Gjuha Shqipe dhe Mitologjia Greke (1)

[fegi]

Mbivendosjet e huaja mbi shqipen jane te medha nga: Zhan Perre Jennevin

A ka mundur qe gjuha shqipe te ruaj ne fjalorin e saj nji fond te vjeter dhe autokton fjalesh qe dote perbonte mbijetesen e nji ideomi te folur ne konkurencen me greqishten e vjeter ne juge te Ballkanit? Q thot trashigimia studimore e Gusav Majerit per kete?

Kjo pytje nuk o e re:ajo esht ngritur qe ne shekullin e XIX.Hahn ne Gjermani(1855) dhe Benlew ne FrancE (1877) Ne saje te shqipes kane provuar te gjejne ne nji mbulese helenike nji shtrese te nendheshme qe esht menduar si perfaqsuese e gjuhes se vjeter te pellazgve,e ketij populli gjysme mitik,icili sipase vet grekve, ka qen zotrues i pare i vendit te tyre.
Keta shkenctare jan marre me emrat hyjnore(Dometra,Kore,Kronos,Tetis)
dhe me oomastiken e heronjeve.Megjithate ,perpjekjet e ketyre pararendesve nuk dote munde te kishin nji gjallerim te mjaftushum,perpara se sa gjuha shqipe te ishte inventarizar,klasifikuar dhe shqyrtuar ne origjinat e te gjitha fjaleve te saj nga ana e gjuhtarit Gustav Meyer,nga Graci,fjalori etimologjik i te cilit u botua ne vitin 1891.
Mbivedosjet e huaja mbi shqipen jane shume te mdha:ne kete kendveshtrim(sipas Mayerit),vetum afersisht shtatqinde fjale i qendrojn "bisturise"(qe kerkon te veqoj fjale autentike shqipe.
Megjithate,eshte po aqe e vertete edhe se rreptesia e dijatarite austriak, i nerozuar here pase here,siq dihet,nga iliromane te pakujdeshume,esht zbehur tek
pasardhesite e tij, kryesishte tek Norbert Jokl-i nga Vjena
Pra,studimi qe dote lexoni esht perpunuar duke nisur nga Meyer-i,nga jale te cilave ai i u ka njohur natyren indigjene ose per te cilate ka pasur lekundje,gjithashtu,edhe nga fjale qe lingustet e ardhur pase tij i kane future ne fondin autokton te fjalorit te shqipese.
Une nuka jame krijuse i keti studimi;ai i detyrohet punimeve te gjyshit tim nga nena,Gabriel Anccey (1865.1945) i cili ika paraqitur parimet e tij ne dy broshura te shkurta, te shtypura me 1914:"l Albanais dans le mythe grec"(Shqipja ne mitin grek)dhe "Notes Albanaisses2(shenimet shqiptare).

