Tregime

[Mciri]

Shkrimi im i parë

Shkrimin tim të parë e hodha katër herë në të pastër dhe vetëm herën e pestë u binda se paraqitej ashtu si ma donte zemra. Në atë kohë nuk ekzistonte kompjuteri dhe unë nuk kisha dërguar asgjë për botim, prandaj kisha të drejtë të mendoja se kushdo që merr kontakt me një të panjohur, përshtypjen e parë e krijon nga paraqitja e jashtme, aq më tepër një redaktor, i cili ka horizont shumë të gjerë. Mundësitë për ta çuar vetë shkrimin më mungonin dhe të gjithë kujdesin ia kushtova atij zarfi të bukur, mbi të cilin shkrojta me bukurshkrim të dy adresat.
Vetëm kur zarfi ishte zhdukur në kutinë postare, më mbytën mendimet. Shkas ishte bërë një shok, i cili pati lexuar disa nga shkrimet e mia, që më nxiti, për t’i botuar.
E kush është ai i ri, të cilit nuk do t’i pëlqente ta shihte emrin e vet në ndonjë gazetë? Pse të mos shihnin edhe shkrimet e mia dritën e botimit?... Dhe ashtu si pa kuptuar, zarfi u nis, duke lënë prapa shqetësimet e pritjes...
Në fakt, pritja nuk zgjati shumë. Një zarf, shkrojtur me makinë shkrimi, mbi të cilin adresat kishin ndërruar vend, mbërriti tek unë. Isha tepër i emocionuar, kur hapa zarfin dhe, për çudi, po nguroja ta lexoj. Më së fundi, e shpalosa dhe fillova të leximin:

Shoku X!
Lexuam shkrimin tuaj. Mendojmë se shkrimi është mjaft i mirë, me përjashtim të disa pjesëve jo shumë të goditura nga fillimi, mesi dhe nga fundi. Kësaj radhe nuk mund ta botojmë shkrimin, por shpresojmë se në të ardhmen do të kemi kënaqësinë t’i shohim shkrimet tuaja në faqet e organit tonë.
Presim bashkëpunimin tuaj të mëtejshëm.
Redaktori

Ishte mbresëlënese, sepse kurrë nuk kisha marrë letër të shkrojtur me makinë shkrimi. Në fund një firmë e palexueshme stilolapsi, por po aq mbresëlënese sa vetë letra.
Në çast, i thirra mendjes dhe mendimet u kthjelluan. “Sigurisht, ka të drejtë. Po të ishte aq e lehtë të botoje, do të ishin bërë të gjithë shkrimtarë. Por unë kisha marrë edukim të shëndoshë: SUKSES = 10 HERË PUNË + 1 TALENT.
Vendosa të mos tërhiqem. I ripunova të gjitha shkrimet e mia, megjithatë nuk po ndryshonte ndonjë gjë e madhe, prandaj fillova krijime të tjera. Frymëzimi nuk më mungonte. Gjithmonë mendoja padurimin me të cilin po prisnin bashkëpunimin tim të mëtejshëm. Punova gjithë pasion, duke menduar se diçka do të kisha qullosur.
Postova përsëri.
Përsëri një përgjigje lakonike, me këtë shtesë të vogël:

Mund të aktivizoheni edhe në organe të tjera.

Kjo nuk më tingëlloi aq bukur, por çfarë të bësh?!
Megjithatë, nuk e lashë pas dore as këtë këshillë. Dërgova shkrime edhe në organe të tjera. Zarfat e shtypur me makinë shkrimi filluan të vijnë radhazi në adresën time. Më dukej vetja i rëndësishëm. Por, çudi, sa ngjisnin letrat me njera tjetrën. Të njëjtat fjalë, të njëjtat premtime, të njëjtat inkurajime.
Unë dërgo shkrime. Ata kthe përgjigje. Të palodhur.
“Do të kenë mbaruar të njejtën shkollë këta redaktorë.” mendoja.

