Narcizmi ne disa shkrime vetemburrese

[macia_blu]

Narcizmi në disa shkrime vetëmburrëse

( Rreth disa vlerësimeve qesharake të botimeve në diasporë )

Pjetër Jaku


Nëse nuk ka poetë, ka lexues, por disa nga krijuesit e diasporës nuk janë as në nivelin e lexuesve, ndërsa shkruajnë e vetëmburren dukshëm si “ belula” të një kohe tjetër. Kam kohë që lexoj krijimtarinë e disa autorve, që krijojnë e botojnë jashtë kufijve të Shqipërisë. Nga gjithë këta, nuk mund të përmend më tepër se tre-katër emra. E, ndër ta , nuk janë aspak dhe nuk mund t’i radhis kurrësesi emrat e atyre që përmenden rendom në shtypin shqiptar dhe shpërndahen nëpër dhjetra site, pa asnjë lloj përgjegjësie, të paktën qytetarie, për të orientuar lexuesin e atij niveli, që kërkon ndihmën e kritikës.

Por ç’ndodh?

Krijuesit shkruajnë për njëri- tjetrin, ose porosisin shkrime të shpërblyera, për krijimtari që nuk mund të kualifikohet as në nivelin e dobët. Dukshëm cënohet krijimtaria dhe orientohet gabim lexuesi, sidomos të rinjtë me sadopak talent. Në të gjitha shkrimet e tyre vërehen superlativa si: “poeti i madh”, “ më shumë se poet” “ krijim i jashtzakonshëm”, “krijime universale”, “ krijuesit amerikanë kanë ç’të mësojnë prej iks autori shqiptar” (që kurrë nuk ka botuar në një ndërmarrje botuese amerikane, qoftë edhe në një gazetë lagjeje!) etje. etj… çmenduri pafund.

Kush i bënë këto?

Shkruesit e parathënieve dhe të vlerësimeve të librave, duke dashur te nxerrin në pah “njohuritë” e tyre, duke dashur t’u thonë të tjerëve se sa “kulture” ata kanë, ose duke perligjur shperblimin që marrin, përdorin termat nga më të mjegulltit, marrë nëpër fjalorë të llojllojshëm, që për fat të mirë nuk mungojnë. Në shumë raste, as vetë shkruesit nuk i kuptojnë fjalët që venë në tituj, për më shumë që titujt nuk përligjin assesi nivelin e librit për të cilin shkruhet. Natyrshëm “ belulat “ e letërsisë së sotme, vetëmburren për më shumë se njohës të letërsisë. Thua se ata e mësuan Homerin se si t’i përdorte metaforat, se si t’i krijonte heronjtë, se si t’i përshkruante betejat, se ç’forcë t’i jepte Odiseut e ç’durim Penelopës, thua se ishin po këta që e mësuan Bërnsin se si të shkruante “ Gruan e qymyrtarit”, le pastaj për Lorken dhe Brehtin, që as i llogarisin fare. Kur merr të lexosh veprat për të cilat “kritika” ka shkruar me superlativa të shfrenuara, stepesh nga dobësitë që kanë, aq sa të neveritet edhe ajo pak krijimtari që vërtet mund të vlerësohet kalueshem.

Konkretisht?

Më vjen keq që po e nis me një vlerësim, që Gjekë Marinaj i bëntë librit poetik të Agim Shehut, botuar në gazetën “ Tema” të datës 23 gusht 2009, por shija që më dha leximi i atij shkrimi, qe mjaft e hidhur. Në njëfarë mënyre fyhej Agim Shehu, edhe pse duke i ngjitur pa lidhje ndonjë superlative.
Ndjehem keq për dy arsye:
E para: Kisha tjetër mendim për krijuesin Marinaj, të cilin më shumë e kam njohur për inerci të një poezie të lashtë, se sa për tërë fillin krijues . Ka vite që i lexoj vlerësimet e tij për botimet dhe, zhgënjimi ka ardhur gjithnjë në rritje. Sa i takon krijimtarisë, për Gjekën kanë shkruar e shkruajn disa përcjellës botimesh, pse jo dhe të porositur. Ndoshta Marinaj mendon se kështu i shton vetes vlera dhe miq, duke mos e kuptuar, se jo vetëm vetës , por edhe krijuesve u bën dëm, ai i shtyn më tutje të botojnë libra pa asnjë vlerë dhe të heqin nga kursimet e tyre jo pak, për t’i bërë vetëm letër. Por, njëkohësisht nuk sheh as veten, kur indirekt e vetëlerëson hapur.
Së dyti: Nuk ndjehem mirë që po marr si model shkrimin për poetin Agim Shehu, pasi respektoj krijuesin Shehu e njohjen që kam, që në vitet e para të 90-tës, kur merrja, në një rrugicë të Tiranës, librat e përkthyera e botuara prej tij.

Si e vlerëson Gjeka , vëllimin poetik “ Loti alpin” të Agim Shehut?

