Albin Kurti (1975 - )

[ABytyqi]

Etnizimi përmes multietnicitetit
Shkruar nga Albin Kurti

Sunday, 08 January 2006
Kufijtë përbrenda Kosovës janë më të fortë se kufijtë e jashtëm të Kosovës, e të cilët me Unionin Serbi-Mal i Zi edhe ashtu konsiderohen vetëm kufij administrativ. Kufijtë e brendshëm janë faktik dhe jolegal, ata të jashtëm janë legal por jo gjithsesi edhe faktik. Vendkalimet kufitare të Kosovës në pjesën veriore, në komunat e Zubin Potokut, Zveçanit dhe Albanikut (Leposaviqit), praktikisht nuk janë të tillë. Shumë më lehtë kalohet andejpari dhe pakrahasimisht më vështirë në urën mbi lumin Ibër apo p.sh. te postblloku i KFOR-it në hyrje të Manastirit të Deçanit. Entiteti territorial dhe institucional serb në Kosovë tashmë ekziston. Përmes negociatave, që për përmbajtje të tyre kanë decentralizimin dhe eksterritorialitetin e kishave dhe manastireve, synohet që të zgjerohen dhe përforcohen kufijtë e këtij entiteti. Pra, të përmbushet shteti brenda autonomisë.

Serbët e Kosovës s'janë problemi. Kosova s'është problem. Kosova ka një problem madhor të jashtëm. Ky problem quhet Serbia. Dhe, Kosova ka një problem madhor të brendshëm. Ky problem quhet UNMIK. UNMIK-u e toleron Serbinë në Kosovë dhe e pamundëson zhvillimin në Kosovë. Ndërkohë, ai llomotit për multietnicitetin si për një term pafundësisht të qartë, ndonëse nuk ka kurrfarë definimesh për të, modelesh që duhet të ndiqen dhe as matës të suksesit. Tipike për UNMIK-un. Multietniciteti, nëse me të nënkuptojmë bashkëjetesën e njerëzve të etnive të ndryshme, nuk arrihet duke pasur për pikënisje përkatësinë etnike dhe as duke menduar e kategorizuar në mënyrë etnike. Të dyja këto i bën UNMIK-u. Në vitin 1999, Kosova u trajtua si një situatë e fiseve primitive të armiqësuara dhe u etabluan etnitë si kategori mbipolitike dhe mbishoqërore. Edhe sot e kësaj dite, UNMIK-u nuk sheh në Kosovë qytetarë, njerëz, studentë, të papunë, të varfër, pensionistë, arsimtarë, mjekë, invalidë etj. por vetëm shqiptarë, serbë dhe të tjerë. Kësisoj, ai bën edhe një diskriminim shtesë ndaj pakicave joserbe. Në vend të perceptimit të njerëzve sipas përkatësive të tyre etnike është dashur të fillohet nga universalja, nga ajo që është e përbashkët te njerëzit: nevoja për mirëqenie, vend pune, sigurim shëndetësor e social, edukim kualitativ etj. Mirëpo, për këto nevojitet zhvillim. Sepse, nuk mund të ketë integrim stabil pa zhvillim ekonomik dhe shoqëror. Po qe se njerëzit në Kosovë do të kishin vende pune, madje edhe me paga modeste, ata do të bashkëpunonin dhe komunikonin që ç'ke me të. Aktualisht, këtë e bëjnë më së shumti mafiozët dhe kontrabanduesit. Atje s'ka aq rëndësi etnia pikërisht ngaqë ka progres. Çfarë ka në sferën tjetër të Kosovës? Çfarë ngjan në popull, jashtë politikës dhe biznesit joformal që nuk paraqesin dy gjëra të ndryshme? Ka regres të shpejtë: mbi 60% janë të papunë, 50.000 të rinj i bëjnë 18 vjet për çdo vit dhe bëhen të papunë, 40% janë të varfër, edhe 15% të tjerë jetojnë në varfëri të thellë, raporti eksport/import për vitin 2004 ishte vetëm 4,38%, pothuajse i gjithë kapitali financiar ndodhet jashtë Kosovës ose brenda Kosovës në banka të huaja etj. Në buzë të ekzistencës edhe vëllëzërit dhe shokët më të mirë armiqësohen ndërmjet veti e lëre më të tjerët. Integrimin e sjell zhvillimi. Integrimi sendërtohet në kuadër të strukturave shoqërore që më pas sigurojnë qëndrueshmërinë e këtij integrimi, e mirëmbajnë atë. Në Kosovë s'ka zhvillim, andaj po shpërbëhen me shpejtësi marramendëse strukturat sociale pavarësisht etnisë, ato po dezintegrohen.

