Enver Hoxha i zhduku te gjithe ...

[puroshkodran]

Si u retushuan brenda një fotografie disa nga personalitetet e shquara të qytetit të Shkodrës? Dy patriotët e njohur gjirokastritë, Çerçiz Topulli dhe Mustafa Qulli, u vranë nga shovinistët malazezë më 1915, në Fushën e Shtojit, 3-4 km në lindje të qytetit të Shkodrës. Dy dekada më vonë, në shtator të vitit 1936, prefekti i Shkodrës, Javer Hurshiti, zbuloi vendin ku ishin varrosur dy dëshmorët, i gjeti eshtrat e tyre, të cilat i vendosi në dy arkivole dhe ftoi bashkinë e Gjirokastrës që të dërgonte një delegacion për të marrë pjesë në ceremoninë e përcjelljes së eshtrave të tyre që do të zhvillohej nga bashkia e Shkodrës. Me këtë rast niset nga Gjirokastra një delegacion i kryesuar nga Beso Gega. Mbasi pushoi një ditë në Tiranë, delegacionit iu bashkëngjit edhe Enver Hoxha. Ceremonia u zhvillua para ndërtesës së Bashkisë së Shkodrës më 14 shtator 1936. Janë të njohura dhe të botuara, në shtypin e kohës, fjalimet që mbajtën me këtë rast Padër Anton Harapi, si dhe Ernest Koliqi. Me këtë rast doli nga rreshti i dytë, edhe Enver Hoxha, i cili mbajti një fjalim që nuk u botua kurrë, por që u fiksua nga fotografi Kel Marubi.

Gjatë viteve të regjimit komunist, Enver Hoxha bëri gjithfarë manovrimesh për t’u paraqitur si protagonist në këtë eveniment. Duke qenë mjeshtër i mashtrimeve, ai bëri që kjo foto të botohej duke fshirë imazhet e të gjithë personaliteteve që gjëndeshin të pranishëm, në atë çast, në ballkon e duke lënë aty vetëm imazhin e tij. Gjithashtu Enver Hoxha gënjeu në kujtimet e tij se ai gjoja paska hequr xhaketën ka shpërvjelur mëngët dhe ka punuar me kazmë e lopatë për të gjetur eshtrat e dy dëshmorëve, në një kohë që kur erdhi delegacioni gjirokastrit në Shkodër çdo gjë ishte bërë gati që më parë. Po të krahasojmë foton origjinale që gjëndet në Fototekën Marubi, me atë të retushuar e të botuar në librat e kohës, ku paraqitet Enver Hoxha duke folur i vetëm në ballkonin e Bashkisë së Shkodrës, shihet qartë mashtrimi i bërë. Për këtë i referohemi albumit Gjurmë te historisë kombëtare ne fototekën e Shkodrës, Tiranë, 1982, fq.9. Ndërsa në foton origjinale (nga e majta e shikuesit), janë: 1. Maliq Bushati 2. Daut Çarçani 3. Spiridon Kasaroci 4. Patër Anton Harapi 5. Zenel Prodani 6. Enver Hoxha 7. Hafiz Ali Tari 8. Beso Gega 9. Ferdi Kumbaro 10. Fasli Ademi. Prej këtyre, Maliq Bushati, Padër Anton Harapi dhe Daut Çarçani u pushkatuan. Zenel Prodani (Kryetari Bashkisë së Shkodrës), u burgos. Po ashtu u burgosën Spiridon Kacarosi (Drejtori i Zyres Sekrete të MPB), Hafiz Ali Tari (Teolog), Fasli Ademi, (këshilltar i Këshillit të Bashkisë, industrialist) dhe Beso Gega (i cili mbas daljes nga burgu vdiq në rrethana tragjike).

Ndalemi në tre prej këtyre personaliteteve të shquara.
Maliq Bushati: Lindi në Shkodër më 8 shkurt 1880. Nga fisi i njohur i Bushatlinjëve të Shkodrës. Vazhdoi shkollën Ruzhdije në Shkodër ndërsa studimet e larta i kreu në Robert College në Turqi, në vitin 1910. Bëri pjesë në Komitetin shqiptar të Stambollit. Është një themeluesit e komitetit Lidhja Kombëtare në Shkodër. Drejton gazetën Populli në Shkdoër në vitin 1919. Gjatë viteve të Luftës I Botërore është anëtar i Këshillit Bashkiak të Shkodrës dhe shef i degës së Shëndetsisë në Bashki. U zgjodh deputet në periudhat 1921-1923 dhe në vitet 1925-1937. Ministër i Punëve të Brendshme në 1939-1941 dhe kryeministër në 1943. Në 14 shkurt 1946 pushkatohet si kolaboracionist së bashku me Patër Anton Harapin dhe Lef Nosin.

