Gruaja në Islam

[Xhenneta-Morina]

Prof. Dr. Bekir Topalo-lu

“Xhenneti gjendet nën këmbët e nënës...” Muhammedi a.s.

HUTBEJA LAMTUMIRËSE

Këtë hutbe në vitin 632 pas Isait a.s., i Dërguari i fun¬dit, Muhammedi a.s. pas falënderimit dhe lëvdatës që ia bëri Zo-tit, pranë rreth njëqind mijë musli-manëve tha:

Njerëz!
Dëgjoni mirë fjalën time! Nuk e dij, ndoshta me ju nuk do të takohem më deri në amshim. Njerëz sa e shenjt është kjo ditë, sa i shenjt është ky muaj, sa fat¬lum është ky qytet (Mekka), aq janë të shenjtë edhe shpirtërat tuaj, pasuria dhe nderi juaj që, gjithsesi janë të ruajtur nga të gjitha agresionet.
As’habë!
Nesër do të takoheni me Zotin tuaj dhe do të përgjigjeni për të gjitha sjelljet dhe qëndrimet tuaja. Pas meje mos u ktheni në rrugët e gabueshme që të mos therreni me njëri tjetrin. Këtë emanet (porosi të fundit) ju të pranishmit ua përcillni atyre që nuk janë të pranishëm këtu. Është e mundur që fjalët e mia t’i kup¬tojë më mirë ai të cilit i janë përcjellur se sa ai që gje¬ndet këtu.
As’habë!
Kush është duke ruajtur ndonjë emanet, le t’ia kthejë pronarit të tij. Të gjitha fajdet janë asgjësuar dhe janë hedhur. Por bazën e borxhit duhet larë. S’duhet as të bëni zullum e as t’u kthehet ai. Me urdhër të Zotit, fa¬jdeja tani në është e ndaluar. Këtë zakon të keq i ngelur nga koha e xhahilijetit (koha paraislamike, koha e injorancës) e hedh si zakon të keq. Fajden e parë që po e hedh është ajo e Abbasit, të birit të Abdulmutalibit (xhaxhait tim).
As’habë!
Gjakmarrja e kohës së xhahilijetit është zhdukur totalisht. Gjakmarrja e parë që po e zhduki është gjak¬marrja e Rebijes, nipit të Abdulmutalibit.
Njerëz!
Sot djalli në tokat tuaja përgjith-monë e ka humbur fuqinë e ndikimit dhe të mbizotërimit ndaj jush. Por, përpos këtyre gjërave që ndalova, ju, po u pajtuat me djallin për disa punë që ju duken se janë imtësira, edhe më do ta kënaqni atë. Edhe nga këto duhet ta ruani be¬simin dhe duhet të frikësoheni.
Njerëz!
Do t’u porositja të keni parasysh të drejtat e gruas dhe frikën ndaj Zotit. Ju i morët gratë si emanet nga Zoti. Nderin dhe pastërtinë shpirtërore i pranuat në emër të All-llahut xh.sh.
Ju keni të drejta ndaj grave e edhe ato kanë të dre¬jta ndaj juve. Të drejtat që keni ju ndaj grave janë që, ato të mos lejojnë që askush që nuk u pëlqen t’ua prishë çerdhen. E, nëse ajo pranon dikë në shtëpinë tuaj që nuk u pëlqen, ato mund t’i detyroni të heqin dorë nga kjo gjë, madje edhe me një të rrahur të vogël. E drejta e gruas ndaj jush është që t’i siguroni legalisht me ushqim dhe veshmbathje.
Besimtarë!
Po u lë një emanet të atillë që kur ta përqafoni nuk do të ngatërroheni fare. Është ky Kur’ani, Libri i All-llahut.
Besimtarë! Dëgjoni dhe mbani mirë në mend fjalën time! Muslimani është vëlla me muslimanin. Kështu, të gjithë muslimanët janë vëllezër. Askujt nuk i lejohet ta sulmojë të drejtën e bashkbesimtarit tuaj. Vetëm nëse ai vetë lejon një gjë të tillë, me dëshirë të veten.
As’habë!
Mos e mundoni as veten. Keni ob-ligime edhe ndaj vetes.
Njerëz!
All-llahu i Lartësuar, secilit bartës të të drejtave, i ka dhënë të drejta në Ku’ran. Trashëgimtarit, nuk është e nevojshme t’i leni testament. Në shtratin e kujt ka lin¬dur fëmija, atij i takon. Ai që fiton fëmijë nga marrëd-hëniet jasht kurore, i mirret e drejta e përvetësimit të fëmijës. Ata bastard-hues që thonë se nuk janë të babait të vet ose ai bukëpërmbysës që veç zotërisë së vet i përulet edhe dikujt tjetër, le ta gjejë mallkimi i Zotit, zem-rimi i melekëve dhe përbuzja e të gjithë muslimanëve. Zoti s’pranon nga njerëzit e tillë as falje, as të jenë gjykues dhe as të jenë dëshmitarë.
Njerëz!
Zoti është një. Edhe babai juaj është një. Të gjithë jeni bij të Ademit. E Ademi është krijuar nga dheu. Para Zotit është më i çmueshëm ai që çmon më shumë. Arabi nuk ka asnjë pri-oritet nga joarabi, përveç masës së re-spektit ndaj Zotit. Njerëz! Nesër do t’u pyesin për mua. Çka do të thoni?
-Se nubuvetin (pejgamberinë) e Zo-tit e çove në vend, se e kreve dëtyrën tënde, se na këshillove dhe na le emanet.” Kështu do të dëshmojmë (para Zotit).
Pastaj Muhammedi a.s. ngriti kah qielli gishtin tregues të bekuar, më pastaj duke e lëshuar nga të tubuarit tha:
-Jij dëshmitar o Zot! Jij dëshmitar o Zot! Jij dëshmitar o Zot!

[Xhenneta-Morina]

PARATHËNIE

Shekujve të fundit në botë ka ndry-shuar shumëçka. Shumë çështje nuk janë përmendur fare në të kaluarën ose, së paku, nuk u është dhënë hapësirë e du-hur, ndërsa sot janë me rëndësi, rele-vante dha janë çështje komplekse. Për zgjidhjen e çështjeve të këtilla, religjio-net dhe sistemet shoqërore kanë zhvil-luar dhe kanë shtruar ide të ndryshme dhe kanë bërë analiza sipas botëkup-timeve të tyre. Njëra ndër to është edhe çështja e gruas.
Në temën gruaja dhe e drejta e saj, në fillim në Perëndim, u hap një betejë e vërtetë. Në Evropë, sipas masave të zhvillimit ideor, në lëmin e të drejtave njerëzore dhe parimeve tjera, është thënë dhe shkruar shumë. Në anën tjetër, në Lindje dhe në vendet islamike, pa marrë parasysh të drejtat që Islami u jep femrave, ky “fajësohet” për shkak të disa, “mungesave dhe vlerësimeve të ga-bueshme”. Ndaj, filloi një luftë e njëjtë si në Evropë. Në rea¬litet gjendja në ven-det islamike ndryshonte nga ajo në Ev-ropë. Por, sëmundja e imitimit të çfarëdo lëvizjeje në Ev¬ropë imituesve u pengoi të vërejnë ndryshimet midis tyre.
As sot nuk është zgjidhur çështja e gruas. Ndaj, për këtë thuhet e shkruhet shumë edhe në Perëndim edhe në Lindje. Nuk është shkruar asnjë vepër në gjuhën turqishte që na e ndriçon kuptimin ob-jektiv të Islamit, lidhur me këtë çështje. Rinia e sotme intelektuale që shumë pak është e info¬rmuar me çështjen e Islamit, të vetmin informim mund ta marrin nga veprat jo objektive të Perëndimit, ku kanë vështirësi të mëdha të gjejnë re-alitetin në temën: “E drejta e gruas në Islam”.
Ja lexues të respektuar, veprën që keni në dorë, e shkrova sa për të plotësuar një nevojë të tillë. Tema krye-sore e veprës është “mënyra e kuptimit të çështjes së gruas në Islam dhe të dre-jtat që Islami ia jep asaj”. Përveç kësaj, veçanërisht në kohën e të Dërguarit a.s. dhe të të katër halifëve, përfshin edhe temën lidhur me çështjen e gruas në vendet e sotshme të Lindjes dhe të Perëndimit, si dhe gjend¬jen parais-lamike në siujdhesën e Arabisë dhe në vendet tjera të botës.
Në përpilimin e kësaj vepre janë marrë edhe citate nga “librat e shenjtë” të kohës paraislamike. Kështu na u dha mundësia të bëjmë krahasime dhe t’i shqyrtojmë gjykimet e pranishme në li-brat religjioze të Perëndimit, që kanë ndikuar thellë dhe kanë bërë kritika të ashpra në lidhje me çështjen e gruas në vendet islamike. Kur iu rrekëm kësaj teme, gjithnjë kishim parasysh parimin që, “realitetin të mos e vlerësojmë me masat njerëzore, por njerëzit t’i vlerëso-jmë me masën e së vërtetës”. Dhe, duke u nisur nga ky parim, u mbështetëm në burimet themelore të Islamit, që janë Kur’ani Famëlartë dhe Sunneti. Kështu të gjitha ajetet që kanë të bëjnë me gruan, i nxorrëm nga Kur’ani. E, duke i krahasuar të gjithë hadithet lidhur me gruan, dëshi¬ruam të japim një kuptim më të plotë për Islamin. U kon¬sultuam me juristët islamikë për argumentet e Kur’anit dhe sunnetit, dhe kur morrën mendimet e tyre të mbështetura në ar-gume¬nte, duke i pasë parasysh të gjitha sektet e njohura, zgjodhëm faktet të cilët na u dukën më bindëse. U ikëm disa ideve personale që s’kishin mbështetje në shpjegimin e komenteve dhe zgjidhjen e ideve, në mënyrë që deri në ma¬ksimum të ruajmë objektivitetin shkencor.
Burimet që shfrytëzuam në këtë vepër janë shpjeguar në fusnota ndërsa titujt e plotë janë dhënë në fund të librit. Nuk kishim qëllim t’i vërtetojmë realitetet shkencore e re¬li¬gjioze, dhe nuk iu dha vend asnjë qëndrimi përveç atij të ehli-sunnetit (atyre që pasojnë sunnetin). Për të gjitha vëre¬jtjet dhe kritikat që mund t’i bëhen kësaj vepre lidhur me çështjet e komplikuara që ngërthen libri, që më parë u falë¬nde¬rohemi.

