Dylan Thomas

[Diabolis]

Thuajse verë

Thuajse verë, dhe djalli
Ende vjen të vizitojë sojin e tij të mjerë,
Në jo vetë dërgon të keqen e tij pafund
Me lajmës, fluturim zogjsh
Që shkruajnë kryq e tërthor qiellit të tijat lajmet e djallit,
Stina qan, mbushur me njoftimet e tij.
Ai ka gjithë fushën tani, zotat shkuan
Kush s’mund ti numërojë farat që mbolli,
Ligji i’a lejon
Dehjet e egra, dhe buzët e tij
Mbajtur në veshin e gatshëm
Për të pëshpëritur, kur ai do, luftën e ndjenjave,
A të shtrijë thashethemin e ndjenjave.
Djalli i mirëseardhur vjen si mik,
Vjedh ç’është e mirë – shkëlqimin e trupit-
Dhunon, largohet si i humbur (amoristi!),
Numuron në grusht
Gjithë sa ka korrur në habi.

Djalli i mirëserardhur vjen i ftuar,
I dyshimtë por kjo shpejt kalon.
Qajnë të rrëmbehen, dhe djalli thyen
Gjithçka që ende nuk është thyer,
E lë atë midis bishtash cigaresh dhe gotash.

[Diabolis]

Dora që firmosi letrën

Dora që firmosi letrën dorëzoi një qytet;
Pesë gishtat sovrane frymën taksuan,
Dyfishuan globin e të vdekurve dhe gjysmuan një shtet;
Këta pesë mbretër një mbret në vdekje çuan.

Dora e pushtetshme një sup të varur shkund,
Nyjet e gishtave mbushen me shkumës;
Një pendë pate vrasjes i ka dhënë fund
Kjo i jep fund bisedës.

Dora që firmosi traktatin shtirri një ethe,
Dhe uria pllaksoi, dhe karkalecat mbritën;
E madhe është dora që mban nën vete
Burrin kur një emër shkarravitën.

Pesë mbretërit numëruan të vdekurit por nuk zbutën
Plagën me kore, ballin as për ta ledhatuar;
Një dorë jep mëshirën si një dorë jep parajsën;
Duart s’kanë lotë për të lotuar.

[Diabolis]

Kenge

Me dashuro, jo si infermieret e pergjumura
mushkerite e mia te rena, as si qiparisi
ne moshen qe ka argjilin e vashes.
Me dashuro dhe ngrije masken.

Me dashuro, jo si vajzat e parajses
dashnoret e tyre ajrore, as si marmeida
dashnoret e saj te kripur ne det.
Me dashuro dhe ngrije masken.

Me dashuro, jo si pellumbi i shpupurisur
majat e pemeve, as si legjioni
i pulebardhave buzen e valeve.
Me dashuro dhe ngrije masken.

Me dashuro, si dashuron urithi erresiren
dhe dreri i ndrojtur tigreshen:
urrejtja dhe frika te jene dy dashurite e tua.
Me dashuro dhe ngrije masken.

[Diabolis]

Një letër hallës sime për të diskutuar qasjen e drejtë në poezinë moderne

Për ty, halla ime, që dëshiroje
Çënklij Borën letrar të zbuloje,
Shtigjet janë të zorshme, se ti nuk je
Një Hottentot literature
Por veç një damë e sjellshme e kulturuar
Që s’njeh Eliotin (për tu turpëruar).
Turp për ty, hallë, si nuk sheh ti
Gjeni tek Dejvid Xhi.,
As formën elementare e tingëllimin
Në T.S.E. dhe Ezra Paundin.
Turp për ty, hallë! Do të tregoj tek e qysh
Vetullën e mesit përpjetë ta shtysh,
Dhe si shkallëve lart tu shkosh
Nga lartësitë e Parnasit modernist të shikosh.

Së pari bli një kapelë, jo model Parisiani
Por nga ato që vë kur piskat Zvicerani,
Lloj republike me një a dy
Pendë që të të pengojnë në sy;
Dhe pastaj me sandale merr udhët
(Gjithë piktorët modernë përdorin këmbët
për të pikturuar, në kanavacet e tyre rripa,
gratë apo mamatë e tyre, kofshë - pa).

Mbase do të jetë mirë nëse
Ti do të krijosh diçka të re,
Një novelë të ndyrë shkruar në Irlandesçe
A shkruar mbrapsh në vargje Uellsçe,
A piktura në shpinë të jelekëve,
A psalme Sanskrite në gjokse të lepërve.
Por në kjo provohet e paaritëshme
Mbase do jetë po aq e dobishme,
Se atëherë mund të shkruash ç’të duash vetë,
Se vargu modern bëhet lehtë.