Njeri prej tyre më shkruante se nuk mund t’i pranonin shkrimet e mia, veçse të shtypura me makinë shkrimi. Si duket ai nuk e dinte që unë isha ende nxënës, ndërsa makinat e shkrimit ishin të regjistruara të gjitha në Ministrinë e Punëve të Brendshme.
Një ditë prej ditësh vura re se mbi tavolinën time ishin grumbulluar ndoshta njëqind letra, modeli Redaktor.
Ata nuk lodheshin së kthyeri përgjigje. Unë u lodha nga përgjigjet e tyre. U lodha edhe së dërguari shkrime. Megjithatë, pasioni për letërsinë nuk mu shua.
Mbas disa vjetësh shkova në Tiranë, për studime. Vazhdoja të lexoj organin tim letrar të parapëlqyer, ku gjeja në të njëjtat faqe të njëjtët emra. Më shpesh emri i një shkrimtari të njohur, veprat e të cilit më patën pëlqyer dikur. Por, si duket, kishte ikur afshi i rinisë së parë. Një pjesë e shkrimeve të tij tashmë më dukeshin të mërzitshme. Edhe emrat e tjerë, të afirmuar, nuk po më tërhiqnin më.
“Paskam mbetur prapa. Nuk po më pëlqejnë më as tregimet e shkurtra. Duhet të jenë shumë të thella...”
Gjithmonë e më rrallë e lexoja gazetën, ku isha abonuar, deri sa një ditë, kur postieri nuk e solli atë, nuk më bëri kurrfarë përshtypje.
Një ditë më ftoi një shok të pinim kafe në klubin e lidhjes së shkrimtarëve. Edhe pse nuk kisha botuar asnjë resht, ishte kënaqësi të hyje në ambientet e Lidhjes së Shkrimtarëve. Të dukej sikur merrje hije nga personaliteti i tyre...
Po bisedoja me shokun tim, kur më tërhoqi vëmendjen biseda që po zhvillohej në tavolinën fqinje.
– ¬Fatos, njihuni me këtë shokun tim.
– Shpendi. – shqiptoi emrin një djalë i ri, duke i dhënë dorën.
– Shpendi është i pasionuar pas letërsisë.
– Ashtu?! – u befasua ai që quhej Fatos, duke i hedhur Shpendit një vështrim inkurajues.
– Shkruan edhe vetë nga pak. – vazhdoi të shpjegojë personi që bëri prezantimin e tyre.
– Shumë mirë, le t’i bjerë t’i shohim. Mund t’i botojmë ndonjë gjë.
– U kam dërguar disa herë, por... – ndërhyri i prezantuari me emrin Shpend.
Fatosi u vrenjt pak në fytyrë si t’i vinte keq për ndonjë keqkuptim, prandaj e ndërpreu:
– Nuk prish punë. Bjeri vetë dorazi kësaj here, që të mos ngatërrohem.
– Edhe vetë i kam sjellë, por...
Fatosi mori pamje të përvuajtur, por përsëri nuk u dekurajua:
– E di si është puna? Na dërgojnë aq shumë shkrime sa nuk kemi kohë as t’i lexojmë të gjitha dhe shumica as që merr vesh fare nga letërsia. Le pastaj që ekziston edhe një kategori këmbëngulësish, të cilëve je i detyruar tu kthesh përgjigje...
– Kuptojeni mirë, Shpendi është i pasionuar pas letërsisë, nuk shkruan për lek. – insistoi prezantuesi.
Unë isha skuqur si spec.
– Çfarë pate? – më pyeti shoku im.
– Më duket sikur flasin për mua. – iu përgjigja.
– I njeh? Ai, më i moshuari, është drejtor drejtorie në ministri.



Më doli nga hundët kafja që piva atë natë në Lidhjen e Shkrimtarëve, por diçka ama mësova: shkrimet duhet të çoheshin dorazi.
Mbas një farë kohe vendosa të provoj përsëri fatin.
– Hyni! – u dëgjua një zë nga brenda derës, në të cilën po trokisja.
– Kam sjellë një shkrim. – fola i ndrojtur, ndërsa hyja në zyrë.
– Përse bën fjalë shkrimi?
Ia shpjegova me pak fjalë.
– Jo temë e keqe. Dhe jo shumë e punuar në letërsi. Na e lini ta shohim.
– Faleminderit. Kur të vi për përgjigje?
– Ec pas dy javësh.
Pas dy javësh, në po të njëjtën zyrë:
– Çfarë dëshironi?
– Kam sjellë një shkrim.
– Me çfarë teme?
Ia përsërita temën.
– Na e lini ta shikojmë.
– Po unë ua kam sjellë para dy javësh.
– Aha..., keni ardhur për përgjigje.
Ai hapi një sirtar të mbushur me letra të pasistemuara dhe, pasi më kqyri me një vështrim të dyshimtë, filloi të gërmonte në sirtar.
Më në fund i gjeti fletët e mia dhe mu drejtua:
– Shkrimi juaj është mjaft i mirë. Mua më pëlqeu, por, për arsye vendi, nuk mund ta botojmë. Më besoni, kemi aq shumë shkrime sa nuk ia dalim dot.
– Ju besoj, por..., e shoh se po nuk u bë ndonjë revolucion midis gjithë atyre letrave, vështirë se botohet ndonjë nga shkrimet e mia.
– Ju jeni anarkist?!... Do ta shohim punën tuaj...
I mbytur në vorbullën e fjalëve të veta, ai nuk vuri re as vështrimin tim përbuzës dhe as derën që u përplas me tepër nga sa e lejonin normat e mirësjelljes.
Duke kaluar nëpër korridor, vura re autorin tim, dikur të parapëlqyer, i cili po firmoste diçka mbi tavolinën e një zyre. Në radhë, pas tij, qëndronte ai letrari i ri, Shpendi.
– Çfarë zyre është kjo? – pyeta dikë që po kalonte aty pari e që dukej si i shtëpisë.
– Si, nuk e dini? Aty është arka...

