Bashkëprodhimi shqiptaro-serb

[Anesti_55]

Bashkëprodhimi shqiptaro-serb

--------------------------------------------------------------------------------
“Honeymoons”�, një zë i bukur në Venecia


“Honeymoons”�, një zë i bukur në Venecia

09.08.2009 22:09 - Kategoria: Kulture
Bashkëprodhimi shqiptaro-serb në shtator në Festivalin e Filmit në Venecia, më pas në Toronto
Filmi “Honeymoons”�, që shënon edhe bashkëpunimin e parë kinematografik mes Shqipërisë dhe Serbisë është përzgjedhur për të marrë pjesë në një prej evenimenteve më të rëndësishme të kinematografisë, në Festivalin e Venecias. Filmi “Honeymoons”�me regji të regjisorit të njohur serb Goran Paskaljevic do të jetë pjesë e një seksioni të veçantë të festivalit të Venecias të quajtur “Venice days”�, i cili do të zhvillohet në shtator. Po kështu filmi do të prezantohet edhe në seksionin Masters të festivalit ndërkombëtar të Torontos. Për realizuese këtij filmi, kjo shënon një risi dhe sipas tyre ky lajm është një surprizë për kinematografinë shqiptare. Producenti Ilir Butka e përcakton seksionin “Venice days”� si një nga risitë e festivalit të Venecias këto vitet e fundit dhe filmi më i mirë që merr pjesë në këtë seksion vlerësohet me çmimin “Label Europa Cinemas”�, që konkurron gjithashtu edhe për Luanin e së ardhmes “Lami i mirë që kinematografia shqiptare vazhdon të surprizojë në festivalet ndërkombëtare. Një nga këto surpriza është dhe filmi “Honeymoons”�,“Muajt e mjaltit”�, i cili do të jetë në seksionin e “Venice days”�, një seksion ky që i dedikohet kinemasë indipendente dhe kinemasë me tematikë të re. Ky seksion sjell risi sa i takon pjesëmarrjes në të. Këto seksione filmash në këtë festival përpiqen, të dalin nga orbita”�, thekson producenti Butka. Më tej sipas tij këto hapësira në këtë festival, u japin mundësi kienastëve të flasin me një gjuhë tjetër. “Ky lloj seksioni sjell një risi jo vetëm për sa i përket tematikave dhe autorëve që marrin pjesë në këtë, por dhe për faktin që vëmendja e kritikës dhe profesionistëve është e drejtuar përgjithësisht në këto seksione", cilëson ndër të tjera producenti Ilir Butka.

Po kështu një trampoline për kinemanë dhe aktorët shqiptarë në tregun botëror të kinemasë indipendente konsiderohet edhe pjesëmarrja në Festivalin e Torontos. “Jam shumë i lumtur që filmi në shtator do të marrë pjesë në Festivalin e Venecias në seksionin “Venice days”� dhe dua t'ju them se pas Venecias filmi do të shkojë në Festivalin e Torontos, ku në këtë festival marrin pjesë kryeveprat e kinemasë botërore dhe Toronto konsiderohet si tregu më i madh i kinematografisë botërore. Seksioni Msters është seksioni më i vjetër, që ekziston aty dhe i dedikohet mjeshtreve të kinemasë kontemporane dhe është më honorofik. Ndërkohë që Festivali i Selanikut siparin e tij do ta hapë me filmin “Muajt e mjaltit ", thotë Genc Përmeti, bashkëskenaristi i filmit “Honeymoons”�. “Toronto International Film Festival”�, që mbahet në Toronto të Kanadasë nga datat 10-19 shtator 2009, konsiderohet nga të gjithë si një ndër festivalet më të mirë në botë, ai është festivali premierë në Amerikën veriore nga i cili nis gara e Oscar-ve,po ashtu është festivali më i madh në botë i hapur për publikun e gjerë. Programi "The Masters"-Mjeshtrat i Festivalit të Torontos shfaq punë të reja të mjeshtrave, kineastëve më të njohur. Publiku i njeh ata, i do ata dhe mezi pret të shohë cila është vepra e tyre më e fundit. Publiku shqiptar do ta shikojë këtë premierë brenda këtij viti, pasi ai të ketë shkuar në këto festivale filmash.