“Zoti ynë, na bën që të jemi të gëzuar me (punën) e grave tona dhe pasardhësve tanë, e neve na bën shem-bull për të devotshmit.”

Prof. Dr. Bekir Topalo-lu
Universiteti Marmara
Fakulteti Teologjik Stamboll

[Xhenneta-Morina]

I.
Gruaja nga aspekti i krijimit

“Se askush nuk bart peshën e (mëkatit) tje-trit. Dhe se njeriut nuk i takon tjetër vetëm se ajo që ka punuar”. *
Krijimi i gruas sipas Biblës
Sipas Biblës krijimi i nënës Havë ndodhi kështu:
“Atëherë Zoti, Perëndi e vuri njeriun në një gjumë të rëndë. Gjatë gjumit i nxorri një brinjë dhe vendin e saj e mbu-shi me mish. Nga brinja që i mori nje-riut, Zoti Perëndi bëri gruan dhe ia solli njeriut. Kur e pa njeriu, tha: “Më në fund ja një tjetër nga gjinia ime - eshtra e nxjerrur nga esh¬tra ime dhe mishi i nxjerrë nga mishi im. Grua e ka emrin sepse nga njeriu doli.”
Në Dhiatën e Vjetër, (Zanafilla: 3), nga druri i ndaluar i Xhennetit, gjarpëri e detyroi Havën ta lëshojë rrugën (e dre-jtë). Së pari Hava, pastaj me insistimin e saj, Ademi hëngrën nga pema e ndaluar. Dhe në freskun e ditës, duke shëtitur nëpër kopsht, kur dëgjuan zërin e All-llahut, Ademi dhe gruaja e tij, u fshehën ndërmjet drunjëve të kopshtit, duke i ikur ballafaqimit me Zotin. Kur e pyeti Zoti Ademin përse hëngri fruta nga druri i ndaluar, ai tha: “Gruaja që ma fale si shoqe, më dha (frute) nga ky dru dhe unë i hëngra”. Atëherë All-llahu iu drejtua Havës: “Do t’i shtoj mundimet e shtatzanisë, me mund do të lindësh fëmijë dhe do të jesh e lidhur me burrin tënd, e ai do të ketë pushtet ndaj teje”-E Ademit i tha: “Pasi e dëgjove gruan edhe pse të urdhërova të mos hash nga druri i ndaluar, ti hëngre, prej sot është e mallkuar toka për shkakun tënd...”
Fajin që Bibla ia ngarkoi së pari Havës e përmes saj Ademit, si mëkate të prindërve të parë, sipas besimit të tyre nga të gjitha anët bartet prej gjenerate në gjeneratë. Për këtë arsye të gjitha gratë e botës janë të njollosura dhe të gabue¬shme.

Krijimi i gruas sipas Islamit
Ajeti nga Kur’ani Famëlartë që flet për krijimin e gruas është si vijon:
“O ju njerëz, ! Keni frikë Zotin tuaj që ju ka krijuar prej një veteje (njeriu) dhe nga ajo krijoi palën (shoqen) e tij, e prej atyre dyve u shtuan shumë burra e gra. Dhe keni frikë All-llahun në emër të Cilit përbetoheni... !”
Në hadithin e Pejgamberit a.s. është thënë:
“Dëgjoni porosinë time, ndaj grave bëjuni të ku¬jdesshëm, sepse ato janë të krijuara nga brinjtë. Briri anën më të lakuar e ka pjesën e epërme. Po deshe ta drejtosh, ai do të thyhet, e po e le ashtu siç është, do të ngelë i lakuar. Dëgjojeni pra porosinë time për gratë!”
Hadithi i lartpërmendur flet për atë se gruaja sipas natyrës është nervoze dhe si e tillë ajo nuk mund t’u përgji¬gjet të gjitha kërkesave të burrit. Për këtë arsye me të duhet sjellur në mënyrë gjentile, të mos nënçmohet dhe të pranohet ashtu siç është. Kjo mund të hetohet edhe në një hadith tjetër:
“Gruaja është si briu, nëse dëshiron ta drejtosh, ai thyhet, e nëse dëshiron të jetosh në lumturi, duhet të pa-jtohesh me shërbimet e saj.”
Kur flitet për “drurin e ndaluar” në Xhennet, në Kur’anin Famëlartë rrëfimi u takon dy personave. Djalli, edhe Ademit edhe Havës u fali luhatje (dy-shim), i bëri të jenë të ndryshueshëm dhe i detyroi të shërbehen nga “Druri i ndaluar”. Madje edhe në suren “Ta-ha” (ajetet 116-122) është treguar se Ademi ishte bashkëbisedues i vërtetë i Zotit dhe person me përgjegjësi, meqë pranoi urd-hërin e All-lla¬hut madje edhe ndalesat. Ai ka mundur ta detyrojë Havën për një sjellje tjetër.
S’është gjarpëri ai që i bëri të dysho-jnë Ademi dhe Hava. Ai që i shtyu ishte shejtani. Fahreddin Raziu, në tefsirin e vet e mo¬hon rrëfimin për gjarpërin .
Feja Islame gabimin e prindërve të parë e shikon me një tolerancë të madhe. S’është ky ndonjë gjunah (mëkat) që nuk falet, s’është kjo ndonjë njollë për njerëzinë. S’është ajo siç është filozofuar në krishterizëm dhe siç është shpjegu¬ar në Bibël. Është e vërtetë se Ademi ka gabuar, por kërkoi falje.
“Ai ia fali (gabimin). Ai është Mëshirues dhe Pranues i pendimit.”
Pejgamberi a.s. thotë:
“Ademi dhe Musai a.s. (sipas të gji-tha gjasave në botën e amshimit) bise-duan. Musai tha: O Adem, ti je babai ynë. Ti na privove dhe na bëre pikë e pesë. Dhe na nxorre nga Xhenneti. E Ademi i tha: Edhe ty Musa, kur të pranoi All-llahu si bashkëbisedues, të dha vend të lartë. Me dorë të Vet ta shkroi librin. Si mund të më fajësosh për një cilësi të cilën All-llahu e ka shkruar dyzet vjet para se të më kri-jojë? Ja kështu Ademi e heshti Mu-sain.”
Lidhur me gabimin e njeriut të parë, muslimanët kanë mendim krejt tjetër nga mendimi pesimist i të krishterëve. Largimi i Ademit a.s. nga Xhenneti dhe zbritja e tij në botë me urdhër të All-llahut xh.sh. është një bëmirësi. Me këtë bota nuk u mallkua, por iu mundësua që të banohet. U bë skenë e civilizimeve të shumta. Sa të dërguar i ka bartë në kurriz dhe i ka ruajtur. I Dërguari a.s. thotë kështu:
“Dita më fatlume në të cilën lind di-elli është dita e xhumasë, është kjo dita kur u krijua Ademi. Atë ditë u ven¬dos në Xhennet dhe pikërisht atë ditë u përjashtua nga ai. Edhe Dita e Gjyki-mit do të ndodhë ditën e xhuma.”
Shejhu Ebul-Hasan Shazeli thotë për Ademin a.s.:
“Sa nder i sjell dëgjueshmëria për të cilën arriti të bëhet halif (gradë për rea-lizimin dhe përcjelljen e urdhërave të All-llahut në botë) dhe deri në Ditën e Gjykimit i mësoi pasardhësit si të pen-dohen.”
Qëllimi i këtyre të thënave nuk ishte ta arsyetojë mëkatin, por ta lavdërojë pendimin, e me të edhe kthimin kah Kri-juesi.
Feja Islame me asgjë nuk e fajëson gruan e parë, nënën tonë Havën. Ga-bimin e prindërve të parë nuk pranon se përcillet mbi fëmijët e tyre dhe gjener-atat që pasojnë. Në Kur’an rreth kësaj thuhet:
“Ishin ata një popull besimtar. Erdhën e shkuan. Tërë atë që fituan është e tyre, ndërsa e juaja është ajo që është e juaja. Ju nuk do të përgjigjeni për veprat e tyre.”

[Xhenneta-Morina]