[RSHP]

Shkrimi im i parë

Shkrimin tim të parë e hodha katër herë në të pastër dhe vetëm herën e pestë u binda se paraqitej ashtu si ma donte zemra. Në atë kohë nuk ekzistonte kompjuteri dhe unë nuk kisha dërguar asgjë për botim, prandaj kisha të drejtë të mendoja se kushdo që merr kontakt me një të panjohur, përshtypjen e parë e krijon nga paraqitja e jashtme, aq më tepër një redaktor, i cili ka horizont shumë të gjerë. Mundësitë për ta çuar vetë shkrimin më mungonin dhe të gjithë kujdesin ia kushtova atij zarfi të bukur, mbi të cilin shkrojta me bukurshkrim të dy adresat.
Vetëm kur zarfi ishte zhdukur në kutinë postare, më mbytën mendimet. Shkas ishte bërë një shok, i cili pati lexuar disa nga shkrimet e mia, që më nxiti, për t’i botuar.
E kush është ai i ri, të cilit nuk do t’i pëlqente ta shihte emrin e vet në ndonjë gazetë? Pse të mos shihnin edhe shkrimet e mia dritën e botimit?... Dhe ashtu si pa kuptuar, zarfi u nis, duke lënë prapa shqetësimet e pritjes...
Në fakt, pritja nuk zgjati shumë. Një zarf, shkrojtur me makinë shkrimi, mbi të cilin adresat kishin ndërruar vend, mbërriti tek unë. Isha tepër i emocionuar, kur hapa zarfin dhe, për çudi, po nguroja ta lexoj. Më së fundi, e shpalosa dhe fillova të leximin:

Shoku X!
Lexuam shkrimin tuaj. Mendojmë se shkrimi është mjaft i mirë, me përjashtim të disa pjesëve jo shumë të goditura nga fillimi, mesi dhe nga fundi. Kësaj radhe nuk mund ta botojmë shkrimin, por shpresojmë se në të ardhmen do të kemi kënaqësinë t’i shohim shkrimet tuaja në faqet e organit tonë.
Presim bashkëpunimin tuaj të mëtejshëm.
Redaktori

Ishte mbresëlënese, sepse kurrë nuk kisha marrë letër të shkrojtur me makinë shkrimi. Në fund një firmë e palexueshme stilolapsi, por po aq mbresëlënese sa vetë letra.
Në çast, i thirra mendjes dhe mendimet u kthjelluan. “Sigurisht, ka të drejtë. Po të ishte aq e lehtë të botoje, do të ishin bërë të gjithë shkrimtarë. Por unë kisha marrë edukim të shëndoshë: SUKSES = 10 HERË PUNË + 1 TALENT.
Vendosa të mos tërhiqem. I ripunova të gjitha shkrimet e mia, megjithatë nuk po ndryshonte ndonjë gjë e madhe, prandaj fillova krijime të tjera. Frymëzimi nuk më mungonte. Gjithmonë mendoja padurimin me të cilin po prisnin bashkëpunimin tim të mëtejshëm. Punova gjithë pasion, duke menduar se diçka do të kisha qullosur.
Postova përsëri.
Përsëri një përgjigje lakonike, me këtë shtesë të vogël:

Mund të aktivizoheni edhe në organe të tjera.

Kjo nuk më tingëlloi aq bukur, por çfarë të bësh?!
Megjithatë, nuk e lashë pas dore as këtë këshillë. Dërgova shkrime edhe në organe të tjera. Zarfat e shtypur me makinë shkrimi filluan të vijnë radhazi në adresën time. Më dukej vetja i rëndësishëm. Por, çudi, sa ngjisnin letrat me njera tjetrën. Të njëjtat fjalë, të njëjtat premtime, të njëjtat inkurajime.
Unë dërgo shkrime. Ata kthe përgjigje. Të palodhur.
“Do të kenë mbaruar të njejtën shkollë këta redaktorë.” mendoja.