Kryesisht ai që ka pushtetin të kategorizon, të etiketon. Dikur këtë e bënte Milosheviqi me dhunë brutale, tash po e bën UNMIK-u me dhunë sistemike e sistematike shumë më të sofistikuar. Aspak e rastësishme. Kjo u levërdis atyre. Duke theksuar përkatësinë etnike dhe duke e përcaktuar atë si dominante, është imponuar teza e konfliktit inherent etnik në Kosovë e cila dualizmin e vërtetë Kosovë-Serbi e zëvendëson me dualizmin shqiptar-serb. Regjimet e padrejta shfajësohen dhe imponohen zgjidhje territoriale që etnitë i shndërrojnë në entitete të ndara. Në këtë mënyrë, ajo që është pasojë keqinterpretohet si shkak, dhe maskohet e vërteta, maskohet fakti se lufërat ndodhën për shkak të projekteve tradicionale hegjemoniste dhe ekspanzioniste të Serbisë, me ç'rast nacionalizmi i serbëve ishte mjet ndërsa ai i shqiptarëve reaksion. Sikurse përgjatë tërë shekullit XX, edhe sot UNMIK-u po e vazhdon punën politike nga lart. Thotë se duhet të krijohet multietniciteti në Kosovë, ngase kjo nënkupton se ai nuk ekziston, gjë që padyshim se nuk është e vërtetë. Gjithandej nëpër Kosovë, shqiptarët bashkëpunojnë me të gjithë të tjerët. Ka martesa të shqiptarëve me turq dhe boshnjakë edhe pas luftës. Nëpër zyrat e pafundme të strukturave ndërkombëtare në Kosovë, punojnë bashkë si staf lokal njerëzit e të gjitha etnive pa asnjë incident për më shumë se gjashtë vjet e gjysmë. Multietniciteti i UNMIK-ut i cili thirret në të drejtat e minoriteteve (duke menduar ekskluzivisht në minoritetin serb, natyrisht) bën edhe një falsifikim të rrezikshëm. Në Kosovë, në fakt, s'ka minoritete. Minoritetet janë veçori e shteteve kombe. Kosova nuk është shtet e aq më pak shtet komb. Mund të flasim për minoritetin serb në Kroaci por jo edhe në Kosovë. Statusi legal i serbëve dhe shqiptarëve në Kosovë është i njejtë: që të dyja janë bashkësi nacionale dhe kjo si rezultat i Rambujesë. As në aspektin demokratik, s'ka shumicë e pakicë në Kosovë. Sepse, në Kosovë s'ka demokraci, s'ka sundim të shumicës. Pakicën serbe dikur e keqpërdorte Milosheviqi. UNMIK-u vepron njësoj: frikën nga domino efekti, nga pasojat që kinse mund t'i shkaktojë shkëputja e Kosovës prej Serbisë në Çeçeni, Tibet, Tajvan, Kurdistan, Republikën Serbe në Bosnjë etj. racionalizohen me retorikën për konceptin human të minoriteteve. Brenga e UNMIK-ut për minoritete është farsë. Me vite të tëra xhipat e UNMIK-ut kalonin fare pranë mjerimit të kampeve të romëve pa energji elektrike, sanitet dhe ujësjellës. Mirëpo, afër çdo kampi buzëqeshnin billboard-at e KFOR-it dhe UNMIK-ut me porositë mizantropike për paqe dhe tolerancë. Një billboard kushton 400 euro në muaj, që paraqet dyfishin e rrogës mesatare të atyre njerëzve të paktë që kanë pasur fatin të jenë të punësuar. Po të bëhej fjalë për të drejtat e minoriteteve nuk do të negociohej sot me Serbinë por me përfaqësuesit e minoriteteve. Në pyetje është sovraniteti, jo njerëzit dhe të drejtat e tyre. E Serbisë sovranitetin mbi Kosovë ia ruan Rezoluta 1244.

Kosovës i duhet vetëvendosja e jashtme, shkëputja nga Serbia. Mirëpo, Kosovës i duhet edhe vetëvendosja e brendshme, largimi i UNMIK-ut. Jo vetëm për t'u bërë Republikë Demokratike në vend se monarki siç jemi tash, por edhe për t'u zhvilluar, për të kontrolluar resurset tona ekonomike, ndërmarrjet shoqërore dhe publike, politikën fiskale, dhe të bëjmë plane e projekte për vendin tonë, për të ardhmen tonë. S'ka integrim solid pa zhvillim, dhe s'ka zhvillim pa liri për t'u zhvilluar.