II.
Barazia femër - mashkull, revolucioni Islam

Deri në lindjen e Islamit, respektivisht deri në shekullin e VII gruaja askund në botë s’kishte kurrëfarë të drejtash. Pyetja, se është gruaja qenie njerëzore ose nuk është ishte temë diskutimi që i nxiti ligjëdhënësit dhe mendimtarët.
Ndërsa, në anën tjetër, feja Islame i erdhi në ndihmë gruas së shkelur. Të gjithë njerëzit, pa marrë parasysh gjini-në e racën, në momentin e lindjes janë të njëjtë:
“O ju njerëz, vërtetë Ne ju krijuam juve prej një mash¬kulli dhe një femre, ju bëmë popuj e fise që të njihe¬ni ndërmjet vete, e s’ka dyshim se tek All-llahu më i nder¬shmi ndër ju është ai që më tepër është ruajtur ( nga të këqijat), e All-llahu është shumë i dijshëm dhe hollësisht i njohur për çdo gjë. “O ju njerëz! Kini frikë Zotin që ju ka krijuar prej një veteje (njeriu) dhe nga ajo kri-joi palën (shoqen) e saj, e prej atyre dyve u shtuan shumë burra e gra. Dhe kini frikë All-llahun që me emrin e Tij përbe¬to¬he¬ni, ruajeni farefisin (akra-ballëkun), se All-llahu është mbikqyrës mbi ju”.
Në Islam gruaja zë vend të jashtëza-konshëm. Pejga¬m¬beri a.s. kur solli be-simin e vërtetë dhe kur e shpalli atë, së pari i besoi një grua.
“All-llahu me Hatixhen nuk më dha grua më të vy¬e¬shme. Kur askush prej njerëzve nuk më besonte, ajo më besoi. Kur njerëzit iknin prej meje, ajo më ndihmoi me pasuri. Dhe Zoti mua më fali fëmijë, jo me gratë tjera por me të.”
Gruaja, në të njëjtën kohë është edhe shehidja e parë e Islamit. Nëna e Amarit, Sumejja, qe martirja e parë e Is-lamit, u bë sakrificë e maltretimeve më të mëdha. Vetë kurejshët ate, të shoqin e saj Jasirin dhe të birin, Amarin, i veshën me rroba të hekurta dhe në rërë përvëluese i lëshuan të përcëllohen në diell. Kur i pa i Dër¬guari i All-llahut u tha: “Keni durim, familja e Jasirit! Vendi i juaj në ardhmëri është Xhenneti.” Dhe në fund, Sumejja plakë lëshoi shpirtin nën shtizat e Ebu Xhehlit. Ishte kjo shehidja (dëshmorja) e parë e Islamit.
Sa shembuj të mirë tregon dhe Pe-jgamberi a.s. kur flet për dashurinë, mëshirën dhe respektin ndaj gruas. Ai thotë:
“Mua më është falë të më pëlqejë çdo gjë e pastër dhe e bukur në botë siç janë edhe gratë. Ndërsa mo¬menti më i lumtur i imi është kur lidhem në namaz.”
Në kohën paraislamike arabët ndaj grave silleshin në mënyrë të vrazhdë. Shembull mjaft të mirë na jep një ngjarje e ‘Umerit r.a. që ishte i njohur me seriozitetin dhe rreptësinë e tij. Sa’d b. Ebi Vekkas thotë:
“Umeri një ditë kërkoi leje të hyjë tek i Dërguari i All-llahut. Tek ai ishin gratë kurejshite. Me të flitnin me zë të lartë dhe pyesnin për shumë gjëra. Kur e dëgjuan zërin e ‘Umerit, u ngritën dhe të shqetësuara filluan të fshihen. I Dërguari i All-llahut i dha leje ‘Umerit të hyjë brenda dhe u qesh ndërsa ‘Umeri iu drejtua: “O i Dër-guar i Zotit, si të bëri All-llahu të qe-shesh?”. Pejga¬mberi a.s. u përgjegj: “U habita me këto gra. Rrinin para meje. Kur e dëgjuan zërin tënd, shpej-tuan të fshi¬hen.” E ‘Umeri r.a. vazh-doi: O i Dër¬guar i Zotit, ti meri¬ton më tepër që para teje të jenë më të rezer-vuara, tha, dhe duke u kthyer nga ato, shtoi me nervozitet: “O ju armiq të ve-tevetes, prej meje po frikësoheni ndërsa nga i Dërguari a.s. nuk kini fare frikë. E ato thanë: Ti, në kraha-sim me të Dër¬guarin e Zotit je shumë i rreptë. Lidhur me këtë Pejgamberi a.s. tha: “Betohem në Zotin që mban në dorë shpirtin tim. Shejtani duke shkuar rrugës së vet, lakon rrugën (kur e takon ‘Umerin) dhe shkon në rrugë tjetër.”
Derisa bota krishtere shekuj me radhë e llogariste gruan si një ndytësirë dhe nuk e lejonte të hyjë nëpër tem¬puj, një grua ia tregoi rrugën e drejtë ‘Umerit r.a., rrëfimin e të cilit e treguam pak më lartë. Halifi i dytë ‘Umeri r.a. një ditë, në Medine, në minberin e të Dërguarit të Zotit hipi dhe mbajti hutbe para të pran-ishmëve. Në hutbe ‘Umeri r.a. të pran-ishmëve u tha se kur të martohen, mos t’u japin shumë mehër (një shumë të hollash ose të mira materiale që bashkë-shorti i jep gruas në vetë aktin e ku-rorëzimit) grave të tyre. Një zonjë shtatëgjatë u veçua nga xhemati dhe iu drejtua ‘Umerit r.a.:
“O ‘Umer, nuk ke të drejtë kur thua ashtu”. Kështu i tha dhe si argu-mente ia tregoi ajetet e Kur’anit Famëlartë (en-Nisa 20, 21). Halifi u çu-dit duke shqiptuar “All-llah, All-llah, një grua diskuton me ‘Umerin dhe atij ia mbyll gojën...”
Zakonet e gabueshme
dhe bestytnitë elimi¬nohen
All-llahu rreptësisht ndalon vrasjen e fëmijëve të gjinisë femërore:
“Ju mos i mbytni fëmijët tuaj duke iu frikësuar var¬fërisë, se ne ua sigurojmë furnizimin e tyre dhe juve, e mbytja e tyre është mëkat i madh.”
Ai gjithashtu kritikon rreptë babanë i cili ndjen turp nga robërimi i saj (vajzës) në luftë, ose nga ajo se femra do t’i bëhet dikujt grua:
“Kur ndonjëri prej tyre lajmërohet me (lindjen) va¬jzë, fytyra e tij nxihet dhe bëhet plot mllef. Fshihet prej njerëzve për shkak të asaj së keqeje me të cilën u la¬jmërua (e konsideron bela, e jo dhuratë prej Zotit). Mandej, (men-don) a do ta mbajë atë, ashtu i përulur, apo do ta mbulojë atë (të gjallë) në dhe. Sa i keq është ai gjykim i tyre”.
Kur përshkruhet frika e Ditës së Gjykimit, në Kur’an thuhet:
“Dhe kur të pyeten ato vajza të var-rosura të gjalla, për çfarë mëkati janë mbytur...”
Në realitet edhe vajzën edhe djalin njeriut ia falë Zoti. Robi i All-llahut këtu nuk ka kurrëfarë roli. Veprat e Kriju¬esit nuk mund të jenë të turpshme e të këqia:
“Vetëm i All-llahut është pushteti në qiej e në tokë. Ai krijon çka të dojë; ai i falë femra atij që do, e i falë vetëm meshkuj atij që do. Ose u falë çifte, meshkuj e femra, por atë që do, e lë pa fëmijë (steril); ai është i Di¬jshimi e i Fu¬qishmi.”
Pejgamberi a.s. thotë:
“Ai që ushqen dy vasha deri sa të arrijnë në moshën e pubertetit, në Ditën e Gjykimit do të jemi së bashku kështu (dhe i bashkoi gishtin tregues dhe të mesëm).”
Idhujtarët e Mekkës mendonin se me-lekët janë bijat e Zotit. Deri sa ata men-donin se vajzat janë krijesa të thjeshta, bijnë në kundërthënie të palogjikshme duke i kra¬hasuar engjëjt me Zotin. Përgjigje u dha Zoti në Kur’an:
“E Ti (Muhammed) pyeti ata (idhuj-tarët): A të Zotit tënd janë vajzat, kurse të tyre djemtë? Apo ne i krijuam me-lekët femra, e ata ishin dëshmitarë (kur thonë se me¬lekët janë femra)?! Vini re se si ata janë gënjeshtarë (kur thonë se engjëjt janë bijat e Zotit)”. A thua vaj-zat ai i ka bërë më të zgjedhura se djemtë?”
Idhujtarët me një shikim të sëmurë meshkujt i kon¬siderojnë të vetët ndërsa femrat të Zotit. Një krahasim i këtillë në Kur’an quhet “ndarje e padrejtë”
Barazia shpirtërore
Sipas Islamit besimi në Zotin (imani), fitimi i shpër¬blimit dhe i dënimit, (kon-form respektimit) të urdhërave dhe ndalesave të Zotit xh.sh. lidhur me botën dhe ahiretin (bota e amshimit), hyrja në Xhennet ose Xhehennem, në të gjitha këto midis gruas dhe burrit nuk ka asnjë dallim. All-llahu i është drejtuar edhe Ademit a.s. edhe Havës në të njëjtën mënyrë. Ashtu si hëngrën bashkarisht fruta nga pema e ndaluar, ashtu edhe u penduan bashkarisht.
Gruaja dhe burri, i varfëri dhe i pas-uri, i ziu ose i bardhi, pa kurrfarë për-jashtimi në qiej e në tokë, Ditën e Gjykimit do të dalin para All-llahut xh.sh. veç e veç, si një rob dhe nuk do të ketë asnjë dallim.
Zoti premton se kush beson dhe bën vepra të mira qoftë mashkull ose femër, do të kalojnë jetë shumë të mirë. E, duke hyrë në Xhennet, do të jetojnë në lumturi të amshu¬e¬shme.
Gruaja e kurorëzuar, po s’pati filluar të besojë, burri i saj edhe po të jetë i mirë, edhe po të jetë pejgamber i Zotit, s’do të ketë kurrëfarë dobie. Shembull për këtë janë Nuhu dhe Luti a.s. të cilët ishin dy besimtarë të mirë të Zotit e në të njëjtën kohë ishin edhe pejgamberë, ndërsa gratë e tyre i tradhëtuan ata. Nëse gruaja beson e burri nuk beson, atëherë vepra e keqe e burrit nuk do ta dëmtojë gruan; ai do të shkojë në Xhe-hennem ndërsa ajo në Xhen¬net. Shem-bulli është gruaja e faraonit në kohën e Musait a.s., e cila si përgjigje të sjelljes zemrake të faraonit kur u tha egjiptasve: “Unë jam zoti më i madh” ajo i besoi Musait a.s. dhe luti Zotin: “Zoti im, më bën një vend pranë mëshirës sate në Xhennet dhe më shpëto nga far¬aoni dhe brutaliteti i tij nga populli mizor!”
Kur’ani dhe gruaja
Nga aspekti i krijimit, besimit, lirisë së ndërgjegjës dhe jetës në botën e am-shueshme, kur ia caktojmë vendin gruas në Islam, duhet përmendur se përveç sures “en-Nisa” (gratë) ekziston edhe një sure me emrin “Merjem” kushtuar nënës së Isait a.s. Në Kur’an, në mënyrë shumë të përshtashme përmend emrat e nënës së Isait dhe Musait a.s.
Në Egjipt, faraoni, bijtë e izraelitëve i mbyste ndërsa vajzat e tyre i linte të jetojnë. Kur Musa a.s. erdhi në këtë botë e ëma e tij u shqetësua:
“Ne, nënën e Musait e inspiruam t’i japë atij gji, e kur të kesh frikë për të atë hidhe në lum, e mos u frikëso dhe mos u pikëllo, se Ne do ta kthejmë të ty dhe do ta bëjmë atë nga të dërguarit”.
Pas këtij urdhëri nëna, e cila e hodhi atë në Nil, derisa nuk mori vesh për të, kaloi çaste të dhimbshme e shqetësuese! Kur’ani e përshkruan ndjenjën fisnike të nënës kështu:
“E zemra e nënës së Musait agoi e zbrazët...”
Ndërsa në lidhje me Merjemen, sureja që mori emrin e saj shpjegon në mënyrë të jashtzakonshme sjelljen e prindërve. E liron Merjemen nga të gjitha shpifjet dhe aku¬zat. Kur’ani shfrytëzon shprehjen “Buhtanun adhim” (shpi¬fje e madhe) për akuzat e hebrenjve lidhur me siç shprehen ata prosti¬tucionin e Merjemes. Përsëri në Kur’an shfrytëzohet në mënyrë më gjen-tile, në mënyrë letrare dhe në mënyrë më të lartë shprehja për Merjemen. Shembulli më i mirë për këtë është edhe sureja Merjem. Engjëjt bise¬dojnë me Merjemen:
“Përkujto kur engjëjt i thanë: Oj Merjeme, All-llahu të dalloi ty (me be-sim e karakter), të pastroi (nga shpifjet hebreje) dhe të lartësoi mbi gratë e botës.”
Gjykimi lidhur me botën
Nuk ka ndryshim as me barabarsinë as me dënimet që u bëhen burrit dhe gruas. Fajet e bëra kundër gruas, edhe sikur të jenë personalisht kundër saj ose kundër pasurisë së saj, edhe kundër nde-rit të saj, duhet të dënohen njëlloj sikur kundër burrit. Madje janë edhe disa raste që flasin në in¬teres të gruas. Nëse burri e akuzon gruan për prostitucion dhe nëse nuk ka argumente për të, do të dënohet për shpifje dhe deri në fund të jetës nuk mund të dëshmojë para gjyqit. Në fenë Islame, njeriu pas pranimit të Islamit, po iu kthye ndonjë besimit tjetër dhe po nuk u pendua për këtë, dënohet me vdekje. Sipas Ebu Hanifes gruaja murt-ede (që prej Isla¬mit kalon në ndonjë besim tjetër) nuk ekzekutohet me vdekje. Po qe e nevojshme të zbatohet kisasi (vdekje për vdekje, sy për sy), për një sulm ndaj trupit të gruas, (edhe nëse agresori është burrë), ky dënim do të aplikohet. Nëse është i nevojshëm dëmshpërblimi, këtu ekzistojnë raste specifike për gruan.
Në rast se gruaja është fajtore, dëno-het njëlloj sikurse edhe mashkulli.
Udhëheqja me familjen, trashëgimia, institucioni i dëshmisë dhe tematika të ngjashme me këto, të drejtat e ndry¬shme midis burrit e gruas do të shqyrtohen në faqet e këtij libri që do të pasojnë.