Njeri prej tyre më shkruante se nuk mund t’i pranonin shkrimet e mia, veçse të shtypura me makinë shkrimi. Si duket ai nuk e dinte që unë isha ende nxënës, ndërsa makinat e shkrimit ishin të regjistruara të gjitha në Ministrinë e Punëve të Brendshme.
Një ditë prej ditësh vura re se mbi tavolinën time ishin grumbulluar ndoshta njëqind letra, modeli Redaktor.
Ata nuk lodheshin së kthyeri përgjigje. Unë u lodha nga përgjigjet e tyre. U lodha edhe së dërguari shkrime. Megjithatë, pasioni për letërsinë nuk mu shua.
Mbas disa vjetësh shkova në Tiranë, për studime. Vazhdoja të lexoj organin tim letrar të parapëlqyer, ku gjeja në të njëjtat faqe të njëjtët emra. Më shpesh emri i një shkrimtari të njohur, veprat e të cilit më patën pëlqyer dikur. Por, si duket, kishte ikur afshi i rinisë së parë. Një pjesë e shkrimeve të tij tashmë më dukeshin të mërzitshme. Edhe emrat e tjerë, të afirmuar, nuk po më tërhiqnin më.
“Paskam mbetur prapa. Nuk po më pëlqejnë më as tregimet e shkurtra. Duhet të jenë shumë të thella...”
Gjithmonë e më rrallë e lexoja gazetën, ku isha abonuar, deri sa një ditë, kur postieri nuk e solli atë, nuk më bëri kurrfarë përshtypje.
Një ditë më ftoi një shok të pinim kafe në klubin e lidhjes së shkrimtarëve. Edhe pse nuk kisha botuar asnjë resht, ishte kënaqësi të hyje në ambientet e Lidhjes së Shkrimtarëve. Të dukej sikur merrje hije nga personaliteti i tyre...
Po bisedoja me shokun tim, kur më tërhoqi vëmendjen biseda që po zhvillohej në tavolinën fqinje.
– ¬Fatos, njihuni me këtë shokun tim.
– Shpendi. – shqiptoi emrin një djalë i ri, duke i dhënë dorën.
– Shpendi është i pasionuar pas letërsisë.
– Ashtu?! – u befasua ai që quhej Fatos, duke i hedhur Shpendit një vështrim inkurajues.
– Shkruan edhe vetë nga pak. – vazhdoi të shpjegojë personi që bëri prezantimin e tyre.
– Shumë mirë, le t’i bjerë t’i shohim. Mund t’i botojmë ndonjë gjë.
– U kam dërguar disa herë, por... – ndërhyri i prezantuari me emrin Shpend.
Fatosi u vrenjt pak në fytyrë si t’i vinte keq për ndonjë keqkuptim, prandaj e ndërpreu:
– Nuk prish punë. Bjeri vetë dorazi kësaj here, që të mos ngatërrohem.
– Edhe vetë i kam sjellë, por...
Fatosi mori pamje të përvuajtur, por përsëri nuk u dekurajua:
– E di si është puna? Na dërgojnë aq shumë shkrime sa nuk kemi kohë as t’i lexojmë të gjitha dhe shumica as që merr vesh fare nga letërsia. Le pastaj që ekziston edhe një kategori këmbëngulësish, të cilëve je i detyruar tu kthesh përgjigje...
– Kuptojeni mirë, Shpendi është i pasionuar pas letërsisë, nuk shkruan për lek. – insistoi prezantuesi.
Unë isha skuqur si spec.
– Çfarë pate? – më pyeti shoku im.
– Më duket sikur flasin për mua. – iu përgjigja.
– I njeh? Ai, më i moshuari, është drejtor drejtorie në ministri.



Më doli nga hundët kafja që piva atë natë në Lidhjen e Shkrimtarëve, por diçka ama mësova: shkrimet duhet të çoheshin dorazi.
Mbas një farë kohe vendosa të provoj përsëri fatin.
– Hyni! – u dëgjua një zë nga brenda derës, në të cilën po trokisja.
– Kam sjellë një shkrim. – fola i ndrojtur, ndërsa hyja në zyrë.
– Përse bën fjalë shkrimi?
Ia shpjegova me pak fjalë.
– Jo temë e keqe. Dhe jo shumë e punuar në letërsi. Na e lini ta shohim.
– Faleminderit. Kur të vi për përgjigje?
– Ec pas dy javësh.
Pas dy javësh, në po të njëjtën zyrë:
– Çfarë dëshironi?
– Kam sjellë një shkrim.
– Me çfarë teme?
Ia përsërita temën.
– Na e lini ta shikojmë.
– Po unë ua kam sjellë para dy javësh.
– Aha..., keni ardhur për përgjigje.
Ai hapi një sirtar të mbushur me letra të pasistemuara dhe, pasi më kqyri me një vështrim të dyshimtë, filloi të gërmonte në sirtar.
Më në fund i gjeti fletët e mia dhe mu drejtua:
– Shkrimi juaj është mjaft i mirë. Mua më pëlqeu, por, për arsye vendi, nuk mund ta botojmë. Më besoni, kemi aq shumë shkrime sa nuk ia dalim dot.
– Ju besoj, por..., e shoh se po nuk u bë ndonjë revolucion midis gjithë atyre letrave, vështirë se botohet ndonjë nga shkrimet e mia.
– Ju jeni anarkist?!... Do ta shohim punën tuaj...
I mbytur në vorbullën e fjalëve të veta, ai nuk vuri re as vështrimin tim përbuzës dhe as derën që u përplas me tepër nga sa e lejonin normat e mirësjelljes.
Duke kaluar nëpër korridor, vura re autorin tim, dikur të parapëlqyer, i cili po firmoste diçka mbi tavolinën e një zyre. Në radhë, pas tij, qëndronte ai letrari i ri, Shpendi.
– Çfarë zyre është kjo? – pyeta dikë që po kalonte aty pari e që dukej si i shtëpisë.
– Si, nuk e dini? Aty është arka...

me pelqen dialogu juaj, ai i jep jete tregimit, si dhe gjuha e shtjelluar, pak e sak, sic themi ne andej nga elbasani,

urime,

rezart

[Mciri]