[ABytyqi]

Gëzimi nga zvogëlimi i vuajtjes
Shkruar nga Albin Kurti Sunday, 04 December 2005
Lirimi i Fatmir Limajt shkaktoi një gëzim dhe entuziazëm të madh në Kosovë. Kjo zbulon dy gjëra të cilat ose nuk vërehen, ose heshten. E para, dënimi i Haradin Balajt u përjetua disi si çmim që duhej paguar për lirimin e Fatmir Limajt - e pamë se si keqardhja për të shprehej vetëm sa për mirësjellje. Po ashtu, kjo do të thotë se njerëzit paskan pritur që të dënohet edhe Fatmiri dhe andaj u gëzuan shumë kur nuk ngjau ashtu. E dyta, s'përmendet fakti se një pjesëtar i UÇK-së u shpall fajtor në Tribunalin e Hagës dhe se u dënua nga një Gjykatë Ndërkombëtare. Tribunali i Hagës përveçqë gjykon përgjegjësinë individuale dhe komanduese, ai trajton palët ndërluftuese. Këtë të fundit e bën për hir të misionit politik të Tribunalit - stabilizimit dhe qetësimit të rajonit, me ç'rast paanësia e kësaj gjykate ndërtohet përmes balansimit: akuzat u adresohen pjesëtarëve dhe udhëheqësve nga të gjitha palët. Pasojat e tërë kësaj do të jenë të dyfishta. Aso që do t'i vërejmë në të ardhmen e afërt në zhvillimet politike për statusin e Kosovës: do të thuhet se edhe ushtarët e UÇK-së kanë bërë krime dhe - ç'është më e keqja - janë urdhëruar për të kryer krime! E, dihet se drejtësia dhe pastërtia e luftës sonë është argument i rëndësishëm moral yni në çdo ballafaqim politik për Kosovën. Dhe pasojat afatgjate: vendimet e Tribunalit janë referencë e paanashkalueshme për 'armatën' e akademikëve nga e gjithë bota, shumësia e punimeve të të cilëve sublimohet në atë që quhet shkrim i historisë.

Si ta shpjegojmë tërë këtë gëzim, atëherë? Shumë lehtë, ngase shumë e kuptueshme: populli ynë kënaqet me pak. Asnjëherë s'kishte mjaft e lëre më shumë. Të gjithë janë sjellur keq me të: të huajt që e robëruan dhe e sunduan, por dhe përfaqësues vendas që veçsa e shfrytëzuan për ambiciet vetjake. Çdo gjëje që është më pak se vuajtje, populli ynë i gëzohet. Të mirat që i ka përjetuar ai kanë qenë dhe janë vetëm lehtësime të dhembjeve e vuajtjeve të tij. E meqenëse proceset negative përherë vazhdonin, këto të mira gjithherë kujtoheshin pastaj si ngushëllime të përkohshme. Jo vetëm kaq. Njerëzit që kanë qenë për një kohë të gjatë të shtypur, që janë fyer e poshtëruar, që u janë mohuar kultura dhe historia, që janë privuar nga arsimimi i duhur dhe zhvillimi, që nuk kanë parë ditë të mira në jetë sepse jetesën e kishin veçse mbijetesë - këta njerëz, zakonisht thyhen lehtë me një të mirë të vogël, të pamjaftueshme. Jeta e rëndë i ka bërë të egër ndaj të keqes, por tepër të butë ndaj një të mire të çastit. Të tillë janë shumica e njerëzve të popullit tonë.

Njerëzit në Kosovë u gëzuan pikërisht për shkak se nuk i besojnë Tribunalit të Hagës, pikërisht për shkak se besojnë që qëndrimet e këtij Tribunali nuk janë të pavarura dhe as të mbrojtura nga politika. Ata thonin se lirimi i Fatmirit ishte 'ngadhnjim i drejtësisë ndërkombëtare' mu për shkak se nuk besonin në drejtësinë ndërkombëtare, e aq më pak që ajo vinte nga ky Tribunal. Pra, përdornin një shprehje politikisht korrekte dhe në modë, një shprehje që shprehte mirënjohjen dhe përuljen e njerëzve të përvuajtuar dhe me ndjenjë të theksuar inferioriteti. Disa prej të ekzaltuarve dhe magjepsurve, madje, nuk mund të besonin. E qartë: kur je mësuar me humbjet dhe padrejtësinë, çdo gjë tjetër të ngjan me mrekullinë.

Populli i Kosovës mashtrohet lehtë sepse është shumë i mirë dhe aq lehtë beson të tjerët. Populli ynë është aq shumë paqësor saqë beson se edhe të tjerët janë të tillë: paqësorë! Ai projekton edhe tek të tjerët ndjenjën e vet paqësore dhe disi gjithnjë është i papërgatitur për konflikte, për ballafaqime. Kryesisht bashkohet dhe mobilizohet pas tragjedisë e jo para rrezikut. Çfarë të bëjmë, atëherë? Si duhet ecur përpara? Duhet ta politizojmë popullin. Ta emancipojmë atë politikisht. Ta organizojmë aktivisht. Populli duhet të bëhet lëvizje. Lëvizja duhet të bëhet populli. Liria në Kosovë është liri politike, sepse pushteti i padrejtë na e ka imponuar lirinë nga politika: merruni ju me gjëra të tjera, këto të mëdhatë na i lini neve, na thonë ata!