Shqipja ne rrenjet e mitit helenik
Ne rinine time ai me ka iniciuar ne teorit e tija dhe me ka lene disa qindra,faqe, te cilate une i kam inventrarizuar dhe klasifikuar.Aty nga fundi i viteve pesedhjeta kam mundur te ngjall interesin e nji linguisti italian,Vittore Pisani, icili botoi nji artikulli te shkruar prej meje ne revisten "Paideia"(Vol.XIV 1959)
Ne kete artikull un kam paraqitur disa nga rezulltatet me te rendesishume te kerkimeve te gjyshit tim.
E gjith kjo fatkeqesi, nuk solli azgje te mire.Qe prej athere une kam menduar se vetum dijataret shqiptare dote munden ,nese dote bindeshin nga vertetsia e paraqitjeve te mija,te krijonijn te ardhmen per nji zbulim qe esht ne deren e gjuhes se tyre dhe te origjinave te saja me te thella.
Perse esht fjala ne saktesisht?Kjo gje dote gjykohete ne detaje pergjat trajtimeve
te me poshtme,perpar te cilave une po riprodhoje disa paragrafe te broshures se pare te vitit 1914.
"Gjithqka ndodhe sikur shqipja ne fondin e saj orjinal te fjalve,krahas me greqishten, te kishte sherbyer themeleimin e mitit helenik.
"Ky mit mbeshtet, ne nji mase te konsiderushme ,mbietimologji dhe loje fjalesh,qe nuka ni mendim filozofike udherrefyes qe te munde te perceptohet ne menyr te qart..."..(shqipja) me duket se ka qen folur te njejtat hapsira sikurse edhe greqishtja,perpara dhe njikosisht me te.
Format toske dhe gege dote gjendeshin se bashku,sikurse edhe format te tjera
,ne dialektet shqiptare te Italise se Ulte"
"Qe prej athere kosumimi fonetik duhet te kete perparuar shume,aq sa shqipja moderne dote mjaftonte per te shpjeguar me shume se nji etimolgji,fantaziste apo e vertet ,e cila qe gjendet e nenkuptuar tek hartusit e miteve te hershum..."
Pjesa qe vazhdon ka te beje me paraqitjen e shembujve te ndryshum .Nji fjalor i mire i mitologjise dote lejonte kujtdo qe dote deshironte te verifikonte afersite mitike te permendura ose edhe detajet e legjendave.
Persa me perket mua,une i referohem Pierre Grimal-it,tek Dictionnaire de la Mytholgie grecque et romaine,Presses Universitares de Franca,ed.de 1951,(Fjalori i mitologjis greke dhe romake)
Persa i perket shqipes ,une citoja kryesishte Meyer-in ne Etymologisches Worterbuch des albanesiche Sprache, Strasburg,1891,percaktimet e te cilit i jam i detyruar t i japi nepermjete nji perkthimi ne frangjisht,dhe Nobert Jokl-in ne Studien sur albaneisischen Etymologie un Wostbildung,Viene,1911.Ne vendin qe ju perkete ,dote citohen edhe linguistet te tjere.
Per greqishten,un citoj fjalorin greqisht-frangjisht te Bailly-t,etimologjite e te cilite jane riaktilzuar pa rreshtur.

Cilat jan shembujt?

Erechtee,heroi "i lindur nga toka" ka nji vajze ,Chtonia emri i se cilese esht shume i qarte ne greqishte.Mirpo,Chtonia mer per burre Botues ,qe ne greqishte dote thot pendar (mbrehes i qeve-Shenim iperkthyesit), i cili nuka ka lidhje me legjenden.Nderkaq.qe varianti shqip Bote=toka (Mayer,f.43) i bene jehone emrite se grues se tij.
Njeri nga djemte e Eole-sit,hyjnise se ererave,quhet Perieres-Eole.Ai ka nji emer qe ne greqisht i korrispondon funksionit te tij:emri ekuivalent,do te thote:"ai qe vepron dhe levize ne te gjitha drejtimet,me rrutullu"
Nji folje shqiptare,shqiptare perxjerr"me rrotullu"i pergjigjet mjafte mire kuptimit te Meyerit(f.354)jep variantin perzjer,ku munde te futet nji pjesore,perzjeres,qe shpjegon lidhjen midis Eole-sit dhe Perieres-it.
Heroi Trofonios kishte nji orakull te mirnjohur ne Beoti. Personat qe vinin per t`u
keshilluar me te, te ulur ne frontin e Mnemozines (Kujtesa)perpiqeshin te kujtonin endrrat qe kishin pare gjat nates.
Trofonos,emri i te cilite,ne greqisht,sugjeron nji hyjni te vjeter te pjellorise-a lidhje me lexhenden -ka per babe Erginose dhe per vella Agamedin,Erginos ne greqishte do te thotune e shpirtit,Agamedi vjen edhe nga folja(me mendu)qe do te thotendimtar i madh.
Duke u nisur nga te tilla parafrime,emri Trofonios behete krejtesisht i qart nepermjete shqipesru (Meyer,f.438) Pune(Meyer,f.357),pra TRu-Pune.ose pune e trurit.
Princi trojan Assaracos esht paraqitur si burre i Hieromnemes,emri te cilite,ne greqisht,dote thot"Kujtese e shenjte"
Por Assaracos,cilado te jete etimologjia e vertet e tij,ne shqip te kuptohete si"as(mos)harrues"nga as,mohim(Pedersen,K2 XXXV,f.39.nuk i quajn te pranushme rrenjet latine te saj,sikurse bene Meyer-i)dhe haraq ,harrues,(Meyer,f443,ne artikullin haron).Hyjnia Kronos,qe shqyen femijet e vete,nepermjete gjuhes shqipe kuptohete si ngerenes,gllaberues(Meyer,f.306,artikullin:ngrene)
Nepermjete nji loje fjalesh,here pas here Kronosi eshte konsideruar si personifikim i Kohes.Mitologet antike i kane dhen nji vella Kronosit, te cilin e kane quajtur Coeos.Ky emer ne shqip i pergjigjet fjalese Kohe(MEyer,f.194)vijon