I nderuar Rezart,
me vjen mire qe nuk mban meri per verejtjet qe ju bera per "poezine" tuaj.
Sikur te ishit po kaq tolerant ndaj Kadarese, qe sigurisht e meriton shume me teper se une, do te ishte ne nderin tuaj. Te gjithe kemi mekatet tona, kush me te vogla, kush me te medha, por nuk na falet te tregohemi intransigjente me personalitete apo ceshtje qe i perkasin krejt kombit.
Pershendetje, Mciri

[RSHP]

I nderuar Rezart,
me vjen mire qe nuk mban meri per verejtjet qe ju bera per "poezine" tuaj.
Sikur te ishit po kaq tolerant ndaj Kadarese, qe sigurisht e meriton shume me teper se une, do te ishte ne nderin tuaj. Te gjithe kemi mekatet tona, kush me te vogla, kush me te medha, por nuk na falet te tregohemi intransigjente me personalitete apo ceshtje qe i perkasin krejt kombit.
Pershendetje, Mciri

I nderuar Miri,

po une s'jam aq mendjengushte t'ju mbaj meri per kritiken, edhe sikur te thoshit: ky eshte poeti me budalla qe une kam njohur, jo aspak,

dhe une e kuptoj delikatesen tuaj ndaj Ismail Kadarese,

ne kete histori qe eshte marre per se prapthi ju s'po e kuptoni, se une Ismail Kadarene e dua PO AQ SHUME SA JU, E PERMEND NE TE DY ROMANET E MIJ, I DYTI DO TE BOTOHET SE SHPEJTI NE SHTEPINE BOTUESE TOENA,

por nje njeri qe te do, s'do te thote qe s'ben ta kritikosh, qoft ky Krishti apo dikush tjeter.

Kritika e sinqerte mund te perkthehet ne ç'kalbezim, pastrim moral, dhe te gjithe pa perjashtim e permbajme nje perqindje te vogel imoraliteti.

Une PERSONALISHT PA DASHUR TE RIPERSERIS VEHTEN E GJYKOJ ELEMENTIN 'GUXIMTARI' SI SHUME THEMELOR PER T'U BERE SHKRIMTAR/ARTIST.

NE KETE RAST, KADARESE I KA MUNGUAR GUXIMTARIA ARTISTIKE OSE 'HERKULIZMI' SIÇ E QUAJME NE NJEREZIT E THJESHTE.

JU PERSHNEDES NGA HOLANDA DHE JU KENDOFTE PENA ÇDO MENGJES ME KENDEZAT

[Mciri]

Impotentët

Pija kishte bërë të vetën: humori i tavolinës kishte arritur kulmin dhe gjithsecili mundohej të tregohej më spiritoz se tjetri. Si të gjithë edhe Anisa kishte pirë mjaft. Dukej se i kishte rënë pija në kokë dhe po i vështronte meshkujt me vëmendje, pa ditur se cilin prej tyre të zgjidhte. Më në fund e vendosi. Zgjodhi kryetarin e një partie nga më të voglat, por më të pashmin:
– Bëjmë një shëtitje në kopsht?!
Eh, mund të jesh edhe kryetar partie, por kur një femër të fton për shëtitje, duke të zgjedhur midis më të fuqishmëve, nuk ka se si të mos ndjehesh krenar. Ai u ngrit me qëndrim dinjitoz dhe, duke i hapur rrugë damës, u drejtua nga vetratat e kopshtit. Vështrime ziliqare i ndoqën nga pas deri sa ata u zhdukën pas gëmushave të parkut.
Anisa u ul në një bankinë dhe po priste. Kavalieri i saj, më këmbë, po mundohej të gjente se çfarë teme i interesonte damës, që e kishte zgjedhur midis të zgjedhurve. E shihte se si ajo po nervozohej nga çasti në çast, por çfarë mund të bënte?... U ul përkrah saj dhe i kapi dorën me mirëkuptim. Anisa ndjehej e tendosur si tel violine dhe priste... Priste harkun të mbështetej mbi të...
– Në zgjedhjet e ardhshme, partia ime do ta kalojë cakun e tre përqindëshit. – deklaroi më në fund kryetari i partisë.
Anisa u hodh përpjetë, si ta kishte pickuar gjarpri.
– Hyjmë brenda, më mirë! Këtu jashtë bën shumë ftohtë...
Vëmendja e tavolinës u përqendrua përsëri mbi ata të dy. Meshkujt shihnin me qesëndi qenien e mjerë, të cilën vetëm pak çaste më parë e kishin pasur zili.
– Pse shihni ashtu, duke bërë të paditurin?!... Ju të gjithë e dini shumë mirë se nuk jeni veçse një tufë impotentësh... Më i miri midis jush nuk është në gjendje të çojë një femër në orgazëm dhe jo më t’i ngjizni lumturinë një populli të tërë...

