David Tukiçi

**shigjeta** · 17-11-2009, 01:32

Kompozitori David Tukiçi së shpejti në Tiranë me një opera - "Jeta është ëndërr" ...

Sonte, ora 19.00, në Akademinë e Arteve, Orkestra e Radiotelevizionit Shqiptar luan "Koncertin e Tukiçëve". Pianisti Genc Tukiçi interpreton pjesët "Lahuta tregon", "Koncert për piano dhe orkestër nr. 2" dhe "Suitë shqiptare për orkestër simfonike", krijime shqiptare kompozuar nga David Tukiçi dhe krijimin e tij "Variacione për piano solo mbi Bach-O sole mio". Koncerti dirigjohet nga Dominique Routis. Një ditë përpara koncertit e takuam kompozitorin David Tukiçi në Radio -Televizion, me të cilin ai ka një histori të gjatë. Një histori që nis që nga dalja e tij e parë në Festivalin e dhjetorit me këngën "Globi rrotullohet" (14 vjeç), vijon me duetin me Nertila Kokën në këngën "Sagapo, të dua" (Festivali i 90-tës) e me një sërë kompozimesh "Dy gëzime në një ditë", këngë me të cilën Nertila Koka fitoi çmimin e parë në festivalin e 25 të Këngës (1986), "Mirësevjen ditë e re" kënduar nga Afërdita Laçi, ose "Të jesh artist" e Lindita Theodhorit. Këto i kishte ende të freskëta në mendje kompozitori në bisedën e djeshme, e cila, më saktë, ishte një udhëtim i këndshëm nga Radioja për tek aeroporti "Nënë Tereza", ku Tukiçi priste të motrën. Një bisedë e ngrohtë jo vetëm për faktin se dëgjon një kompozitor të tregojë për krijimet, historitë e festivaleve, ikjet dhe ardhjet, jetën e tij, po edhe se ke përpara një bashkëbisedues që flet hapur, tregon bukur, është i vëmendshëm, pa harruar edhe gjuhën e veçantë, në të cilën herë ngre krye theksi francez e herë dialekti shkodran (origjina e tij). Në këtë bisedë për muzikën, Tukiçi tregon për krijimet muzikore që sjell në koncert sonte, ato që kanë bërë shkëputjen me muzikën e lehtë, në çfarë nivelesh zhvillohet ajo sot dhe si duhet ruajtur kjo pasuri në arkivat e RTSH-së.
Ai nuk është në Tiranë vetëm për koncertin. Ka paraqitur në Teatrin e Operës, krijimin e tij të parë operistik "La vitta è sogno" (Jeta është ëndërr), një vepër lirike që ai e ka kompozuar mbi dramën e Pedro Calderon de la Baca, dramaturg spanjoll. "Për këtë vepër i kërkova libretistit italian Giacomo Carbone që ta kthejë në vargje. Është një operë legjendë me tri akte, për të cilën punova tre vjet. Në skenën shqiptare mendohet të vijë në prill të 2010-s", - tha kompozitori.
David Tukiçi ka studiuar në Akademinë e Arteve piano dhe kompozicion. Në vitin 1992 u largua nga Shqipëria për në Itali ku studioi 2 vjet kompozicion. Vazhdoi studimet në Paris, në Akademinë "École Normale du Paris" ku u diplomua për kompozicion dhe dirigjim. Jeton vetëm në Catanzaro të Italisë, por sipas kompozitorit "asnjëherë një artist nuk është vetëm. Unë jetoj me tingujt, më shoqërojnë gjatë gjithë kohës edhe kur fle".

Kur i keni shkruar veprat e koncertit të sotëm?

I kam shkruar vite përpara. Kur i dëgjoj, më duket sikur i kam shkruar dje. Kjo tregon se janë vepra që i kanë rezistuar kohës. "Lahuta tregon" e kam shkruar në vitin 2002, është një skicë simfonike, një vepër e krijuar për lahutën, këtë instrument epik të popullit tonë që është karakteristik në Malësi. Edhe unë jam pak malësor sepse nëna ime është nga Lohja e Malësisë së Shkodrës. Në vitet 2000, Shqipëria jetonte ngjarjet e Kosovës, ngjarjet që ndodhnin në mbarë territoret shqiptare. Unë jam frymëzuar nga këto ngjarje dhe mendoj se gjëja më e mirë është t'i tregoja me një instrument si Lahuta. "Koncerti për piano dhe orkestër nr. 2" (2000) është shkruar vite përpara, por unë jam i kënaqur kur e dëgjoj edhe sot. Më duket sikur është një vepër aktuale. "Suita Albanese" (1995) është një shkrirje e dy - tre krijimeve dhe prezantohet sot për herë të parë. Gjithashtu edhe "Lahuta tregon" dhe improvizimi i Gencit, vëllait, luhet për herë të parë sonte.