[Anas60]

Me duket interesante, termat apo emrat qe meren ne shqyrtim jo vetem aty ku jane kapur lidhjet me shqipen nga Majer apo te tjere por edhe ne te tjera si psh "PeriEres"= Biri Eres jane te dukshme.
Desha te dija ku eshte vazhdimi i artikullit?

[fegi]

Pjesa (2)
Nga:Zhan Plerre Jennevin
Shqipja Konfirmon Ate Qe Lexhenda e Le Te Nenkuptohete

Ketu kemi te bejme me nji aspekte jashte zakonisht te ngatruar te mitit qe nxjerr ne pah shume burime te tij.
Ne epoken klasike Atamas eshte nji mbrete beocien,por duket se origjina e tij duhet te gjendet tek ilirianet.Persa i perket Leukotes,esht pikirisht ajo,qe ne formen e nji zogu deti, i shfaqet Ulisit ne qastin e mbytjes se anijes se tij,sipas kenges se V te Odisese.

Nji legjende qe shpjegone shume
Rrjeshtat e me poshtme do te tregojne se si karakteristikat te shqipes jane te pranishume me kokfortesi ne nji legjende qe,sikurse thuajse te gjitha te tjerat ,shfaqet ne variante te ndryshme. por se gjithsesi.permban kurdohere elementet qe na interesojnebreti Atamas ka pasur per grua te pare Nefele-n dhe per grua te dyte Ino-n.Kjo e dyta ziliqare per femijet e lindur nga martesa e pare, perpiqete t ia zhduke ata,por Atamas-i,qe e ka marre vesh kete krim, i kerkon Zeusit Lafistios qe ta vrase ate dhe birin e saj Meliserte-n. Atamas-i, qe nderkohe e ka humbur shikimin dhe esht verbuar,kapet me djalin tjeter te saj,Learcos,dhe e hedh ne nji ene me uje te veluar.Persa i perket Ino-s, ajo hidhete ne det se bashku me Meliserte-n.Ne kete menyre ajo behete hyjnesha Leukote e ka per mision t ju vije ne ndihme marinarve ne rrezik, ndersa Meliserte shendrohet ne nji hyjni tjeter me emrin Palaemon.
Ketu kemi te bejme me nji aspekt jashtzakonisht te ngatruar te mitit qe nxjerr ne pah shume burime te tij.
Ne epoken klasike Atamase esht nji mbret beocien, por duket seorigjin e tij duhet te gjendet te Ilirianet.
Per sa i perket Leukotes,esht pikirisht ajo,qe ne formen e nji zogu deti,i shfaqet Ulisit ne qastin e mbytjese se anijes se tij,sipas kengese se V te Odises.
Shqipja konfrimon ate qe legjenda e le te nenkuptohet.Atamasi esht marr ne vende te Kronosit, hyjnise qe gllaberon femijete e vete,ndersa ena me uje te veluar ruan kujtimin e nji skene kanibalizmi.
Ajo qe perbene nji karakteristike dalluese esht epiteti Lafistios, i aplikuar ndaj nji kult i veqante i Zeusit:"ngenesi","gllaberuesi"(Bailly)qe na kujton ngrenesin=Cronos.Shqipja na lejon ta rigjejme kete element tek Aamas-i, i ndar si At-hames,Ate qe e gllaberon femijet e tij.
Perkthimin e fjales Ate e kemi marr nga Meyeri,(f.20).Ai i jape te njejtin kuptim perkthimi fjales hames dhe fjales ngrenes:fresser,gjer:bllaberues.(f.306 dhe f.144).Ky Atamase kisht,pra, per grua te pare Nefele-n,emrin is se ciles ne greqisht do te thot "reja" Ne shqip fjala "re", qe ne formen e shquar percaktohet si reja.
Gruja e Kronos quhet Rhe.Ino-ja, e bere Leukote do te na terheqe ne nji fushe krejt tjeter.Leukote ne greqisht dote thote"hyjni e bardhe"qe vjene nga " i bardhe" dhe "hyjni"
Por nese lumbardha perkthehet si "Hyjni e Bardhe",nekemi gjithashtu nji lumbarde tjeter per te cilen Meyer-i jep nji variant perkthimi latin:ales marina, qe dote thot "zog deti".Megjithese vazhdon te kete hezitime mbi origjinen e kti emri ,ai propozon, duke ruajtur nji pikepytje,fjalete "pelumbe e barde", pellumbe i bardhe Keto perkthim te aferme jan turbullues.

