Paneli i Inspektimit i Bankës Botërore: TEC-i Vlorës, një dështim

[Ujku'80]

Nga Tema

TEC-i i Vlorës është një kërcënim për mjedisin. Projekti në fjalë është zbatuar me shumë probleme për sa i përket vlerësimit të projektit, vendndodhjes, konsultimit etj.

Në këtë përfundim arrin raporti i Paneli të Inspektimit të Bankës Botërore për projektin e këtij TEC-i, ku ajo është pjesëmarrëse.

Raporti është diskutuar nga Bordi i Drejtorëve Ekzekutivë të Bankës Botërore së bashku me Planin e Veprimit të Ekipit Menaxhues që i përgjigjet këtij hetimi.




TEC-i është ndërtuar, tani duhet rregulluar sa mundet




Në raportin e tij Paneli i Inspektimit vë në dukje rëndësinë e projektit për përmbushjen e nevojave të Shqipërisë për energji elektrike. Megjithatë, Paneli konkludoi se “Banka Botërore nuk kishte respektuar disa dispozita të politikave të Bankës në lidhje me Vlerësimin e projektit, Vlerësimin mjedisor, Menaxhimin e pasurive kulturore dhe Vlerësimin ekonomik. Gjithashtu, Paneli konstatoi mangësi të ndjeshme në përmbushjen e kërkesave të politikave të Bankës për konsultimet. Megjithatë, Paneli i Inspektimit pranon se termocentrali tashmë është ndërtuar dhe vëmendja duhet drejtuar te funksionimi i tij në të ardhmen.”

Verner Kiene, kryetari i Panelit të Inspektimit vuri në dukje: “Për sa i takon së ardhmes, Paneli shpreh kënaqësinë që Ekipi Menaxhues pajtohet me nevojën për një Plan të detajuar për reagimin ndaj derdhjeve të naftës, përpara se termocentrali të vihet plotësisht në punë. Është e nevojshme të sigurohet sa më parë blerja pa vonesë e pajisjes së nevojshme, si dhe të ndihmohen autoritetet shqiptare për të ngritur strukturat e duhura për të bërë të mundur një reagim të shpejtë ndaj rrjedhjeve të mundshme të naftës, që mund të kërcënonin Gjirin e Vlorës dhe industrinë e turizmit atje. Paneli konstaton se Banka ka punuar ngushtë me qeverinë në hartimin e Ligjit për Planifikimin e territorit dhe shpreh kënaqësinë që Ekipi Menaxhues njeh nevojën e një planifikimi të përgjithshëm për Gjirin e Vlorës.”




Vetëm një firmë konsulente përgatiti studimin e fizibilitetit




Një shqetësim i Panelit të Inspektimit ishte se studimi i fizibilitetit dhe ai i vlerësimit të mjedisit u përgatitën nga një firmë e vetme konsulente, e cila nuk është në përputhje me politikën e vlerësimit mjedisor, që kërkon përgatitjen e një vlerësimi mjedisor të pavarur. Ekipi Menaxhues vë në dukje se, nëse në të ardhmen krijohen situata të ngjashme, menaxherët, jo vetëm që do të kenë kujdes që të bëhet një analizë e pavarur e vlerësimit mjedisor nga specialistë të kualifikuar, por ata do t’i kërkojnë Bordit të eliminojë dispozitën specifike të politikave.




Shqetësim për përzgjedhjen e vendndodhjes së TEC-it




Paneli i Inspektimit ngriti shqetësime për tërë procesin e përzgjedhjes së vendndodhjes dhe Ekipi Menaxhues ra dakord që të integrojë më mirë shqyrtimin e çështjeve mjedisore dhe sociale në procese të tilla në projektet e ardhshme. Gjithashtu, Ekipi Menaxhues pajtohet se, në kuadrin e vlerësimit mjedisor, duhet të ishte bërë një vlerësim i plotë i çështjeve sociale dhe duhet të ishin zhvilluar konsultime më të gjera, që do të kishte bërë të mundur një proces më të mirë të vendimmarrjes dhe zbatimit të Projektit. Ekipi Rajonal Menaxhues ka marrë masa që çështjet sociale të konsiderohen plotësisht gjatë fazave të përgatitjes dhe zbatimit të projekteve të ardhshme në rajonin e Evropës dhe Azisë Qendrore. Gjithashtu, Menaxhuesit do të marrin masa që vlerësimet e ardhshme mjedisore për projekte të mbështetura nga Banka të përcaktojnë në mënyrë më të plotë zonat që mund të dëmtohen, duke siguruar një njohje më të gjerë të çështjeve.




