D. Agolli: Shqiptarët të bashkuar për të realizuar ëndrrën e Rugovës për pavarësi

[burimix]

kaprosi, murik dhe brari... se pari me falni qe ju perfshije te treve me nji pergjigjeje, nese mund ta quaj keshtu... por ma teper me duket se ma e drejt eshte ti thuhet debat. un jam si edhe shum te tjere... por se di, me duket qe gjitheher kam qene me mendimet e mija nga ana qe i perkasin pakices.
nuk dua te nderhyje ne qendrimet e as kuj, me qe eshte e drejta e qdo kuje ta thot mendimin e vet... ashtu qe edhe nuk e kam te veshtire qe ta vlersoi ndo kan. gjitheher ne mendimet e mija kam qene jo i varur... por edhe nese shikoj majtas, djathtas, mbrapa dhe para edhe shum shoke kam. dikush me tha qe nuk jam i afte qe te shkruaj me gramatike... he! po, ka te drejt besa! edhe un kisha me pase deshire te madhe te dije te shkruaj bukur shqipen, besa edhe te flas, me qe edhe qe jam shqiptare, nuk e dije mire gjuhen shqipe... por shum mire e kuptoj. per ket nuk jam un ne faj, por ndoshta edhe as babai im, por as gjyshet e stergjyshet e mi. ne fai ishin ata qe erdhen ne vatrat tona, ne fai ishin ata qe ne shqiptarve gjithemone tentonin qe te na lene puntore krahu, te pa shkolle, por per fat qe gjenet nuk munden qe te naj ndryshojne, dhe fale "pakices" qe ishin te pa "durushem", dhe nuk u nenshtruan ne as nji qast, ne as nji kohe, ktu e mija vjet ma pare. un i takoj nji familje qe historikisht kemi qene te shtypur prej turku e serbit, dhe kjo na beri si duket qe nuk ishim aq te afte qe te jau mesonim gjuet e tyre... as te turkut e as te serbit... prandaj pa dyshim qe ne nji menyre metem ca mbrapa edhe me te folur dhe me te shkruajtur shqipen...! mua shpesh me dhimbeset vehtja qe nuk e flas shqipen mire, ket shum mire e di, por eshte edhe nji qe edhe shum ka qe nuk dine mire qe ta flasin shqipen, edhe ne shumten e rasteve, edhe qe e flasin keta te mjere, nuk e kuptojne dhe nuk dijne qe nuk e kuptojne... por fatekeqesija eshte qe nuk e kuptojne qe ne shkrim dhe shpreheje gabojne shum. un i takoj asaj familje qe nuk pranuan kurr as paret e krajlive... e as kredite e pushtetit titist qe te shkollohen me qe edhe ne shumten e rasteve deri dikundi shkollimi ishte "nenshtrim"... por jo gjitheher. e per shkollim te nderuar zotri edhe mungonin leket, me qe e tere pasurija shpesh nau grabit prej pushtetareve te ndryshem, deri ne ket te fundit pushteti titist. edhe un do kisha deshire te jam i ditur si x te tjere... por kurr te jam si ata. edhe qe nuk dije ndoshta mire te shkruaj, e di mire se qe dote thot tradhetija.
mendoi qe qdo kush e ka te drejten e shprehejes... me qe edhe shprehja e dikuj dikendin ndoshta e pengon, por nese nuk ka argumente per debat, se paku mos te ofendon... kam vrejte qe ne shumten e rasteve qe njerzit kur nuk kan aftesine, dhe mungojne argumentet... prandaj per te komentuar... perdorin ofendimet. por nejse, duhet te mesohemi. un mendoj qe ne lidhje me temen aq sa kam lexuar jan dhane mjaft argumente se kush dhe shka eshte. prandaj me duket e tepert qe te shtoja diq. per temen.
kaq te nderuaur lexues. ju pershendete burimi x duke i mos perjashtuar edhe keta te permendurit.
tung.

['MAGNUM']

KOHA DITORE: Ju keni qenë shpesh edhe kritik ndaj mënyrës që praktikonte Rugova. A jeni penduar për këtë gjë?

Agolli: Mendoj se ne nuk e kemi kuptuar aq mirë Rugovën. Unë e kam kritikuar për anën paqësore të drejtimit të tij, kam bërë edhe ironi me shallin e tij, dhe tani ndjej njëfarë pendese që në atë kohë nuk e kam kuptuar aq shumë. Por tani unë kam kuptuar që nuk kam pasur të drejtë.

Z.Agolli nuk keni kapacitet ju dhe keta komandantet e bllaces ku ben pjese edhe i famshmi LLAPI per me kuptuar filozofine e Presidentit te perjetdhem Dr.Rugova..