Ekuivalecat shqipe

Mirpo,ne ende nuke kemi perfunduar me barrdhesine.Le t i shohime ate ne nji kendeveshtrim tjeter me te papriturat e vetaeliserte,siq thame,behet hyjni nen emrin e Palaemone gabimisht e interpretojn si luftar duke u nisur nga lufta,ndeshje atletesh.
Pausanias(II,23)percakton se ne nji liqen te kushtuar Ino-Leokotese,hidheshin embelsira te bera me pluhur mielli te holle ne formen lulkash te imta,qa tregon ne menyre perfundimtare qe emri Palaemon kaqen pikirisht i interpretuar ne kete kuptime.
Del se ne gjuhen shqipe Melicerte mund te interpretohet ne te njejtin kuptim,qofte duke u marre si miell dhe kerth "element paresor ,premise".(Meyer,f.!88).
Ne kemi pra "kerthija,thermija mielli"qe ne kete kuptim gjenden pa dyshim edhe ne gjuhen greke,pikirisht me emrin e vllaute te Learkos :nje nga kuptimet e te cilit eshte "te thermosh"dhe , fillim.
Demetra esht hyjni madhore qe mbron bujqesine ne formene e veqante te "te hyjnise te bujqve" Hahn ka verrejtur prej kohesh qe elementi i pare:dhe toke , i bashkuar me fjalene moter (kuptimin primitiv i ksaj fjale te fundite kaqen nene) na ka dhan nji tersi kuptimore qe dote thot toke- nene .
Ai vazhdon duke then se ajo ka per vajze Kore-n,emri i se cilese ne greqisht dote thot e " virgjer,vajze e re".Megjithat ne shqipe Kore e prejardhur nga folja me korr do te perafrohete njekosishte me "bime dhe te korrura".)Shih.Meyer .f.200).
E gjith kjo hedhe papritmase nje drite e re mbi konstelacionijn qe greket quditerishte e kan qujtur virgjeresha me kalli.
Dihete qe hyjnia e ferit ,Hades-i mrekulluar nga mrekullia e Kore-s e rembeu kete te fundit duke u dale papritmase nga toka me qerren e vet dhe mori per grua.Pikirisht ne kete kohe ajo nderroi emer dhe u quajt Perserfon ,fjale qe ka edhe nji forme te dyte:Persefas.Demetra,duke mos e ditur se e bija e saj ishte mbyllur ne thellsite e ferite e kerkon gjithandej neper bote deri ne qastin qe Zeusi vendosi te nderhyje duke e detyruar Hadesi-n t ja dorzoje vajzen nenes se vet te pakten ne nji pjes te vitit .
Emrat e Persofonit dhe te Persefas-es jane konsideruar si parahelenik.(Bailly).Pa menduar se do te kishim te benim me nji grupe fjalesh te mundshume Perdhe-pune =pune e tokes , ka vend per te ber nji eksplorim duke u nisur nga folja fshef(Meyer.f.445).me ndihmen e nji elementi te pare qe esht parashtesae intensitet"per",per te cilen Meyer -i e pranon mundesine e nji origjine indigjene, na behete i lehte leximi i nji tog fjalesh "pertesfuna"(pjesorja en-un e gegerishtes),Varianti i dyte i se cilese:Persefas shpjegohet me ane te fjales tsefas "sekret", pra kemi Pertesefasa.Ne te dyja rastet ,Kore-ja eshte bere "shume e fshefte".E gjith kjo esht ne perputhje me ate qe nena e saje e kerkonte pa mundur t a gjeje, meqense ajo ishte ber gruja e Hades-it, qe ne greqishte kuptohet sipase nji etimologjie popullore =i padukshumi.(Bailly).
Ekuivalenca e fjales shqipe Tsef(fsheh)dhe e fjales greke esht provuar nga nji shenim i Hesikios-it,gjuhtar grek i nji kohe te shkuar ,qe ka grumbulluar variante dialekte greke dhe ka dhene kuptimin e tyre ne gjuhen klasike. (Vijon)

