Pėr Akademinė e Shkencave nė Maqedoni, "shqiptarėt janė njerėz mali". Kėshtu shkruhet nė Enciklopedinė e pėruruar tė mėrkurėn nė Shkup. Publikimi i saj ka sjellė edhe reagimin e ashpėr tė akademikėve tė njohur shqiptarė, tė cilėt kanė deklaruar se Tirana zyrtare duhet tė ndėrhyjė.
"Ėshtė njė projekt antishqiptar dhe fatkeqėsi ėshtė qė ky projekt financohet nga paratė tona. Shqiptarėt fyhen dhe kjo gjė mbėshtetet nga autoritetet politike. Tirana nuk duhet tė jetė indiferente", ka deklaruar akademiku Ali Aliu. Tė njėjtin qėndrim mban edhe Shoqata e Historianėve Shqiptarė, e cila thotė se kjo Enciklopedi pėrbėn njė fyerje pėr kombin shqiptar. "Maqedonia, ngaqė ėshtė nė krizė identiteti, shfryn gjithēka kundėr shqiptarėve. Kjo Enciklopedi pėrmban fyerje qė i tejkalon pėrmasat njerėzore", ka deklaruar historiani Skėnder Hasani.
Enciklopedia pėrmban edhe ngjarje tė tjera tė diskutueshme edhe pėr vetė Maqedoninė, por studiuesit thonė se janė bazuar nė fakte.
Shtrembėrimet
Enciklopedia e Parė nė Maqedoni, e promovuar nga Akademia e Shkencave dhe Arteve, ka pėrmbajtje tendencioze dhe nuk e pasqyron realitetin e tė gjithė popujve qė jetojnė nė vend, posaēėrisht shqiptarėve. Kėshtu kanė reaguar historianėt dhe shoqatat joqeveritare shqiptare. Nė kėtė Enciklopedi thuhet se nė Maqedoni nuk kanė jetuar shqiptarė. Ata nga Shqipėria i kanė kolonizuar kėto vise pas shekullit tė 16-tė, duke u vendosur nėpėr shtėpitė e maqedonasve, tė cilėt i kanė dėbuar mė pas prej aty. Ndėr tė tjera, nė kėtė Enciklopedi shqiptarėt emėrtohen si "arbanasė", "arnautė" dhe "shqiptari", ku kjo e fundit shoqėrohet me shpjegimin nė kllapa Pllaninci d.m.th. "tė malit".
Nė kėtė Enciklopedi thuhet se shqiptarėt vijnė nga viset e Veriut tė Shqipėrisė, nga i ashtuquajturi fis gegė, dhe emėrtohen si tė ardhur nga mali. Faktet janė shtrembėruar edhe pėr krijimin e shtetit tė parė shqiptar, gjoja i themeluar nė vitin 44 nga gjermanėt.
Reagimet
Kryetari i lėvizjes qytetare "Zgjohu", Artan Grubi, thotė se ky institucion me axhendė politike, qė propozoi ndarjen e Maqedonisė nė vitin 2001, po nxit urrejtje ndėrnacionale dhe po rrezikon marrėdhėniet ndėretnike nė vend. "Zgjohu" i bėn thirrje qeverisė maqedonase, si financuese e projektit, tė distancohet nga pėrmbajtja e Enciklopedisė, ndėrsa Akademia urgjentisht ti kėrkojė falje popullit autokton shqiptar tė kėtyre trojeve, si dhe tė pėrmirėsojė Enciklopedinė, duke e tėrhequr nga tregu. Ndėrkohė, historiani Skėnder Hasani, e cilėson Enciklopedinė vazhdimėsi tė projekteve antishqiptare, tė pėrpiluara nga Akademia Serbe gjatė shekullit tė 19-tė.
"Mė fyese janė elementet qė tregojnė qartė etiketimin dhe elementet qė i nxjerrin shqiptarėt se kanė ardhur prej diku tjetėr dhe kėtu kanė ardhur si vandalistė dhe se janė e keqja e kėtij shteti. Apeloj deri tek akademikėt shqiptarė, pjesėmarrės nė Akademinė e Maqedonisė, tė distancohen nga kjo Enciklopedi dhe pjesėmarrjen e mėtejshme nė kėtė Akademi ta kushtėzojnė me largimin e kėtij botimi, por edhe kėrkim falje nga populli shqiptar", theksoi historiani Hasani.
"Nėse Akademia e Shkencės dhe Arteve tė Maqedonisė konsideron se komuniteti maqedonas ka krizė tė identitetit tė vet, atėherė kjo krizė nuk mund tė mbrohet duke sulmuar, duke pėrvetėsuar dhe falsifikuar historinė e popullit autokton shqiptar nė kėto troje. Tendenca pėr ti paraqitur shqiptarėt si ardhacakė nė kėto troje, e bashkangjitur me fushatėn disavjeēare pėr zhdukjen e trashėgimisė kulturore e shpirtėrore tė shqiptarėve nga kėto troje, ėshtė njė vazhdimėsi e tė gjitha pėrpjekjeve tė kėsaj qeverie dhe komunitetit me shumicė maqedonase", shtoi Grubi.
Akademikėt shqiptarė pohojnė se, qė nga fillimi i punės pėr Enciklopedinė janė distancuar nga pėrmbajtja e saj. Kėshtu ka deklaruar akademiku Alajdin Abazi. Pėrgjegjėsinė pėr pėrmbajtjen e dyshimtė tė historisė shqiptare nė kėtė Enciklopedi nuk e merr as Shukri Rahimi, i cili figuron si redaktor i Enciklopedisė nė pjesėn e historisė shqiptare. "Duket qė projekti ėshtė pak a shumė politik, i ndikuar prej politikės ditore dhe nuk ka tė bėjė me realitetin shkencor, e po ashtu mund tė ndikojė nė keqėsimin e marrėdhėnieve mes popujve, njerėzve dhe intelektualėve tė pėrkatėsive tė ndryshme", deklaroi Alajdin Abazi, anėtar i Akademisė.
Shukri Raimi tha se ka qenė i propozuar nga Akademia e Arteve dhe e Shkencave tė Maqedonisė si redaktor i Enciklopedisė, por njė gjė tė tillė nuk e ka pranuar. "Duke e ditur se me kė do tė bashkėpunoja nuk kam pranuar tė bėhem redaktor pėr ēėshtje tė historisė shqiptare. Kam qenė i propozuar, por kam hequr dorė mė pas", shpjegon historiani Shukri Raimi.
Redaktori tjetėr shqiptar i kėsaj Enciklopedie, Agim Poloska, i angazhuar pėr pjesėn e gjuhės, letėrsisė dhe kulturės shqiptare, thotė se ajo nuk ėshtė e pėrkryer dhe se ka hapėsirė pėr ndėrhyrje nė pjesė tė caktuara. "Ndoshta nuk jam edhe unė i kėnaqur, edhe pse jam redaktor, mundet tė jetė mė e mirė. Por kjo ėshtė njė nismė...", tha ai.
Krijoni Kontakt