Plani i veprimit




Ekipi Menaxhues paraqiti një Plan Veprimi për të trajtuar çështjet e ngritura nga Paneli. Bordi miratoi Planin e Veprimit të Ekipit Menaxhues dhe u ra dakord që Ekipi do t’i raportojë Bordit në lidhje me zbatimin e Planit të Veprimit pas gjashtë muajsh. Plani i Veprimit përfshin elementët e mëposhtëm: të përqendrohen përpjekjet me qëllim që, përpara fillimit të aktivitetit komercial të termocentralit, të jetë në funksion plotësisht një Plan për parandalimin dhe reagimin ndaj derdhjeve të naftës; të bëhet kujdes që, në termocentral, të vazhdojë monitorimi modern i mjedisit edhe me pjesëmarrjen e përfaqësuesve të komunitetit, dhe të shkëmbehen informacione me shoqërinë civile; si dhe t’i jepet ndihmë qeverisë Shqiptare (përmes një granti nga Fondi për Zhvillimin Institucional) për forcimin e kapaciteteve për zbatimin e Konventës së Aarhusit në lidhje me proceset e informimit dhe konsultimit. Ekipi Menaxhues gjithashtu, vuri në dukje se do të vazhdojë të angazhojë qeverinë shqiptare në përmirësimet për planifikimin e territorit.

“Zhvillimi ekonomik i Shqipërisë paguan një çmim të lartë nga mungesat në furnizimin e vendit me energji elektrike”, - tha Filip Le Huero, zv/President i Bankës Botërore për Evropën dhe Azinë Qendrore. “Por janë shqiptarët ata që paguajnë çmimin përfundimtar - duke u privuar nga ndriçimi, ngrohja, ftohja, dhe gatimi, të cilat prekin cilësinë e jetës dhe shëndetit, si dhe u kufizon mundësinë për arsimim. Ne po punojmë me qeverinë shqiptare për ta bërë këtë Projekt më të mirin e mundshëm. Ne do t’i përvetësojmë mësimet që përcaktoi Paneli i Inspektimit dhe do t’i zbatojmë ato më gjerësisht në punën tonë.”




Kërkesa për inspektim




Në maj 2007, Paneli i Inspektimit mori një kërkesë për inspektim nga Aleanca Qytetare për Mbrojtjen e Gjirit të Vlorës në emër të banorëve të Vlorës. Kërkesa ngrinte një sërë shqetësimesh mjedisore, sociale, kulturore dhe ekonomike që lidheshin me projektin siç ishte hartuar. Në të citoheshin shqetësime se Projekti do të “…shkatërronte mjedisin, turizmin, zonat e sigurta për peshkim, habitatin natyror, ekosistemin, kolonitë koralore, si dhe vlerat unike historike dhe kulturore të gjithë Gjirit të Vlorës dhe Lagunës së Nartës”.




Projekti




“Projekti për prodhimin dhe ristrukturimin e sektorit të energjisë” synon ta shtrijë dhe diversifikojë furnizimin e Shqipërisë me energji elektrike të prodhuar në vend, me qëllim që të plotësohet kërkesa në rritje e vendit për energji, duke ndërtuar një central të ri me naftë me përmbajtje të ulët squfuri me fuqi 97 MW. Vitet e fundit, Shqipëria ka vuajtur nga mungesa e energjisë elektrike, gjë që ka ngadalësuar zhvillimin ekonomik, dhe ka sjellë ndërprerje të shpeshta duke prekur popullsinë në mbarë vendin. Në vitin 2002, qeveria shqiptare i kërkoi Bankës Botërore të ndihmonte në sigurimin e financimeve nga donatorët për ndërtimin e një termocentrali të ri rreth gjashtë kilometra në veri të qytetit të Vlorës.

