësinë intelektuale, kur ne kapitalin intelektual nuk e kemi të paktë. Sikur të mos mjaftonin vështirësitë ekonomikë me të cilat përballemi, nga data 1 janari i 2010-s ne do të paguajmë më shtrenjtë çdo kilovat-orë energjie elektrike. Bëhet fjalë për një shifër me rritje 20-23 %, shtoi kësaj shifre edhe 20 % TVSH dhe shtresat e varfra dhe të mesme të rikthehen te qiriri.

Paaftësia e qeverisë për të vjelë paratë e energjisë elektrike të konsumuar nga të gjithë konsumatorët e nxjerr çmimin e saj më të ulët se shpenzimet. Është e qartë se kështu do të dalë kur mbi 20 % e konsumatorëve, sipas të dhënave zyrtare, nuk paguajnë fare shpenzimet e energjisë elektrike të konsumuar. Atëherë, në vend të ndëshkimit të atyre që nuk paguajnë energjinë, ndëshkohen me rritje çmimi qytetarët që janë korrekt me shtetin në shpenzimet e bëra. Por me këtë politikë që bëhet do t’i bjerë që hajdutët e energjisë të vazhdojnë të ndriçohen me energji elektrike, ndërsa të disiplinuarit, që nuk kanë mundësi financiare, të kthehen në epokën e qiririt dhe llambës me vajguri.

Për ata që kanë mundësi ekonomike dhe financiare, kjo analizë ndoshta nuk mund t’u shkojë për shtat, por jam i bindur se u shkon për shtat shumicës së qytetarëve të vendit tim, për të cilët ne dëshpërohemi më shumë dhe, po të ishin në krye të qeverisjes njerëz të tillë, nuk do të bënim në asnjë mënyrë politika të tilla financiare dhe sociale.

[Marya]

Nga Nonda Bulka (Chri-Chri)


Të mendosh pak, do të vësh re se vlefta e njeriut në "flori" ka zbritur në një mënyrë të jashtëzakonshme.

Në kohët e vjetra shiteshin njerëzit sheshit dhe blerësit nuk mungonin. Sot
një tregti të tillë e ndalon ligji.
Mirëpo, sikur legjislatorit t'i merrte perëndia mendtë dhe ta anulonte atë ligj ç'do të ngjiste vallë?
Asnjë ndryshim.
Përfytyroni një njeri: mua për shembull. Kam pesë fëmijë, gruan dhe vjehrrën (meqë kam hyrë dhëndër brenda).
S'kam mjaft fitime dhe dua të nxjerr në pjacë vjehrrën
e ta shes. Kush ma zë me dorë?
Sikur të paguash edhe dy dollarë, s'ta merr njeri.
sikur të nxjerr në pazar gomarin, mund ta shes katër dollarë.
Përfytyroni një shtet që ka shumë nëpunës, shumë tagrambledhës, shumë
ministra ose shumë deputetë.
Për të balancuar buxhetin vendos të shesë disa prej tyre. S'ka shtet të huaj që të vërë kalem në shitjen origjinale. Si do t'i
thuash tjetrit. - Sa e blen këtë deputet, sa paguan për këtë llogaritar, ose sa
para jep për këtë protokollist?
Ai do të përgjigjet: - Do të të shes unë?
Ashtu si në çdo gjë tjetër, kemi
"sipërprodhim njerëzish". Le të thonë sa të duan se "beqarllëku është një
krim".
Vetëm një luftë i lan hallet. Kur rriten në tre vjet e sipër dhjetë milionë
kreatyra të njoma, doemos që vlefta ngrihet. Por luftë s'ka ngaherë. Çudi e
madhe! U mbushën plot 16 vjet që Evropa nuk i ka shpallur luftë Evropës. Përse
kjo moskujdesje? Ç'bën konferenca e çarmatimit?
Cila është detyra e saj? Çdo gjë ka masë: 16 vjet pa luftë është një
katastrofë paqësore...
Prandaj ra edhe vlefta e kafshës fodulle,
që quhet njeri.
Janar 1934

[Kavir]

Flm Marya. Kisha kohe pa e lexuar Chri-Chrin dhe kete pamflet s`e mbaja mend.
Te kenaq, Maja e publicistikes shqiptare. Akoma me ben te qesh.

[Brari]

e shikon moj marije.. qe ne 34 tren kishte liri fjalie..

mund te shkruante njeriu dhe pamflete.. te kritikonte qeveri e burra shtete..

mirpo 10 vjet me vone.. qe clirim ala ca i thone..
vane ne biruc me qindra shqiptare.. miq te chricrise..pa then gje fare..
e i ngrati nonde nuk tha me dot as ciu miu.. jo me te shihte miqte tek burge ziu..

qepen goje e mprehen pendat.. me i zbukurue te partise fëndat..

ehhh..


e pra sot prej atij saliut.. flasim lirisht pa ju trembur zylyftar ramiut..
permendim chri chri e shajm berisha.. ndrrojm per nat firmato-kemishat..
fustane kpuce e parfuma.. e neper disko perdredhim loq e suma..

e prap e shajme sali doktorrin..

e pra ai po ja rrit rroga e pensiona.. pleqve mesusve e fshatereve tona..

rrnoft Sala..