Mos harro se “çalues” rimon
Me “zhurmues” në kohën e vështirë tonë,
Dhe presjet janë krimi që më shumë rëndon;
Pak kuptojnë punët e Kumingsit,
Dhe pak barakat mendore të Xhejms Xhojsit,
Dhe pak çuçurisjet e koduara të Audenit të ri,
Por atëhere, është kjo pak që ka rëndësi.
Kurrë mos ji e kthjellët, kurrë mos shpall,
Nëse do të vlerësohesh madhore hallë,
Mendimin a ndjenjën më të thjeshtë
(se mendimi, e dimë, dekadent është);
Kurrë mos mënjano fjalë kaq jetësore
Si bark, gjenitale dhe ----
Se këto janë gjëra që luajnë një pjesë
(dhe çfarë pjese) në gjithë artin e mirë.
Kujto këtë: çdo trëndafil është krimbor
Dhe çdo grua e dashur mikrobeore
Kujto këtë: se dashuria varet nga
Se si do të përkulen Galiket shkronja;
Kujto, gjithashtu, se jeta është ferr
Se edhe parajsa seç vjen një erë
Ëngjëjsh të kalbur, që ja, ashtu,
Lëshojnë klithma vdeksore në blu.
Këto gjëra kujtuar, çfarë ta pengojë
Një poet që në majë të shkojë?

Një fjalë të fundit: përpara se të fillosh
Ngërçin e artit tënd të lëshosh
Hiqi trutë, zemrën shkule përposh’,
Pa këto mallkime, do të jesh ti
Një gjeni si Dejvid Xhi.

Merr guxim, hallë, dhe nisja ato punë
Xhefri Grigsonit me urime nga unë,
Lus të rroj sa sytë mahni të më marrin
Nga sa mirë poezitë e tua ndezin zjarrin.

[shigjeta]

Dylan Thomas

Lindur 27 tetor 1914
Vendlindja Uplands, Swansea, Glamorgan, Uells
Vdekur 9 Nëntor 1953
Vendvdekja New York, Shtetet e Bashkuara
Okupimi Poet dhe shkrimtar
Lëvizja Letrare Modernizmi, Romanticismi

Martuar Caitlin Macnamara Dylan Marlais Thomas ishte një poet uellsian dhe shkrimtar, i cili shkruajti ekskluzivisht në Anglisht. Përveç poezisë, ai shkroi tregime të shkurtëra dhe skripte për filma dhe radio që zakonisht i interpretonte po vetë. Leximet e tij publike, veçanërisht në Amerikë, merituan shumë duartrokitje, ndërsa zëri i tij melodioz me një kadencë të lehtë uellsiane, u bë po kaq i famshëm për atë kohë. Një nga punët e tij më të njohura është “Deaths and Entrances” botuar më 1946, e cila shërbeu edhe si një pikë kthese për krijimtarinë e Thomas. Kritiku W. J. Turner komentoi në The Spectator për të se “Edhe vetëm ky libër e rendit atë si një poet të madh “. Thomas ishte një lexues dinamik dhe tepër i njohur në kohën e tij por më së shumti për vetë veprat e tij të poezisë. Ai bëri rreth 200 transmetime për BBC-në. Përmbledhja e fundit e Thomas e viteve 19341952, botuar kur ishte 38 vjeç, meritoi çmimin Foyle. Stili verbal i Tomas shkonte kundër formave strikte të vargut. Imazhet e tij ishin të ndërtuar me kujdes në struktura të rregullta dhe tema e tij kryesore mbetet uniteti i jetës, procesi pandalim i vetë saj dhe vdekjes dhe jeta e re që lidhet me brezat njerëzorë. Thomas e pa biologjinë si një transformim magjik që prodhonte unitetin jashtë diversitetit dhe në poezinë e tij kërkon një ritual poetik për të kremtuar këtë unitet. Ai i shikon burrat dhe gratë bashkuar në një rreth rritje, dashurie, prokrijimi, rritje të re, vdekje dhe sërish një jete. “Do të thosha se doja të shkruaja poezi që në fillim sepse kisha rënë në dashuri me fjalët…”, do shprehej njëherë.

Dylan Thomas

Qënia si njerëzit

Qënia është si njerëzit, kur ecim drejt pemëve
Frikuar, duke i zbutur ngapak rrokjet
prej ankthit të zgjimit të mëllenjave
E nga tutja e mbërritjes
Pazhurmshëm në një botë prapaskenash dhe lotësh.