[Xhenneta-Morina]

III.
Mendimet e disa dijetarëve të Perëndimit lidhur me të drejtat e gruas në Islam

Stanley Lane-Poole thotë se:
“Atë që ka bërë Muhammedi për çështjen e ndry¬shimeve relevante në fa-vor të gruas, nuk e ka bërë asnjë ligjdhënës.”
Ndërsa Will Durant, sa i përket gruas, shkruan:
“Muhammedi i dha fund vrasjes së fëmijëve të gjinisë femërore tek arabët. Në punët ekonomike dhe juridike, gruan e solli në pozitë të barabartë me mash-kullin. Gruaja mund të mirret me çdo profesion ligjor. Mund të disponojë me fitimin e vet, mund të trashëgojë pasuri dhe me pronësinë e vet mund të udhëheqë si të dojë ajo personal¬isht. Muhammedi a.s. gjithashtu e ndërpreu edhe zakonin tek arabët që siguronte trashëgiminë e grave prej të jatit në të birin. Grave u pranohet gjysma e të drejtës trashëgimore të burrit.”

Për barabarësinë midis gruas dhe bur-rit, profesori nga instituti islamik, Jasc-ques C. Risler thotë:
“Në proçeset juridike gruaja është ngritur në status të barabartë me burrin. Prej atëherë gruaja filloi t’i gëzojë të drejtat për trashëgimi, të lë trashëgimi, dhe të punojë ndonjë punë ligjore.”
Gaudefroy-Demombynes mendimin e vet e paraqet duke konstatuar se të dre-jtat e gruas në jurisprudencën isla¬me janë në nivelin më të lartë se sa në ligjet evropiane:
“Ligjet e Kur’anit janë në shkallën më të lartë në fa¬vor të gruas dhe sigu-rojnë, së paku teoretikisht, pozitë më të mirë nga ajo që gruas i sigurojnë ligjet evropiane. Gruaja islame ka të drejta për kapital të veçantë në tran¬sakcionet financiare. Ajo deri në fund të jetës dis-ponon me pasurinë që e ka fituar si dhu-ratë ose me trashëgimi, apo me mallin e fituar me djersën e vet personale. Edhe pse në realitet real¬izimi i këtyre të drej-tave është i vështirë, asaj i janë sigu¬ruar varësisht nga pozita e saj, ushqimi, stre-himi dhe ku¬jdesi për të.”
Filozofi frëng, Voltaire, thotë:
“Vëllait tim turk, do t’ia thoja këtë: Feja jote më duket se meriton respekt. I falesh vetëm një Zoti. Je i obliguar që një herë në vjet pjesën e 40 të fitimit ta japësh si zeqat dhe, në ditën e Bajramit të pajtohesh me armiqtë e tu. Priftërinjtë tanë ndoshta më mijëra herë ju akuzojnë para botës se ndoshta e keni aprovuar atë besim, vetëm për shkak se ajo i ka pranuar kënaqësitë. Këta të mjerë e kanë gënjyer tërë botën. Feja e jote është fe mjaft bu¬jare.”
I njëjti filozof për martesën me më shumë se një grua thotë:
“Problem i vërtetë i priftërve tanë ishte me turqët mus¬limanë. Duke mos mundur që me ndonjë mënyrë tjetër t’u kundërvihen pushtuesve të Stambollit, ata filluan të shkruajnë me qindra letra kundër tyre. Shkrimtarët tanë që në numër ishin më shumë se jeniçerët, u munduan që t’i përvetësojnë gratë. Gjo-ja Muhammedi nuk e llogaritte gruan si qenie intelegjente. Gjoja në ligjet e Kur’anit të gjitha gratë janë robëresha. Se nuk paskan kurrfarë të dre¬jta ndaj s’kanë vend as në Xhennet.
Të gjitha këtyre gënjeshtrave, në fil-lim u besohej. Por, mjafton të lexohet sureja e III dhe e IV e Kur’anit dhe të zhveshen këto gënjeshtra.
Duket se pozita e gruas nuk është e keqe siç tregohej. Gjithsesi se si të krish-terë nuk do ta argumentojnë se secila fjalë e Kur’anit është e vërtetë. Por, s’do të themi asnjë fjalë kundër doktrinës që e shtroi Islami për Zotin e vetëm, All-llahun. Që të pushtojë tërë Lindjen, më tepër se shpata, shërbyen këto fjalë të 122 sureve:
“Thuaj: Ai, All-llahu është Një. All-llahut i mbështetet gjithçka. Nuk ka lindur e as është lindur. Atij asgjë nuk i gjason.”

[Xhenneta-Morina]

Libri i parë


GRUAJA DHE FAMILJA

PJESA E PARË
MARRËDHËNIET MES FEMRËS DHE MASHKULLIT
I. Prirja për seks
II. Martesa
III. Liria në martesë
IV. Çështjet tjera lidhur me martesën
V. Pengesat në martesë

[Xhenneta-Morina]

I.
Prirja për seks

“Kush dashurohet, ruan pastë¬rtinë e shpi¬rtit dhe vdes duke e fshehur da-shu¬rinë e vet, ai është martir.”
Muhammedi a.s.

Feja Islame pranon dhe predikon se secila grua e secili mashkull, njëri ndaj tjetrit ndjejnë simpati të madhe. Kjo simpati ka mjaft rëndësi për vazhdimës-inë e gjeneratave dhe ekzistencën njerëzore në botë. Njerëzit që llogariten si normal s’mund të paramendojnë t’i shmangen kësaj simpa¬tie. Njëri ndër as’habët, Sa’d b. Ebi Vekkas thotë: “Uthman b. Maz’un kërkoi leje nga Pejgamberi a.s. që të tërhiqet nga bota dhe t’u shmanget grave, por i Dër-guari i All-llahut nuk e lejoi. Po t’i jepte leje, ne do të sterilizoheshim”.
Në ajetin e 14 të sures Ali Imran flitet për gratë si fak¬torin e parë, për të cilin njerëzit janë të lidhur me epsh.
“Dhe ne krijuam prej çdo sendi dy lloje (mashkull e femër) që ju të përkuj-toni...”
Në tregimin për Jusufin a.s. thuhet si vijon: Zelihaja kur i mbylli dyert dhe kur u sigurua, iu afrua Jusufit, dhe kishte qëllimet e veta. Ndërsa Jusufi a.s. sikur të mos mbro¬hej me një fuqi hyjnore, për pak do t’i dorëzohej Zelihasë. Simpatia e fortë dhe e ndërsjellë midis burrit dhe gruas, nuk është turp, madje nuk është asgjë e keqe. Islami e pra¬non njeriun, bashkë me të gjitha elementet e krijimit. Islami nuk premton se duke e tejkaluar krijimin, njeriun ta bëjë eng-jëll, as edhe duke ia rritur nevojat trupore që ta sjellë atë në niv¬elin e kafshës. Islami nevojat e organizmit të njeriut i kënaq duke i ngritur në nivelin e një qëllimi të drejtuar kah Zoti. Hadithet e Pejgamberit a.s. për këtë çështje janë mjaftë in¬teresante.
“Bota është kënaqësi, ndërsa kënaqësia më e mirë është gruaja e mirë.”
“Kush dashurohet e ruan pastërtinë e shpirtit dhe vdes duke e fshehur da-shurinë e vet, ai është martir.”
Feja Islame i dënon nerëzit që i kërkojnë kënaqësitë e veta seksuale jashtë rrugës legale, e në anën tjetër, ajo ua tregon rrugën e drejtë. Gruaja që veten e ka lëshuar në stu¬hitë e seksit, si një epsh i fortë, i ka të tmerrshme, hilet, pispëllimet, dhelpëritë. Në suren Jusuf, hilet dhe dhelpëritë e grave, përmenden një herë nga goja e Azizit nga Egjipti dhe dy herë nga goja e Jusufit a.s. Për këtë arsye Pejgam¬beri a.s. thotë:
“Pas meje nuk u lash asgjë burrave, asgjë më të madhe se sa intrigën e rre-zikshme siç është gruaja.” ,