[Erlebnisse]

rrnoft Skenderbeu i II, Saliu per te gjitha.

[Duaje Siveten]

e shikon moj marije.. qe ne 34 tren kishte liri fjalie..

...

noft Sala..

ka pas edhe ma perpara liri fjale ... e ato as nuk i ka shpik salis, e as nuk i ka sjell salis ...

perkundrazi, n' kohen e salis president u dogj koha jone ... toka jone ...

n' kohen e salis u nxuerr perjashta redaksia e merobazis, se nuk ishte ma "raja" e sales, ose thjesht ndryshoi kampin ...

per çfar rrnoftnije asht fjala aty?!? magarllike ... shkrueni pak ma t' sofistikllueme ...

[Brari]

dujsiv..

jan mijra cupka e djem ne tirane qe jan bere miljonere.. vetem se nga mengjezi ne darke punojne ne fabriken e shpifjes.. anti-berish..

shko shikouaja mercodesat e armanet e buletat se ku i kalojne vakancat e faturat e parfumeve qe i blejne direkt ne milano te guci e bosi e armani.. jo si une qe i blej kubaneze apo bullgare te lira..

pra kur berisha eshte kryeminister or tunxh fitojne biljona anti-berishet.. pra keta kopilat e kopileshat qe punojne ne fabriken anti-berish..

shko nje dizaj e hyr ne topos chanellos e merru ere atyre djemave e cupkave qe sdin ku ti cojne parate..
e kjo verteton se ka liri fjale e shpifje e intrige qe as ne enderr nuk e kan pare gazetaret perendimore..

pra mo fol gomarlleqe qe nuk i beson as vete..
se kush djeg redaksi gazetash..shko piet gjishin te tregon se kush i futi armet ne kishat e shkodres..



..

[OPARI]

lexova pak artikullin dhe i ben nje analiz gjendjes reale te ekonomise dhe politikave (n q se ekzistojne)qe kane ndjekur qeverite shqipetare gjate ketyre 20 vjetesh pa zene emra dhe parti ne goje ndersa diskutimet ketu kthehen direkt ne sulme kunder kundershtareve politke qe do te thote se po te jesh kundra kesaj qeveri je pro rames se rruge tjeter nuk paska

shqiperia ka vuajtur po vuan dhe do te vuaj persa kohe qe kemi politikane dhe miltante qe shikojne vetem sa hunda e vete dhe nuk nuk lene vend ,tv,gazete ,forume etj etj qe te shajne kundershtaret dhe te fajsojne ata

ne nuk kemi fare politika por thjeshte politikane te pasur nga taksapagusit shqipetar

[Duaje Siveten]

dujsiv..

jan mijra cupka e djem ne tirane qe jan bere miljonere.. vetem se nga mengjezi ne darke punojne ne fabriken e shpifjes.. anti-berish..

shko shikouaja mercodesat e armanet e buletat se ku i kalojne vakancat e faturat e parfumeve qe i blejne direkt ne milano te guci e bosi e armani.. jo si une qe i blej kubaneze apo bullgare te lira..

pra kur berisha eshte kryeminister or tunxh fitojne biljona anti-berishet.. pra keta kopilat e kopileshat qe punojne ne fabriken anti-berish..

shko nje dizaj e hyr ne topos chanellos e merru ere atyre djemave e cupkave qe sdin ku ti cojne parate..
e kjo verteton se ka liri fjale e shpifje e intrige qe as ne enderr nuk e kan pare gazetaret perendimore..

pra mo fol gomarlleqe qe nuk i beson as vete..
se kush djeg redaksi gazetash..shko piet gjishin te tregon se kush i futi armet ne kishat e shkodres..

..

une mbeta tuj shkrujt e tuj skjaru se brar-salis asht e keqja e ktij vendi e populli, ti je kah po thue se me mijra djem e çupka qenkan ba milionera ... e une ni çentezem nuk po e shof ... as edhe ni oferte nuk po kam, bre ...

kur qenke ti n'pushtet, fitokan beleona ato e ata qe punojkan ne fambrikat anti-berishe ... e kush i ka ngrite ato fambrika, bre ... a jan ato pjese e mos-bith-çarjes prej krizes qe ka sigurue brarisha ...

or tu mbyllte, si shum lavde je duke i bere vetes ... nuk e retushon dot fitiren tende te sekretarit te birose, mjekut konfidant te birose ... delirant narcistik ... a nuk e din se je vetem ni shpurthiq, si i thone ne Shkoder ...

[Brari]

lol

dujsiv..

ti e un shkrujm ne forum..

fabrikat jan ne tiran.. e atje fitohen biljonat..
ktu eshte pa pare..
si ti dhe un nuk e kam marr asnji gjys centezime.. per cka llafosemi ketu..

keshtu besoj dhe tjeret..

shko pra e merru ere atyre qanellistave te lipe cakallit e do bindesh..se te punoc ne fabrikat anti-berish benesh bos..

ika tash se du me shkue ne kopenhagen me pa salen..

..