Kafshet ne Kuranin Famelarte

[_Mersin_]

Kafshët e përmendura në Kur’anin Famëlartë Disa shtazë për të cilat bëhet fjalë në Kuran, janë të përmendura për të treguar ndalesat lidhur me ato (derri), disa të tjerë për të krahasuar sjelljet dhe veprimet e këqia të njerëzve...
Disa shtazë për të cilat bëhet fjalë në Kuran, janë të përmendura për të treguar ndalesat lidhur me ato (derri), disa të tjerë për të krahasuar sjelljet dhe veprimet e këqia të njerëzve (gomari, qeni dhe sorra), disa janë treguar për të stimuluar meditimin lidhur me argumentet për egzistencën e All-llahut (devja, miza, mushkoja) e disa tjerë (kali) për të lavdëruar shtazët si dhunti e A-llllahut ndaj njerëzve.

Disa sure të Kuranit janë emërtuar me emra të shtazëve. Sureja El Bekare (kaptina e lopës) Sureja Nahl (kaptina e bletës) Sureja Ankebut (kaptina e marimangës), Sureja Neml (kaptina e bubrecës) Sureja Fil (kaptin e elefantit). Këto sure janë emëruar kësisoj ngase trajtojnë tema lidhur me kafshët e përmendura, shembull në suren El Bekare trajtohet lopa e prerë nga bijët e izraelit, dhe ngjajshëm më suret tjera.

Njëashtu në Kuranin famëlartë janë të përmendura edhe emrat në mënyrë të përgjithshme për kafshët si Ed Dabbe (e përmendur 14 herë) dhe Ed Devvba (e përmendur 4 herë). Deba, supozohet të përfshijë të gjithë gjallesat së bashku me njeriun ose vetëm shtazët pa njeriun. Dabbetu'l Arz tregon insektet që gëryejnë lisat si dhe përdoret për të treguar kafshën që është shenjë paralajmëruese e Kijametit. Et-Tejr- shpend, përmendet 34 herë, Tair njëashtu shpend përmendet 5 herë duke përfshirë shpendët Ebabil, shpezën e Ibrahimit a.s. dhe shpezën e Isait a.s. si dhe El Xhejarih qe figuron për qenë ose shpend. Ndërsa fjala Es Sebu e cila përmendet në Kuran tregon për luaj, dhelpër, tigër, hienë si dhe shtazët të egra të ngjajshme. Ndërsa termi Enam kalon 32 herë në Kuran.

Në shumë vende në Kuran përmenden edhe specifikat e shtazëve si dhe produktet të cilat i përfitojmë nga ato. Ja një krahasim interesant ; qeni përmendet 17 herë, majmuni 16, derri 15, gjarpëri 14, deleja 13, deveja 12, lopa dhe viqi 11, kali 10, mushka 9, gomari 8, dhelpra 7, bleta 6, bubreca 5, marimanga 4, mickoja 3 ndërsa miza përmendet 2 herë.

Edhe shtazët janë grupe kolektive dhe ummete

Një detal specifik në Kuran është shumë interesant ngase në këtë detal edhe shtazët janë cilësuar si "ummet". Shprehja ummet e cila është shumë e rëndësishme në Islame, është interesante të përdoret edhe për shtazët.

All-llahu i Madhëruar thotë në Ku'ran:

"Nuk ka asnjë gjallesë në tokë dhe as shpendë që fluturojnë me dy krahë e që nuk janë të ndara në grupe (të ndryshme), sikurse edhe ju (Zoti i krijoi, i pajisi si juve). Asgjë nuk kemi lënë pas dore nga evidenca. Më në fund te Zoti i tyre do të tubohen" (Enam 38)

Në Kuran poashtu shtazët reflektojnë forcën absolute krijuese të All-llahut si dhe të mirat e ofruara nga Gjithëmëshirshmi për robërit e vet; "Ju edhe në kafshët keni mësim (përvojë). Ne nga një pjesë e asaj që e kanë në barqet e tyre mes ushqimit të tyre dhe gjakut, ju japim të pini qumësht të pastër, të shijshëm (të lehtë) për ata që e pinë" (Nahl 66)