Dhe as qe do ta arrijne ndonje here kapacitetin dhe nivelin e duhur te inteligjences per ta kuptuar politiken dhe planet e Ibrahim Rugoves.

[_MALSORI_]

kaprosi, murik dhe brari... se pari me falni qe ju perfshije te treve me nji pergjigjeje, nese mund ta quaj keshtu... por ma teper me duket se ma e drejt eshte ti thuhet debat. un jam si edhe shum te tjere... por se di, me duket qe gjitheher kam qene me mendimet e mija nga ana qe i perkasin pakices.
nuk dua te nderhyje ne qendrimet e as kuj, me qe eshte e drejta e qdo kuje ta thot mendimin e vet... ashtu qe edhe nuk e kam te veshtire qe ta vlersoi ndo kan. gjitheher ne mendimet e mija kam qene jo i varur... por edhe nese shikoj majtas, djathtas, mbrapa dhe para edhe shum shoke kam. dikush me tha qe nuk jam i afte qe te shkruaj me gramatike... he! po, ka te drejt besa! edhe un kisha me pase deshire te madhe te dije te shkruaj bukur shqipen, besa edhe te flas, me qe edhe qe jam shqiptare, nuk e dije mire gjuhen shqipe... por shum mire e kuptoj. per ket nuk jam un ne faj, por ndoshta edhe as babai im, por as gjyshet e stergjyshet e mi. ne fai ishin ata qe erdhen ne vatrat tona, ne fai ishin ata qe ne shqiptarve gjithemone tentonin qe te na lene puntore krahu, te pa shkolle, por per fat qe gjenet nuk munden qe te naj ndryshojne, dhe fale "pakices" qe ishin te pa "durushem", dhe nuk u nenshtruan ne as nji qast, ne as nji kohe, ktu e mija vjet ma pare. un i takoj nji familje qe historikisht kemi qene te shtypur prej turku e serbit, dhe kjo na beri si duket qe nuk ishim aq te afte qe te jau mesonim gjuet e tyre... as te turkut e as te serbit... prandaj pa dyshim qe ne nji menyre metem ca mbrapa edhe me te folur dhe me te shkruajtur shqipen...! mua shpesh me dhimbeset vehtja qe nuk e flas shqipen mire, ket shum mire e di, por eshte edhe nji qe edhe shum ka qe nuk dine mire qe ta flasin shqipen, edhe ne shumten e rasteve, edhe qe e flasin keta te mjere, nuk e kuptojne dhe nuk dijne qe nuk e kuptojne... por fatekeqesija eshte qe nuk e kuptojne qe ne shkrim dhe shpreheje gabojne shum. un i takoj asaj familje qe nuk pranuan kurr as paret e krajlive... e as kredite e pushtetit titist qe te shkollohen me qe edhe ne shumten e rasteve deri dikundi shkollimi ishte "nenshtrim"... por jo gjitheher. e per shkollim te nderuar zotri edhe mungonin leket, me qe e tere pasurija shpesh nau grabit prej pushtetareve te ndryshem, deri ne ket te fundit pushteti titist. edhe un do kisha deshire te jam i ditur si x te tjere... por kurr te jam si ata. edhe qe nuk dije ndoshta mire te shkruaj, e di mire se qe dote thot tradhetija.
mendoi qe qdo kush e ka te drejten e shprehejes... me qe edhe shprehja e dikuj dikendin ndoshta e pengon, por nese nuk ka argumente per debat, se paku mos te ofendon... kam vrejte qe ne shumten e rasteve qe njerzit kur nuk kan aftesine, dhe mungojne argumentet... prandaj per te komentuar... perdorin ofendimet. por nejse, duhet te mesohemi. un mendoj qe ne lidhje me temen aq sa kam lexuar jan dhane mjaft argumente se kush dhe shka eshte. prandaj me duket e tepert qe te shtoja diq. per temen.
kaq te nderuaur lexues. ju pershendete burimi x duke i mos perjashtuar edhe keta te permendurit.
tung.

mos u mundoe justifikohesh...po te doje ti e shume shoke si ti do e mesoje gjuhen e paster shqipe shume mire.ashtu siq e dine me mijera e mijera shqiptar nga te gjitha viset shqiptare ne ish jugosllavi...ne kosove e kudo ne ish jugosllavi eshte mesuar e folur shqip...dhe ai qe ka dashte ti mesoje i ka mesuar..ti e di mire se cka u be ne vitet 90 nga serbi.por mesimdashesit shqiptar edhe ne stalle te lopeve hyne vetem e vetem tee mesonin shqip...i dashur te jesh i bindur qe dijen ska regjim qe ta ndaloje...ajo kufizohet por veq zoti mund ta ndaloje....