[Mciri]

Rruga e lartësive

Të gjithë ata që kanë qenë në Theth do të kenë venë re në pjesën veriore të tij një faqe të lëmuar shkëmbore me përmasa shumë të mëdha, që mbyllet në majë në trajtë konike. Kjo majë quhet “Maja e Arapit” dhe, nuk di pse, më kujton përleshjet e trimave të Jutbinës me bajlozin e detit.
Deri pak më lart se gjysma e saj, duke u hapur në të dy anët, ngjiten dy shtigje: i djathti të çon te qafa e Pejës, ndërsa i majti te qafa e Qershive. Në fund të shtegut të parë, duke marrë nga e majta vazhdon një vijë e ngushtë, që s’mund të quhet as shteg. Ajo vijë e ngushtë, ku mezi mund të kalojë një njeri, të çon në majë të shkëmbit. Por unë nuk kam ndërmend të tregoj për bëmat legjendare të Mujit e të Halilit, por dua të përshkruaj njerëz të zakonshëm, të cilët mund të mos ngrenë dot as edhe një gur pesëdhjetë kilosh.
Grupi i alpinistëve nuk kishte zgjedhur shtegun e djathë, që të çon drejt e në majë të shkëmbit, por kishte marrë majtas, nga shtegu i Qershive. Ata ecnin njeri mbas tjetrit të kërrusur nën peshën e çantave të shpinës dhe të rrezeve përvëluese të diellit.
Para mesditës, litarët e çadrave alpine ishin tendosur në qafën e Qershive. Luleshqerrat shndrisnin në barin e njomë. Tymi i një zjarri humbiste lart në qiellin e kaltër, ndërsa alpinistëve u vlonte gjaku nën lëkurën e trupit që e fërkonin me dëborë shekullore. Aty nuk kishe të nginjur me ajrin e pastër që e përshkon qenien si një fluid i lëngshëm dhe as veliteshe nga ëmbëlsia e rrezeve të diellit. Hapësirat e pafund, retë e bardha si tamponë pambuku në horizont nuk e ngopnin dot syrin, ndërsa Thethi atje poshtë dukej si një tablo klasike e thuajse ireale.
Në vende të tilla, pasi ke lënë mbrapa lodhjen, të pushton një ndjesi prehje e papërshkrueshme dhe vetja të duket si pjesëz organike e universit që i transmeton edhe pejzave më të vogla çdo drithmë të tij, ndërsa para syrit hap horizonte të rinj, maja që duhen pushtuar. Perspektiva është gjithmonë e këndshme sepse tregon vetëm anën e bukur të saj; lodhja, pengesat, vështirësitë humbasin në mjegullën e kohës.
Por majat nuk arrihen duke shijuar prehjen.
Mbasi hëngrën bukë dhe u shlodhën, alpinistët mbyllën çadrat dhe, duke marrë me vete mjetet e ngjitjes, iu afruan faqes shkëmbore. Ishte ndoshta ora dy ose tre e pasdites kur çekiçët filluan të ngulin gozhdët alpine në plasat e shkëmbit e duke përhapur në hapësirë si një diapazon tingujt e tyre metalikë. Litari sintetik gjarpëronte ngadalë drejt majës, ndërsa ata nga larg dukeshin si pikëza të vogla materiale që shënonin kuotat e lartësive.
Rruga që ata kishin zgjedhur ishte e pashkelur. Ata ngjiteshin nëpër një korridor shkëmbor në trajtë spirali, duke u kapur fort pas faqeve të shkëmbit, ndërsa litari vetëm tregonte sensin e vektorit të tyre. Alpinisti i fundit mblidhte gozhdët dhe çelësat nëpër të cilët kalonte litari, për t’i përdorur në ngjitjen e mëtejshme.
Mbas një ore ata nuk ishin më larg se njëqind metra nga pika e nisjes, por tashmë ata kishin dalë në faqen jugore të shkëmbit ku dielli u binte thuajse vertikalisht. Shkëmbinjtë e bardhë të tejnxehur nga dielli, të ronitur nga ndryshimi i madh i temperaturës gjatë ditës e natës, u digjnin duart e pulpët e këmbëve, që mbështeteshin pas tyre.
Rregulli bazë i alpinistit është: tre pika mbështetje, e katërta lëviz.