Përveç kastit të aktorëve serbë, në këtë film interpretojnë dhe aktorët shqiptarë Bujar Lako, Yllka Mujo, Mirela Naska dhe Jozef Shiroka, të cilët e vlerësojnë si një eksperiencë të bukur interpretimin në këtë film. "Bashkëpunimi me regjisorin serb Goran Paskaljeviç është një bashkëpunim brilant, një mundësi për të kuptuar që ne kemi potenciale të tilla që mund të bëjmë gjëra akoma më të mira se sa kjo. Them se ky film do të ketë një zë të bukur në të gjitha ato vende, që ai do të paraqitet. Regjisori Goran Paskaljeviç për ne ishte një fat që ai erdhi të bashkëpunojë me ne. Grupi i tij ishte shumë i mirë. Uroj që kinemaja shqiptare të ketë bashkëpunime të tilla. Filmi është një realizim i bukur dhe unë jam ndjerë me këtë film sikur unë kam xhiruar dhe herë të tjera me ta. Për këtë realizim kinematografik, unë do të thosha që merita ka dhe Qendra Kombëtare Kinematografike me kryetarin e saj Xhevdet Feri. Filmi që tregon Ballkanin, gjithashtu tregon se kudo ka artistë dhe intelektualë, dhe kur këta bashkëpunojnë sjellin gjëra të bukura”�, thotë aktori Bujar Lako. Ndërsa aktorja Yllka Mujo tregon se: “Jam ndjerë mirë dhe ishte një eksperiencë e veçantë për mua që punova me regjisorin Goran Paskaljevic .