[Xhenneta-Morina]

II.
Martesa

“Martohuni me gruan e cila lindë dhe e cila e don familjen. Ditën e Gjyki-mit do të mburrem me ju para ummeteve tjera me numrin tuaj.”
Muhammedi a.s.
Nevoja për martesë
Rruga legale e kënaqësisë seksuale është martesa. Të ikurit nga martesa është rrugaçësi dhe shkas, që energjia me të cilën posedon njeriu të bëhet shumë e rrezikshme. Secili njeri ndjen nevojë për kënaqësi seksuale. Kjo, po nuk u re¬alizua në mënyrë legale do të kalojë në punë jo legale: onanizëm, homoseksualitet, marrëdhënie me fëmijë e me kafshë... Dhe shkak për të gjitha këto anomali të çoroditura është mos martesa. Kjo dhe mosplotësimi i nevojave sek¬suale për organizmin dhe shpritin e njeriut janë jo vetëm të dëmshme, por edhe të rrezikshme. Ikja nga martesa bazo¬het në shtimin e pronësisë, largimi nga obligimet dhe frika nga krijimi i familjes e cila shoqërisë do t’i sillte dobi. Po ua ktheu kurrizin virtyteve shpirtërore duke e trajtuar materjen si një gjë të shenjtë, do të teprohej, e shoqërisë do t’i merrej liria e pavarësia dhe do të bëhej rob i ep-sheve dhe shfreni¬meve të tepërta.
Duke e kërkuar ekzistencën, vazhdimësinë, njerëzit gjetën rrugëdalje me detyrimin e të rinjëve që të martohen. Në perandorinë Romake, institucioni familje qe luhatur për shkak të rritjes së numrit të beqarëve dhe të bredhjeve të tyre poshtë e lartë. Për këtë shkak, me ligjet që solli peran¬dori Augusti, secili ishte i detyruar të martohet me një per¬son sipas klasës që i takon, madje secili ishte i obliguar të ketë fëmijë. Kush nuk i respektonte këto dispozita ligjore, ballafaqohej me konsekuenca të rënda. Njeriu që marto¬het dhe e don familjen e vet, din t’i dojë edhe njerëzit tjerë. Me siguri njohim shumë pleq të pamartuar të cilët janë ner¬vozë, të pacipë, zemërngushtë, të padobishëm dhe të dëm¬shëm. Turqët, kur duan të theksojnë mëshirën thonë: “Ty a nuk të lindi nëna, a nuk ke ti fëmijë...”
Kur Musa a.s. ia la fisin vëllait të vet, Harunit dhe shkoi të marrë levhat (pllakat e shenjta), fëmijët izraelitë lëshuan rrugën e drejtë. Dhe, kur u kthye Musa a.s., shikoi gjendjen e mjerë dhe me zemrim e rrëmbeu të vëllanë. E Ha-runi iu drejtua vëllait të zemruar kështu:
“O djali i nënës sime...”
Kështu, duke e përkujtuar nënën si burim urtësie, dashurie e mëshire, ai e qetësoi të vëllanë.
Janë të njohura fjalët e mareshalit Pe-ten që ua drejtoi francezëve të cilët pësuan në luftë:
“O miqtë e mi, neve na shkatërroi ahengu”. Dhe pati shtuar: “Kur t’i pe-shoni gabimet, do të gjeni gabime edhe më të mëdha. Nuk dëshironit fëmijë dhe braktisët jetën fa¬miljare. I lëshuat vyrty-tet dhe vlerat shpirtërore... Nga të gjitha anët kërkuat epshmëri...”
Gjykimet për martesën
Në Kur’anin Famëlartë ekziston urd-hëri për martesë. Ky urdhër shkallëzo-het nga farzi (urdhër që patjetër duhet kryer) e shkon duke u zbutur, varësisht nga rangu shoqëror dhe nevoja seksuale. Në ajet gjithashtu përmendet shkaku i mosmartesës si rrjedhë e gjendjes finan-ciare, edhe pse Kur’ani na njofton se kur martohen dy të varfër, Zoti, do t’i ndihmojë: robi me marrëveshje se do të lirohet, personit të posamartuar që don të jetë i pamëkatë dhe atij që lufton në luftë të shenjtë, në rrugë të Zotit. Në hadithet tjera thuhet:
“Njeriu me martesë plotëson gjysmën e fesë. Për gjysmën tjetër le të frikësohet nga Zoti”
“Po erdhi dikush te ju e jeni të kënaqur me karak¬terin dhe besimin e tij, të kërkojë vajzë, martojeni. Po nuk e bëtë atë, do të lind përçarja dhe in-triga.
O i Dërguar i Zotit, thanë: nëse ai është i varfër dhe nuk i takon familjes bujare?
Nëse vjen dikush tek ju të kërkojë vajzë, marto¬jeni! -dhe këtë e përsëriti tri herë. ”
Në Kur’an për martesën legale përdo-ret termi “ihsan”, “ngritja e murit rreth e përqark, ruajtja e tij”. Kjo ngase secili çift me aktin e martesës do të mbrohet nga mëkati, nga sulmet epshore dhe nga rreziqet e jetës Po kështu edhe marëdhëniet jo legale dhe prostitucioni janë quajtur “sifah”, që don të thotë rrjedhje - të dy palët, njëri tjetrit ia dëmtojnë lëngun jetësor. Spermën e shpenzojnë kot na¬sikoti.
Duke e përfunduar temën lidhur me nevojën për martesë, të shtojmë edhe këtë se martesa dhe të disponuarit me fëmijë është rruga jetësore edhe e Pe-jgamberit a.s..
Ç’është martesa?
Martesën, për të cilën është fjala, do ta definojmë sipas ajeteve të Kur’anit. Ky s’do të jetë definicion juridik. Më tepër do të jetë përcaktim i qëllimit dhe e rezultateve të kurorës si dhe marëd-hënieve dhe sekreteve të lartësuara midis palëve në kurorë.
Në suren er-Rum, ajeti 21, lidhur me specifikën e kurorës ceket: Mashkulli (burri) te gruaja të gjejë qetësinë. Kjo qetësi sa është shpirtërore aq është edhe trupore si mbrojtje nga tronditja jetësore. E njëjta gjë vlen edhe për gruan. Elementi i dytë është krijimi i dashurisë. Dhe në fund, sim¬patia midis dy gjinive. Specifika e tretë është virtyt që përmban çdo gjë. Në një ajet tjetër, duke iu drejtuar mesh¬kujve, thuhet:
“...ato janë prehje për ju dhe ju jeni prehje për to.”
Duke u bërë veshje për shokun e jetës, mbulesa mund të thotë pengim në rrugë të liga me zbulimin e epsheve të veta, si dhe plotësim të njëri tjetrit, natyrisht duke e ndjerë nevojën e ndërs-jellë.
Si shembull, nëse marrim një mollë dhe e përgjys¬mo¬jmë, atëherë kemi dy copa të njëjta molle, gjysma është gruaja e gjysma tjetër burri. Kur të bashkohen dy gjysmat, atëherë na japin njeriun. Në këtë mënyrë ata e plotësojnë njëri tjetrin. Pra, njeriu i pamartuar është “gjysmak” e jo i plotë.
Për regjenerimin, si rezlutat i kurorës, flet një ajet, duke thënë se gratë janë një arë nga e cila burrave u sjellin fëmijë. Mendoj se këto tri ajete, shpjegojnë ku-rorën (martesën), si mënyrë e vetme le-gale në Islam për kënaqësitë seksuale.

[Xhenneta-Morina]

III.
Liria në martesë

“Pa shprehjen e qartë të vejushës dhe pa lejen e virgjëreshës, nuk mund të lidhet kurorë. Leja e virgjëreshës është heshtja e saj.”
Muhammedi a.s.