une dhe disa te tjere nuk te cituam aq shume nga shkrimi jot jo...megjithese nje shkrim i qarte te ben te kuptosh per cka je duke folur...me shume te cituam per ate qe shprehje ne lidhje me nje figure qe vertet ndrin ne historine e kosoves...kur i madhi i lettrave shqiptare dritero agolli pendohej dhe e shprehte publikisht pendimin e tij mbi ato qe kishte thene e menduar mbi dr ibrahim rugoven dilje ti e disa si ti qe na mendokeni ndryshe..po ku je bere ti mo burim per ta gjykuar kete figure...askush nuk thote qe ibrahim rugova ishte i pikur nga qielli dhe ishte messia jone ...jo jo ai ishte njeri si te gjithe ne por qe ne nje moment te duhur ne nje vend te duhur beri ndryshimin...ate ndryshim qe beri qe edhe driteroi te pendohej per gjykimin e gabuar qe i kishte bere...veprimtari qe beri qe personalitete boterore ta benin mik dhe ta prisnin ne audiencat e ture me protokoll apo pa protokoll...e keqja e ne shqiptrareve eshte qe edhe kur te huajt na i vleresojne vlerat tona ne mundohemi ti degradojme...nuk je as i pari dhe as i fundit qe mundohesh ti degradosh keto vlera..nje pjese e mire e juve qe jetonit neper europe menjehere kerkuat te hiqej fotografija e personalitetit shqiptar te kosoves nga klubet shqiptare sepse ju zinte ne gryke komovicen sllave...

[heneu]

[QUOTE=burimix;2486452]pershendetje juve te nderuar lexues!
duke i lexuar rreshtat e nji nder shkimtarve te medhenje te z. agolli qe i kishte shkruar me rastin e vdekjes se i. rugoves. sikur me ngacmon diq. ne shpirte qe te shkruj ne lidhje me ket teme ,e qe edhe shpesh e qortoj vetevehten qe mos ti futem kesai rrjete marimange qe edhe nji miskonje e vogel eshte ne gjendje qe ta shkatrroj, por edhe nese marimanga eshte aty pari pa tjeter qe miskonja bije viktime.
dritero agllin e njof... ashtu ku edhe mikun e tije me prejardhje italiane dhe me nenshtetsi gjermane ku edhe i kishte shpreh ngushllime z. agollit per i. rugoven e njof. shum prej nesh qe ktu jemi skeptik per veprimtarine politike te i. rugoves do thonim... ah, shif se q´shkruan dritero agolli per ibren...! un mendoj se qdo njeri qe jeton i ka dy medaljet e jetes. njera qe ja numron marrezirat, dhe tjetra punet e mira. kur njerzit nese mud ta quaj keshtu "kundershtart" e i. rugoves. me siguri ata kan parasysh veprimtarine politike te i. rugoves dhe jo at profesionale... me qe edhe ajo pregaditja profesionale dhe veprimtarija e tije ne ket drejtim nuk jan aq ne lavd per interesin kombetar shqiptar. do numroja shum prej ketyre shkarravitjeve te i. rugoves... por do ishin vetem perseritje qe edhe shpesh jan shkruar ne ket teme, prandaj edhe nuk e shof te rruges ti perseris te thenat qe jan kape ne ket teme. por qe kam bindje te thelle qe po d. agolli ti kishte lexuar marrvesjet e i. rugoves me strukturat e pushtetit milloshevjan kam bindje te thelle qe i vinte tug qe ta permendete emrin e i. rugoves... po ta kishte ndigjuar zerin identik te i. rugoves duke thene qe UCK-ja eshte dore e zgjatur e serbise... perseri them qe d. agolli nuk kishte me shkru edhe nji te vetmin rresht per ket...! po ti kishte lexuar punimet e i. rugoves qe edhe ne kohen e sodit jan ne duart e shum lexuesve... ruhen edhe ne biblioteka... me siguri qe nuk do shkrunte edhe nji te vetmin rresht. por sido qofte meritat e nji njeriut nuk maten me disa rreshta, ashtu qe edhe keta rreshta qe un tani i shkruaj nuk kan peshe shum te madhe per ne ket drejtim. per gjith ket me disa rreshta do i thot historija e neserme... kur ndoshta edhe neve qe kemi shkruar nuk do jemi ne ket bote. prandaj eshte e lehte per te dhane vlesime qofte pozitive, qofte edhe negative... por eshte shum e rende qe me punen tende ushqen armikun... dhe i jape armikut armen qe te godas. un shpesh quditem dhe shpesh pyes vetevehten per at qe ndigjoi, per at se shka lexoi... ne njeren ane shahet i. rugova... kurse ne anen tjeter edhe shkohet dhe i perulet prane vorrit... e kesi lloi njerz kemi mjaft... apo e done voten epopullit qe se fundi kjo kohe eshte vetem hije... me qe kosoves edhe i duhet shum kohe qe te eshte ne gjendje ta thot te verteten... edhe shum kohe i duhet qe kosova te kurorizohet me at edhe qe eshte nji domosdoshmeri... dhe kurorizimi i kosoves eshte ba shkimi me shqiperi... eshte qe kosova ta kete nji flamur, nji abetare, ti jape identitin qe e ka pra shqipetar. a nuk e shifni qe kosoves ju ka imponuar nji veshje qe nuk i kojnvenon dhe per ket qe tani ndodhi me kosoven dhe per kosoven... me keto pune te mbrapshta... pa dyshim qe ka te bej me "fillozefine dhe jugosllavitetin" i. rugavjan.[popo

