Standardi i ardhshëm i shqipes

[dias10]

JANI THOMAJ

LEKSIKOLOGJIA E GJUHËS SHQIPE

Fjalë të burimit sllav në leksikun e shqipes - Fjalët nga sllavishtja (serbishtja dhe bullgarishtja) kanë hyrë në shqipe gjatë Mesjetës. Fjalë sllave gjejmë në bujqësi në blegtori, në zejtari, në organizimin shoqëror etj., p.sh. trup, kockë, grusht, memec, strehë, prag, oborr, kyç, kovë, lopatë, patë, mace, kovaç, potkua, gozhdë, çekiç, pushkë, zakon, fllad, bujar, plaçkë, i vobektë, dobi, nevojë, padit, porosit, prashit, vadit, grabit, gostit, çudit, mërzit, neverit, habit, avit etj.

Meqe ca Jana, thone qe shqipja, i ka huazuar ne mesjete nga sllavishtja keto shprehje, kjo nuk do te thote qe duhet ta marrim ne konsiderate si te vertete absolute. Eshte plotesisht e kunderta, sllavishtja u ndertua duke u mbeshtetur ne fjalorin e gjuhes vendase, qe mesa duket ka qene shqipja.
Te pakten fjala trup dhe mërzi jane shqiptare shume perpara se gjuha sllave te shfaqej ne Ballkan.

Mërzitem, mërzit, vje nga fjala sllave MRZI, që dmth 'urrej', në shqip i asht ndrru kuptimi

Fjala mërzi, eshte shqip rrenja e saj eshte mëri, qe ka te beje shume me urrejtjen. Ajo eshte fjale e vjeter, shume me e vjeter se fjala me e vjeter e gjuhes sllave, ajo shfaqet ne nje forme arkaike ne gjuhen qe ne e konsiderojme "greqisht te vjeter" ne formen e miz-ein :



por dhe ne formen e saj origjinale mënisë=mërisë, qe perdorej per te shprehur ndjenja te tilla si inat, zemerim, merzi, qejfmbetje.

Persa i perket fjales trup, ajo nuk origjinon tek sllavet, por shume me heret:



keshtu, dhe te gjitha shprehjet e tjera te dhena prej Janit ne pohimin e tij, te hedhur ne leter, te cilen mund ta perdorni per nevoja higjenike.

[OROSHI]

Me te vertete,per fjalen gluha dhe klumesht do isha gati qe neser t'i perdorja!
edhe kljaj(qaj???)
Kocke vjen nga=koc,pra asht shqipe
ndersa "pata/pate" edhe kjo eshte shqip,e gjejme edhe tek afrika e veriut te cilet kane disa fjale pellazge,p;sh jetim/jet

[kapllani]

edhe në qoftë se i përdorim disa fjalë të hueja kjo nuk do thotë menjiherë se kemi mbëhi për ta pastrue gjuhën tonë tu'i përfshi të gjitha dialektet me t'i futun e fjalëve të tyne arkaike. E ça të bâjmë me huezimet? A ta shtiemë veten me zorr me i harrue!

Nuk jam kundër zhvillimit e evolimet të gjuhës edhe ideja qi të menjanohet do huezime nga fjalori më pëlqen, por nuk bân me pâsë nji kandvështrim të njianëshëm. Fjalët e huezueme na mundësojnë me u shpreh larmishëm në gjuhën tonë.

Mundemi me thânë p.s.: u habita, u çudita u binda

Gjithashtu mundem me thânë për fjalën "me pâ"

shoh, vështroj, këqyri, sodis, kundroj, vrojtoj, (sigurisht me kuptime pakëz të ndryshme)

krahas fjalës "krye" e marr huezimin latin "koka" për t'ia dhânë mënyrës sime së shprehuni ma shum larmi.

Anglishtja, sonte gjuha ma e pasun në fjalor, ka arritë kêtë nivel veç se kurr nuk janë përpjekë gjuhëtarët anglezë m'e dëlirë vokabularin e tyne prej fjalësh franceze a latine.

Po të duem m'e sendërgjue nji standard të përshtatshëm për kohën e sotme duhet me këqyrë si flet shumica e popullit, ça nuk do të thotë se fjalë të radha dalektore mos të gjejnë vend në standard. "kurmin" do të isha i gatshëm m'e parapëlqye në vend të "trupit", pa e fshi menjiherë kêtë fjalë nga vokabulari i em. E sikur të dojshim me e përftue nji gjuhë të pastërt shqipe duhet ma së pari m'e ndalë kêtë të kobshmin vërshim të huezimeve moderne të përdoruna anëemban në telivizion e gjithkah e t'i shfrytëzojmë maksimalisht mundësitë e shqipës nga fjalët e saja m'e përngjitë fjalë të reja për termat teknike të cilat shum shpejt po merren hua prej nesh!