Vlerësohet se shpenzimet e përgjithshme për Projektin arrijnë në 112.66 milionë dollarë amerikanë. Përveç një kredie prej 25 milionë dollarësh amerikanë (16.9 milionë SDR) nga Shoqata Ndërkombëtare për Zhvillim e Bankës Botërore, projekti financohet edhe nga një hua e Bankës Evropiane për Rindërtim dhe Zhvillim (EBRD) prej 37.5 milionë dollarësh amerikanë, dhe një hua e Bankës Evropiane për Investimet (EIB) prej 37.5 milionë dollarësh amerikanë.







Qeveria sërish: Banka Botërore i ka fajet




Ashtu si në rastin e skandalit të Jalës, në qendër të së cilit ishte dhëndri i kryeministrit, Sali Berisha, edhe në rastin e TEC-it të Vlorës, qeveria ka drejtuar gishtin nga Banka Botërore për ta fajësuar atë për dështimet me projektet që marrin fondet e saj, e që orientohen në terren nga qeveria jonë. Por kjo e fundit nuk sheh dështim në punën e saj si gjithmonë.

Duke folur për raportin e Panelit të Investigimit, ministri i ri i Energjitikës, Dritan Prifti, tha se fajtore është Banka Botërore. Ai tha se TEC-i është i një teknologjie shumë të avancuar, edhe pse Banka Botërore pohon krejt të kundërtën, kur pranon se ekziston një rrezik potencial për Gjirin e Vlorës. Por, si në rastin e Jalës, kur dhëndri i Berishës, duke u fshehur pas logos së Bankës Botërore ndërmori shkatërrimin e shtëpive të banorëve, edhe kësaj radhe ka një fajtor që qëndron në ekzekutiv. Ai është kryetari i saj që pareshtur po përkrah çdo nismë që ka si synim të kthejë gjirin e Vlorës në një kosh mbeturinash të atij që ai e quan revolucion industrial.

[kacamisri]

Atje ka incidente dhe parregullsi çdo dite. Para disa ditesh nje nga zhytesit profesioniste qe po punonte per te rregulluar nje pajisje nen uje, preu gishtin sepse nje tubacion nuk ishte fiksuar mire dhe i ra mbi duar.

[Ujku'80]

Nga Lavdosh Ferruni
Të enjten më 22 nëntor, në Uashington në takimin e Bordit të drejtorëve të Bankës Botërore, vepra tashmë e zhbëshme e TEC-it të Vlorës mori goditjen përfundimtare. Kjo për faktin se goditja vjen nga vetë Banka Botërore, jo vetëm kredidhënëse, por de facto drejtuese e gjithë procesit, që nga konceptimi i TEC-it në Gji të Vlorës deri në përfundim të tij. Goditja e parë nga institucionet ndërkombëtare daton 4 vjet më parë, kur Komisioni Evropian në raportin e tij të përvitshëm për Shqipërinë e konsideronte TEC-in e Vlorës ekonomikisht jo të leverdishëm dhe me probleme për ekologjinë. Goditja tjetër erdhi në gusht 2007, akoma pa filluar ndërtimi i tij, prej Komitetit të Përputhshmërisë të Konventës së Aahrusit, i cili u shpreh se qeveria ka dështuar në zbatimin e Konventës lidhur me informimin e publikut e pjesëmarrjen e tij në vendimmarrje për TEC-in e Vlorës. Nuk po merremi në këtë shkrim me reagimin konstant të shoqërisë civile dhe vetë qytetarisë së Vlorës për më se 4 vjet rresht. Të gjitha këto u injoruan dhe më 2 korrik 2009 (jo rastësisht menjëherë pas zgjedhjeve), organizohet tenderi, ku hidhen jo pak, por plot 15 milionë euro për blerje nafte për llogari të TEC-it Vlora Sh. a.