Në Kuran tregohet se kafshët janë në shërbim të njerëzve dhe janë të dobishme për njerëzit;
"A nuk e shohin ata se nga ajo që Ne vetë e shpikëm, u krijuam atyre kafshët. Dhe ua bëmë ato që t'u binden atyre, e disave prej tyre u hipin, ndërsa prej disave ushqehen. Ata kanë edhe dobi të tjera në to, e edhe pinë (qumësht) prej tyre. A nuk duhet të falënderojnë?" (Jasin 71-73)


Në anën tjetër sipas Kuranit, All-llahu i dha njërëzve mundësinë dhe dijeninë që të zbusin dhe edukojnë kafshët. Njerëzit pastaj kanë perceptuar se si mësojnë kafshët dhe i kanë zbutur ato. Në Kuran lidhur me edukimin e shtazëve janë dhënë shembull kafshët e gjahut. Në psikologjinë e edukimit bashkëkohor shumë shkenctar kanë vërtetuar se edhe kafshët mund të mësojnë. Aftësia e edukimit të shtazëve varet nga shkalla e kushtëzimit. Kurani pikërisht i referohet metodës së kushtëzimit për edukimin e shtazëve.


Shtazët në hadithet e të dërguarit Muhammed a.s.

Paralelisht me Kuranin edhe i dërguari i All-llahut, Muhammedi (s.a.s) ka kushtuar rëndësi të madhe mbrojtjes së kafshëve duke urdhëruar sjellje të butë dhe mëshirën ndaj tyre. Historia islame dëshmon për sjelljet e mira të Pejgamberit ndaj kafshëve, ruajtjen e tyre nga dëmtimet dhe nga torturimet. I dërguari i All-llahut kishte ndaluar qysh para 14 shekujsh keqtrajtimet dhe torturimet e shtazëve.

Kështu që Profeti Muhammed s.a.s. i ka këshilluar besimtarët që të jenë të mëshirshëm jo vetëm ndaj njerëzve por edhe ndaj gjithë gjallesave të tjera. "Rrahmani i mëshiron ata të cilët kanë mëshiruar, bëhuni të mëshirshëm me ato në tokë që të gjeni mëshirë nga engjujt në qiell" (Tirmidhiu" B.b 16)


"Kushdo që e mbyt pa të drejtë një shpend, All-llahu në Ditën e Gjykimit do e llogaris atë" thotë i dërguari i mëshirshëm. Njëashtu profeti këshillon që të mos prishen foletë e shpendëve, mos të merren vezët dhe të vogjlit e tyre. Tregohet se njëherë Pejgamberi e kishte qortuar një njeri pasi ai kishte marrë të vegjlit e shpendëve dhe kishte tentuar të largohet. I dërguari i All-llahut kishte urdhëruar që menjëherrë t'i kthej ato në vend.

Këshillat e Pejgamberit kanë qenë shumë ndikimlënëse për muslimanët gjatë historisë. Me një edukatë të tillë të marrë nga Muhammedi a.s., muslimanët kanë qenë të mëshirshëm ndaj çdo gjëje, nuk i kanë torturuar robërit e luftës dhe pjestarët e besimeve të tjera që kanë jetuar lirshëm në mesin e muslimanëve. Në këtë perandori të mëshirës edhe kafshët kanë pasur një pozitë shumë të mirë. Po ashtu, Pejgamberi këshillon që sjellja e mirë ndaj kafshëve mund të jetë arsye për tu shpërblyer me Xhennet dhe sjellja e keqe për tu ndëshkuar me Xhehennem.

