Kramer: BE-ja dėrgon nė Kosovė burokratė
'BE-ja po dėrgon nė terren njė klasė burokratėsh, qė nuk kuptojnė pse janė atje dhe nuk e dinė se ēfarė po bėjnė', thotė Helmut Kramer, ekspert pėr Ballkanin nė Universitetin e Vjenės.
Zoti Kramer, bazuar nė njohjen tuaj, a mund ti bėni njė pėrshkrim pėrmbledhės gjendjes aktuale nė Kosovė?
Gjendja nė Kosovė vazhdon tė jetė e paqėndrueshme dhe kritike. Kjo vihet re mė sė shumti nė fushėn ekonomike e sociale, por edhe nė problemet me kriminalitetin. Pėrveē kėtyre, ka njė pakėnaqėsi tė thellė tė Qeverisė nė Prishtinė ndaj politikave tė fundit tė EULEX-it.
Le tė mbetemi tek raportet Qeveri - EULEX. EULEX-i po pėrpiqet tė arrijė marrėveshje me Beogradin rreth bashkėpunimit policor, ēfarė ėshtė kundėrshtuar nga Qeveria, pasi nuk ėshtė pėrfshirė nė proces. A besoni se prania evropiane dhe BE-ja nė pėrgjithėsi kanė strategji tė qartė ndaj Kosovės?
Jo, nuk mendoj se kanė. Politika e Bashkimit Evropian nė Kosovė ėshtė politikė reaguese ndaj atyre qė ndodhin dhe qė dominohet nga parimi i stabilitetit. Kjo do tė thotė qė BE-ja ėshtė e butė me Serbinė, ēfarė ėshtė shumė negative pėr Qeverinė nė Prishtinė.
Nė kėto kushte, ēfarė duhet tė bėjė Qeveria e Kosovės dhe BE-ja qė tė ndryshojnė gjendjen?
Prishtina zyrtare nuk ėshtė shumė aktive. Aty vazhdon tė sundojė politika bazuar nė idenė se kanė mbėshtetjen e plotė tė Shteteve tė Bashkuara. Klasa politike nė Kosovė ėshtė mė shumė e shqetėsuar pėr tė siguruar e forcuar zonat e pushtetit dhe ndikimit personal, sesa tė ndėrmarrė nisma aktive e konstruktive.
Mbetemi tek mėnyra e qeverisjes nė Kosovė. Nė raportin tuaj tė pak kohėve mė parė thoni se korrupsioni ėshtė ndėr problemet kyēe. Sipas jush, nė ēfarė shkalle ėshtė i pėrhapur korrupsioni dhe ēfarė kėrcėnimi paraqet pėr demokracinė nė Kosovė?
Korrupsioni ėshtė problem thuajse nė ēdo vend, pėrfshirė dhe vendet e zhvilluara. Do tė kujtoja kėtu rastin e Italisė. Nė Kosovė, korrupsioni po pengon klasėn drejtuese qė tė orientohet drejt qėllimeve tė pėrbashkėta tė shoqėrisė dhe tė vendit. Ekzistojnė kėtu dhe disa ndikime nga tradita. Tek korrupsioni ndikon dhe mėnyra klanore e tė menduarit apo e zonave tė ndikimit. Ėshtė njė gjendje vėrtet katastrofike.
Pėrcaktimi katastrofik ėshtė njė pėrcaktim i rėndė. A mund ta elaboroni mė konkretisht mendimin tuaj?
Po. Tė zhvillosh njė vend si Kosova, qė cilėsohet si shtet i papėrfunduar, ku njė pjesė e territorit kontrollohet nga Serbia, ėshtė njė punė shumė e vėshtirė. Nėse shtojmė kėtu nivelin shumė tė ulėt tė zhvillimit ekonomik dhe perspektivėn po ashtu tė dobėt tė kėtij zhvillimi, situata bėhet mė e qartė. Ekziston nevoja pėr njė politikė realiste nga Qeveria, ēfarė nuk po ndodh nė realitet.