[Pa_doreza2]

M A R R Ë V E S H J E


Tash disa vjet mbarë sistemi edukativo-arsimor në Kosovë prej atij fillor e deri në atë universitar nuk funksionon normalisht. Në bazë të marrëveshjes së përbashkët, të nënshkruarit më poshtë, Kryetari i Republikës së Serbisë Slobodan Milosheviq dhe dr. Ibrahim Rugova arritën marrëveshjen për të filluar normalizimin e sistemit edukativo-arsimor për nxënësit, për studentët dhe për të rinjtë e Kosovës.



Kjo Marrëveshje parasheh kthimin e nxënësve, të studentëve dhe të arsimtarëve në shkolla e në universitet. Për arsye të rëndësisë shoqërore dhe humanitare, kjo marrveshje është jashtë çdo debati politik. Kujdesi për ardhmërinë e nxënësve dhe të studentëve që ndiejnë nënshkruesit, i udhëhoqi ata për të nënshkruar këtë Marrëveshje.



Ata po ashtu i falënderojnë miqtë e përbashkët nga Komuniteti Shën Exhidio për ndihmën dhe për përkrahjen që dhanë për realizimin e këtyre negociatave.


Nënshkruesit janë të bindur për gatishmërinë e të gjithëve që janë të obliguar ta zbatojnë Marrëveshjen për normalizimin e sistemit edukativo-arsimor. Për realizimin e kësaj marrveshje do të formohet grupi i përbashkët (3+3).


Duke iu qasur me seriozitet ngritjes së tyre arsimore dhe kulturore, të rinjtë bëhen qytetarë përgjegjës, kështu fiton qytetërimi, e jo njëra palë mbi tjetrën.


Prishtinë, më 01. 09. 1996 Beograd, më 01. 09. 1996

(Nënshkrimi) (Nënshkrimi)

Dr.Ibrahim Rugova Kryetari i Republikës së Serbisë

Sllobodan Milosheviq



nga pashtriku

[Pa_doreza2]

Marëveshja Millosheviq-Rugova në anglisht:



01/09/1996
STATEMENT

Since some years now, the educational system of Kosovo - from elementary schooling to university - does not work in a normal way.

By mutual consent the undersigned, Mr. Slobodan Milosevic, President of the Republic of Serbia and Dr. Ibrahim Rugova have decided to proceed to the normalisation of the educational system of Kosovo for Albanian youth (at all levels).

On this line the agreement reached foresees the retum of the Albanian students and teachers back to schools (and Faculties).

The present agreement, because of its social and humanitarian value, takes its place bey'ond political debate. Thc concern for the future of the Albanian youth of Kosovo, a concern that both undersigned feel very strongly, has lead them to reach such an agreement.

Both undersigned thank their joint friends of the Community of S. Egidio for the generous commitment and the valid help and support they have given to dialogue.

Both undersigned are furthermore certain about the commitment of all those who are in charge in the implementation of the agreement for the normalisation of the educa- tional system. There wil1 be a mixed group (3+3) established for the realisation of this agreement.

When young people do commit themselves with serenity to their cu1tural formation so to become responsible citizens, we face a victory of civilisation itself, not the victory of one side on the other.

Prishtina, September 1, 1996
Dr. Ibrahim Rugova
Belgrade, September 1, 1996
Mr. Slobodan Milosevic
President of the Republic of Serbia



nga pashtriku

[Pa_doreza2]

“Als wir im Jahre 1991 in Belgrad mit Herrn Rugova gesprochen haben, habe ich ihm die Frage gestellt:

Denken sie daran, irgendwann den Anschluß des Kosovo an Albanien zu fordern, vorausgesetzt daß - aus damaliger Sicht – sish die Situation in Albanien verbessert? - Das war vorübergehend ja der Fall, - Darauf hat er gesagt: „Nein, wir denken überhaupt nicht daran. Wir wollen innerhalb des serbischen Staatenverbundes bleiben.