Këto vepra e bënë shkëputjen me muzikën e lehtë?

Karriera ime ka filluar si këngëtar i muzikës së lehtë. Në vitet '70, kur isha 14 vjeç, kam kënduar këngën "Globi rrotullohet" me të cilën më njohin të gjithë, kompozim i Nikolla Zoraqit. Është një gjë e mrekullueshme kur policët e aeroportit më thonë: "David mirëserdhe, globi rrotullohet". Kënga që ndiej unë se i duan njerëzit janë "Sagapo të dua" që e kam kënduar me Nertila Kokën. Ose krijimet "Dy gëzime në një ditë", "Të jesh artist" kënduar nga Lindita Theodhori dhe "Mirësevjen ditë e re" e Afërdita Laçit. Të gjitha këto këngë janë shkruar përpara vitit '92, pasi pas këtij viti unë u largova për në Itali dhe tani jetoj në Catanzaro (Itali). Për mendimin tim, muzika e lehtë është një gazetë e ditës, ajo jep ngjarjet që ndodhin çdo ditë. Edhe kënga e muzikës së lehtë jeton me atë moment që jeton vendi. Kompozitori që shkruan atë këngë, sjell në mënyrë artistike emocionet e një dite, a ngjarjes së një viti. Kurse, muzika simfonike të jep më shumë hapësirë. Ti mund të tregosh diçka më shumë, më thellë. Për shembull, tek "Suita Albanese" unë përshkruaj Shqipërinë në vitet pas '92-shit, çfarë është bërë. Kur vjen tani nuk e njeh më Shqipërinë. Ja tani, në këtë udhëtim që po bëjmë bashkë, shoh që kanë ndryshuar shumë gjëra, rrugët, aeroporti, gjithçka është transformuar.

Kjo është edhe arsyeja pse filluat të krijonit muzikë klasike?

Me intuitë e kuptova që kam një mashë më shumë sesa ata që shkruajnë vetëm këngët, pra mund të bëja edhe muzikën shqiptare të kultivuar. Mund të shkruaja muzikë simfonike, apo muzikë operistike, gjë që vlerësohet më shumë. Tashmë kënga e muzikës së lehtë është siç ka qenë folklori dikur. Tashmë këngën e lehtë e shkruan kushdo dhe mjaft të kesh një kitarë dhe bën këngë shumë të bukura, por për një opera, apo simfoni, nuk mjafton kitara. Gjithashtu, më kanë ndihmuar shumë studimet që kam bërë. Për fatin tim, kam hedhur një bazë të mirë me shkollën shqiptare dhe kam mbaruar me një profesor të madh, Çesk Zadenë, i cili vetë kishte studiuar në Moskë, shkollën më të fortë në botë në muzikë, në shkollën ruse. Vetë ai ka studiuar me një nga kompozitorët më të mëdhenj në botë, Dimitri Shostakoviç. Nëse do të bëja një lidhje të tillë, them se kam pasur fatin "të jem nip" i Shostakoviçit, se babai im në muzikë është Çesk Zadeja. Në krahun tjetër, pata fatin që studiova në Francë me Mishel Merlenë.

Ç'mendoni për muzikën e sotme shqiptare?

Në Shqipëri, krahas ndërtimeve, krahas hapjeve të rrugëve, edhe muzika, edhe gjithçka është transformuar. Radiotelevizionin shqiptar unë e gjej më mirë se ç'ka qenë dhe e drejton një njeri që e do shumë muzikën. Në momente të vështira, Petrit Beci është kapacitet për mendimin tim sepse ai e ka shpëtuar këtë orkestër. Orkestra Simfonike e RTSH-së ka avancuar shumë. Unë vij pas shumë kohësh, kam punuar në Radiotelevizion dhe i njoh instrumentistët. Ka instrumentistë shumë të mirë brenda saj dhe në përgjithësi është një kompleks kompakt. Për sa i përket muzikës, them që emërtimi "Muzika e Re Shqiptare" nuk është shumë i saktë, nuk ekziston muzikë e re apo e vjetër. Muzika është ose e bukur ose e shëmtuar, ky është një problem estetik. Nëse do të mendonim se ka një muzikë të re, atëherë nuk do të donim të dëgjonim Bahun, Bethovenin dhe të gjithë ata që konsiderohen të vjetër.

Po muzika e lehtë?