Paneli i Inspektimit i Bankës Botërore, i aktivizuar në investigimin e çështjes së TEC-it të Vlorës, pas kërkesës prej një grupi qytetarësh të Vlorës konkludoi në raportin e paraqitur të enjten, veç të tjerave, se nuk janë respektuar dispozita të politikave lidhur me vlerësimin ekonomik. Vlera e ndërtimit të TEC-it të Vlorës arrin në 112 milionë USD. Sa do të rezultojë kostoja për njësi prodhimi të energjisë me çmimet e sotme e të nesërme të naftës dhe si do jetë raporti i kësaj kostoje me çmimet e energjisë në tregun rajonal, meqenëse ne në Shqipëri nuk kemi një “Panel Inspektimi”, mbetet që ta sqarojë vetë koha.

Duke lënë TEC-in e Vlorës në historinë e tij të pështjelluar keqas, nuk mund të mos drejtojmë vëmendjen nga e ardhmja e të përfitojmë nga e kaluara, edhe pse e hidhur.

Në Vlorë ka një thënie popullore për kokëfortësinë: “Topi bam e Muçua tutje”. Ja pse na duket dhe qeveria si Muço. Më 11 qershor 2009, në valën e fushatës së zgjedhjeve qeveria vendosi shpalljen “Zonë ekonomike”, me statusin “Zonë e lirë”, të territorit, me sipërfaqe 478 ha, në Vlorë, sipas të cilit pritet i gjithë Pylli i Sodës. Ky vendim është i lidhur edhe me projektin e Portit të kontejnerëve (ndër 2 më të mëdhenjtë në Mesdhe me kapacitet 3 milionë kontejnerë në vit, dhe që përfshin dhe pontil nafte), i cili zë dhe të paktën gjysmën e hapësirës ujore të Gjirit të Vlorës. E gjithë kjo hapësirë jepet me koncesion për 35 vjet.

Më 13 maj 2009, në ethet e prag-fushatës, qeveria vendosi miratimin e autorizimit për ndërtimin e centralit elektrik me erë (parqe eolike), të vendosura në Gadishullin e Karaburunit, malet “Rrëzë e Kanalit” dhe malet Lungarë, për një kompani siciliane. Ky park kap një sipërfaqe direkt prej afro 100 ha përgjatë kreshtës së Karaburunit dhe rreth 10 mijë hektarë të tjerë në formën e zonës buferike në distancën 1 km përgjatë dy anëve të kreshtës së vargmaleve. Ajo që deri tani publiku di, është se këto janë vepra ndër më të mëdhatë në Mesdhe e në Evropë dhe që do punësohen 50 mijë vetë (kjo është gënjeshtër e pastër), dhe asgjë tjetër.

Qeveria nuk ka hequr dorë nga naftësjellësi AMBO, i cili fatmirësisht duket se ka mbetur peng i konjukturave ndërkombëtare. Natyrisht Vlora ka peshqesh nga Nano e Berisha edhe Petroliferën, e cila për të shmangur sadopak dështimin e saj, pasi nuk frekuentohet nga tregtarët e karburanteve, ka gjetur si partner kompaninë kanadeze, Bankers Petroleum, që depoziton aty naftën bruto, të nxjerrë dhunshëm nga puset e lodhura shqiptare të naftës. Ambiciet e Bankers për të rritur disa herë nxjerrjen e naftës e për ta transportuar atë nëpërmjet Gjirit të Vlorës janë një kërcënim i madh për ndotjen e Gjirit.

Nga ana tjetër, qeveria nuk ka hequr dorë zyrtarisht apo publikisht nga planet për një turizëm elitar në Vlorë, ku me etje të madhe po derdhen miliona në këtë sektor nga privatët.

Qeveria, si për të treguar se është e pandalshme në aksionin e saj destruktiv me bregdetin shqiptar, miraton vetëm 2 javë pas zgjedhjeve, më 14 korrik 2009, vendimin për të kaluar 810 hektarë në bregdetin e Durrësit, ku do ndërtohet super TEC-i me qymyr, TEC-e me naftë, rafineri nafte etj.

