Maqedonia dhe albanofobia

[toni007]

Mungesa e saktësimit të ligjeve të posaçme që kanë të bëjnë me zgjidhjen e statusit të shqiptarëve në Maqedoni, po mban në qendër të vëmendjes fobinë, e cila aplikohet në çdo sferë shoqërore dhe institucionale, por edhe në jetën private.

Shumica e institucioneve të Maqedonisë nuk e praktikojnë gjuhën shqipe, por edhe refuzojnë aplikimin e saj, një situatë që shfaq dozën e pranueshmërisë së albanofobisë. Praktikimi ndodh në tabela treguese, faqe interneti, pankarta dhe materiale të ndryshme propagandistike e deri te treguesit e rrugëve, ku në një fshat maqedonas në perëndim të Maqedonisë, mbishkrimi në shqip është shkarravitur. Në institucionet komunale vazhdon të jetë në rritje e sipër fobia ndaj çështjeve që kanë të bëjnë me shqiptarët, ndaj shpeshherë praktikohen anashkalimi dhe refuzimi i kërkesave me arsyetimin se nuk janë në gjuhën zyrtare. Këto dëshmohen nga shumë dëshmitarë që janë viktima të fobisë institucionale.

Ekspertë dhe njohës të zhvillimeve politike në Maqedoni vlerësojnë se shkalla e albanofobisë në vend është në rritje e sipër. Sipas tyre, po krijohet paragjykim për shqiptarët dhe çështjet që u përkasin atyre në përgjithësi.

Analisti Jeton Shasivari, në një deklaratë për agjencinë e lajmeve, INA, pranon se ky fenomen destruktiv është i pranishëm në Maqedoni. "Mendoj se kjo ka të bëjë me rënien diskrete të vlerësimit të Marrëveshjes së Ohrit, e cila trajtohet si një dokument i thjeshtë për punësime të shqiptarëve nëpër institucionet e ndryshme, edhe ata si shifra e jo si pika, nga ana tjetër askush nuk mban llogari për demolimin e frymës multietnike dhe multikulturore nëpër institucionet e shtetit. Kjo frymë assesi nuk arrin të nikoqirizohet, sepse maqedonasit ende konsiderohen si më të privilegjuarit dhe më të barabartë prej të tjerëve. Mendoj se kjo marrëveshje është jo efikase dhe multinacionale, ku bllokohet nga politika maqedonase", thekson analisti dhe ligjëruesi universitar pranë UEJL-së në Tetovë, Jeton Shasivari.

Në të njëjtën vijë është edhe ligjëruesi universitar, Osman Kadriu, i cili pohon se albanofobia është e pranishme edhe në nivel institucional. "Kjo është si rezultat i mospranimit të kërkesave të të drejtave të shqiptarëve që janë në Maqedoni. Kështu që kemi të bëjmë me një lloj averzioni ndaj asaj se çka është e drejtë dhe si duhet të realizohet. Institucionet e Maqedonisë deri tash për shumë çështje nuk e kanë parashtruar dhe nuk e kanë garantuar të drejtën e shqiptarëve në formë institucionale", ka theksuar Kadriu, duke shtuar se urgjentisht duhet të shmanget fobia institucionale dhe injorimi dhe të merret përgjegjësi për zhvillime të barabarta dhe respektim të ndërsjellë.

Sipas tij, derisa në Maqedoni nuk krijohen kushte që të realizohen kërkesat e shqiptarëve për të drejtat e plota të tyre për barabarësi me maqedonasit, gjithmonë do të ekzistojë fobia ndaj shqiptarëve. "Kjo ka qenë edhe në sistemin njëpartiak edhe tash nuk ka ndryshuar në sistemin e ri demokratik", ka theksuar profesori universitar, Osman Kadriu.