[_Mersin_]

Kafshët për të cilat flet Kurani

[B]
1. Deveja


"Nuk ka dyshim se ata që përgënjeshtruan argumentet Tona dhe nga mendjemadhësia u larguan prej tyre, atyre nuk u hapen dyert e qiellit dhe nuk do të hyjnë në xhennet deri të përbirojë deveja nëpër vrimën e gjilpërës. Ja, kështu i shpërblejmë kriminelët" (Araf 40)


2. Mushkoja


"All-llahu nuk ngurron që të marrë çfarëdo shembulli, qoftë mushkojë a diçka edhe më e imët se ajo. Për sa u përket atyre që besuan, ata e dinë se ai (shembull) është i vërtetë nga Zoti i tyre, ndërsa ata të cilët mohuan do të thonë: "Ç'deshi All-llahu me këtë si shembull?" Ai me te humb shumë, e po me te udhëzon në rrugën e drejtë shumë, po me përjashtim të atyre që janë jashtë rrugës, Ai me te nuk humb tjetër" ( Bekae 26)


3. Mushka
[B]

"Edhe kuajt (i krijoi), edhe mushkat edhe gomarët, për t'ju hipur atyre dhe si stoli, e Ai krijon (për hipje) çka ju (tash) nuk dini" (Nahl 8)

[_Mersin_]

[/B]
4. Viqi


"Edhe Ibrahimit i patën ardhur të dërguarit (engjëjt) tanë me myzhde dhe i thanë: "Selam". Ai u përgjigj: "Gjithnjë paçi selam" dhe nuk vonoi t'ju sjellë një viç të pjekur (të fërguar në gurë)" (Hud 69)

"E kur i premtuam Musait (t'ia japim Tevratin) dyzet net, pas tij ju (pasi shkoi ai për Tevrat) e adhuruat viçin, ju ishit dëmtues (të vetes suaj)" (Bekare 51)


5. Lopa


"Ata thanë: "Lute Zotin tënd për ne të na sqarojë çfarë është ajo"? Ai tha: "Ai thotë se ajo është një lopë as e vjetër (e moshuar) as e re (mëshqerë), është e mesme, zbatoni pra atë që urdhëroheni"!" (Bekare 68)

"E (posaçërisht) ndaj atyre që janë jehudi Ne u kemi ndaluar çdo (kafshë) thundrake: nga lopët dhe delet u kemi ndaluar dhjamin e tyre, pos atij (dhjami) në shpinën dhe në zorrët e tyre dhe pos atij të përzier me ndonjë asht. Këtë (masë-ndalesë) e morëm si ndëshkim ndaj mëkatit të tyre. S'ka dyshim, Ne jemi të vërtetë (në çka ju rrëfejmë)" (Enam 146)


6. Gjarpëri
[B]

"Ai (Musai) e hodhi shkopin e vet, kur ja, u shfaq gjarpër i vërtetë. Dhe e nxori dorën e vet, kur qe, për shikuesit dritë e bardhë" (Araf 107-108)

"Atëherë, (Musai) e hodhi shkopin e vet, i cili u shndërrua në gjarpër të vërtetë" (Shuara 32)

[_Mersin_]

7. Karkaleci


"Atëherë (për shkak të mohimit) Ne lëshuam kundër tyre: vërshimin, karkalecat, rriqërat (insekte dëmtuese), bretkosat dhe gjakun, fakte të qarta njëra pas tjetrës, po ata mbanin kokëfortësi sepse ishin popull mëkatarë" (Araf 133)

"Dalin prej varreve, e si karkaleca të shpërndarë e me shikim të përulur" (Kamer 7)


8. Gomari


"Shembulli i atyre që janë obliguar me Tevrat, dhe nuk e zbatojnë atë, është si shembulli i ndonjë gomari që bart libra. Shembull i keq është shembulli i popullit që i përgënjeshtroi ajetet e All-llahut, e All-llahu nuk udhëzon në rrugë të drejtë popullin jobesimtar" (Xhuma 5)

"Edhe kuajt (i krijoi), edhe mushkat edhe gomarët, për t'ju hipur atyre dhe si stoli, e Ai krijon (për hipje) çka ju (tash) nuk dini" (Nahl 8)

"Të jesh i matur në ecjen tënde, ule zërin tënd, se zëri më i egër është zëri i gomarit" (Lukman 19)