Duke lexuar njoftimin e shtypit të Bankës Botërore nuk mund të të mos bjerë në sy një frazë e artë, aq shumë e kërkuar këto vite nga shoqëria civile, veçanërisht nga qytetarët e Vlorës. Si Menaxhmenti i Bankës Botërore, ashtu dhe Paneli i Inspektimit “.. njohin nevojën e një planifikimi të përgjithshëm për Gjirin e Vlorës”. Është pikërisht ky planifikim i përgjithshëm që i mungon shumë, jo vetëm Gjirit të Vlorës, por të gjithë vendit. Shanset për t’u kthyer e ecur në rrugën e duhur i kemi sot, nesër mund të (më saktë “do të”) jenë shanse të humbura.

Duke mbetur në Gjirin e Vlorës dhe për të cilin tashmë ka filluar procesi i hartimit të planifikimit të territorit çdo njeri do të priste që të fillojë kthesa e madhe. Pritet që të vihen në tavolinë të gjitha alternativat e zhvillimit të qytetit. Vetë qeveria të marrë iniciativën e organizimit të dëgjesave publike dhe e thënë shkurt, t’i bëjë qytetarët të ndjehen se ata vetë vendosin për fatet e tyre e qeveria thjesht u shërben atyre. Banka Botërore, duke ditur dhe afeksionin që kanë për të politikanët dhe gjithë institucionet shtetërore shqiptar, e ka një rol të rëndësishëm për të luajtur në këtë proces. Shpresojmë, por nuk mund të mbetemi vetëm te shpresa.

[Ujku'80]

Nga Hodo Kabello, Mjek Epidemiolog- Infeksionist

Unë, Hodo Kabello, mjek epidemiolog-infeksionist, kam mbaruar për ndihmësmjek sanitar epidemiolog, në vitin 1954. Në vitin 1961 mbarova për mjek, u specializova në degën e epidemiologjisë dhe infektivit dhe u emërova përsëri në Drejtorinë e Higjienës dhe Epidemiologjisë, punova mjek epidemiolog dhe një periudhë kohe dhe drejtor i kësaj drejtorie në qarkun e Vlorës, ndërkohë kryenim dhe detyrën e mjekut të karantinës në portin detar. Vitet e fundit punova mjek infeksionit.

Gjithë jetën i jam përkushtuar mbrojtjes së shëndetit të popullit dhe gjatë viteve të fundit jam marrë me studimin e impakteve negative të ngrohjes globale dhe ndotjes së mjedisit (pasojë e djegies së fosileve të hidrokarbureve), në nivel global, rajonal dhe në veçanti vendor duke shfrytëzuar literaturën bashkëkohore të vendit tonë, organizmave të OKB, universiteteve më në zë të botës dhe Kongresit amerikan, të cilat i kam përmbledhur provizorisht në një numër të madh disketash dhe librash, një pjesë e materialeve janë prezantuar në sesione shkencore të Ministrisë së Mjedisit dhe universitetit “Ismail Qemali”, si dhe janë botuar në organet periodike.

Duke qenë dakord me mendimin shkencor botëror për këto pasoja, në diskutimin tim unë do të përqendrohem në impaktin e tyre në nivel vendor.

Në ditët e sotme, sipas studimeve të Ministrisë së Mjedisit, UNEP/MAP në vitin 2003, ndotja e mjedisit në qytetin e Vlorës me gaze të CO2 dhe VOX, NOX (dyoksidit të karbonit dhe oksideve nitrike etj.), vetëm nga djegia e karburanteve të makinave dhe ajo pak industri është sa dyfishi i qytetit të Sarandës dhe katërfishi i qytetit të Tepelenës.

Në bazë të hartës satelitore niveli i cilësisë së ajrit të zonës së Vlorës është gati i njëjtë me nivelin e ndotjes në zonën e Tiranës (shif harta përkatëse sipas www.eea.europa.eu/maps/ozone/map) dhe kjo ndotje i tejkalon normat e lejuara nga Parlamenti, Këshilli Evropian dhe Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH).