Djersa u mbulonte ballin, rrëshqiste mbi vetulla, anash, nga qafa në shpinë ku nuk ke mundësi as ta fshish; duart shtrëngojnë litarin për të siguruar shokun që ecën para apo mbrapa. Pikat e djersës bien mbi shkëmb, duke lënë aty një njollë të errët paksa të zgjatur, e cila pas pak avullohet si të mos kishte ekzistuar kurrë. Sa e athët kripa e djersës kur gjuha fshin buzët e etura për një pikë ujë! Dy metra më larg bora shkrin pik, pik, pik... ndërsa pikat e ujit humbasin në plasat e errëta e të thella të shkëmbit. Sa të dëshiruara janë ato pika uji të paarritshme! Pagurja, që përplaset pas vitheve të alpinistit, përplaset pas shkëmbit dhe kumbimi i saj i zbrazët tingëllon si qortim për padurimin e mëparshëm. Përpara vezullon pagurja e udhëheqësit të ngjitjes, e cila duhet të ketë diçka, sepse ai ka eksperiencë. Sigurisht, uji që është në të është i nxehtë, por sidoqoftë ujë, sa i dëshirueshëm edhe i paarritshëm, sepse ai zhvendoset vetëm para. Një ndjenjë trishtimi të pushton.
Çfarë është ky trishtim për atë që duket e paarritshme?! Keqardhje për vetveten? Demoralizim?! Por ata e dinë: vetëm duke ecur para mund të arrihet diçka!
Një copë shkëmb shkëputet nga këmbët e njërit prej alpinistëve dhe, duke i kaluar ngjitur alpinistit që ndodhet më poshtë, rrokulliset në humnerë. Në kërcimet e tij ai ka rënë mbi litari alpin, duke e këputur atë si brisk. Udhëheqësi i ngjitjes është i pasiguruar. Mjafton një mungesë vëmendje dhe ai mund të ndjekë trajektoren e gurit. Duart e dridhshme të alpinistit të dytë i afrohen dhe lidhin litarin e këputur.
Ndërkohe, ora ka shkuar shtatë e mbrëmjes dhe dielli i kuqërremtë i afrohet horizontit. Të dobëta, rrezet e tij të fundit ndriçojnë zbehtë faqen shkëmbore me pikat e lëvizshme njerëzore mbi të. Kjo pjesë e shkëmbit është krejtësisht e lëmuar dhe jo më larg se pesëdhjetë metra ndodhet maja, diku tej e padukshme. Asnjë plasë e hollë për të ngulur gozhdët alpine. Vetëm një e çarë shkëmbore, jo më e gjerë se një pëllëmbë dhe shumë e thellë shkëputet si bllok nga shkëmbi masiv, duke u varur mbi humnerë. Është rruga e vetme për të kaluar. Në të kapen me ngërç duart, njeri gju futet thellë brenda saj, ndërsa këmba tjetër qëndron si rudiment mbi hapësirë. Janë cenuar ligjet e alpinizmit, por nuk ka zgjidhje tjetër. Terri që kishte mbuluar fundin e humnerës duket sikur do të marrë me vete gjithë shkëmbin. Lart qielli blu i pakapshëm. Mishi i duarve ngulet në thikat e shkëmbit të mprehura nga koha dhe rrebeshet, që shkaktonin dhimbje. Por edhe dhimbja mund të jetë e ëmbël. Ajo provon forcën jetësore të atyre duarve, duke i nxitur të vazhdojnë të jetojnë. Vdekja qëndronte abstrakte poshtë honit të zi.
Pesë metra shkëmb, disa qindra sekonda, mijëra mendime.
Tingulli i gozhdës që ngulej në shkëmb i shpërndau ato. Për udhëheqësin ankthi kishte mbaruar. E kishin radhën të tjerët, por sigurisht shumë më të lehtë. Dikush e kishte çarë rrugën për ta. Një fije sintetike, apo dhe e padukshme, e shton mjaft guximin. E shton dhe dëshira për të arritur në majë.
Ora tetë e pesëmbëdhjetë minuta në mbrëmje. Pengesa më e madhe ishte kaluar. Tanimë gozhdët nguleshin më rrallë
Po a mund të përshkruhet ndjenja që të pushton kur ke kaluar pengesat, honet dhe fitorja të buzëqesh e afërt? A ka prehje që mund të krahasohet me atë gufmim?
Ishte ora nëntë kur ata u gjendën në majë. Dritat e Thethit vezullonin atje poshtë, ndërsa alpinistët atje, në gjirin e së pakufishmes, kundronin të ekzaltuar konturet e maleve gjithë kontraste të shkaktuara nga drita e hënës që tashmë derdhej mbi ta.
Qëndruan gati gjysmë ore të heshtur për të shijuar atë magji të veçantë dhe pastaj lehtësisht zbritën në kamping nga faqja veriore. Zbrisnin me një lehtësi të çuditshme, duke u varur me litarët sintetikë midis thepash ku shumëkush do të thyente kokën, me gëzim në zemër dhe me dëshirën për të ngjitur maja të reja.
Ky është alpinizmi. Kjo është rruga e lartësive dhe kjo, mbase, mund të quhet edhe lumturi.