(Beifall der Abg.Leni Fischer (Unna) (CDU/CSU)

-Wir wollen nur unsere Autonomie wiederhaben. Wir wollen als Menschen und als nationale Minderheit geachtet und respektiert werden. Wir wollen uns entfalten können, unsere Sprache sprechen dürfen, unsere Zeitungen drucken und lesen dürfen usw”.



(Citat i shkëputur nga libri zyrtar i Bundestagut gjerman-Deutscher Bundestag - 13. Wahlperiode - 200. Sitzung Bonn, Donnerstag, den 30 Oktober 1997, seite 18139)



Se kryetari LDK-së dhe përgjithësisht i „alternativës shqiptare“ Ibrahim Rugova, ishte kundër bashkimit të Kosovës me Shqipërinë, ky fakt nuk ishte i panjohur, por se kërkonte, që Kosovës t´i rikthehet autonomia dhe të mbetet në kuadër të shtetit serbë, për t´i gëzuar vetëm të drejtat si pakicë kombëtare etj., edhe pas shpalljes së deklaratës së „2 korrikut“ dhe Kushtetutës së Kaçanikut më 7 shtator 1990, këtë fakt asokohe shumë pakë shqiptarë e kanë ditur



pashtriku

[Pa_doreza2]

A ishte Ibrahim Rugova nismëtar i Deklaratës Kushtetuese të 2 Korrikut, i Kushtetutës së Kaçanikut dhe i mbajtjes

së Referendumit të vitit 1991?!



Me rastin e vdekjes së Ibrahim Rugovës, më 21 janar 2006, u mbajtën disa tubime përkujtimore dhe aty u ritheksuan shumë “merita” të tij.



Ta zëmë, më 23 janar 2006 në një fjalim përmortor, nënkryetar i LDK-së Kolë Berisha, (që u transmetua drejtpërdrejt në RTK), ndër të tjera thotë: “Në këtë janar, Kosova humbi nismëtarin e Deklaratës Kushtetuese të njohur si Deklarata e 2 Korrikut (1990), të Kushtetutës së Kaçanikut, të referendumit për Pavarësinë e Kosovës, organizatorin e zgjedhjeve të para nacionale dhe presidenciale, shumëpartiake, akte këto që vunë bazën e fortë formale-juridike për ndërtimin e institucioneve të para të pavarura në Kosovë dhe shënon fillimin e fundit të një regjimi satrap të fundshekullit XX”.- përfundon citati.










Sa janë të qëndrueshme këto konstatime të z.Berisha ?

Po t’i referohemi librit të Mehmet Krajës “Vitet e humbura” (njërit nga bashkëpunëtorët më të ngushtë të Ibrahim Rugovës deri në vitin 1995, dhe pjesëmarrës në të gjitha aktivitetet e LDK-së, së fundi edhe “ambasador” në Zyrën e Kosovës në Tiranë (1994), del se Ibrahim Rugova dhe LDK-ja si parti, nuk kanë marrë pjesë në asnjë mënyrë, në hartimin e “Deklaratës së 2 Korrikut”, të “Kushtetutës së Kaçanikut”! e as në aktin e shpalljes së vendimit për mbajtjen e referendimit në shtator 1991!



Ja se, çka shkruan M. Kraja Lidhur me këtë çështje:

“Delegatët shqiptarë të Kuvendit të Kosovës shpallin Deklaratën Kushtetuese, teksti i së cilës është bërë i njohur që atëherë. Dy muaj më vonë, në një mbledhje të fshehtë në Kaçanik, po këta delegatë miratojnë Kushtetutën e Republikës së Kosovës dhe detyrohen të dalin në ekzil. Lidhja Demokratike e Kosovës mbështet edhe njërën edhe tjetrën. LDK-ja qëndron fuqimisht pas këtyre akteve. As njërin e as tjetrin nuk i ka hartuar vetë, nuk ka marrë pjesë në hartimin e tyre dhe vendimi për shpalljen e tyre, merret vesh, nuk është marrë nga LDK-ja. E di me saktësi se kryesia e LDK-së ishte e informuar pjesërisht për njërën dhe për tjetrën dhe as nuk mbajti mbledhje për këtë punë dhe as që kërkoi prej dikujt ndonjë shpjegim. Ajo kryesi, madje nuk shtroi as ndonjë pyetje të vetvetishme e as nuk bëri vërejtje, të cilat kishte arsye t´i bënte, sepse dihej që atëherë se pikërisht prej saj do të kërkohej t´i realizonte praktikisht dispozitat e po asaj Kushtetute, të miratuar pa dijen dhe pa vendimin e saj. ( Lexo: M.Kraja: “Vite të humbura”, faqe 230) Pra, LDK-ja nuk e shpiku as Deklaratën Kushtetuese dhe as Kushtetutën e Kaçanikut. - thotë Mehmet Kraja.