A janë të lirë gruaja dhe burri të zgjedhin bashkëshort para martesës? Si-pas imam Malikut dhe Shafiut, meqë gruaja mund të mashtrohet nga ndjenjat, nuk mund të zgjedhë bashkëshortin e ardhshëm, pasiqë mund të gënje¬het. Edhe nga ky aspekt, pa lejen e prindit ajo nuk mund të martohet. Ndërsa për hanefijtë gruaja edhe të jetë virgjëreshë, edhe të jetë e vejë është e lirë të zgjedhë bash¬këshortin. Nuk mund ta japin pa le-jen e saj. Nëse e japin, ka të drejtë të zgjedhë vet, e po deshi mund ta prishë kurorën. Kështu ndodhi edhe me zonjën Hansa e cila iu dre¬jtua Pejgamberit a.s., e ai ia dha të drejtën që ta anulojë ku-rorën. në të njëjtën mënyrë një virgjëreshë u lajmërua tek Ai, e Pejgam-beri a.s. i dha leje ta pranojë ose ta refu-zojë kurorën.
Martesa e një muslimaneje
me një jomusliman
Në Islam ekziston një përjashtim lid-hur me lirinë e kurorës. Një grua musli-mane nuk mund të martohet me një jomusliman. Këtu i rrezikohet edhe feja edhe tradita. Ar¬simimi i fëmijëve që do të lindin do të jetë larg Islamit. E një dukuri e këtillë është kundër qëllimit të Is¬lamit për zgjerim.
Edhe në të drejtën romake që ishte burim i të drejtave themelore, ishte e ndaluar të martohen palët me religjione të ndryshme.
Kur shohim se një katolik nuk marto-het me një të krishterë të sektës tjetër, atëherë kuptojmë se Islami është shumë tolerant. Dhe, e dijmë se edhe hebrejtë, si njerëz të huaj për ta, nuk ua japin va-jzat.
Duhet theksuar edhe këtë se në Islam, çdo akt i një be¬simtari është i lidhur me fenë dhe ai duhet lartësuar, madhë¬ruar Zotin. Në Kur’anin Famëlartë kurora quhet “hududull-llah”: “kufi që e ka caktuar All-llahu”.
Muslimani është njeri që me çdo akt i shërben Islamit, gjë kjo që don të thotë se nëpërmjet Islamit, njerëzit thirren në shpëtim.
Gruaja muslimane s’mund të martohet për një jomus¬liman, madje as për dikë besimi i të cilit është i prishur deri në atë shkallë kur largohet nga besimi, ani pse shtiret se është musliman. Nëse lidhet një kurorë e këtillë, kjo do të prishet. Palët që e kanë bërë këtë akt dhe ata që kanë ndërmjetësuar, do të marrin dënim përkatës.
T’ua tregojmë një ngjarje historike që bën fjalë lidhur me një rast kur njerëzit nëpërmjet të kurorës u thirrën në Is¬lam:
Në kohën e Pejgamberit a.s. Ebu Talha para se të bëhet musliman i propozoi martesë Ummi Sulejmes (Rumejsës). Ummi Sulejme tha:
-Të ta them të vërtetën, edhe unë dëshiroj të mar¬to¬hem me ty. Njeriun si je ti s’duhet kapërcyer. Por, ti je njeri i pafe, ndërsa unë jam muslimane. Nuk është e rrugës të martohemi.
Dialogu vazhdoi më tutje. Ebu Talha i tha:
-Ç’po ngjet me ty Rumejsa?
-E ç’po ngjet?
-E ç’do të thoje për të verdhin e të kuqin (arin dhe argjendin)?
-Unë s’po kërkoj as ari as argjend. Ti je njeri që përkulesh para një gjësendi që as dëgjon, as shikon dhe as që ka ndonjë vlerë. A s’turprohesh të falesh para një copë druri që e solli nga mali duke e zhagitur një rob i zi. Nëse ti bëhesh musliman le të jetë kjo prika (mehri) për martesë. Asgjë tjetër nuk kërkoj.
-E kush mundet t’ma sjellë Islamin, Rumejsa?
-i Dërguari a.s., shko tek ai.
Ebu Talha u drejtua tek i Dërguari i All-llahut, i cili ishte duke qëndruar me as’habët e vet. Kur e shikoi, tha:
“Po vjen Ebu Talha dhe po i shkëlqen nuri Is¬lam...”
Ky e pranoi Islamin para Pejgamberit a.s. dhe ia përcolli fjalët Rumejsës. Kështu Pejgamberi a.s. i kurorëzoi sipas kushteve të Rumejsës.
Pejgamberi a.s. rrëfen:
“Shikoj, kam hyrë në Xhennet. Pa-ra meje rrapë¬lli¬më hapash. E ç’të shi-koj - Rumejsa!”
Martesa me femër jomuslimane
Përkundër asaj se femra muslimane nuk mund të mar¬tohet me një jo musli-man, sipas të drejtës islame, një mash-kull musliman mund të martohet me një femër jo musli¬mane. I vetmi kusht është që ajo të besojë në njërin nga li¬brat hy-jnorë. S’mund të martohet me një femër që i beson zjarrit, diellit, yjeve dhe idhu-jve. Nuk mund të martohet as me femrat që, edhe pse duken se janë muslimane, nuk re¬spe¬ktojnë urdhërat dhe ndalesat e fesë, të cilat nuk përfillin njërin nga gjy-qet që janë konstituar me argumente të forta dhe me ato që haramin e kanë kup-tuar si diçka që është ha¬llall.

Ekzistojnë mendime të kundërta midis shkencëtarëve të Islamit, në temën, martesa me femra që u besojnë librave të shenjtë. Një shumicë e madhe janë të mendimit, se u le¬johet kjo martesë. Abdullah Ibën ‘Umeri, llogarit se ky mendim është i gabuar.
Në kohën e halifit ‘Umer, ushtria islame, çliron disa vende duke bashkuar shumë toka të reja me shtetin islamik. Në ndërkohë, muxhahidët islamikë dhe disa nga as’habët, u martuan me femra që u besojnë librave të shenjtë. Halifit ‘Umer, që mendonte se kjo mund të jetë gjë e rrezikshme për familjet musli-mane, nuk i pëlqente martesa me femrat jo muslimane. Hudhejfe, njëri ndër as’habët, u martua me një hebreje, ndërsa halifi ‘Umer i tha atij “Lëshoje”. Kur Hudhejfe e pyeti: “Është haram kjo?” ‘Umeri iu përgjegj kështu: “Jo, por po frikësohem se do të kesh punë me dikë që moralisht është i dobët.”
Kuptohet se ‘Umeri nuk e llogariste haram martesën me një femër jomusli-mane, por këtë e llogariste si një akt të rrezikshëm nga aspekti i ardhmërisë së gjeneratave mus¬limane. Kur e pyetën Abdullah Ibën ‘Umerin për gjykimin e tij lidhur me martesën me një hebreje ose të krishtere, u përgjegj kështu:
“Zoti ua ka bërë haram meshkujve femrat që Zotit i mveshin rival. Unë nuk njoh tradhëti më të madhe se ajo grua që thotë: Zoti im është Isa ose fi-lan fallani tjetër (ndonjë rob i All-llahut)”
Sipas të drejtës islame, ndryshimi midis besimeve është një pengesë për trashëgiminë, ndaj një femër jomusli-mane nuk mund të fitojë trashëgimi nga një mashkull musliman. Edhe nga ky aspekt martesa me një femër jomusli-mane është akt i papëlqyeshëm.
Takimi i bashkëshortëve të ardhshëm
Para së gjithash kërkohet bashkëshort që e duam. Siç mund të kuptohet nga thelbi i hadithit, femra dhe mashkulli, paraqesin gjysmërrethe të një rrethi të përbashkët. Ata vazhdimisht notojnë në gjithësinë ekzistuese. Kur e gjejnë gjys-mërrethin adekuat, bashkohen dhe for-mojnë rrethin e plotë. E ky rreth e paraqet themelin e jetës.
Për t’u dashuruar duhet takim dhe simpati. Islami i le¬jon bashkëshortët e ardhshëm të takohen më parë. Madje edhe e urdhëron këtë. I Dërguari a.s. një as’hab që dëshironte të martohej me një muslimane nga Medina, e pyeti: “A e ke parë?” dhe kur ai tha: “Jo”, Muham-medi a.s. tha: “Shko dhe shikoje atë, pasi në sytë e femrave të Medines mund të gjendet diçka (ndonjë e metë e syve).”
Një njeriut tjetër që donte të martohet, Pejgamberi a.s. i tha kështu:
“Ta shikosh njëherë sepse kjo do të ndihmojë që kurora yte të jetë më e qëndrueshme.”
Siç dihet, bu¬kuria është relative. Nga njeriu te njeriu tjetër ajo ndryshon. Ndaj personalisht duhet të shihen bash-këshortët e ardhshëm. Përshkrimet e huaja nuk duhet përfillur.
Por edhe takimet kanë masën dhe kufirin e vet. Pasi midis të simpatizuarve nuk ka kurrfarë lidhjesh, të dy palët fshehen nga njëri tjetri. Në këso lloj takimesh njëri tjetrit mund t’ia shohin fytyrën, duart dhe thembrat. Trupi dhe pamja e përgjithshme janë gjëra të qarta. Ky takim, me këtë masë, mund të realizohet madje edhe në praninë e ndonjë personi që bën pjesë në kategorinë “mahrem”.
Nëse dy palët dëshirojnë të mësojnë për moralin dhe mendimin e njëri tjetrit (edhe kjo është me rëndësi), këtë e mundëson pyetja që mund t’ua bëjnë fqinjëve dhe të njo¬hurve ose ndonjë mënyrë tjetër e ngjajshme. Munden edhe të zhvillojnë bisedë të hapët në kushte të lartpërmendura. Bashkëjetesa pa kurorë është e ndaluar. Por, në rrethana të këtilla, kur secili paraqitet jogjentil dhe fsheh karakterin e vet të vërtetë, gjasat që të njihen janë të vogla. Në raste të këtilla mbretëron epshmëria, emocionet mbi¬zotërojnë tru¬rin. Pejgamberi a.s. thotë:
“Dashuria e yte ndaj diçkaje të verbëron dhe të shurdhon”.
Shkrimtari i madh freng, Molieri, në veprën e tij “Mizantropi” me gojën e heronjëve të vet shpjegon, si ligj i dashurisë është ta gënjesh partnerin dhe si të gënjejë ai, dhe se palëve të dashuruara epshet u janë të larta deri në atë shkallë sa që nuk mund të vërehen gabimet e njëri tjetrit. Molieri këtë e shpjegon me fjalët:
“Të dashuruarve çdo gjë u duket simpatike në trupin e atij që e duan. Duke menduar se gabimet e tyre janë pjekuri, ato i emërtojnë me emra përkëledhës. Një pamje të mangët e shi-kojnë si jasemin i bardhë, të zezën e si zesh¬kane aq të ëmbël sa që duhet të përkulesh para kësaj ngjyre, gënjeshtari u duket si i mençur ndërsa i marri si një shpirtmirë”.
Sot me emrin i ose e fejuar, shumë të rinjë takohen, argëtohen, kënaqen, e më pastaj bëjnë përpjekje që të ikin nga njëri tjetri, dhe kuptohet, më shpesh pala më e dëmtuar është femra. Por, me ligj s’mund të detyrohen të fe¬juarit të vënë kurorë.
Nga bashkëjetesa pa kurorë rrjedh edhe dëmi tjetër, atëherë kur në mënyrë hidhërake ndahen njëri nga tjetri, fi-llojnë t’i numërojnë e t’i shqiptojnë gabimet e njëritjetrit dhe në këtë mënyrë ardhmëria e tyre sillet në një gjendje jo të pëlqyeshme.