[fegi]

Pjesa (3)

Meyer-i Mendon Se Kemi te Bejme Me Huazim Grek

Shpirti i nje Gjuhe qe shpjegon

Shume kohe perpara meje jane cituar te tjera shenime te Heskios-it,te cilat flasin per albanisma (influenca gjuhsore shqipe)
shenimi i perkthyesit),por ne kete artikull me mungon vendi per t i imarre edhe nji here.
Poeti Ovide ne Metamorfozat e tij (XI,640) duke u mbeshtetur mbi modele greke qe sot kane humbur,flet per nji hyjni te endraveunc Ikelon superi,mortale Phobetora vulgus nominant "Hyjnite e quajn Ikelos dhe turma e vdektarve e quan Phobetor"
Pebetor vjen nga "veprimi qe te bene te ikesh"dhe nga folja "me vene ne ikje"(bailly)Lidhur me Ikelos-in mund te mos mendosh per foljen shqipe Iken,e lene e pashpjeguar nga ana Meyer-it dhe per te cilenz.Rastellia ka treguar karakterin e saj indigjen.)Ricerche d`etimologia albanese.Istituto lombardo di scienze e letter,6,1956)nji forme primitivekelje,e pavertetuar,por ne perputhje me shpirtin e gjuhes,do te jepte skatesisht emrin Ikelos.
Silene,hyjni dionziake,esht paraqitur shpesh si nji plak i dehur qe mbane ne dore nji gote.Virgjil sikurse Ovidi,i u referohet modeleve greke na e paraqet duke fjetur, ne poemen e tij te gjashte dhe shton(vargu i 17)t gravis attrit pedebat contharus ansa, Dhe nje gote e rende ne doren apo ne rripin e tij varej.
Kjo fjale kuptohet ne shqip si sjell-ene.
Ena esht nji variant i vazos,i poqes(Meyer,f.12,Jokl ,f.3) dhe sjell eshte "mbajj"(Meyer,f.386)

[fegi]

(3)

Ka raste ku ne menyren te dukshum interpretimi qe une e quaj "shqiptare",duke mos patur nje term me te mire per te perdorur, dhe qe te tjere ,ka mundesi me me shume te drejte se une,do te quanin ilir apo pelazg,e ka influencuar lexhenden.Ajo qe na duket se kemi kuptuar duke lexuar Filoktetin nuk esht veqse nji shembull tjeter.
Ai u pickua ne kembe nga nji gjarper ose ka mundesi edhe prej heshtes se Herkulit.
"Plaga u infektua me shpejtesi dhe aq shume sa qe prej saj filloi te dilte nje kuterbim i padurueshum"(Grimal)Filokteti kuptohet si pelzhok thate,ai qe neglizhuar.Pelzhok,(jokl,f.71)="neglizhent".Thate,(meyer,f.88, artikullin than):"plage,abses".
Tani do te marr nje fjale shqip dhe do te tregoj aventuren e saj ne tregimet mitike

