Nuk isha aspak i ofenduar per pohimet tua personale. Seriozisht aspak. Nese nuk kam mundur te te deshmoj se nuk kerrysem prane etiketimeve qe me vejne njerezit ne emer te fese, atehere nuk e di, nuk besoj se eshte faji im. Etiketimet qe mi jep feja i marr si trofe. Sa me shume, aq me i lumtur ndjehem. I pakufi jam ne kete drejtim. Edhe ty do ta deshmoj. Por u shpreha ashtu "ashper" per shkak se edhe ne ty gjeta nje njeri qe menjanon kushtetuten per fene. E ndiej veten keq nese keso njerez kalojne vetem ne harmoni me mua. S'e fsheh as para teje kete mendim.
Nuk e di a besoj se po e mesova kushtetuten i kam mbaruar te gjitha. Por te pakten e di qe feja s'ka c'te me mesoje aspak ne kete drejtim qe nuk me meson kushtetuta dhe dituria materialiste.
Kushtetuten e studion e tere shkenca e jurisprudences. Tere parlamenti. Tere politikanet. Tere shoqeria. Sepse eshet zanafillja e shoqerise. Kontrakta e te gjitheve me secilin dhe e secilit me te gjithe. Eshte ajo, formen e se ciles (gradualisht) e merr shoqeria. Ashtu si shoqeria e shqiptareve veriore qe mori me shekuj formen e Kanunit te Dukagjinit, ashtu ka vepruar kushtetuta ne vendet demorkatike. Gabon kur thua, e lexojne vetem juristet. Nuk kam numra konkrete, por literatura per rreth kushtetutes gjermane eshte nje nder me te pasurat ne Gjermani. Ndoshta e tejkalon ate te Bibles. Te pakten disa fish me shume do prisja te jete ne France apo Amerike. Kushtetuta nuk hyn ne pune vetem kur ka konflikt. Ne te nuk gjen vetem te drejta individuale, te cilat vendosin konflikte individuale dhe per me tej s'bejne pune. Ne te i gjen te gjitha ato vlera e parime te pashmangshme per nje shoqeri demokratike prosperuese. Duke perfshire edhe ato te feve ne te. Por vetem ato te mirat. Jo ato te devijuarat me kohen.
Kur menjanon kushtetuten me argumentin se ajo kinse permban vetem te drejta individuale dhe sepse hyn ne pune vetem kur ka konflikte, me jep te kuptoj perse e mbicmon ti fene aq shume. E mbicmon sepse nuk ia ke idene se cfare eshte feja. Nuk ia ke idene se ne shumicen mbiabsolute te Bibles s'ke asgje tjeter, pos norma te tilla si ato te cilat i menjanon njekohesisht kur menjanon kushtetuten. Shumica e normave religjioze ("fjales se Zotit") jane te formuluara drejtperdrejt si ligje, pra si artikuj kushtetutore. Ndersa pjesa tjeter jane poashtu norma ligjore te mbeshtjellura ne fjalime, anekdota e parabola te dijetareve, besimtareve, predikueseve, profetit dhe njerezve tjere "te mire". Shikuar per nga brendia Bibla asnje gjeje me shume sesa nje ligji nuk i ngjet. Shikuar formalisht ajo sigurisht pretendon te jete "fjala e Zotit". Pra dicka me shume se ligj njerezor. Por edhe ky far Zoti sipas Bibles nuk e flet ate fjalen "e tij" me asnje qellim tjeter, por vetem per te siguruar nje jete paqesore dhe prosperuese per njerezit. Kush i ve vetit keso qellimi, nuk eshte asgje tjeter pos nje vleradhenes dhe me kete njeherit edhe ligjdhenes. Ne rastin e pare (atij te Bibles) ligjdhenesi pretendohet te jete Zoti, ne te dytin (kushtetuten) dihet se eshte njeriu. Vetem kaq dallim brendor ka ne mes te Bibles dhe kushtetutes. Se ligje jane te dyjat. Ketu s'ka dyshim.
Po ia cove nj bariu e tjereve qe i ke permende Biblen, poashtu asgje s'do te kene kuptuar. Te garantoj qe as ti nuk do kuptosh shumicen e saj. Ngase e shkruar shume ne menyre abstrakte dhe ne stil qe s'njihet me ne literaturen e sotshme. Keshtu te pakten e kam perjetuar une leximin e Bibles ne shkolle.
Nuk e heq kurre nga mendja. E di pse? Sepse besoj ne arsyen e njeriut. Sepse kete e kane deshmuar goxha disa shoqeri para kesaj tones. Dhe sepse luftoj me lehtesi cdo force arkaike e cila pengon depertimin e vlerave kushtetutore. Sidomos fene.
Krijoni Kontakt