Para dy vitesh unë kam qenë në jurinë e Festivalit të 46-të të Këngës. Mbaj mend që Edmond Zhulali ka qenë në konkurrencë me Adrian Hilën. Zhulali kishte kompozuar këngën "Jeta kërkon dashuri" e Flaka Krelanit dhe Doruntina Dishës, kurse Adrian Hila kishte "Zemrën e lamë peng" me të cilën këngëtarja e re Olta Boka shkoi edhe në festivalin Evropian. Mbaj mend që ne muzikantët e jurisë, ishim për këngën e Edmond Zhulalit sepse ishte një këngë me të vërtetë shqiptare. Në juri u bënë disa kompromise për të cilat ne na erdhi keq. Kur fton një muzikant në juri duhet ta dëgjosh fjalën e tij, sepse ne nuk mendojmë kush e ka bërë këngën. Mua më intereson vetëm kënga që do të përfaqësojë Shqipërinë. Për mua ajo shkon në Festivalin Evropian, nuk shkon vetëm një kompozitor. Ne ishim të gjithë unanim për atë fakt, por ja që në juri bënin pjesë edhe jomuzikantë. Aty duhet të jenë njerëz kompetentë që të çojnë këngën më të bukur nëpër festivale. Sot kënga është transformuar shumë, nga vitet që kam shkruar unë.
Tani kemi të gjitha rrymat rock, rap, të gjitha rrymat që bëhen në botë, pasqyrohen edhe në muzikën shqiptare. Kompozitorët shqiptarë janë të lirë të shkruajnë atë që mendojnë, kurse ne ishim të detyruar të ishim "brenda rregullave". Kurse, për sa i përket cilësisë, unë do të jepja një këshillë, ose mendim. Për mua, gjithmonë kënga duhet të ngelet këngë, tjetër është një këngë e kërcyer dhe tjetër është një këngë e kënduar. Duhet të jetë një këngë që këngëtari të arrijë ta këndojë, jo të jetë e pamundur. Në atë festival që isha unë, ndjeva një tendencë për të bërtitur. Duhet të ketë një vijë melodike që emocioni të mos shprehet me të bërtitur.

Çfarë mendimi keni për pasurinë muzikore që ka Radiotelevizioni Shqiptar, si duhet të ripërtërihet ajo, për të mos u fshirë nga harresa?

Më parë ka ekzistuar një festival i ri-interpretimeve të këngëve. Mendoj se si ai festival të ketë edhe të tjerë sot, në mënyrë që këngët të rinovohen me këngëtarë të rinj.

Jorida Pasku - Shekulli

**drague** · 17-11-2009, 17:28

Po baba nga bohet mi shigjeta??

Para shume vitesh ka qene knej nga vendet nordike.(suedi)

**shigjeta** · 17-11-2009, 23:19

Postuar më parë nga drague

Po baba nga bohet mi shigjeta??

Para shume vitesh ka qene knej nga vendet nordike.(suedi)

Brari ka çu ca lajme per te

http://www.forumishqiptar.com/showthread.php?t=35413

************

Vazhdojme me David Tukiçin qe rastesisht tani e pashe ne wikipedia del italian lol. Do ishte nje pyetje interesante t'ia kishte bere gazetarja se çfare mendon per kete prezantim te tijin

http://en.wikipedia.org/wiki/David_Tuki%C3%A7i

**sirena_adria** · 22-11-2014, 10:05

Premiera botërore/ David Tukiçi, Zoti dhe Atdheu në një simfoni

Kompozitori dhe dirigjenti i njohur, David Tukiçi vjen sot për publikun me premierën botërore të simfonisë së tij të parë “Shfaqu Zot”, një simfoni e shkruar në katër kohë dhe sjell historinë e popullit shqiptar përmes epokash, përmes potencës së muzikës simfonike e interpretuar nga orkestra e Radio-Televizionit Shqiptar

david tukiciMuzika e fuqishme e Orkestrës së Radio-Televizionit Shqiptar, që po luhet në një prej sallave të provave, kumbon në të gjithë Teatrin e Operës dhe Baletit. Tingujt që dalin prej veglave frymore, harqeve e perkusionet ngjajnë me një himn. Një himn që të ndez gjakun, ndërsa ndenja euforie dhe çlirimi të pushtojnë vetiu deri sa vijnë duke u qetuar me zërin e baritonit në sfond dhe lëvizjet e lehta të dirigjentit, i cili i përkëdhel notat me baketën që i vallëzon mes gishtërinjve. Pastaj një goditje finale dhe gjithçka mbyllet në duart e mjeshtrit që i falënderon të gjithë…

Është dita e provave përpara premierës së madhe të Simfonisë “Shfaqu Zot”, e cila për herë të parë vjen për publikun shqiptar, e kompozuar dhe e dirigjuar nga David Tukiçi, i cili pas një kalendari të ngjeshur artistik me Orkestrën Simfonike të RTSH-së, ku ai mban detyrën e Drejtorit Artistik, vjen me veprën e tij.