Kjo esht fjala pele.Meyer-i mendon se kemi te bejme me nje huazime grek "mez".Ne qofte se kemi te bejme me te vertete me nje huazime,ai duhet te jete teper i hershum;megjithate ai nuk esht i domozdoshem per te marre kuptimin e mitit,Ajo qe eshte e qarte vetvetiu ka te beje se personazhi me rrenje qe jane ne pergjithsi heronj qe ecin mbi kuaj.
Mali Pelion ne Thesali,vend i njohur per kuajt e tij,esht nji pike orientueseper Kentauret.Eshte pikirisht vendi kugjen streh per te lindur vajzen e kentaurit Shiron, Hippe-ja.emri grek i se cilese eshte ekuivalent me ane te peles.
Heroi Pelopes, te cilit tek Iliada iu ngjit epiteti homerik i "fshikelluesi i kuajve",ka per grua Hipodamian qe ne greqisht do te thote"zbutese i kuajve".
Megjithate duhet vrejtur se fjales Pelopes i pergjigjet ne nje lexim shqip te sajele hypes "Hypes kuajsh"Hypes,forme pjesore e hyp,dilekti geg,artikulli hip(Meyer,f.152,me hip).
Lapitesit ishin nje popull ne Thesali. Tek Plini i Vjeter mund te lexohet se gojeza dhe samari kane qene shpikur nga Lapite Pelektronios, qka do te thot pele ndrynjes.Forma ndrun(Meyer,f.75 tek artikulli dru,ndryn) eshte ajo e nje foljeje qe do te thote "me mbyll mbrenda",me lidh.
Tek Pele-ja, i art i Akilit,mund te gjenden shenjat e nji heroi qe i kryen bemet e tij hipur mbi kale.Esht pikirisht atij qe Posiedoni (krijus i kalit) i fali me rastin e marteses dy kuaj, qe besoheshin te ishin te pa vdekshem.

Mbetjet pellazgjike?

Nji hero tjeter,Pelias,se bashku me vellain e tij bunjak, esht djali i vete Poseidonit ,
Qe prej lindjes se ketyre femijve ilegjitime,nena e tyre,Tyroi, braktisi duke i lene ne natyr te hapur."Nji kope kuajsh e drejtuar nga tregtar kalon ne ato ane, Nje kale e godet njerin prej te dy femijve me patkoin e vet duke lene mbi ftyren e tij nji shenje te zbehte.
Trgetaret i moren te dy binjaket dhe atij qe kishte pesuar goditjen nga patokoi i dhan emrin Pelias, Tjetri u quajte neleGrimal).
Fjala shqipe n`ole (njolle).(Jokl,f.65)do te thote pikirisht "njolle shenje",po ashtu sikurse grupimi i fjaleve Nellee-Pelias,n´ole (njolle)-pele kuptohet:"Shenje e lene nga kali".Ajo qe keni lexuar der me tani nuk perbene veqse nje pjes te vogel te asaje qe Gabriel Ancey ka zbuluar pergjat kerkimeve te tij te gjata shkencore.Ka edhe kapituj te tjere interesant permbajtjen e te cilave une do te mund ta paraqisja ne here tjeter.

[dias10]

Njeri nga djemte e Eole-sit,hyjnise se ererave,quhet Perieres-Eole.Ai ka nji emer qe ne greqisht i korrispondon funksionit te tij:emri ekuivalent,do te thote:"ai qe vepron dhe levize ne te gjitha drejtimet,me rrutullu"