Ndotja e ajrit të zonës së Vlorës për relievin që ka, rrethuar me zona kodrinore malore duke krijuar përshtypjen e një inkubatori gjigant, është më e lartë se zonat e tjera të vendit, sepse ndotjen e qarkullon brenda përbrenda, nga Vjosa deri në Llogora. Siç vërehet në dy harta, shpatet e malit të Dajtit, malet e Skënderbeut për Tiranën si dhe Shashica, Karaburuni dhe Çika në Vlorë e bllokojnë ndotjen (blozën) në zonën fushore-kodrinore dhe shpatet e këtyre maleve, duke sjellë pasoja mjedisore dhe shëndetësore dhe fuqizimin e krizave mjedisore, pyjore, ujore, shëndetësore, të biodiversitetit, me një fjalë shuarjen graduale të jetës së gjallë bimore dhe shtazore.

***

Në të kaluarën komuniteti vlonjat u helmua nga zhiva, azbesti, arseniku, amoniaku, të cilat u çrrënjosën nga zona e qytetit tonë si të rrezikshme për mjedisin dhe popullatën. Dhe tani duhet të përballet me helme të tjera nga djegia dhe përpunimi i hidrokarbureve.

Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, minimalisht çdo shqiptari i shkurtohen dy vjet jetë si rezultat i ndotjes së ajrit. Sigurisht, njerëzit dhe gjallesat, të cilat banojnë në zonën e Tiranës dhe të Vlorës, duke qenë më të ndotura, janë më tepër të rrezikuara, niveli i sëmundshmërisë dhe vdekshmërisë në këto dy zona është më i lartë.

Pozita e Gjirit të Vlorës, si gji i rrethuar nga Gadishulli i Karaburunit dhe ishulli i Sazanit dhe Triporti, duke i dhënë pamjen e një akuariumi gjigant (me qarkullim të ujërave detare shumë të ngadaltë në 100 vjet), gjithashtu prezenca e dy lagunave, e Orikumit, me komunikim me detin vetëm nëpërmjet Dalanit dhe në veçanti ajo e Nartës, e cila ka mungesë të theksuar të eutrofikimit, që rezulton në mungesën e komunikimit me detin, mungesën e hyrjes së ujërave të freskëta, hyrjen e kanalizimit të ujërave të zeza dhe hyrjen e ndotjeve industriale dhe organike, e bëjnë atë shumë të ndjeshëm ndaj çdo ndryshimi dhe ndotjeje.

Gjithashtu, me tropikalizimin e zonës, si dhe me faktin e rritjes së mëtejshme tej mase të temperaturës gjatë këtij viti (si viti më i nxehtë nga 1800, me temperatura të mjedisit në nivele deri në 39-40°C), me rritjen e mëtejshme të temperaturës së ujit të detit në Gjirin e Vlorës për ftohjen e turbinave, duke kombinuar dhe ndotjen nga ujërat balast, do të shkaktohet inondimi me specie ekzogjene, siç ndodhi vitin e kaluar në zonën bregdetare të Spanjës, Francës dhe Italisë dhe pasojat do të jenë katastrofike. Shumë shpejt dy lagunat do të kthehen në liqene të vdekura, pa gjallesa, qofshin bimore ose shtazore.

Derdhja e ujit të nxehtë të freskimit të tri turbinave në Gjirin e Vlorës dhe në afërsi të zonës së Dajlanit, ku bëhet lidhja, depërtimi i ujit të detit dhe kalimi i gjallesave për depozitimin e vezëve në Lagunë, do të pasohet me pakësimin deri në zhdukje të gjallesave të lagunës “zonë e vdekur”, shto në këtë rast dhe ndotjen e ujit të lagunës me shiun, acidet e çliruara nga veprimtaria normale (pa avari) e TEC-it apo acidifikimin e ujit të lagunës nga ujët acide nëntokësore.

Të gjitha këto së bashku, në një afat kohor të shkurtër, këtë lagunë me vlera të larta ekonomike ekologjike do ta shndërrojnë në një mjedis, për të cilin një njohës i mirë i zonës, midis të tjerave shkruan:

“Nëse ndotet liqeni, do të mbyllen dajlanët e peshkimit, çka do të thotë mbathja e dy “bukave” ndërlidhëse mes liqenit dhe detit. Kjo do të thotë më tej që shumë shpejt të thahet liqeni në pjesën më të madhe dhe që ishujt aq piktoreskë shekullorë e shpirtërorë, Manastiri i Karakunjisit, të mbetet si peshku pa ujë. Kjo u duk qartë më 1997, kur dajlanët qenë mbyllur.”