Libri i Agimit është botuar në vitin 2002, plot shtatë vjetë më parë dhe Gjeka kujtohet tani (?) Pse i duhej Gjekës ky shkrim? Dukshëm shihet qëllimi për të vënë në pah krijimtarinë e tij. Në këtë rast mjeti justifikon qëllimin dhe mjeti është libri i Agimit. Në shkrimin e shkurtër, ndryshe nga shkrimet e tjera, Gjeka nuk u kërkon ndihmë fjalorëve, por humorit të Pëllumb Kullës. Me një fillim me shprehje të përçarta, i kujton lexuesit se është vetë një poet i madh , teksa shkruan për Agimin. Lexojeni veç titullin: “ Agim Shehu, kur poeti të frymëzon të bëhësh poet”, pastaj i drejtohet vetes me pyetjen retorike: “ Si nuk paska njësi të sakta matëse, për të matur madhështinë e poetëve dhe të artit të tyre?” Dhe, për më keq beson se nuk ka, kur edhe një amator e din njësinë matëse të çdo lloj arti.
Autori i shkrimit për librin e Agimit, e fyen përsëdyti, kur vë në dyshim njohjen e ndjenjave të rinisë nga ana e poetit. Për çfarë tjetër dallohet poeti , veç ndjenjave? Veç kësaj, habitet se si ka mundësi që “poeti dëshminë e plotë e jep pas moshës 50 vjeçare”?! A nuk ishte Lasgushi mbi 80 vjeçar i rënë në dashuri? I rënë në dashuri, siç mund të bjerë një 80 vjeçar! Dhe a nuk ishte Kadare që, edhe për këtë aspekt dhe fuqinë që ka poeti, do e çmonte Poradecin?
Gjekës nuk i falet të mos i di këto e shumë e shumë të tjera!
Në tërësi shkrimi vuan nga mungesa serioze të vlerësimit të një libri, edhe pse përpiqet, të ngre poezine e Agimit me krahasime si këto: “ Për mbi to ( vargjet), marrin frymë si me frymëmarrjen e luleve spërkatur më një vesë stuhi” ( !) “ dufe ndjenjsah që rrjedhin si ujvara e rrotull tyre një blerim i virgjër në rrëpira shkëmbejsh…(!) etj ejt…

Cili është “ Beluli” në këtë shkrim?

Duke shkruar për librin e Agimit, Gjeka gjënë mënyrën të flas, në më tepër se në gjysmën e shkrimit, për veten, për një poezi të vjeçme, gjashtë vjet pas “ Lotit alpin”. Pse u kujtua pikërisht tani, kur poezia e Gjekës me librin në tërsi të Agim Shehut nuk ka asnjë lidhje? Vetëm për të treguar se, ndoshta, pa e lexuar Agimi poezinë e Gjekës, ajo paska interferuar në lririzmin e “ lotit…”, ose lotin e vë në plan të dytë, thua se libri qenka krijuar nga “vajza” e Gjekës. Gjatë leximit të këtij shkrimi, të bie në sy përdorimi i vetës së parë, ndersa libri për të cilin shkruan, konkretisht “ Loti alpin”, vihet në vetën e tretë.
Nisur nga ky shkrim dhe mendimi i Gjekës, indirekt libri i Agim Shehut ka vlerë vetëm sa një poezi e Gjekës. Atëherë cili është poeti “ i madh”? Natyrisht Gjeka, ndonëse ai shkruan për Agimin!

Dhe…?

Në fund të fundit poezia e vërtetë qëndron, pa mendimet dhe vlerësimet e Gjekës as të Pjetrit. Krijimtaria surrogate dhe arti për art nuk shkon më larg se te krijuesi, sado të vlerësohen edhe nga emra të mëdhenj, të cilët nuk kursejnë pesë rreshta, “sa për t’i hequr qafe” të ngjiturit pas xhakete, me qëllimin e vetëm për t’i vënë në kopertina thëniet e tyre.
Në fund të fundit , pse të mos i themi hapur ato që mendojmë dhe shprehim, qoftë vetëm me veten tonë, kur lexojmë shkrime të tilla, që nuk përputhen aspak me veprën për të cilën shkruhet?
Vetëm kështu do të ndihmojmë njëri-tjetrin dhe, vetëm kështu nuk do ta bindim veten gabimisht se jemi “ poetë të mëdhenj”, kur mund të mos jemi hiç poet!
Kur lexoj një poezi të bukur, qoftë edhe një të vetme, nuk kam pse të mendoj autorin. Poezia është e mjaftueshme!

Mjaft më!

Detroit, 23 gusht 09

[Fiori]

Gjalle je?

Ne lidhje me shkrimin...Krijimtarise shqiptare ka vite qe i qendroj larg, pervec Kadarese (do shkruaj here tjeter per te), por mendoj se ne pergjithsi nq se dikush ka nevoje te shprehet - le te shprehet! Te shkruaje i/e shtyre nga Zeqoja apo nga Kleopatra, ne fund lexuesi mbetet vleresuesi me i mire. Lexuesi eshte i 'pashpirt', i zgjuar dhe asnjeanes, ashtu si koha ; )

Jam pergjumesh tani, shpresoj me kuptove c'doja te thosha : ) Gezohem qe te lexoj...

[mondishall]

Një zë i vetëm domethënës, që mua më mbetet në mendje e shpirt dhe lutem të arrijë e prekë sadopak të nxituarit e elozheve të nxituara e të pamerituara, që më kujtojnë sa herë thënien e njohur, "Lëvdomë moj gojë, se të çava!"
Paç gjithmonë këtë shëndet zëri, i dashur Pjetër!


Une kuptoj nga shkrimi i te nderuarit Pjeter me shume se meshimin ne manine botuese te krijuesve, ate ne cka ndodh tek komentuesit, prologuesit, epiloguesit, te veteshpallurit kritike, analiste, qe me shume se per krijimtarine e dikujt, sforcohen te nxjerrin veten e tyre. Duke rendur pas kesaj manije, demtojne me shume se veten, vete krijuesin, pasi mania dukese e vetes, i ben te leshojne vleresime pa fre gjithandej. Ketyre kritikuceve, aq ju ben per librin ne fjale, mjafton te shesin amalgamen e njohurive te tyre.