Kjo besoj, nuk do koment tjetër!



Ibrahim Rugova nuk ka marrë pjesë në asnjë mënyrë, as në hartimin e as në marrjen e vendimit për mbajtjen e referendumit në shtator të vitit 1991. Këtë fakt e sipërfaëson dukshëm vendimi i legjslaturës së vjetër i Kuvendit të Republikës së Kosovës (01Nr. Prishtinë, më 22 shtator 1991) që kryesohej nga Ilaz Ramajli. Në këtë vendim përcaktohet qartë edhe teksti i pyetjes së Referendumit lidhur me statusin politik të Kosovës.



Në këtë vendim thot


nga pashtiku

[Pa_doreza2]

R E F E R E N D U M I



REPUBLIKA E KOSOVËS

Kuvendi i Republikës

01 Numër

Prishtinë, më 22 shtator 1991



Kuvendi i Republikës së Kosovës, në bazë të nenit 97 alineja 1 pika 8 të Kushtetutës së Republikës së Kosovës, në mbledhjen e mbajtur më 22 shtator 1991, pas miratimit të Vendimit mbi mbajtjen e Referendumit në Kosovë,



P Ë R C A K T I M



Tekstin e pyetjes në Referendumin mbi Republikën e Kosovës si Shtet Sovran dhe i Pavarur, me të drejt të pjesëmarrjes konstituive në Lidhjen e shteteve - republikave sovrane (në Jugosllavi) mbi bazën e lirisë dhe të barazisë së plotë të republikave-shteteve në lidhjen e tyre.



Teksti i pyetjes që u përcaktua nga Kuvendi është përsa vijon:



NË BAZË TË DEKLARIMIT TUAJ TË LIRË, LUTENI QË TË PËRGJIGJENI (DUKE RRETHUAR FJALËN ”PO” OSE “JO”) SE A E PRANONI, SI VENDIM TË VULLNETIT TUAJ POLITIK, REZOLUTËN E KUVENDIT TË REPUBLIKËS SË KOSOVËS MBI REPUBLIKËN E KOSOVËS SI SHTET SOVRAN DHE I PAVARUR, ME TË DREJT TË PJESEMARRJES KONSTITUIVE NË LIDHJEN E SHTETEVE-REPUBLIKAVE SOVRANE (NË JUGOSLLAVI )



PO ............................................... JO



KRYETARI I KUVENDIT TË REPUBLIKËS,

Ilaz Ramajli, d.v

[Pa_doreza2]

Tito në letërsinë shqipe në Jugosllavi



Nga Ibrahim Rugova

Prishtinë, Dhjetor 1977



Kopja e studimit të Rugovës për Titon



Duke punuar në këtë temë, vetvetiu m‘u imponua problemi i një vështrimi teorik të çështjes, apo ndoshta, po ashtu, vetvetiu m‘u imponua edhe nga interesimi im teorik, që po e formuloj në formë pyetëse - tezë: përse shkrimtarët dhe artistët, për objekt të veprave të veta i marrin shëmbëlltyrat e kohës së vet, dhe madje përse në mënyrë të vazhdueshme! Në vijim do të përgjigjem me shembullin e Titos dhe me praktikën krijuese të letërsisë sonë.

Që në fillim mund të thuhet se shëmbëlltyra e Titos është mjaft e pranishme në letërsinë shqipe në Jugosllavi, do të thotë në të gjitha format e krijimit letërar. Me këtë rast çështjen e pranisë duhet ta vështrojmë dhe ta pranojmë në kuadër të procesit të difirencimit që ekziston midis formave letrare, e cila gjë i tregon dhe i vërteton mundësitë dhe validitetin e formave të veçanta ndaj objektit. Ky shpjegim teknik letrar na sjell në përfundimin se prania e objektit realizohet përmes shkallëve të ndryshme, po me funksion e me qëllim të njëjtë e të përbashkët. Po i theksojmë këto ndryshime të formave në prosede, në metodat e krijimit. Në prozë, vërtetë në roman dhe në tregim, fytyra e Titos dhe prania e tij identifikohen plotësisht dhe nënkuptohet me të drejtë me ngjarjen e madhe të revolucionit të armatosur, të cilën ai e vuri në lëvizje dhe çka është e arsyeshme artistikisht dhe jetësorisht. Nuk del fare si personazh i drejtpërdrejtë në mënyrë deklarative, po përmes frymës së veprës - aksionit - veprimit të tij, të njerëzve që bëhen realizues të ideve dhe të ndërmarrjeve të veprës së tij. Kjo ka të bëjë me faktin se shkrimtarët duan që fytyrën e tij ta realizojnë artistikisht, natyrshëm, ashtu çfarë është e madhe në realitetin historik dhe në realitetin bashkëkohës.