Simfonia nr.1 vjen si premierë botërore në kuadër të festave të nëntorit, një kohë e volitshme për të shfaqur një punë të gjatë disavjeçare të kompozitorit Tukiçi.

Është një simfoni për bariton, kor e orkestër simfonike e shkruar në katër kohë, e cila evokon historinë e Shqipërisë përmes tingujve. Koha e parë i kushtohet Shpalljes së Pavarësisë së Shqipërisë më 28 nëntor të vitit 1912. E dyta është shkruar për eksodet e shqiptarëve, një histori emigracioni e mbushur me dhimbje dhe shpresë. Në kuadrin e 70-vjetorit të çlirimit të Shqipërisë, David Tukiçi nuk ka harruar ta përfshijë në kohën e tretë të simfonisë edhe fitoren e Luftës Antifashiste Nacionalçlirimtare të nëntorit të vitit 1944. Për ta përmbyllur fuqishëm me kohën e katërt, një pjesë e ndjerë që vjen si lutje dhe thirrje e martirëve ndaj Zotit.

“Shkrova më 2012-ën me rastin e 100-vjetorit të Pavarësisë, një copëz të vogël prej 7 minutash, ku mora pjesë në një konkurs nga Ministria e Kulturës. Aty kuptova se ky motiv që kisha nuk mund të përmblidhej shkurt. Duhej një vepër e madhe! Nuk më zinte gjumi derisa ta kisha krijuar”, – tregon Davidi, duke shtuar se iu deshën dy vite intensive punë për ta përmbyllur të gjithë veprën, të ideuar, kompozuar dhe dirigjuar prej tij. Motivi mbi të cilin e ka ngritur Simfoninë nr.1 janë vargjet e Mihal Gramenos, “ Për Mëmëdhenë”.

“Vepra nis dhe zhvillohet mbi këtë motiv, duke u përzier diku edhe me motivin e himnit të flamurit. Ashtu si e kam imagjinuar unë atmosferën përpara shpalljes së Pavarësisë. Kam jetuar me ngjarjet, me furtunat, beteja…në mënyrë alegorike”. Gjithçka nis me nota intime, me një violinë e violonçel, duke u intensifikuar deri në shpërthimin e trombave që jehojnë shpalljen e pavarësisë. “Kam imagjinuar se ajo ishte edhe koha kur shqiptarët besonin në Zot”.

Zoti është edhe gurthemeli i veprës, i cili merr hov dhe zhvillohet në tri kohët e tjera të simfonisë 40-minutëshe. Ai gjendet në goditjet e lopatave dhe lutjeve me mërmërima të mbytura të atyre që rrëmonin me barka të vjetra për t’i ikur Shqipërisë. “I kam kushtuar kohën e dytë eksodeve. Janë gati me nota biblike ato që ka kaluar populli shqiptar që nga koha e Skënderbeut e deri te ngjarjet e dhimbshme në kanalin e Otrantos së historisë sonë të vonë. Në kokë kam pasur një lajtmotiv; një këngë arbëreshëshe “Moj e bukura More”. Nuk ka asnjë notë, por është emocioni që më ka përçuar. Mendoj se njerëzit i kanë ikur vendit jo se nuk e duan, por për shkak të keqtrajtimit nga ana e politikës”. Një kohë e mbushur me trishtim, dhimbje dhe shpresë. Njerëz që nisen nga një breg për të mbërritur në një tjetër me të njëjtat frikëra dhe pasiguri drejt së panjohurës.

Koha e tretë zgjerohet me një atmosferë festive për fitoren e luftës nacionalçlirimtare. “Ndihet gëzimi i popullit por edhe mëdyshjet dhe pyetet se ç’do të vijë më pas”. Ajo çka erdhi më pas ishte një diktaturë e egër, e pamëshirshme, që martirizoi një popull të tërë dhe e bëri një popull të kërkonte dhe të thërriste Zotin. “Kam pasur në mendje të gjithë ata martirë që i pamë në bulevard ditën e vizitës së Papës në Tiranë. Por, veçanërisht më ka frymëzuar jeta e At’ Zef Pllumit në librin e tij ‘Rrno për me tregue’. Zëri i baritonit, ai që i drejtohet Zotit: Pse po fle? Dhe sa do të flesh o Zot? Kori është masa e intelektualëve të persekutuar që këndojnë ‘Hosana’ dhe kërkojnë shfaqjen e Zotit”. Kompozitori thotë se Zoti do të vijë kur ne të jemi të denjë….Është një pjesë sa shqiptare aq edhe universale. Thirrja e Zotit në kohë shtrëngesash.