Hulumtimet e opinionit publik thonë se ky fenomen mund të marrë forma racizmi dhe diskriminimi që ndikojnë në dhunimin e të drejtave të njeriut dhe kërcënojnë direkt kohezionin social. Ekspertë dhe njohës të zhvillimeve politike në Maqedoni vlerësojnë se shkalla e albanofobisë në vend është në rritje e sipër. Në Maqedoni mësohet se krijimi i ndjenjave antishqiptare bëhet me përkrahjen e haptë apo të fshehtë të disa partive maqedonase që janë pjesëmarrëse në qeverisjen aktuale.

[Korcar-L1]

Zejnulla VESELI
Shkup, 14 shtator - Forma më e shpeshtë e diskriminimit në Maqedoni është ajo në baza partiake. Kështu janë shprehur rreth 76 për qind të qytetarëve në sondazhin e "Barometri për mundësi të barabartë", zhvilluar nga Qendra Maqedonase për Bashkëpunim Ndërkombëtar (QMBN), që u realizua në muajin prill të këtij vit, në të cilën ishin përfshirë 1606 persona të etniteteve të ndryshme.
Sipas rezultateve të sondazhit, diskriminimi në baza partiake paraqet formën më të shprehur të diskriminimit në Maqedoni, ndërsa 55 për qind e të anketuarve mendojnë se ka diskriminim në baza nacionale. Rezultatet e fituara nga anketa e zhvilluar me qytetarët tregojnë se diskriminimi në baza partiake në përgjithësi ka të bëjë me çështjen se anëtarë i cilës parti je, faktor i cili ndikon shumë për punësimin e tyre. Ndërkaq sa i përket përkatësisë etnike dhe fetare, 75 për e shqiptarëve dhe myslimanëve janë shprehur se ndjehen të diskriminuar nga shteti kundrejt 45 për qind të maqedonasve. Anketa rezulton se maqedonasit më me kënaqësi do të pranonin një rom ta kenë për fqinjë apo të shoqërohen me romë se sa fqinj të kenë një shqiptar.
Mbi 50 për qind e qytetarëve të Maqedonisë janë shprehur se nuk i dinë të drejtat e tyre në rast diskriminimi, edhe pse rreth 35 për qind e të anketuarve kanë deklaruar se gjatë vitit kanë qenë të diskriminuar dhe të maltretuar. Në pyetjen sa i përket orientimin seksual, rezulton se një numër shumë i vogël i qytetarëve kanë ndonjë shok homoseksual. Ndërsa në pyetjen si do të ndjeheshit nëse kryetar shteti do të ishte femër, homoseksual apo nga radhët e pakicës etnike apo partisë opozitare, qytetarët janë shprehur se më kënaqësi do të pranonin që për kryetar shteti të jetë femër se sa homoseksual. Gjithashtu, për qytetarët e Maqedonisë, diskriminuese do të ishte që pozita e kryetarit të shtetit të jetë në duart e kandidatit nga radhët e partisë opozitare, e aq më keq për kryetar shtetit të kenë kandidatë të ndonjë etniteti tjetër apo religjioni ndryshe nga maqedonasit. Ndërkaq sa i përket perceptimit të shumëhershëm të diskriminimit, mbi gjysma e qytetarëve janë përgjigjur se diskriminimi në shumë forma është më i përhapur. Në këtë kontekst, ekzistojnë dallime të mëdha në paraqitjet e shpeshta të diskriminimit në bazë etnike dhe religjioze. Rreth 75 për qind e shqiptarëve janë përgjigjur se disa herëkanë qenë viktima të diskriminimit kundrejt 48 për qind të maqedonasve. Në këtë vijë diskriminimi janë shprehur edhe myslimanët.
Rreth 68 për qind e myslimanëve shumë herë kanë qenë objekt diskriminimi për dallim nga 48 për qind e të krishterëve. Rezultate e fituara nga ky sondazh, krahasuar me ato të Bashkimit Evropian, tregojnë se gjatë pesë viteve të fundit, në Maqedoni diskriminimi në baza partiake dhe etnike si dhe në baza seksuale po përjeton ekspansion më të vogël se sa në disa vende të BE-së. Megjithatë, numri më i madh i të anketuarve janë shprehur se diskriminimi në Maqedoni ka mbetur i pandryshuar përgjatë këtyre pesë viteve.