Reforma e Analistit
» Vendosur: 29/09/2009 - 07:52
Donika Ēapi
tanė mė tė njohur?! Smund tė ndodhė ndryshe, sepse prime-time i kanaleve shqiptare me audiencėn mė tė madhe, ėshtė i mbushur me tryeza debatesh. Sado zapping qė tė bėsh gjatė darkave, nuk mund ti shpėtosh shumėfishimit tė opinionistėve. Opinion, Top Story, Shqip, Ora e Debatit, 5 Pyetje nga Babaramo etj., etj., qarkullojnė thuajse tė njėjtėt njerėz, tė njėjtat ide, tė njėjtat gossips.
Pėr ndjekėsit e rregullt tė kėtyre debateve nuk ka mė asnjė surprizė, ata dinė tė parashikojnė se ēfarė do tė thotė filani e fisteku, cilat thashetheme do pėrdori, cilat batuta do fusė dhe nė ēfarė momenti, cilin prej bashkėbiseduesve tė tij do sulmojė mė fort, sepse nuk e duron dot etj., etj. Do ti parashikonin pa shumė vėshtirė tė gjitha kėto, sepse tashmė opinionistėt tanė njihen aq mirė saqė janė bėrė si persona tė familjes. Madje, disa shikues mund tė njohin nė detaje deri edhe gardėrobėn e tyre, lėre mė pastaj zėrin e gjestet.
Nuk ka dyshim qė na pėlqejnė debatet, shumė mirė qė i kemi. Disa prej nesh i ndjekin ato nga kėrshėria, disa tė tjerė se skanė ētė shohin mė tė mirė, e tė tjerė akoma thjesht pėr inerci, por a ia kemi bėrė ndonjėherė vetes pyetjen:
A informohemi nė ndonjėrin prej tyre me ndonjė element qė nuk e dinim mė parė, me ndonjė detaj qė ia vlen ta mbash mend, pse jo edhe shėnim, pėr ta ripėrsėritur ne vetė paskėtaj nė rrethana e situata tė tjera? Pse duhet ta dėgjojmė ne fjala vjen njė debat mbi turizmin, nėse ai debat nuk do tė na mėsonte diēka qė ende skemi patur rast ta njohim?
Po tė shohėsh emisione analoge me tonat nė kanalet televizive franceze, por sidomos angleze, nuk mund tė mos mahnitesh sesa e pafundme ėshtė dija dhe pėrvoja njerėzore, sesa i vogėl je ti pėrpara gjithė zhvillimit social, kulturor, teknik, teknologjik, religjioz etj. Njė emision nė BBC, njė forum debati nė TF1, nuk i lė gjė mangėt njė flete enciklopedike, ku metodat e kėrkimit, modelimit, kreativiteti dhe konstruksionizmi pėrballen e pėrplasen me njėra-tjetrėn nė emėr tė zhvillimit intelektual e shpirtėror. Dhe bota e sotme ecėn me ritme aq tė shpejta, sa moderatorėve u duhet tė djersiten pėr ti kapur ritmet e zhvillimit.
Pėrkundrejt kėsaj, studiot tona tė debatit varfėrohen dita ditės!
Fatkeqėsisht dhe nė kundrasens logjik!
Pjesėmarrėsit nė to, duket hapur se shpesh janė aty fare rastėsisht, dhe si rrjedhim jo pak herė guxojnė tė debatojnė edhe fare tė papėrgatitur. Artikulimi i tyre ėshtė nė rastin mė tė mirė horizontal, por fragmentar dhe nė rastin mė tė keq krejtėsisht i ēoroditur e pa lidhje.
Debatuesit vijnė nė emision duke menduar se janė tashmė nė gjendje tė improvizojnė, aq shumė tė rrahura i kanė bisedat, ngaqė tashmė kėto janė tema tė pėrsėritura disa herė.
Pse nuk fola edhe dy muaj mė para pėr kėtė temė? Pse a nuk isha nė filan studio televizive pėr njė ēėshtje tė ngjashme? Hajt mo, se mjafton tė them nja dy tre batuta e nja dy tre formula klishe, se kush tė dėgjon aman!
Opinionistė dhe analistė as qė duan tia dinė se ēdo emision ka njė minutazh tė pėrcaktuar, e se brenda kėtij minutazhi duhet propozuar njė zgjidhje apo hapur njė terren pėr njė diskutim tė ri e mė tė detajuar. Ata kujtojnė se biseda mund tė zgjasė pa limit, mjafton qė ata tė shprehin elokuencėn e tyre, qė mund tė jetė fare pa dobi.
Veēanėrisht duhet theksuar, se tė ftuarit vetėm shumė rrallė janė tė pėrditėsuar me zhvillimin bashkėkohor tė ēėshtjes konkrete pėr tė cilėn janė thirrur tė dialogojnė, pak kush prej tyre ėshtė nė gjendje tė pėrdorė terminologji tė re. Thuajse askush as nuk citon e as nuk referohet nė ndonjė autor, titull libri, artikull, studim, duke shpėrfillur dukshėm njė element tė qenėsishėm: dija ėshtė historike dhe referenciale!
Por mangėsia mė e madhe dhe mė e dėmshmja e debateve tona ėshtė alergjia ndaj konceptit. Tė gjithė analistėt dhe opinion-bėrėsit harrojnė ose thjeshtė nuk dinė se pėrdorimi i njė koncepti tė caktuar nuk ka fare tė bėjė me gjetjen e fjalės sė duhur nė fjali, por me dėshminė e ecurisė sė njė shkence tė caktuar, e cila shkon deri nė formulimin dhe pėrdorimin e njė koncepti.
Injoranca nė konceptim sjell pėrēmimin e profesionistit, pėrēmim qė nuk vonon tė shfaqet sapo dikush guxon tė flasė me gjuhėn e faktit, shifrės, modelit, matricės, epistemologjisė. Pikėrisht atėherė ravijėzohet nėnqeshja ironike na shkriu ky! Pse unė si di kėto, por populli do gjuhė tė thjeshtė se pėrndryshe nuk kupton. E ndėrron kanalin e sna sheh.
A thua se e ditkan kaq mirė kėta diskutantėt tanė se ēfarė kėrkon populli?!
Mundet, por mė parė studiot tona kanė nevojė tė ngutshme pėr thellim mendim, e pėr argumentim vertikal. Opinioneve tė vagullta, sipėrfaqėsore e gjoja tė gjithėditura u ka kaluar koha. Debatet televizive nė ditėt e sotme nuk mund tė fitohen vetėm me bagazhin e thashethemnajave. Tanimė sot e gjithė ditėn, kėrkohen zgjidhjet. Ato duhet tė paguhen! Dhe zgjidhjet kėrkohen urgjentisht, sepse edhe problemet janė tė mprehta. Jo vetėm nė Shqipėri!
Prandaj nevoja pėr njė reformė tė analistit ėshtė e ngutshme. Jo vetėm sepse ka rrezik qė gjithmonė e mė tepėr tė shohim Andi Bejten e tė tjerė tė ngrihen nga studiot, siē ndodhi sė fundmi nė Opinion-in e ditės sė hėnė, kur diskutohej pėr turizmin, por edhe sepse tė gjithė kemi nevojė qė mė sė pari tė mėsojmė tė renė dhe tė pėrqafojmė modele tė suksesshme zgjidhjesh, ngaqė tani na duhet tė ndėrtojmė.
PANORAMA.
Krijoni Kontakt