E nëse do tishim fëmijë do mund të ngjiteshim,
Ti kapnim mëllenjat e fjetura pa thyer degëzat,
Dhe, pas një ngjitje plot kujdes
Teksa thyenim kokat mbi degë
Do tu mrekulloheshim yjeve tparëna.

Tej ngatërrimit, ashtu si vetë udha
Dhe mrekullia që njeriu e kupton,
Jashtë kaosit do prisnim harenë

Kjo atëherë do thoshim është dashuria
Si fëmijët në mrekullimin e soditjes së yjeve
Do mbetej tek i fundit qëllimi

Qënia si njerëzit, kur ne ecim drejt pemëve

Vdekje dhe hyrje

Gati në prag të turbullirës
Të disa si gati vdekjeve
Kur një nga të paktën ata, më të dashurit e afërt
Dhe si gjithmonë më i njohuri, i duhet të ikë.
Luanë dhe zjarre të duhmës së tij fluturuese
Me miqtë tuaj të pavdekshëm
Do ngrenë organet e një pluhurize të qartë
Për të goditur dhe kënduar lëvdimin tuaj
E dikush që vikat tejet thellë do ruajë paqen e tij
Që smund të zhytet apo të ndalojë
Pafundësisht drejt plagës së tij
Në hidhërimin e shumtë të asaj pjese aq tlargët të Londrës

Gati në prag të turbullirës
Kur në buzët e tua dhe tek çelësat
Të mbyllura, të hapura tpërvijohet i huaji i masakruar
Dikushi më i njohuri
Fqinji juaj polestar, dielli i një udhe tjetër
Do të mbytet në vetë lotët e tij
Ai do ta lajë gjakun që i ngrihet në këtdet mashkullor
I cili çapitet me hapa të mëdhenj për tënden vdekje
Dhe frymon globin e tij jashtë kërcënimit të ujit
Dhe ngarkon hyrjen e guackave
Me vajtimin prej dritës
Ndriçojnë më së pari përmes syve të tij si rrufe

Gati në prag të turbullirës
Të vdekjeve dhe hyrjeve
Kur nga afër i huaji plagosur mbi valët londineze
Ka kërkuar varrin tuaj të vetëm
Një armik, nga ata të shumët, që mirë e di
Se zemra jote është shkëlqyese
Ne errësirën e vëzhguar, dridhmuar përmes kyçeve dhe guvave
Do t i shkrepë bubullimat
Për të goditur diellin, i zhytur, atje me çelësat e tij të errësuar
Dhe përcëllimën vetëm për atë kalorësin tej
Derisa, të paktën, ai që dashuron
Samsonin e fundit të Zodiakut tënd përvijon


Dhe vdekja s do të sundojë

Dhe vdekja s do të sundojë.
Cullak, njerëzit e vdekur, të vetmit do tmbeten
Bashkë me njeriun në erë dhe Hënën perëndimore;
Kur eshtrat e tyre të ruajtura dhe të pastra tlargohen,
Ato do mbartin yjëza në bërryla dhe këmbë;
Megjithëse do çmënden do tna duken normale,
Megjithëse do zhyten në det, do tna ngrihen sërish;
Megjithëse të dashurit humbin, dashuria smundet;
Dhe vdekja sdo të ketë sundim

Dhe vdekja sdo të ketë sundim
Nën shtjellat e detit
Ato që përgjatë do shtrihen nuk do vdesin stuhishëm;
Përdredhur drejt një rrote, kur tejzat hapin udhë,
Lidhur mbas një karroce, sërish sdo të këputen;
Besimi në duart e tyre do të kërcasë,
Dhe djalli njëbrirëshi do i përshkojë përmes;
Ndarë deri në fund ato smund të plasariten;
Dhe vdekja sdo ketë sundim

Dhe vdekja s do të ketë sundim
sdo mund tu vajtojnë më çafkat ndër veshë
Apo valët tu thyhen zhurmshëm mbi brigje;
Ku lulëzimi i një luleje sdo quhet më lule
Teksa do ngrerë kokën pas një shfryrje shiu;
Megjithëse mund të jenë çmendur dhe vdekur si thonjtë,
Kokat e karaktereve do godasin sërish podiumeve;
Përthyer tej në diell ndërsa ai do bjerë,
Dhe vdekja sdo të ketë sundim

Dora që firmosi letrën (1935)