Ishte një punë krijuese shumë e bukur”�. Regjisori serb Goran Paskaljevic i ka konceptuar historitë në zhvillim paralel, pa u takuar ashtu siç ka ndodhur edhe me aktorët e këtij filmi, të cilët do ta takojnë njëri-tjetrin në projeksionin e filmit në Venecia. Sipas realizuesve të filmit, publiku shqiptar do të ketë mundësinë që ta shikojë filmin premierën e tij gjatë këtij viti. Në Shqipëri filmi "Muajt e mjaltit"do të prezantohet nga “Digitalb”�. Regjisori Paskaljeviç në karrierën e tij ka realizuar deri më tani 14 filma dhe filmi realizohet në një bashkëpunim me kompaninë filmike shqiptare “Ska-Ndal”�. Fillimisht u fol për një projekt të bazuar mbi një tregim të Ylljet Aliçkës, të titulluar “Çifti”�, por skenari përfundimtar është një ndërtim i vet Paskaljeviçit dhe Përmetit, të cilët kanë shkruar dy histori të ngjashme, një serbe dhe një shqiptare, që ecin paralelisht, pa u takuar askund. Nuk bëhet fjalë për ndonjë histori që rrëfen marrëdhëniet shumëshekullore mes dy popujve, bëhet fjalë për realitetet e të dy vendeve, të cilët ngjajnë aq shumë dhe ndajnë të njëjtën shpresë, Evropën. Regjisori i njohur serb, Paskaljeviç ishte verën e kaluar në Tiranë për katër ditë kinoprova me të rinjtë e Akademisë së Arteve. Ai pa rreth 20 filma shqiptarë që nga vitet ”80. Regjisori serb Goran Paskaljeviç njëkohësisht zgjodhi gjatë atyre ditëve edhe aktorët e të parit film shqiptaro-serb në historinë, “Muajt e mjaltit”�.
Historia në filmin “Muajt e mjaltit”�
Historia e "Muajt e mjaltit " vendoset në Shqipërinë dhe Serbinë e ditëve tona. Ne ndjekim fatet e dy çifteve që kanë vendosur të lënë vendlindjet e tyre në kërkim të një jete më të mirë në Evropën Perëndimore. Pas gjithfarë lloj incidentesh, kur çifti shqiptar mbërrin në një port të jugut të Italisë, nisin edhe problemet e tyre. I njëjti fat pret edhe çiftin serb që udhëton me tren për në Bashkimin Evropian në kufirin hungarez. Edhe pse dy palët nuk i lidh asgjë me një incident të ndodhur në Kosovë ku humbën jetën dy ushtarë Italianë të OKB, ata arrestohen në kufi dhe dyshohen për shkak të disa rrethanave të pafat. Kjo i pengon të dy çiftet, ndoshta përkohësisht, të arrijnë ëndrrën e tyre, siç është shpesh rasti i të rinjve në Ballkan që paguajnë për gabimet e brezave të shkuar. "Muajt e mjaltit " është i pari bashkëprodhim mes Shqipërisë dhe Serbisë. Xhirimet e shqiptarëve dhe serbëve
Ndërsa në Serbi xhirimet janë fokusuar në Vojvodinë, në Shqipëri ato u zhvilluan në veri, në zonën e Komanit. Ka qenë dëshira e regjisorit serb për të gjetur një vend që të jetë gati në kufijtë e së pamundurës për të ekzistuar. Një vend të pastër, të qetë, ku edhe njerëzit janë shpirtërisht më të pastër. Ndërkohë, disa momente të filmit janë xhiruar edhe në Tiranë, ku ndodh edhe përplasja. Një botë tërësisht e distancuar përballet me një tjetër të zhurmshme, ku një luks sipërfaqësor të merr sytë. Një familje veriore zbret në Tiranë për një sebep tek disa të afërm, të cilët e “kanë zënë veten”� ekonomikisht. Këtu zë fill edhe drama. Janë dy linja që ecin paralelisht si fillim, ajo ekzistenciale dhe ajo dashurore mes dy të rinjve nga shtresa të ndryshme shoqërore. Një histori e ngjashme ndodh edhe në Serbi. Paskaljeviç, një nga regjisorët më të njohur që vjen nga Ballkani kujtojmë filmat “Fuçi baruti”�, “Ëndrra e një nate dimri”� etj.
Çfarë janë ditët e Venecias "Venice days”�?
Regjisorët indipendentë dhe kinemaja krijuese gjatë këtyre pesë viteve të fundit janë gjendur si në shtëpinë e tyre tek Ditët e Venecias, këndi independent i Festivalit të Filmit të Venecias, i promovuar nga Shoqata e regjisorëve dhe autorëve italianë. Krijuar më 2004 sipas modelit të Cannes Directors' Fortnight, një event ky binjak, Ditët e Venecias-Venice Days, është risia më e madhe e Festivalit të Venecias në këto vitet e fundit. Numrat flasin vetë: tre herë një nga filmat e përzgjedhur në këtë seksion kanë fituar Luanin e së Ardhmes- The Lion of the Future Award for Best Debut Film; filmat në këtë seksion janë distribuuar në 30 vende në dy vitet e fundit; dhe shume festivale ne mbarë botën kanë ftuar regjisorët e përzgjedhur në këtë seksion dhe u kanë dhënë çmime të ndryshme filmave të tyre, duke filluar me Label Europa Cinemas, që i jepet ekskluzivisht një filmi nga ky seksion. Çmimi Label Europa Cinemas do t'i jepet Filmit më të mirë të Ditëve të Venecias -Best European Film of Venice Days, që gjithashtu konkurron për Luanin e së Ardhmes-Lion of the Future (për filmat debutues) si dhe të gjitha çmimet paralele të Festivalit të Filmit të Venecias.