David Tukiçi ka shkruar edhe pjesët letrare që këndohen nga baritoni dhe kori. “Nuk jam poet, por i kisha të qarta idetë. E kam bërë edhe herë tjetër me operën kur shkrova libretin”.

Për ta shoqëruar edhe kësaj here –ashtu si edhe më 2010-ën, kur David Tukiçi vuri në skenë operën e parë “Jeta është ëndërr”, ka ardhur i vëllai, pianisti me famë botërore, Genc Tukiçi, i cili do të interpretojë në pjesën e parë koncert për piano në tri kohë, të shkruar nga i vëllai Davidi.

“Është koncerti nr.2 i shkruar nga Davidi, të cilin e kemi luajtur më parë në Firence, por kësaj here vjen i përpunuar në një frymë të re, vjen më e butë, më intime e me të cilën jam shumë i kënaqur”. Koncerti është dhurata që Davidi i ka bërë të vëllait për ditëlindje.

Është një koncert në tri kohë. E para është një pjesë lirike, e dyta vjen më sensuale, ndërsa e treta është si një lojë e bukur dhe e gjallë”, – tregon Genci, i cili zbulon se i është dashur të bëjë disa rregullime në axhendën e tij koncertore për të qenë bashkë me të vëllain në këtë eveniment, që siç e quan Genci, është maja për një kompozitor. “Për një kompozitor të muzikës klasike, opera është një arritje e madhe, e kur bëhet fjalë për muzikë simfonike, të shkruash një simfoni është kurorëzimi dhe Davidi ia ka arritur. Jo vetëm se jam krenar që është vëllai im dhe ndoshta tregohem subjektiv, por duke folur si profesionist, mendoj se me këtë vepër i ka sjellë publikut diçka të mirë”, – vijon Genci, duke shtuar se Davidi ka gjetur atë fillin e munguar për të afruar publikun e gjerë te një zhanër gati ezoterik. “Kur thua simfoni sikur i tremb njerëzit, por kjo simfoni ka brenda historinë, emocionin, ndjenjën”.

Filozofia e Davidit është të qëndrojë tek e thjeshta, te qartësia. “Dua që muzika të kalojë nga zemra ime, te zemra e publikut, dhe të perceptohen ato emocione me të cilat e kam shkruar”. Një simfoni që përveç orkestrës, është shkruar edhe për bariton dhe kor, ku solist do të jetë baritoni Armando Likaj dhe do të shoqërohet nga kori i Teatrit Kombëtar të Operës dhe Baletit, drejtuar nga Dritan Lumshi. Për rreth një orë publiku do të ketë mundësi të shijojë evenimentin e dedikuar festave të nëntorit, me një koncert në piano që i paraprin simfonisë, e cila vjen si premierë në Shqipëri me shpresën dhe synimin e kompozitorit për t’u përkthyer në gjuhë të huaja dhe për ta përçuar historinë dhe muzikën shqiptarë në skenat botërore. “E kam këtë dëshirë…që një ditë të luhet në skenat botërore. Të prezantohet edhe muzika shqiptare, pasi ka shumë pak për të mos thënë fare muzikë të këtij zhanri. Në vend që të kopjohet, mendoj se është mirë të shkohet me origjinalitet. Ka shumë pjesë që kanë hyrë tashmë në platenë e muzikës botërore që janë nisur nga histori kombesh dhe tashmë i përkasin të gjithë botës”, – rrëfen kompozitori ndërsa përgatitet për një natë të mbushur me emocione, që do të marrin jetë me një goditje bakete dhe shpërthim tingujsh në skenën e Teatrit të Operës dhe Baletit.

S.Balliu - MAPO

http://mapo.al/2014/11/21/premiera-b...e-nje-simfoni/

**sirena_adria** · 22-11-2014, 10:06

Intervista e DAVID TUKIÇI-t mbi kete premiere ne Vizion Plus.

**sirena_adria** · 22-11-2014, 10:23

Duket se ne Festivalin ne vijim .... David Tukiqi do te rikthehet me nje kenge te re.

Urojme edhe me shpesh ne krijimtarine se Muzikes se Lehte !

Suksese per Simfonine ne Shqiperi e me tej !