[Xhenneta-Morina]

IV.
Çështjet tjera lidhur me kurorën

Vetitë që kërkohen tek gruaja
1. I Dërguari a.s. gjithnjë ka preferuar bukurinë shpi¬rtë¬ro¬re përkundër bukurisë mate¬riale. E para është konstante, nuk ndrydhet, ndërsa e dyta është relative, e zbehtë, fiket. Sa bukuroshe ekzistojnë e nuk mund ta bëjnë të lumtur njeriun, pasiqë shpirti i tyre është i thjeshtë. Ja disa këshilla të Pejgamberit a.s.:
“Mos i martoni gratë bukuria e të cilave mund t’ju zhvleftësojë nga ana morale, mos u martoni as për pas¬urinë e tyre sepse ato mund t’i llastoni. Mar-tohuni me ato për shkak të besimit të tyre. Me siguri ndonjë grua zeshkane e me veshje të leckosur por besimtare, është shumë e vlefshme”.
“Kush disponon me këto katër gjëra, disponon edhe me të mirat e kësaj bote edhe me ahiretin: zemërmirësinë, gjuhën që vazhdimisht e përmend emrin e All-llahut, trupin që i duron mundimet dhe që nuk e tradhëton as nderin as pasurinë e bashkëshortit.”
“Me gruan lidhet kurorë për shkak të këtyre katër gjërave: pasuria, fis-nikëria, bukuria, dhe besimi. Kë¬rko¬je atë që është besimtare dhe do të jesh fat¬lum!”
2. Virgjëria. I Dërguari i All-llahut as’habët e vet i po¬rosiste të martohen me virgjëresha sepse me një të tillë është më lehtë të adaptohesh në dashuri. Përveç kësaj, për shkak të shumë punëve shtëpiake si dhe për shkak të numrit të fëmijëve u lut për mirëqenien e atyre të cilët u martuan me të veja.
3. Siç u theksua më lartë lidhur me definicionin e kurorës, njëri ndër qëlli-met e martesës është edhe ai-të kesh fëmijë. Kjo në njëfarë shkalle mund të kuptohet, duke i kra¬hasuar nënat tona dhe gratë e afërta. I Dërguari a.s. thotë:
“Martohuni me gra që mund të lin-din dhe që e duan familjen. Unë në Ditën e Gjykimit do të mburrem me numrin tuaj para ummeteve tjera.”
4. Gruaja duhet t’i dojë fëmijët. Ajo duhet ta ruajë pas¬urinë e burrit si edhe krenarinë dhe nderin e tij. Nëse burri është lumi që rrjedh vazhdimisht, gruaja është penda e tij. Vërtetë, nëse nuk është ekonomike në buxhetin familjar, fitimi i burrit i gjason asaj sikur të hedhësh ujë në shoshë. I Dërguari i All-llahut thotë:
“Nga gratë më të mira janë gratë kurejshite dhe nga ato, më e vlefshmja është ajo që ndjen dashuri më të madhe ndaj fëmijës së vet dhe e cila kujdeset më së shumti për pasurinë e burrit.”
Kur e pyetën:
O i Dërguar i All-llahut, cila prej grave është e mirë? - ai u përgjigj kështu: -Është ajo grua të cilën kur e shikon burri i saj, ndjen kënaqësi, kur t’i thuhet diçka, e kryen, ndërsa lidhur me nderin e pasurinë nuk bën diç që nuk i pëlqen burrit.”
Vetitë që duhet t’i ketë burri
Si tek gratë ashtu edhe tek burrat virtyti i parë është be¬simi i tij. Një hadith që e cituam në nëntitullin “Nevoja për martesë” po e përsërisim edhe këtu:
“Kur të vijë tek ju dikush me ka-rakterin dhe be¬simin e së cilit jeni të kënaqur, jepjani vajzën tuaj. Nëse nuk veproni kështu, do të lindin intrigat dhe përçarjet.” “Nëse, o i Dërguar i All-llahut, tek ai mbretëron skamje dhe rrjedh nga familja jo bujare?” i Dërguari i All-llahut duke përsëritur tri herë tha: “Kur të vijë një njeri me fenë dhe karakterin e të cilit jeni të këna-qur, martojeni”.
Kufuv (ngjashmëria)
Në sistemin e vjetër juridik kihej ku-jdes që të mos ketë diferenca klasore midis bashkëshortëve të ardhshëm. Në të drejtat e vjetra brahmane, më parë, një burrë mund të mar¬tohej me një femër të klasës më të ulët, më pastaj, një martesë e këtillë midis njerëzve të shtresave të ndryshme, sipas zakonit, nuk pranohej. Në të drejtën romake, kurorë legale, mund të bëhej vetëm midis një burri, qytetar i Romës, dhe një gruaje, gjithashtu qytetare e Romës. Nëse njëra nga palët s’kishte të drejtën e qytetarit (ose e humbte atë) kurora prishej.
Në të drejtën islame ekzistojnë disa norma në dobi të gruas. Gruaja ose prindi i saj, mund të kërkojë disa kushte prej atij me të cilin do të lidhë kurorë. Juristët e ndryshëm japin mendime të ndryshme lidhur me atë se si duhej të dukeshin këto normativa. Një rregullim i këtillë quhet “kufuv”, që do të thotë ngjashmëri, barazi etj,
Drejtimet e ndryshme ndajnë të njëjtin mendim, se në pikëpamje të fesë midis bashkëshortëve duhet të ketë bara-zi. Veç kësaj hanefijtë, sollën edhe një kusht se burri nuk du¬het të jetë në shkallë më të ulët se gruaja nga aspekti i prejardhjes, kështu janë kurejshët midis tyre, arabët tjerë midis veti. Njerëzit tjerë jashtë radhëve të arabëve, janë të barabartë dhe mund të martohen. Gjithashtu, burri duhet të ketë fuqi financiare deri në atë shkallë sa t’ia paguajë gruas mehrin dhe të ketë aq sa mund të paguajë ali¬me¬nta¬cion 6 muaj ose një vjet. Edhe nga aspekti i marrëdhënieve ndaj shoqërisë ku jeton, nuk duhet t’i sjellë gruas turp.
Sipas shafiijve, në pikëpamje të fesë, profesionit, ori¬gjinës dhe lirisë, burri nuk duhet të jetë në një shkallë më të ulët nga gruaja.
Gjithashtu edhe tek hanbelijtë men-dohet përafërsisht njëlloj. Ndërsa, malikijtë, mendonin më lirisht dhe për nga argumentet fetare, sillen në mënyrë më solide. Sipas tyre kufuvi ose barazia kërkohet vetëm në besim, në shëndetin trupor dhe të organeve trupore.
Kritika dhe preferime
Është e qartë se juristët islamikë në temën e kufuvit dhe vetitë që duhen kërkuar tek burri, nuk kanë arritur një mendim të përbashkët. Imami Malik Thevri, nga hanefijtë Imam Kerhi, sipas një transmetimi Imam Shafiu, Amr b. Mes’ud, nga tabiinët Muhammed b. Sirin dhe ‘Umer b. Ab¬dulaziz mendojnë se barazia kërkohet vetëm në fe dhe moral. Pikërisht kështu flet edhe hadi-thi të cilin e thek¬suam në fillim të kësaj teme. Ato hadithe që janë në lidhje me kërkesën e barazisë së origjinës midis palëve nuk mund të jenë të fortë. E nga ato hadithe që janë autentikë nuk mund të nxirret një gjykim i këtillë.
Barazia profesionale jasht barazisë së origjinës kohë paskohe ndryshon si edhe nga vendi në një vend tjetër. Disa pro-fesione të cilat në ndonjë vend ose në ndonjë inter¬val kohe, llogariten të ulëta dhe të prapambetura, në ndonjë vend tjetër trajtohen ndryshe.
Ekzistojnë disa hadithe autentike të Pejgamberit a.s., të cilat në rrënjë e mohojnë diferencën midis njerëzve në baza të origjinës. Para së gjithash, në ajetin 13 të sures el-Hu¬xhu¬rat All-llahu xh.sh. na shpall se të gjithë njerëzit kanë preja¬rdhje nga një mashkull dhe një femër, ndaj janë të barabartë dhe të ndarë në fise të ndryshme që të munden të njihen dhe të identifikohen. Superi-oriteti mund të kërkohet vetëm në de-votshmëri që mund të ekzistojë tek secili:
“...s’ka dyshim se tek All-llahu më i ndershmi ndër ju është ai që më tepër është ruajtur...”
Edhe Pejgamberi a.s. urdhëron kështu:
“Njerëzit janë të njëjtë si janë të njëjtë dhëmbët e krehërit. Asnjë arab nuk gëzon më tepër përparësi nga joa-rabi. Përparësia është vetëm në de-votshmëri ndaj All-llahut.”
Në hutben e njohur lamtumirëse të Pejgamberit a.s., një citat thotë kështu:
“Njerëz! Zoti është Një. Edhe babai juaj është një. Të gjithë ju jeni bij të Ademit. E Ademi është krijuar nga dheu. Para Zotit është më i çmuari, ai që Zotin e re¬spekton më shumë. Arabi nuk ka asnjë përparësi nga joarabi, përveç masës së respektit ndaj Zotit.”
Dhe të theksojnë edhe këtë se Mu-hammedi a.s. e martoi Fatimen të bijën e Kajsit që ishte e mençur, e bukur dhe prej fisit Kurejsh, si fis që llogaritet ndër fiset më të njohur dhe më të ngritur, për Usamen, i biri i një robi të çliruar. Gjithashtu, në kohën e tij, e motra e Ab-durrah¬man b. Avf nga kurejshët, u mar-tua me ish robin, Bilalin nga Etiopia, ndërsa Ebu Hudhejfe e dha të bijën e vëllait për robin e vet, Salim. I Dërguari a.s. disa nga veprat e këtilla i kreu vet e disa nga ato, pasi u informua, i lejoi të kryhen.
Edhe familja është një nga ato ele-mente ku ne musli¬manët jemi duke pësuar disfatë në frontin tonë të luftës midis së vërtetës dhe gënjeshtrës që ka arritur në shkallën më të lartë e që vazhdon prej kohës së njeriut të parë dhe Pejgamberit të parë, Ademit a.s. Numri i familjeve tona që janë të lidhura me imanin e Islamit dhe zakonet lidhur me to, gjithnjë po zvogëlohet. Arsye për këtë është korrup¬cioni rreth masave dhe vlerave në kurorë. Vajzat që janë rritur në familje muslimane shkojnë në qarqe ateiste për t’u martuar për doktorë, avo-katë, inxhinierë, fabrikantë, ndërsa bur-rat besimtarë, nga ana tjetër, që s’janë të kujdesshëm ndaj fesë, martohen me va-jza të cilat, gjithashtu nuk kanë kujdes të duhur ndaj fesë. Në këtë mënyrë familja islame, është e sulmuar nga dy anë dhe fatkeqësisht, prindërit që duken se janë besimtarë, më tepër janë të preokupuar me këtë dukuri. Ata, duke vërtetuar se po kërkojnë njeri be¬simtar, në realitet kërkojnë dhëndër të pasur (madje edhe sikur të jetë mëkatar). Këta njerëz, që me trupin e vet janë të kthyer nga Kibla e me zemra nga materia, hyjnë në atë kategori, për të cilën i Dërguari a.s. në hadithin që vijon thotë:
“Secili ummet (popull) ka nga një intrigë, e intriga e ummetit tim është pasuria.”
Njëri nga as’habët Sehl b. Sa’d es-Saidi, thotë: Një ditë pranë të pranish-mëve të Pejgamberit a.s. kaloi një njeri. I Dërguari a.s. e pyeti njërin ndër të pranishmit:
“-Ç’do të thoje për këtë që po ka-lon?
-Është vendas i vjetër. Betohem se sikur të kërkojë vajzë, meriton t’i jipet. Nëse flet për ndonjë temë, meri-ton t’i dëgjohet fjala. - tha as’habi.
I Dërguari a.s. heshti. Pas pak kohësh kaloi një tjetër. Edhe kësaj radhe pyeti:
-E për këtë, ç’do të thuash? Ky u përgjigj:
-O i Dërguar i Zotit, ky është njëri ndër musli¬manët më të varfër. Sikur të kërkojë vajzë, meriton të refuzo¬het. Që të jetë ndërmjetës, meriton të mos-prano¬het, e, nëse flet diçka, nuk meri-ton të dëgjohet.
Pas këtyre fjalëve i Dërguari i All-llahut tha:
-Ky nga ai i pari vlen shumë më tepër se një botë e tërë.
Nuk e njoh ndonjë të vërtetë më të madhe se sa atë që e shpalli i Dërguari i All-llahut.”