Pra, vetëm ajo që jepet artistikisht mirë e me vlerë, është ekuivalente e reales, vërtet vetë realja, e që merret si një nga çështjet - çelës, në të cilat sprovohet arti, e edhe letërsia, në rastin kur ka të bëjë me fytyra të njohura historikisht dhe bashkëkohësisht, siç është Tito me këtë rast.

Ndërsa po e shqyrtojmë këtë çështje duhet të përmendim një të vërtetë tashmë të njohur e të pranuar në historinë dhe filozofinë e artit se, shkrimtarët dhe artistët, si idhtarë të përhershëm të njeriut, të lirisë së tij, te fytyrat historike të jetës sociale - revolucionare, ndalen vetëm atëherë, kur në to, brenda tyre, pos tjerash gjejmë figurën- njeri të plotë, i cili punon dhe vepra e tij i kushtohet plotësisht njeriut, mirëqenies së ekzistencës së tij. Ky shpjegim teorik letrar, e njëkohësisht filozofik bashkëkohës e vërteton dhe e qartëson fortë mirë interesimin e shkrimtarëve tanë për Titon, sepse tek ai gjetën, zbuluan njeriun e vërtetë me të gjitha cilësitë që e karakterizojnë veprimin e madh njerëzor, veprimin e përjetshëm. Më shkurt, artistët ndalen tek ata që i zgjerojnë hapësirat e realizimit të njeriut në jetë dhe në vepër, ashtu siç bëri Tito. Pra, njerëzit e tillë, që shkenca i shpejgon si gjenialë, krijojnë vazhdimisht hapësira të reja për njeriun, pra janë krijues e jo dogmatë e statistë në skenën historike e shoqërore, sepse ata, me aftësi të rrallë i shtrojnë dhe i zgjidhin kërkesat dhe nevojat e kohës në të cilën jetojnë e veprojnë, do të thotë prekin në pikat neuralgjike vendimtare të shoqërisë njerëzor duke i vënë njerëzit në lëvizje të orientuar, të drejtë, në aksion.

Përveç kësaj, shkrimtarët tanë e përjetësojnë fytyrën e Titos, sepse në të që me kohë kanë gjetur me të vërtetë realizimin e vet nacional, social e intelektual, do të thotë tri elementet qenësore për ekzistencën individuale e kolektive. Nëse pranohet e vërteta e thënë metaforikisht se artistët-poetët janë antena të shoqërisë, atëherë mund të nxjerrim një konstatim se, shkrimtarët tanë, në vizionin dhe në praktikën revolucionale të Titos, gjetën një nga idealet e veta më të qëlluara dhe sinjalizuan në mënyrë arstitike vlerën e vërtetë të pamohueshme të tij.

Përderisa në prozë është i pranishëm, në radhë të parë, në kuadër të mundësive dhe të efekteve artistike të realizimit të zhanrit, pra në mënyrë të plotë që na e sinjalifikojnë "Ditari..." i F. Hoxhës një pjesë e prozës së H.Sylejmanit dhe të Sinan Hasanit, në poezi, e cila konsiderohet si zhanër dhe formë solemne më komunikative, fytyra e Titos ngritet vazhdimisht, duke u bërë objekt qëndror-poetik, në dritën e plotë të veprës së tij të madhe. Kështu, poezia e kuptuar si formë më komunikative, ka një aftësi dhe fuqi të jashtëzakonshme për identifikim apo për simbolizimin e veprave të mëdha në histori dhe në bashkëkohësi, të vizioneve të tyre të pandërprera e thelluese.

Thënë historikisht, fytyra e Tito në poezi bëhet objekt i rëndësishëm që në krijimet e para gjatë Revolucionit të armatosur dhe vazhdon deri në ditët më të vonshme. Ajo nuk qe vetëm inspirim, po edhe realizim i poezisë dhe i artit në përgjithësi.

Në një pjesë të mirë të poezisë ku poezitë kushtuar Titos nga Esad Mekuli, Mehmet Hoxha, Tahir Jaha, Latif Berisha, Enver Gjergjeku e të tjerë, shfaqet një komunikim i drejtpërdrejtë me të dhe merret me të drejtë në kuptim të gjerë të krijuesit të madh. Për shembull të gjithë këtë e shëmbëllen më së miri poezia e E.M, "Ty që je liria jonë", ku Tito shfaqet si simbol i lirisë dhe i realizimit kombëtar e social të shqiptarëve, krahas me atë të kombeve dhe të kombësive të tjera.