Fjala Περιήρης, qe shqiptohet perieres, eshte nje fjale e perbere shqip, ashtu si shume fjale te tjera te ""greqishtes"" se vjeter. Ajo eshte nje fjale homologe per nga morfologjia, me fjalet e sotme shqip:
permbyll
perhap
perzgjedh
perbalt
perziej
etj
ku parafjala e bashkengjitur per, ne fjalen perkatese, i jep hapesire kuptimit te foljes ne menyre qe kuptimi i saj te tregoje nje marredhenie me nje numer te madh subjektesh. Pra ajo si ne shqip dhe ne ""greqisht"" perkthehet
rrotull.
Fjala ere nuk ka nevoje per perkthim sepse eshte nje fjale e fjalorit te sotem shqip.
Pra nese nuk mendojme me sistemin e gjuhes se sotme shqipe, por me sistemin e gjuhes se vjeter, fare lehte do kuptojme, se:
periere= pershtjelloj ajrin, perziej, krijoj ere.

[dias10]

Dhe meqe ra fjala, s'ka asgje greke ne mitologjine "greke". Greket jane nje race e krijuar rishtaz sipas nje modeli te nje populli fantazme, nga filohelenet perendimore ne mesjeten e vonme, si alibi te 'rrenjeve te vjetra europiane'.

[fegi]

Vazhdim (3)

Deshiroj te saktesoj mir qe une nuk pretendoj te paraqes ketu etimologjira(perveq rasteve te ralla) dhe se keto lojra fjalesh nuk vene aspak ne pikepytje origjinen e ksaj apo asaj hyjnie dhe te kuptimeve te saja te para ne gjuhen helenike.
Keto lojra fjalesh,greket nuk kane munguar t`i perdorin me vete gjuhen e tyre,duke i neshtruar emrat e pervequm te Mitit ndaj proqedurash ndarjeje dhe ribashkimi te cilat kan perfunduar duke farketuar perafrime te reja apo duke e itegruar nji hero ne nji legjende qe me pare dukej e huaj per te.
Esht nji proqedure e pranuar,e perdorur gjersisht ne epoken homerik,pa dyshim edhe me pare, dhe qe ka vazhduar edhe ne kohen klasike.
Perdorimi i gjuhese se tyre nga ana e grekve nuka me nevoj te provohet,
Materijali verbal eshte nji shpikje qe ndihmon te shpjegohet pjeserisht aspekti i ngateruar dhe variantet e panumert te mitologjis.
Fjalori i Grimal-it sikurs ai i Bailly-it e sinjalizojne kete proqedure duke e quajtur me emrin e "etimologjise popullore".Lidhur me kete une i referohem nje artikullit te botuar ne frangjisht ne vitin 1959 ne Analet,seksioni gjuhesor i Institutit Universitar te Napolite,titulli i te cilit eshte ne vetvete kuptimploteojerat e fjaleve shkaqet e legjendave,te shkruar nga Louis Deroy.
Megjithate mund te behet nje kundershtimojrat e fjalve ne greqisht e duke shfrytezuar greqishten,kjo eshte e kuptushem,por si mund te pranohet qe te luhet ne nji gjuhe tjeter? Pergjigja eshte dhen nga dijetari Victor Berard qe eshte interesuar per burimet feniciene te Odisese dhe ka treguar,veqanarisht ne vepren e tij Laresurrection d`Homere (ed.Bude.f.210) qe epizoda te gjata te kesaj poeme jane orientuar quditerisht nga lojra fjalesh Semitike qe kan operuar me emra te perveqem greke.
Gjuha shqipe eshte vene ne pikepytje jo vetum persa i perket fjalorit te saj,por edhe per elemente te ndryshueshme te saj,per shembull te pjesoreve.
A mos kemi te bejme me mbetjet e gjuhes pellazgjike?
Kjo ishte bindja e brendshme e gjyshit tim.Duhet pranuar qe kjo gjuhe,se paku ajo qe mbetet prej saj dhe dhe qe perdoret prej nesh(afersisht dyqind fjal duken se jane prodhimtare nga thuajase shtateqind te vequara prej Gustav Meyer-it) vjen qe nga antikiteti me ne nivel konsumimi teper te avancuar meqense ne te shumten e rasteve eshte me teper forma moderne qe mund te pergjigjet (mitit)se sa rinderitimi i saj lingustik i propozuar prej gjuhetarve.(fund)