9. Balena - peshku i madh


"Dhe atë e kafshoi (e gëlltiti) peshku i madhë, zatën ai ishte që e meritoi qortimin" (Saffat 142)

"Po ti bëhu i durueshëm ndaj caktimit të Zotit tënd, e mos u bë si ai i peshkut në kohën kur pat thirrur (Zotin) dhe ishte i mllefosur" (Kalem 48)

[_Mersin_]

10. Derri


"(All-llahu) Ua ndaloi juve vetëm të ngordhtën, gjakun, mishin e derrit dhe atë që therret (ngrihet zëri me të) jo në emër të All-llahut. E kush shtrëngohet (të hajë nga këto) duke mos pasur për qëllim shijen dhe duke mos e tepruar, për të nuk është mëkat. Vërtet All-llahu falë, është mëshirues" (Bekare 173)

"Thuaj: "Në atë që më është shpallur mua (në Kur'an) nuk po gjej të ndaluar diçka nga ushqimi, përveç në qoftë se ai (ushqimi) është: cofëtinë, gjak i derdhur ose mish derri, ai është i ndytë, dhe pos asaj që është therrur jo në emër të All-llahut (por të ndonjë idhulli) e që është mëkat. E kush detyrohet (t'i hajë këto të ndaluara), por duke mos pasur për qëllim shijen dhe duke mos e tepruar, Zoti yt është që falë e mëshiron shumë" (En ama 145)


11. Kali


"Njerëzve u është zbukuruar dashuria ndaj të këndshmeve, ndaj grave, djemve e ndaj pasurisë së grumbulluar nga ari e argjendi, ndaj kuajve të stolisur, bagëtisë e bujqësisë. Këto janë kënaqësi të kësaj bote, po tek All-llahu është e ardhmja më e mire" (Ali imran 14)


12. Ujku


"Ai tha: "Unë mallëngjehem po të vijë me ju, e edhe kam frikë se do ta hajë ujku, kur mungon kujdesi juaj për të".
Ata thanë: "Për Zotin, nëse e ha ujku, e duke qenë ne grup kaq i fortë, atëherë ne mos qofshim fare!"" (Jusuf 13-14)

"Thanë: "O babai ynë, ne shkuam të bëjmë gara, e Jusufin e lamë te teshat tona dhe atë e kishte ngrënë ujku. Ti nuk do të na besosh neve, edhe po të jemi të vërtetë!"." (Jusuf 17)

[_Mersin_]

13. Miza


"O ju njerëz, ja një shembull, veni veshin pra: Vërtet ata që po i adhuroni në vend të All-llahut, ata nuk mund të krijojnë asnjë mizë, edhe nëse tubohen të gjithë për të, e po ashtu, nëse miza ua rrëmben atyre ndonjë send, ata nuk do të mund ta shpëtojnë atë prej saj. I dobët është edhe lutësi edhe i luturi" (Haxh 73)


14. Shkurtëza


"Dhe Ne bëmë që retë t'u bëjnë e hije, ju furnizuam me rrëshirë (të ëmbël) dhe me shkurtëza. (Ju thamë) Hani nga të mirat që ju furnizuam! (Ata nuk qenë mirënjohës). Po Neve ata nuk na bënë kurrfarë dëmi, por ata e dëmtuan vetveten" (Bekare 57)

O bijt e israilit, Ne ju shpëtuam prej armikut tuaj, ua përcaktuam anën e djathtë të Turit (për shpalljen e Tevratit), ju furnizuam me rrëshirë (si mjalti) dhe me shkurtëza" (Taha 80)


15. Dele


"Ai (krijoi) tetë lloje (nga kafshët shtëpiake): prej deleve dy (dash e dele), prej dhive dy (cjap e dhi). Thuaj: "A janë të ndaluar (haram) dy meshkuj apo dy femra apo çka mbanë (pjell) mitra e dy (llojeve të tyre) femrave?" Më tregoni, pra, me fakte të ditura (e jo me trillime) nëse jeni të sinqertë" (Enam 143)

[_Mersin_]