[Testim]

Fjala mërzi, eshte shqip rrenja e saj eshte mëri, qe ka te beje shume me urrejtjen. Ajo eshte fjale e vjeter, shume me e vjeter se fjala me e vjeter e gjuhes sllave, ajo shfaqet ne nje forme arkaike ne gjuhen qe ne e konsiderojme "greqisht te vjeter" ne formen e miz-ein :

Përsëri del sllave.

Sepse sipas teje, i bie që fillimisht MËNIA të jetë shëndrruar në MËRIA, pra ka përjetu rotacionin, gjë që ka ndodh vetëm në toskërishte.

Kurse sllavët i kanë marrë fjalët nga gegnishtja.

MRZI si fjalë sllave është kriju nën ndikimin e pellazgishtes gjatë kohrave paleolitike-mesolitike-neolitike, kur raca jonë imponoi shqipen mbi racat nordike.

Por na është kthyer në formën Mërzit-mërzitem.

Sepse vetë mërzia dhe mëria, kanë kuptime krejt të ndryshme.

Kurse mëria dhe fjala sllave Mrzi kanë kuptimin e ngjashëm.

Edhe prapashtesat -ica, nik, ova, -it etj janë prapashtesa sllave.

Psh prashit, është fjalë shqipe me prapashtesë sllave -it. Rrënja është Presh, dmth purri.

[Val9]

Testim cillin do te kishte perdor ti per fjalen "eshte"? eshte, asht, osht?
Pastaj une per veti kurr nuk muj me than "shtepi" por "shpi, shpija".

Mrzi eshte fjale sllave. Mrzi, te mos kesh qejf me bo nje pune apo diqka...Gjithashtu mund ta shtojme edhe nje fakt qe eshte sllave, fjalen "mrzlo" pra ftoft sllavisht/sllovenisht. Mrzi - i ftofur per me bo diqka

[Testim]

"eshte"? eshte, asht, osht?

Sipas mendimit tim forma e lashtë âsht.

[Testim]

"shtepi" por "shpi, shpija".

Kjo është ndryshim i natyrshëm, për arsye praktike, dhe nuk është ba nën ndikimin e të hujve. Prandaj është krijesë e jona.

[gerrard73]

Qe te kemi nje gjuhe te paster shqipe do te duhej mbi te gjitha t'a pastronim ate nga fjalet turke. Pastrimi nga fjalet turke eshte me i lehte sepse ne te kunderten me fjalet qe mund te jene importuar nga sllavet, kemi fjalet zevendesuese shqipe. Te marrim fjalen "ishalla" qe eshte nje fjale tipike turko-arabe dhe nuk ka asnje lidhje me gjuhen shqipe, ne kemi fjalen tone shume te bukur "shpresojme". Pastaj fjale si aksham-mbremje, sabah-mengjes etj. Ne raste kur ne kemi fjalet shqip qe mund t'i zevendesojme nuk ka kuptim qe vazhdojme te perdorim fjalet e huaja, qofshin turke qofshin sllave. Problemi kryesor i gjuhes shqipe nuk eshte vetem ky. Nga 200 antare qe mund te jene aktiv ne kyte forum, vetem nje pjese shume e vogel e flasin dhe e shkruajne mire gjuhen shqipe. Dhe kjo vjen edhe nga mos studimi i saje, por mbi te gjitha vjen nga gjuha letrare aktuale qe nuk eshte nje gjuhe letrare e vertete por eshte "toskerishtja" e zyrtarizuar si gjuhe letrare. Dhe po t'a shikojme gjeografikisht, eshte gjuhe e pakices. 70% e kombit shqiptar flasin gegnisht apo nje gjuhe te perafert me gegnishten, ndersa si per çudi eshte toskerishtja gjuha letrara. Do te mjaftonte te kujtonim se dy shkrimtaret me te medhenje te gjuhes shqipe(sipas meje) Fishta dhe Migjeni, shkruanin gegnisht, po ashtu edhe te tjere Mjeda, Pashko Vasa, Jakovajt.

[Testim]

Te marrim fjalen "ishalla" qe eshte nje fjale tipike turko-arabe dhe nuk ka asnje lidhje me gjuhen shqipe, ne kemi fjalen tone shume te bukur "shpresojme".

"Ishalla" rrjedh nga arabishtja "Insh-Allah", që dmth Zoti e Baftë, Zoti e dhashtë.

Kuptimin e vërtetë siç përdoret tek shqiptarët e ka si një fjalë magjike, "U bëftë". Kur shqiptari thotë Ishalla nuk e ka parsysh as zotin as allahun, por vetëm shpreh vullnetin dhe dëshirën e tij për të ndodhur diçka.

Prandaj gjuha shqipe ka mënyrën dëshirore: U bëftë, Ardhtë, U shtofsh, U trashëgofsh.

Me ishalla, përdoret kshtu: Ishalla bahet, Ishalla vjen, ishalla shtohesh, ishalla trashëgohesh.

[kapllani]

por fjala "shpresoj" rrjedh nga latinishtja "sperare"