Dora që trazoi një qytet, letrën firmosi;
Pesë gishtërinj sovranë masin frymën,
Dyfishojnë globin e të vdekurve dhe gjysmojnë vendin
Po, këto pesë gishta bëjnë një mbret të vdesë

Dora e fuqishme drejtohet drejt një shpatulle të rrënuar,
Lidhja e gishtit është e mpirë nga një shkumës
Penda e patës një fund për vrasje ka blatuar
Ajo i vendos një fund edhe bisedës

Dora që firmosi traktatin ngjall një ethe
Dhe uria rritet dhe karkalecët mbërrijnë
E madhe është dora që e mban sundimin
E këtij njeriu nga emri i shkarravitur

Të pesë mbretërit llogarisin të vdekurin por nuk zbutin
Plagët e mbuluara jo përkëdhelja e ballit;
Dora që sundon mëshirën sundon edhe qiellin;
Por duart skanë lot për të rrjedhur

Jam i dëshiruar shumë të largohem 1935

Jam i dëshiruar shumë të largohem
Nga fërshëllima e një gënjeshtre të shkuar
Dhe vajtimi i vjetër terrorizues që smbaron
Rritur shumë më tmerrshëm... ndërsa dita
Tutje mbi kodrën shkon e drejt pastaj detit të thellë
Jam dëshiruar shumë të largohem
Nga përsëritja e përshëndetjeve
Ngaqë atje mbetën fantazma në ajër
Bashkë me jehonat fantomatike mbi letra
Tej gjëmimit të thirrjeve dhe shënimeve

Jam dëshiruar shumë të largohem por i frikësuar mbetem
Disa jetë, ende të pashlyera, mund të shpërthejnë
Jashtë një gënjeshtre të vjetër që digjet mbi tokë
Dhe plasaritet drejt ajrit duke më lënë gjysmë të verbër
Aq edhe nga frika e vjetër e natës,
Ndarja e kapeles nga flokët,
Buzët e holla tek marrësi
Apo pupla e vdekur të më bjerë
Por për këto smund të kujdesem për të vdekur
Në këtë gjysmë traditë dhe një si gjysmë gënjeshtër

Përktheu Ben Andon

[EXODUS]

Poeme [E jotja fryme u derdh]

E jotja fryme u derdh
Te padukshme te bente
Rreth jo-t'vdekurit plot njolla
Naten per hir tim

Udha me shi
E pakapshme prej tyre
Kafshuese dhemb e bisht
Daullja forme rrjete

Nje thellesi po aq sa erresira
E imja dashuri nje dallge e rrotullt
Qe per t’I fshehur ujqerit e gjumit
Maskon varrin

[Askusho]

Dylan Thomas u lind në 1914 në Swansea, Uells. Djali i një profesori anglishteje, në 1934 boton përmbledhjen e parë me vargje, tetëmbëdhjetë poezi, që lënë shenjë menjëherë në ambientin letrar anglez të kohës duke befasuar kritikë e poetë të afirmuar. Në 1940 dalin tregimet autobiografike dhe në 1946, libri me poezi “Vdekje dhe hyrje” që do e radhisë përfundimisht përkrah poetëve më të mëdhenj anglosaksonë të të gjitha kohrave. Ka jetuar ndërmjet Anglisë dhe Amerikës duke punuar edhe si aktor, libretist, gazetar. Vdiq në New York në 1953, i shkatërruar nga alkooli.

Përktheu: BEN MEÇE
Bolonjë, Itali

TË NDRIÇONIN KANDILA...

Të ndriçonin kandila, fytyra e shenjtë,
E kapur në një tetëkëndësh të një të çuditshmeje dritë,
Do të plakej, dhe dashnori i ri
Do të hezitonte, përpara se të bënte dashuri.
Linjat, në errësirën e tyre sekrete,
Janë prej mishi, po lini të hyjë dritën fallco
Dhe nga buzët do t’i rrëzohen pigmente shkarpash,
Çarçafi i mumies do të lërë të duket një gji antik.

Më qe thënë: arsyeto me zemrën;
Po zemra, ashtu si koka, është një udhëheqëse e kotë.
Më qe thënë: arsyeto me pulsin;
Po, kur përshpejtohet, alteroj hapin e veprimeve
Derisa çatia me fushën nivelohen, njësoj,
Kaq shpejt iki, duke sfiduar kohën, xhentëlmeni i qetë,
Sa që i bën shenja me mjekër erës egjiptiane.

Kam dëgjuar shumë vite fjalësh, dhe shumë vite
Mund të të çojnë në mutacion.