16. Bretkosa


"Atëherë (për shkak të mohimit) Ne lëshuam kundër tyre: vërshimin, karkalecat, rriqërat (insekte dëmtuese), bretkosat dhe gjakun, fakte të qarta njëra pas tjetrës, po ata mbanin kokëfortësi sepse ishin popull mëkatarë" (El araf 133)


17. Marimanga


"Shembulli i atyre, të cilët veç All-llahut morën mbrojtës (zota idhujsh), është si shembulli i merimangës që thur shtëpi, e sikur ta dinin ata, më e dobëta shtëpi është e shtëpia e merimangës" (Ankebut 41)


18. Sorra


"All-llahu dërgoi një sorrë, e cila groponte në dhe, për t'i treguar atij se si ta mbulojë trupin e vëllait. E ai i tha: "I mjeri unë, a nuk qesh i aftë të bëhem si kjo sorrë, e ta mbuloja trupin e vëllait tim?" Ashtu mbeti i penduar" (Maide 31)

[_Mersin_]

19. Insekte - flutura


"Ajo është ditë kur njerëzit bëhen si insekte të shpërndara" (Karia 4)

20. Elefanti


"A nuk e ke parë se ç'bëri Zoti yt me poseduesit e elefantit?" (Fil 1)


21. Majmuni


"Ju tanimë e keni të njohur çështjen e atyre nga mesi juaj që nuk respektuan (urdhrin) në të shtunën, e Ne u thamë: Shndërrohuni në majmunë të përbuzur!" (Bekare 65)

"Thuaj: "A t'ju lajmëroj për një të keqe (të zezë) më të dëmshme (nga ajo e metë që na e shihni) si dënim nga All-llahu? (Ajo është) Mallkimi i atij që e mallkoi All-llahu dhe hidhërimi ndaj tij, që disa prej tyre i shndërroi në majmunë e në derra, e i bëri adhurues të djallit. Të tillët janë në pozitë më të keqe dhe më të humburit prej rrugës së drejtë" (Maide 60)

[_Mersin_]

22. Luani


"Ata ishin si gomarë të trembur (të egër).Që ikin prej luanit (ose prej gjahtarit)" (Mudethir 50-51)


23. Riqëra - mora


'Atëherë (për shkak të mohimit) Ne lëshuam kundër tyre: vërshimin, karkalecat, rriqërat (insekte dëmtuese), bretkosat dhe gjakun, fakte të qarta njëra pas tjetrës, po ata mbanin kokëfortësi sepse ishin popull mëkatarë" (Araf 133)


24. Qeni


"E sikur të donim Ne, do ta ngrenim lartë me atë (dituri), por ai nuk iu largua tokës (Dunjasë) dhe shkoi pas epshit të vet. Shembulli i tij është si ai i qenit, të cilin nëse e përzë ai e nxjerr gjuhën, po edhe nëse nuk e përzë, ai sërish e nxjerr gjuhën. Ky është shembulli i atyre që i konsideruan të rreme argumentet Tona. Ti rrëfe tregimet (umetit tënd) në mënyrë që ata të mendojnë" (Araf 176)

[_Mersin_]

25. Dhia


"Ai (krijoi) tetë lloje (nga kafshët shtëpiake): prej deleve dy (dash e dele), prej dhive dy (cjap e dhi). Thuaj: "A janë të ndaluar (haram) dy meshkuj apo dy femra apo çka mbanë (pjell) mitra e dy (llojeve të tyre) femrave?" Më tregoni, pra, me fakte të ditura (e jo me trillime) nëse jeni të sinqertë" (Enam 143)


26. Bubreca


"Deri atëherë kur arritën mbi luginën e buburrecave, një buburrec tha: "O ju buburreca, hyni në vendet tuaja që të mos u copëtojë Sulejmani dhe ushtria e tij duke mos ju vërejtur"" (Neml 18)


27. Bleta


"Zoti yt i dha instinkt bletës: "Ndërto shtëpi nëpër kodra (male), nëpër drunj (pemë) dhe nëpër kulmet që ata (njerëzit) i ndërtojnë" (Nahl 68)