Padër Anton Harapi: Lindi në Shirokë të Shkodrës më 5 janar 1888. Që në moshë të vogël hyri në seminarin e jezuitëve dhe pastaj në Kolegjin Franceskan që drejtohej nga Atë Gjergj Fishta. Vazhdoi studimet e larta për teologji, filozofi. Mori kulturë oksidentale në disa qytete të Austrisë Tirol, Salsburg dhe Schëarz. Kthehet në atdhe në vitin 1910 dhe shugurohet meshtar. Në fillim punon si mësues në Kolegjin e Fretënve. Në periudhën 1912-1913 shërben si meshtar në kishën e Arrës së Madhe në Shkodër. Në vitin 1916 meshtar në Dukagjin kurse në 1918 është famullitar në Grudë, ku edhe mori edhe lëndën për kryeveprën e tij Andrra e Pretashit. Angazhohet në politikën kombëtare. Organizon Grudën, Hotin dhe Triepshin dhe shkruan në emër të tyre memorandumin drejtuar Konferencës së Paqës në Paris në 1920. Së bashku me vëllezërit Mjeda, Dom Loro Cakën, Luigj Gurakuqin e tjerë, themelon dhe drejton gazetën opozitare të kohës Ora e Maleve. Merr pjesë në shtabin e kryengritjes së qershorit 1924. Pas rrëzimit të qeverisë arrestohet 2-3 herë dhe burgoset së bashku me shumë opozitarë të tjerë. Në vitin 1944 mbrojti çështjen kombëtare në rrethanat e pranisë së gjermanëve, duke u zgjedhur një nga katër regjentët e mbretërisë shqiptare. Martir i shqiptarizmës, në muajt e fundit të jetës u strehua në malet e Dukagjinit e për një kohë të gjatë të Shpella e Dragobisë. U zbulua befasisht në Plan të Shalës, ku qëndronte tek një plakë, ku kishte harruar protezën e dhëmbëve. U gjykua dhe u dënua nga gjyqi ushtarak në Tiranë. U pushkatua më 14 shkurt 1946.
Spiridon Kacarosi: Lindi në Shkodër më 5 shtator 1891. Ka prejardhje nga fisi i Suljotëve, transferuar në Korfuz. Gjyshi i tij erdhi në Shkodër në vitin 1845. Arsimin fillor dhe atë të mesëm e kreu në vendlindje. Studioi dhe dha provime në një shkollë të lartë tregtare. Më 1911-1913 morri pjesë në kryengritjen e Malësisë së Madhe. Në vitet 1913-1914 dhe 1921 botoi artikuj në gazetat Taraboshi. Në periudha të ndryshme qe nënprefekt në Mirditë, Përmet, Durrës, prefekt në Dibër, kryetar bashkie në Sarandë. Kreu detyra të tjera të larta në administratën shtetërore të kohës. Qe drejtues i shërbimit sekret shqiptar 1930-1937. Pati dy arrestime që u shoqëruan me denim me pushkatim, por që shpëtoi në rrethana të rastësishme: një herë nga pushtuesit sllavë në vitin 1915 dhe nga komunistët shqiptarë në 18 nëntor 1944. Në vitin 1952 debohet së bashku me familjen nga Tirana dhe vendoset në Shkodër. Në vitin 1952 burgoset. Në periudhën 1954-1958 qe i internuar në kampet në Shtyllas, Radostinë dhe Kuç të Kurveleshit. Vdes në Shkodër më 6 mars 1966.

Besoj se në të ardhmen historiografia shqiptare do të thotë të vërtetën mbi figura të tilla, me kontribute të shquara për gjuhën, historinë dhe kulturën kombëtare si, Mustafa Kruja, Padër Anton Harapi, Padër Zef Valentini, Padër Gjergj Fishta, Mid’hat Frashëri, etj., duke u zhveshur nga paragjykimet dhe mentalitetet e kohës.

Milosao

[goldian]

o puro a more vesh kush a vra ne shkoder ????