[Mciri]

Ditë me shi

Më pëlqejnë ditët, kur qielli është i mbyllur nga të katër anët dhe shiu, që bie shtruar, të heq dëshirën për të dalë jashtë. Ulem pranë dritares dhe vështroj Lanën, e cila gati sa nuk del nga shtrati dhe fryrja e saj më duket si fryrje e mllefeve të mia. Në çaste të tilla më lind dëshira që ajo të dalë nga shtrati e të marrë me vete, drejt detit, krejt qytetin, duke filluar nga pallati im, me gjithë mua brenda.
E di. Ky nuk është mendim i papëlqyeshëm për askënd, sidomos për ata që kanë vënë pare. Dhe kanë të drejtë. Duan t’i gëzojnë, megjithëse askush nuk është i sigurt nëse do të gjejë ndonjëherë kohë, për t’i gëzuar, sepse parja kërkon pare e nuk të le asnjëherë kohë për gëzime të mirëfillta. Gëzimi më i madh, për ta, është kur Iksi i tregon Ypsilonit se sa zero ka në mendje, më shumë se ai. Por, në këtë rast, unë ia këpus fare kot, sepse zerot e Iksit mund të konvertohen në çast në miliarda tufa lulesh, në miliona udhëtime mbarë botës, në mijëra e mijëra ëndrra të realizuara, gjë që ai nuk e bën kurrë; por për të mjafton mundësia. Dhe ai e ka këtë mundësi, ndërsa të tjerët jo.
Uji që vërshon atje poshtë dhe njerëzit e mbuluar nga çadrat më kujtojnë një tregim të Sartrit mbi perspektivën, i cili më ka impresionuar dikur. Ka qenë koha, kur mendoja se, duke u kulturuar, do të bëhesha më i vlefshëm për shoqërinë, por vitet që kanë mbetur pas më tregojnë se edhe ky Sartri ia paska ngopur kot fare. E përse më kanë shërbyer gjatë jetës figuracionet e bukura përderisa sot vjen e më paraqitet shefi i ri?!... E kam parë me sytë e mi, kur ka blerë diplomën tek Banka e Shtetit; jo brenda në bankë, sepse në këtë rast do të duhej të vepronte shteti; jo, e ka blerë aty, para bankës dhe selisë së asaj partisë që polli me dhjetëra parti të tjera, aty ku këmbehet valuta dhe blihet lirë floriri i përdorur. Ai vjen dhe pret që unë të shtrihem barkas e t’i lëpij këmbët. Ju e kuptoni, ky është figuracion letrar, por një dopja raki, e qerasur prej meje, atij do t’i shijonte shumë. Dhe kur unë, nga budallallëku, nuk ia jap dopion e rakisë, ai, pasi kthehet nga klubi me një kolegun tim, që është treguar më i mençur, më sheh në sy dhe ulërin:
– Kush je ti more?... Kush je ti more?... E di ti, që unë të pushoj nga puna në vend?... Dhe shiko, mbaje mend, shumë shpejt do të pushoj!...
Është një premtim, i denjë për trurin që i ka dalë nga kafka dhe është mbivendosur mbi qafën e tij të majme.
Mbetem i hutuar dhe nuk di si të veproj. Ai ka të drejtë. Kush jam unë?...Shefi, që e emëroi në atë detyrë, e tha hapur në televizion se tani që mori diplomën e fakultetit të drejtësisë, nuk ka frikë t’i hyjë edhe shkollës së mesme.
As Sartri dhe asnjë nga librat që kam lexuar nuk më bëjnë dobi.
Megjithatë, unë jam i sëmurë; pas librave. Shkoj te Panairi i Librit, për të hequr stresin.
Te shkallët më pret shefi i madh. Ai, i madhi fare. Ai që kaloi lumin Jang Ce me not dhe vitin që vjen do të shkojë me not në Korfuz. Në konfidencë po ua them se unë i besoj atij. Ai mund të shkojë me not edhe përtej Korfuzit. Nuk ka pse ta marrin vesh të gjithë se, për të kaluar kanalin e Korfuzit duhet pak edhe ndihma e Janullatosit, por për këtë mos u bëni merak; Janullatosin ai e ka në xhep. Nuk di se si ndodhi kjo, pasi liroi ata spiunët e Himarës nga burgu, por e ka më shumë mik se Berluskonin dhe Erdoganin të marrë së bashku.
Shefi i madh, megjithëse i rrethuar nga gazetarët dhe puthadorët, më hedh një vështrim nga sipër kokave të tyre dhe kërkon një duartrokitje, të cilën unë do t’ia jepja me gjithë qejf, po të mos isha i turpshëm. E meriton. Ai më ka përshëndetur një herë, me dorë, një ditë me shi, kur kisha dalë për shëtitje nga parku i madh. Isha vetëm, nja njëqind metra larg, dhe kujtova se ai po përshëndeste ndokënd tjetër, prandaj ktheva kokën pas; për-rreth shkreti. U ktheva t’i kthej përshëndetjen, por, ndërkohë, benzi ishte larguar, duke lënë dilemën pas: kush është i sëmurë nga ne të dy?...

[ajzberg]

Ne nje dite te tille [me shi]me gjithe mend te vine mendime te tilla per shefin ..Mcir,ata jane megjithemend te forte tani ,por jane thjesht disa figura te pikturuara ne akuarel ,qe me deomos kur te filloje shiu tjeter do te ju dali boja ,ne fillim do te ju iki e kuqja qe tani ju bie me shume ne sy,pastaj shiu do te mare me vete tere ngjyrat e do te beje nje amalgame ne fund te piktures e cila pike pike do te pikoje e do te rrjedhe ne kanalet e ujrave te zeza te qytetit.Nga portreti i tyre propotent nuk do te ngele me pervecse ca hijeve te zbeta te grumbulluara ne fund ,te thara nga dielli e qe me se se shumti do te ngjase me nje grumbull m...i.................