Në disa poezi të tjera siç janë "Flamur shekujsh" (Ali Podrimja), "Dy ditëlindje" (Rrahman Dedaj) dhe "Flet Tito" (Mirko Gashi), kemi të bëjmë me një përpjekje tjetër të poetëve tanë, me atë që përmes prosedeut poetik të simbolizimit fytyra e Titos të marrë kuptim universal të gjithëkohshëm, si simbol i një kreatori për të mirën e përgjithshme, se vepra e tij është model real, që hyn në fondin e përgjithshëm të njerëzimit.

Përveç identifikimit, si kusht i domosdoshëm i fuqisë poetike dhe i bindshmërisë së saj, në poezinë e përmendur të Ali Podrimjes, kemi simbolin flamur, i cili simbolizonte, emblemën e ekzistencës kombëtare dhe atë shoqërore, të vendosur në përjetësimin e flamurit që qëndron në hapësirat kohore të shekujve të historisë. Ndërsa me simbolet e tjera si Diell, Bukë, Qiell, poeti simbolizon tri kushte të rëndësishme e të domosdoshme të ekzistencës, të cilat me këtë rast, nuk po i përkthej në gjuhën teorike.

Në vjershëm e Mirko Gashi, "Flet Tito", e cila përmes theksimit të aktivitetit të ligjërimit të Titos, që gjithmonë i ka në pajtim fjalën dhe aksionet, poeti simbolizon qëndrueshmërinë dhe vendosmërinë e tij në të gjitha momentet e kohës. Kështu simboli i tij qëndror, Kepi i Shpresës së Mirë (Tito) del si një Parim i Shpresës dhe i realizimit real, siç do të mund ta shpejgonim me filozofinë e paraqitur në parimin e Shpresës të E.Blochut.

E këtillë, fytyra e Titos shfaqet edhe në letërsinë për fëmijë, e që do të mund të ishte objekt i një studimi të veçantë. Tito si simbol i së Mirës, i heroit, i mësuesit dhe i edukuesit trajtohet me sukses në veprat e Maksut Shehut, Rifat Kukajt, Agim Devës e të tjerëve.

Në fund, me qëllim që të përforcojë edhe me përgjigjen lidhur me pyetjen që shtrova në fillim të kësaj paraqitjeje po shtoj edhe këtë se, mesazhi simbolik i artistit, i poetëve dhe shkrimtarëve tanë në përgjithësi, është plotësisht adekuat me mesazhin e veprës së Titos, i cili sot gëzon një unanimitet të jashtëzakonshëm e të përgjithshëm, jo vetëm brenda, por edhe jashtë vendit, çfarë e gëzonte vetëm Lenini. Adekuatësia e këtij mesazhi, pos momenteve të tjera që i përmenda më sipër, ka të bëjë edhe me të njohurën teorike e historike se, poetët dhe revolucionarët e mëdhenj i lidhin vizionet dhe idealet më të thella për njeriun, pra bëhet bashkudhëtarë në rrugën e infinitumit për të mirën njerëzore. Këtë lidhje midis artistëve dhe revolucionarëve, në mënyrë më të natyrshme dhe të paimponuar, pra të dalë nga situata reale historike, e gjejmë në historinë më të re kur është fjalë për fytyrën e Leninit. Le t'i kujtojmë me këtë rast Majakovskin, Bllokun, Jeseninin e të tjerë. Të njëjtën lidhje, po ashtu të natyrshme dhe të fuqishme, e gjejmë kur e vështrojmë fytyrën e Titos në veprat artistike, e sidomos në ato poetike.

Në përfundim e sipër të theksojmë edhe një fakt tjetër mjaft të rëndësishëm se Tito, duke qenë vazhdimisht në krye të shoqërisë sonë, krijoi një liri të vërtetë arti e krijimi në kuptim të realizimit të plotë të lirisë, çfarë nuk gjendet në ndonjë vend tjetër socialist, e cila ishte e pranishme vetëm në kohën e Leninit, kurse te ne kjo u bë parim shoqëror e kulturor.

Përveç kësaj, shkrimtarët tanë e përjetësojnë fytyrën e Titos, sepse në të që me kohë kanë gjetur me të vërtetë realizimin e vet nacional, social e intelektual, do të thotë tri elementet qenësore për ekzistencën individuale e kolektive. Nëse pranohet e vërteta e thënë metaforikisht se artistët - poetët janë antena të shoqërisë, atëherë mund të nxjerrim një konstatim se, shkrimtarët tanë, në vizionin dhe në praktikën revolucionare të Titos, gjetën një nga idealet e veta më të qëlluara dhe sinjalizuan në mënyrë artistike vlerën e vërtetë të pamohueshme të tij.









nga pashtriku