Dhe më tej vazhdon: “Liqeni nuk është thjesht as i pesë pelikanëve, siç u shpreh një zyrtar, nuk është as ujëmbledhës i hapur dje dhe që mund të mbyllet sot, ose nesër, pasi ndotet. Ai liqen është histori, traditë, është një mrekulli e trevës. Ai është pjesë e shpirtit të jetës sonë. Është ekonomi”.

Vetëm në peshkim dhe kripore sot punojnë 300 punëtorë, të cilët me ndotjen më të parë të Lagunës do të ngelen pa punë. Në ditët e sotme, peshkimi punëson 50-100 njerëz të licencuar. Prodhimi i kripës gjatë viteve të fundit është luajtur ndërmjet 20,000 dhe 27,000 tonësh. Numri i personave që janë të punësuar aktualisht është 205. Piku i prodhimit prej 140,000 tonëve është arritur gjatë 1975-1985. Në kohën e atëhershme, shoqëritë kanë punësuar rreth 1,250 persona.

Kripa është përdorur kryesisht për konsumim të brendshëm në Shqipëri për popullatën, blegtorinë, për punimet industriale dhe transport si skorie, kryesisht në dimër, si dhe për tregun e jashtëm.

Kushtet prezente të vendit tonë janë të tilla që me shtimin e industrisë së naftës krijohen situata katastrofike për florën dhe faunën detare dhe mjedisore, si edhe impakte negative shëndetësore për popullatën. Me tropikalizimin e zonës mesdhetare dhe vendi ynë ndien pasojat e këtij tropikalizimi. Ngritja e temperaturës mbi nivelet e viteve të mëparshme paraqet rrezik për lindjen e sëmundjeve tropikale dhe ky rrezik është shumë i lartë, se popullata është e pambrojtur dhe receptiviteti shumë i lartë, si dhe graviteti i sëmundjeve i lartë. Pakësimi hera-herë i prurjeve në ujëmbledhës (hidrocentrale) dhe liqenet e vendit tonë, pakësimi i prurjeve për ujin e pijshëm dhe shoqërimi me rritjen e temperaturës, përdorimi i depozitave të ujit të pijshëm në pallate, rrezikojnë ndotjen me mikrobe, viruse, parazitë dhe shtojnë shanset për shpërthime të hepatitit viral, diarresë dhe sëmundjeve të tjera parazitare. Këto janë shfaqjet e para të katastrofave dhe krizave shoqërore. Shoqërimi i këtyre fenomeneve me kriza të biodiversitetit si pakësimi i prodhimtarisë bujqësore, shtimi tej mase i karkalecave, i mushkonjave në zona të ndryshme të vendit, mundësia e shfaqjes së malaries tropikale ose shtimi i rasteve me ekinokok, ngordhja e peshqve në liqenin e Prespës, shfaqja hera-herës e algës së kuqe në rezervuarin e Bovillës, janë kambanë që kërkon të jemi vigjilentë dhe në asnjë mënyrë të mos bëhemi vetë ne shkaktarë vrastarë të jetës së gjallë mbi tokë, me ngritjen e një industrie të tillë.

Unë si qytetar i Vlorës, si mjek, duke gjykuar pasojat mjedisore dhe shëndetësore, e quaj veprim katastrofik ndërtimin e depozitave të naftës, të përpunimit të naftës dhe ngritjes së termocentraleve me bazë nafte ose gazi në Gjirin e Vlorës. Kushtet e vendit tonë janë për zhvillimin e energjive alternative (hidrike, solare dhe erës etj).


* Diskutimi i bërë në takimin e Panelit Investigativ të Bankës Botërore (PIBB) me Kryesinë e Aleancës për Mbrojtjen e Gjirit të Vlorës