Goran Paskaljevic: Shqiptarët dhe serbët, takimi i parë në Venecia
Regjisori Paskaljeviç tregon në shënimet e tij se gjatë diktaturës së egër dyzetvjeçare të Enver Hoxhës, askush nga Serbia nuk u lejua të shkelte Shqipërinë fqinje, mbi tokën e së cilës u "mbollën" qindra mijëra bunkerë mbrojtës. Sipas tij sot, pas konfliktit në Kosovë, vetëm një numër i vogël serbësh vendos të vizitojë Shqipërinë, pasi paragjykimet dhe politika e keqe kanë kontribuar në një intolerancë të fshehtë mes dy kombeve. “Para tre vitesh, Genc Përmeti, një piktor dhe shkrimtar i ri, si dhe kolegu i tij Ilir Butka, producent filmi, në mënyrë të papritur më ftuan të shfaq tre nga filmat e mi në Tiranë; "Fuçi baruti", "Ëndrra e një nate dimri" dhe "Optimisti", e ashtuquajtura "Trilogjia ime serbe". Të them të vërtetën hezitova, por ata ishin aq këmbëngulës sa më në fund u dorëzova dhe shkova në Tiranë. Gjatë gjithë kohës gjatë së cilës u shfaqën filmat e mi, kinemaja e vetme e Tiranës ishte mbushur plot; kishte njerëz që edhe rrinin në këmbë në korridoret e kinemasë. Edhe sot, e kujtoj me shumë emocion duartrokitjen veçanërisht të gjatë në fund të çdo shfaqje filmi dhe pyetjet e audiencës, që për asnjë kast nuk ishin keqdashëse, por shumë të hapura, inteligjente dhe të drejta”�, shkruan regjisori në shënimet e tij për ardhjen e tij të parë në Tiranë. Më tej ai tregon se ajo që e kishte surprizuar kishte qenë fakti se shqiptarë i njihnin shumë mirë filmat e tij, megjithëse një pjesë e tyre ishin në Shqipëri në mënyrë pirate.