Topi që gjuajta duke lozur te parku
Nuk ka rënë akoma në tokë.

PASHË NË ËNDËR GJENEZËN TIME

Pashë në ëndër gjenezën time nën djersët e gjumit, duke çpuar
Lëvoren që rrotullohej, të fortë si muskuli
I një motori në trapano, duke u transportuar
Te shëmbëllimi dhe te trari i nervit.

Prej gjymtyrësh të bëra me përmasa krimbi, i hequr qafe
Prej mishit kryeneç, i limuar
Nga të gjitha veglat e barit, metal
Prej diejsh në natën që njerëzit shkrin.

Trashëgimtar i venave ku valon pika e dashurisë,
E shtrenjtë në kockat e mia një qenie, unë
Bëra xhiron e globit të trashëgimisë sime, udhëtim
Në klasë të parë, te njeriu që u ingranua gjatë natës.

Pash në ëndër gjenezën time dhe prapë vdiqa, shrapnel
I ngulur në zemrën në lëvizje, e grisur
Në plagën e qepur dhe erë e mpiksur, vdekje
Me maskë në gojën që gëlltiti gazin.

Esnaf në vdekjen time të dytë dallova lartësitë,
Vjelje thikash dhe bimësh helmuese, ndryshk
Gjaku im mbi të vdekurit e temperuar, duke forcuar
Luftën time të dytë për tu shkëputur nga bari.

Dhe në lindjen time ishte infektues pushteti, i dyti
Rresureksion i skeletit dhe
Veshje e re për shpirtin lakuriq. Virilitet
Rrodhi nga e dhimbshmja dhimbje.

Pashë në ëndër gjenezën time nën djersët e vdekjes, i rënë
Dy herë në detin që ushqen, jo më i freskët
Në ujin e kripur të Adamit derisa, shëmbëllim
I një force të reje njerëzore, unë të kërkoj diellin.

KËTU NË PRANVERË

Këtu në pranverë, yjet lundrojnë në boshllëk;
Këtu në dimrin ornamental
Lakuriqi qiell zbret poshtë me breshërimë;
Vera varros zogjtë e lindur në pranverë.

Shenjat vinë nga largimi i ngadaltë i vitit
Brigjet e katër stinëve;
Zjarre të tre stinëve na mësojnë në vjeshtë
Dhe natë e katër zogjve.

Duhet të dalloj verën e pemëve, krimbat
Kur duan, na rrëfejnë furtunat e dimrit
Apo funeralin e diellit;
Duhet ta njoh pranverën nga kënga e qyqes
Dhe kërmilli duhet të më shpjegojë shkatërrimin.

Një krimb e rrëfen verën më mirë se ora,
Kërmilli është një kalendar jetësor i ditëve
Çfarë do të thotë një insekt pa kohë
Tregon se bota avash-avash po konsumohet?

PREJ PSHERËTIMAVE

Prej psherëtimave lind diçka,
Jo frikë, këtë e kam anuluar
Para agonisë; shpirti rritet,
Harron, qan;
Lind një kotësi që, po ta provosh, është e mirë;
Jo çdo gjë mund të deziluziononte;
Ka, falë Zotit, disa qartësira:
Që nuk është dashuri, kur nuk dashurohet mirë,
Kjo është e vërtetë pas një humbjeje të plotë.

Pas një të tille lufte, ashtu siç e di më i dobëti,
Ka më tepër se sa të vdesësh;
Lë dhimbjet e mëdha, apo mbyll plagën,
Akoma për shumë kohë ai duhet të vuaj,
Dhe jo prej pendimit të të lënit të një gruaje në pritje
Të ushtarit të saj tërë fjalë të pista
Që shpërndajnë gjak aq të hidhur.

Po të mjaftonte, po të mjaftonte kjo për të lehtësuar dhimbjen,
të provosh pendim për diçka të humbur
që më bënte të isha i lumtur nën diell,
Sa e lumtur koha që zgjaste,
Po të mjaftonte dykuptimshmi dhe bollëku i gënjeshtrave të ëmbla,
Do të mundnin fjalët e boshta për të përballuar gjithë dhimbjen
E të më shëronin nga e keqja.

Po të mjaftonte kjo, kocka, delli, gjaku,
Truri i bërë gongël, beli i bukur,
Duke kërkuar me duar materien poshtë kusisë së qenit,
Njeriu mund të shërohej nga sëmundja e qenit.
Çdo gjë që duhet të thuhet, unë e ofroj:
Thërrmijëza, stallën, frerët.