Të kërkuarit e vajzës
Në kohën e Pejgamberit a.s. Aliu per-sonalisht e kërkoi Nënën tonë, Fatimen r.a. nga i Dërguari a.s. As’habët u ofronin vajzat dhe motrat e tyre njerëzve përkatës në moshë të martesës, e ata, ose pranonin ose refuzonin, e grave që u pëlqente martesa me dikë ofroheshin personalisht vetë. Kjo rrodhi nga dëshira fetare, sinqeriteti dhe modestia.
I Dërguari a.s. thotë:
“Askush të mos kërkojë të njëjtën vajzë pasi e kërkoi vëllau besimtar, vetëm pasi ky të ketë hequr dorë, ose, po t’i jipte leje atij të dytit. Kjo bën përjashtim”
Nuk rekomandohet oferta e kurorës në mënyrë të hapët, gruas që është në fazën e pritjes (sipas sheriatit-id¬deti), pas shkëputjes së kurorës ose pas vdekjes së bash¬këshortit.
Mehri dhe dhurata
Në të drejtën islame, mehr, quhet pasuria që e meriton gruaja që t’i jipet nga ana e burrit, për lidhjen e kurorës. Mehri nuk është e drejtë as e nënës, as e babait, as e prin¬dit, por e drejtë personalisht e gruas. Është ky një lloj dëmshpërblimi që e pagon burri në kurorë. Me të, mbulo¬hen nevojat e gruas dhe asaj ia sjell njëfarë vlere. Mehri mund të paguhet menjëherë (muaxh-xhel) ose si muexh-xhel (në rast shkurorëzimi ose vdekjeje). Mehri është i obligueshëm për lidhjen e kurorës. Edhe nëse nuk përmendet gjatë këtij akti, madje edhe të bëhet kurorë me kusht që të mos pagohet mehri, megjithatë burri është i obligueshëm që gruas t’ia pa¬guajë atë, si e drejtë e saj e paevitueshme.
Nuk ekziston kufiri i mehrit edhe pse është i caktuar kufiri më i ulët, por, edhe për këtë nuk ka kufi të caktuar.
Nuk mund të rëndohet kurora në Is-lam. Përkundrazi, që të mund të shtohen gjeneratat e prostitucioni të evitohet, ku-rora lehtësohet. Do të ishte mirë që me-hri mos ta ngarkojë shumë burrin. Pe-jgamberi a.s. thotë:
“Mehri më i mirë është ai që është pak”.
Mehri është e drejtë personale. Me të gruaja nuk është e detyruar të përgatisë pajën (çeizin).
Prindi i vajzës ose farefisi i saj nuk guxojnë të kërkojnë nga ajo ndonjë shumë të hollash. Të hollat që i pagu-hen familjes së vajzës në disa vende, s’kanë lidhje me Islamin. Është ky zakon që është praktikuar para Islamit. Në Islam asnjë njeri i lirë, në asnjë mënyrë, nuk mund të shitet. Kërkimi i shpenzimeve të panevojshme nga ana e vajzës që do të bëhet nuse dhe praktika e mosmbulimit të vajzave e rëndon martesën. Kjo e lind tragjedinë e prosti-tucionit dhe grabitjen e vajzave. E rezul-tat i këtyre është armiqësia, zënkat, vrasjet...
Dasma
Dasma është sunnet. I Dërguari a.s. thotë:
“Bëni dasmë madje edhe po të jetë ajo vetëm me një dele, jepni zijafet.”
Dasma është akt edhe përkujtim, shpallje e një pune fatlume njerëzve, shprehje e dis¬ponimit dhe ushqim i të varfërve. Kur të ftohet njeriu në dasmë, ftesën duhet pra¬nu¬ar. Pejgamberi a.s. thotë kështu:
“Ngrënia më e keqe është ajo ngrënie dasmore kur ftohen të pasurit e harrohen të vobektit. Kush nuk pra-non ftesën ai është kundër All-llahut dhe të Dër¬guarit të Tij.”
Pasi dasma është një shkas për gëzim, aheng dhe fat, nuk ekziston asnjë pengesë që në një farë mënyre të ndalo-het nga feja. Madje kjo është edhe im-perativ. Ajo që është e ndaluar, është pirja e alkoolit dhe të tubuarit e grave dhe meshkujve bashkarisht. I Dërguari i All-llahut thotë:
“Shpallni kurorën dhe bëni atë nëpër xhami. Në dasmë ftoni edhe da-jre. Hallalli ndryshon nga harami (me haram nënkuptohet prostitucioni) me vënien e kurorës, organizimin e argëtimit dhe muzikimit me da¬jre.”
Shoqëria islame nuk i pengon ar-gëtimet legale në ditët e kremteve, fes-tave, etj. Përkundrazi, ato i pranon duke lloga¬ritur se janë të rëndësishme. Është i nevojshëm për një shoqëri formimi dhe ekzistimi i vetëdijes kombëtare. Sho-qëria, nevojat e së cilës Islami i përm-bush plotësisht, është një shoqëri vull-neti i së cilës është vullnet i përhershëm dhe i vazhdueshëm. Derisa ka kaq shumë hadithe verbale dhe praktike të Pejgamberit a.s. ndalimi i dasmave dhe argëtimi në to para së gjithash është kundër sunnetit. Të përsërisim se dasmat dhe argëtimet përputhen me etikën dhe rregullat islame...
Në një ditë të Kurban Bajramit Ebu Bekri, shkoi tek bija e vet, Aisheja, dhe ç’të shikojë-dy vajza muziktojnë me da-jre dhe këndojnë. Dhe, Pejgamberi a.s. u mbështet në një kënd dhe u mbështoll me çarçafin e vet. Ebu Bekri iu dre¬jtua vajzave në mënyrë të ashpër. Për këtë Pejgamberi a.s. thotë:
“Lëshoji, Ebu Bekër, secili e gëzon festën e vet. Kjo është festa jonë!”
Rubejda, e bija e Muadhit, thotë:
“Kur u bë dasma ime Pejgamberi a.s. erdhi dhe u ul. Disa vajza luanin në dajre dhe përmendën babanë tim si dhe xhaxhallarët e mij, që ishin mar-tirë në Bedër. Kur, njëra prej tyre tha: “Leri këto fjalë, vazhdoje atë që e the pak më parë” Aisheja kishte martuar një vajzë nga farefisi i vet me njërin nga mus¬limanët e parë të Medi-nes. Pejgamberi a.s. i tha Aishes: “Aishe, duket se në dasmën tuaj nuk pati valle e ar¬gëtim, e ensarit i pëlqen loja.
Sipas një rrëfimi tjetër Pejgamberi a.s. Aishes i tha kështu: “A e keni dër-guar një vajzë me nusen që të luaj në dajre dhe të këndojë?” Aisheja e pyeti atë: “Sikur ta kishim dërguar, ç’do të thoshte?” E Muhammedi a.s. duke cituar tri vargje poezie, tha: “Ja kështu do të thoshte”.
Një njeri që u ftua në kurorëzim ose në diç të ngjashme, po hetoi diçka jo të pëlqyeshme, së pari duhet ta pengojë atë. Nëse nuk mundet, assesi nuk duhet të merr pjesë në atë akt. S’guxon të rrijë pranë tryezës e të shërbe¬het me ushqim e pije (në dasmë që bie ndesh me normat is¬lame). Pejgamberi a.s. thotë kështu:
“Po të shikoni ndonjë dukuri të keqe, atë duhet ta përmirësoni me duart tuaja. Nëse nuk keni fuqi me duar, atëherë tentoni me gjuhë (me fjalë). Nëse nuk mund ta evitoni as me fjalë, atëherë ta përbuzni me zemër-që është shkalla më e dobët e imanit.”
“Ai që i beson All-llahut dhe Ditës së Kijametit, mos të rrijë në tryezë ku ka pije (alkool).”