“Gjatë qëndrimit tim të parë në Shqipëri në dhjetor të 2006, u takova me shumë intelektualë që mendonin ashtu si unë, që qëndronin përtej çdo lloj nacionalizmi të flaktë. Ajo që më surprizoi me shumë ishte fakti që audience shqiptare i njihte shumicën e filmave të mi të hershëm nëpërmjet kopjeve pirate, që ishte praktikisht e vetmja mënyrë për t'u njohur me filmat serb”�, tregon regjisori serb. Po ashtu ai kishte zbuluar se si shqiptarët dhe serbët, edhe pse flasin dy gjuhë komplet të ndryshme, kanë shumë të përbashkëta, dhe më e dallueshmja mes këtyre të përbashkëtave është dëshira për t'u bërë pjesë integrale e Evropës. “Gjatë bisedave të gjatë mbi një gotë raki, lindi ideja që ne të përpiqeshim, duke ndërthurur përpjekjet tona, të bënim një film, me regjinë time dhe një staf të përbashkët. Një javë pas largimit nga Shqipëria, shkrova sinopsin e parë”�, vijon të tregojë regjisori serb në shënimet e tij për filmin “Honeymoons”�. Më tej ai ndër të tjera shton se: “E imagjinova filmin si një triptik. Historia shqiptare, me bashkëpunimin e Genc Përmetit, është rreth një çifti të ri që kërkon të largohet nga Shqipëria, sepse rrethanat e kanë bërë të pamundur marrëdhënien e tyre. Në vijim, historia serbe flet për një çift të ri që gjithashtu kërkon të shkojë në Evropë me shpresën se ka më shumë shanse se në Serbi.
Dhe në fund, në pjesën e tretë ndërthuren fatet e këtyre dy çifteve. Historitë e tyre shkrihen paralelisht, po ata asnjëherë nuk takohen, siç do të kishte ndodhur në filmat standardë”�. Regjisori shkruan se ai është i bindur se në fund të filmit shikuesit do të kenë përshtypjen se këta të rinj, jetojnë në të njëjtën hapësirë imagjinare, teksa presin në derë të Evropës ; shqiptarët në një port të jugut të Italisë dhe serbët në kufirin hungarez në magazinën e një stacioni të vogël treni. “Megjithatë, pas zhgënjimit të parë të hidhur në këtë botë "më të mirë", lind një ditë e re për të dy çiftet”�, tregon regjisori i filmit “Honeymoons”�. Ngjizja e këtij prodhimi të përbashkët, i pari koproduksion shqiptaro-serb, që quhet "Muajt e mjaltit", u bë i mundur pas një viti që nga lindja e idesë kur u mor mbështetja financiare nga Ministria Serbe e kulturës dhe nga Qendra Kombëtare e Kinematografisë së Shqipërisë, si dhe Pulia Film Commission. “Xhirimet ecëm mbroth pa vështirësi madhore, edhe pse ne komunikuam me njëri-tjetrin me një mix anglishteje, frëngjishteje dhe italishteje. Pas dy muajsh të kaluar së bashku, lamtumira mes ekipit serb dhe shqiptar të xhirimit ishte prekëse, gati melodramatike; të gjithë ishin me lot në sy. Të gjithë donim të xhironim së bashku edhe një tjetër film”¦edhe një tjetër”¦”�,vijon të tregojë ai. Duhet shënuar që aktorët serbë dhe ata shqiptarë nuk u takuan kurrë me njëri-tjetrin, edhe pse kanë aktruar në të njëjtin film. “Takimi i tyre i parë do të jetë në Festivalin e Venecias”�, përfundon në shënimin e tij Paskaljevic.
Të dhëna mbi regjisorin
Goran Paskaljevic ka lindur në Beograd më 22 prill 1947. Nga 1967 në 1971, ai ka studiuar në shkollën e njohur të kinemasë së Pragës (FAMU). Nga 1971 deri tani ai ka bërë 30 filma të shkurtër/dokumentarë dhe 15 filma të gjatë, shumë prej të cilëve janë shfaqur dhe vlerësuar nga festivalet më prestigjioze ndërkombëtare të filmit. Rritja e nacionalizmit në Jugosllavi e detyroi atë të linte vendin në vitin 1992. Më 1998 ai u kthye për të xhiruar "Fuçi baruti" (Kabare e Ballkanit)- The Powder Keg (Cabaret Balkan), por kriticizmi i tij konstant ndaj regjimit të Millosheviçit u përball me sulme të dhunshme dhe kërcënuese në shtypin zyrtar. Kështu, ai vendosi edhe një tjetër herë të linte vendlindjen në kërkim të një vendi ku të mund të realizonte filmin e tij, "Si u bë Herri një pemë"-Hoë Harry Became a Tree. Ai gjeti Irlandën. Ai u kthye në Beograd pas përmbysjes së regjimit të Millosheviçit. Atje ai xhiroi dy filma: "Endrra e një nate dimri" -Midëinter Night's Dream dhe "Optimisti"-The Optimists. Më 2001, the International Film Guide (Variety) e rrjeshton atë si një prej pesë regjisorëve më të mirë të vitit (së bashku me Lasse Hallström, Neil Jordan, Steven Soderbergh dhe Edward Yang). Në janar të vitit 2008, Muzeu i Artit Modern në Neë Jork (MoMA) shfaqi një retrospektivë të plotë të punës së tij. Filmi i tij më i ri "Muaj mjalti"-”Honeymoons”� përfundoi në qershor të këtij viti.

********************************
Në rolet kryesore:
Nebojsa Milovanovic (Marko), Jelena Trkulja (Vera), Jozef Shiroka (Niku) Mirela Naska (Majlinda) Bujar Lako (Roku) Yllka Mujo (Vevo) Lazar Ristovski (xhaxhai i Verës) Petar Bozovic (babai i Verës) Danica Ristovski (nëna e Verës) Rozeta Feri (Karmen) Kristaq Skrami (Leka) Timo Flloko (Leo) Cunl Lajci (njeriu në burg) Myzafer Zifla (regjisori i dasmës) Genti Kame (keqtrajtuesi) Fabrizio Buompastore (polici italian) Domenico Mobngeli (inspektori italian) Aron Balazs (inspektori hungarez)