A shihni ndonjė shpresė nė mesin e klasės politike nė Kosovė? A ka tė tillė qė do tė sillnin qasje tė re nė qeverisje dhe nė zhvillimin e vendit?
Pėr fat tė keq, jam pesimist. Kėtu ndikon sė tepėrmi dhe strategjia e Bashkimit Evropian, e cila pėr momentin ėshtė shumė kontradiktore.Misioni i EULEX-it po pėrpiqet tė zhvillojė rendin dhe ligjin pa pranuar pavarėsinė e vendit. Ka dhe shumė elemente tė tjera qė e bėjnė pamjen tė zymtė.
Sipas jush, a ka dėmtuar nė ndonjė mėnyrė prania ndėrkombėtare mėnyrėn se si ėshtė zhvilluar demokracia nė Kosovė pas vitit 1999?
Nga njė anė kemi tė bėjmė me njė rast tė suksesshėm nė kuptimin qė janė ngritur institucionet politike tė pranuara nga popullsia dhe zgjedhjet janė mbajtur rregullisht. Megjithatė, mungon njė kulturė politike demokratike dhe aktive.
Pėrmendėt se Kosova ėshtė shtet i papėrfunduar dhe i ndarė. Cilat janė gjasat qė Kosova tė shndėrrohet nė shtet unik?
Mendoj se shpresat qė tė ndodhė njė gjė e tillė janė nė afat tė mesėm apo tė gjatė. Ėshtė shumė e rėndėsishme qė Qeveria serbe tė pranojė procesin nė Kosovė. Bashkimi Evropian ka mundėsi qė tė ushtrojė presion mbi Beogradin, pasi Serbia ėshtė shumė e interesuar tė anėtarėsohet nė BE.
Kemi tė bėjmė me njė situatė tė vėshtirė, ku nga njė anė kemi pavarėsinė e Kosovės dhe nga ana tjetėr kemi humbjen e krenarisė serbe. Kėtu duhet thėnė se Beogradi ka pasur disa suksese nė raport me Kosovėn. Mbetet tė shpresojmė se Beogradi do tė zhvillojė njė politikė mė realiste dhe pragmatike nė raport me Kosovėn.
A shihni ndonjė sinjal qė BE-ja po zhvillon politikė kushtėzuese ndaj Serbisė nė raport me qasjen e Beogradit ndaj Kosovės?
Jo, nuk e kemi njė politikė tė tillė. Kjo nuk e ndihmon as Qeverinė nė Prishtinė, e cila sheh se ka marrėveshje sekrete mes Beogradit dhe BE-sė.
Sė fundi, kemi pėrpjekje pėr marrėveshje nė fushėn e policisė, ēfarė ka rritur shqetėsimin e Prishtinės, pasi nuk janė informuar apo kėshilluar pėr njė gjė tė tillė. Nė raportin tonė tė para pak javėve themi se duhet tė ketė njė ribėrje tė strategjisė evropiane nė Kosovė, si ajo e EULEX-it, por dhe strategjia e pėrgjithshme e BE-sė.
Pėrse nuk po ndodh njė gjė e tillė? A ėshtė shumė naive politika evropiane, me gjithė faktin qė prej dy dekadash ėshtė e pėrfshirė nė terren? A nuk ka nxjerrė BE-ja mėsime nga pėrvojat e shkuara, pėrfshirė dhe atė nė Bosnje?
Besoj se ėshtė e trishtueshme. Kėtu do tė kujtoja shprehjen se me sa pak menēuri qeveris buldozeri. Diplomatėt dhe politikanėt pėrgjegjės janė shumė tė shkėputur nga realiteti nė Kosovė. Ata, madje, ende besojnė se po e sjellin Ballkanin Perėndimor drejt lirisė dhe demokracisė.
Problemi ėshtė se ata nuk kanė njohuri pėr kulturat vendore apo historinė e rajonit. BE-ja po dėrgon nė terren njė klasė burokratėsh, qė janė nė pozitė tė privilegjuar atje, por qė nuk e kuptojnė pse janė atje dhe nuk e dinė se ēfarė po bėjnė.
http://www.botasot.info/?gjuha=0&category=30&id=28056
Krijoni Kontakt