Sikurse Ramush Haradinajt, edhe Fatmir Limajt, bashkëluftëtarët i mbahen në burg. Sikurse Ramush Haradinajt, edhe Fatmir Limajt do t'i propozohet që të mbështesë projektet politike zyrtare që s'janë tonat. Madje këtij do t'i sugjerohet që ta përforcojë konsensusin e krijuar për negociata. Konsensuset edhe ashtu bëhen për të mos e ndryshuar gjendjen. Për Fatmir Limajn, jo pa të drejtë, shpesh është thënë se në Hagë ishte i burgosur politik. Fatmir Limaj u lirua? Nuk jam i sigurt. Në konsensus ai do të bëhet politikisht i burgosur.

[ABytyqi]

Institucionalizimi kolonialist i shtypjes
Shkruar nga Albin Kurti
Sunday, 25 September 2005
Administratorët e UNMIK-ut dhe politikanët e Kosovës evitojnë bisedat për afatet sikurse që Viktorianët evitonin bisedat për seksin. Të parët qenien e tyre këtu e kanë të përkohshme por pa afat, të dytët i kanë të përhershme premtimet, të cilave që moti u ka skaduar afati. Të parët janë arroganca imperiale, të dytët janë përsëritja që bëhet zhurmë. Ngjashmëria me situatat koloniale veçsa fillon këtu. Ajo zgjatet për t'u totalizuar, thellohet për t'u bërë absolute. Objektiviteti i vrazhdë dhe drastik i pabarazisë e trand edhe atë limontinë agnostike. Nuk ka barazi sipas meritës, as barazi në bazë të nevojave, e as shansa të barabarta. Raporti i të ardhurave në mes të nëpunësve të administratës kolonialiste dhe vendase është përherë numër dyshifrorë. Sa merr pjesëtari i TMK-së apo i SHPK-së për një muaj, aq marrin polici ndërkombëtar dhe ushtari i KFOR-it vetëm për një ditë! Privilegjet strukturohen. Vlera e aftësisë ka për referencë preferencën e regjimit. Vendasit që e dijnë gjuhën zyrtare të administratës kolonialiste të UNMIK-ut janë të privilegjuar. Ata çdoherë e çdokund kanë përparësi, sikurse sudanezi që dinte anglisht, marokani frëngjisht, kamerunasi gjermanisht apo mozambikasi portugalisht. Mirëpo, ata megjithatë mbesin vendas, mbesin jondërkombëtarë, dhe, në fund të fundit, shikohen si mostra të rastësishme të fiseve partikulare të gjetura në terra nullius, e që dallohen etnikisht ndërmjet vete. Qendra e vendosjes së administratave kolonialiste, sipas rregullit, gjithmonë ndodhej jashtë vendit që e qeverisnin ato. Administrata kolonialiste angleze në Indi e kishte qendrën në Londër, ajo franceze në Algjeri e kishte në Paris, ajo italiane në Etiopi e kishte në Romë, ajo belge në Kongo e kishte në Bruksel etj. Edhe UNMIK-u e ka qendrën jashtë Kosovës: në Nju-Jork, ose edhe Bruksel e gjetiu, por realisht shumë pak në Prishtinë. Misioni është i ngurtë. Liria brenda tij ka të bëjë me mënyrën, jo me synimet. Brenda kësaj mënyre hyn bashkëpunimi me vendasit, sepse hyjnë vendasit që nevojiten të bashkëpunojnë, për t'u sunduar populli dhe territori që ai popullon. Për këtë arsye, një grusht njerëzish që kontrollohen nga UNMIK-u, në emër të përfaqësimit, janë shpallur legjitim dhe kredibël. Ata na përfaqësojnë pikërisht sepse nuk na përfaqësojnë; pikërisht për shkak se nuk janë sikur ne, por u ngjajnë administratorëve të lartë të UNMIK-ut: me xhipa dhe truproja, me sekretaresha dhe eskortë, me rroba të shtrenjta dhe syze dielli, me manire të duhura prej njerëzve që dërdëllisin kotësira. Ata shërbehen të parët nëpër restorante; parkojnë kudo veturat e tyre të blinduara; nuk ndalen në semaforin e kuq; kudo terrorizojnë qytetarët me boritë shurdhuese që sinjalizojnë arritjen e tyre. Ata jo vetëm që janë pa masë të privilegjuar, por privilegji i tyre është normuar dhe legalizuar. Ata hiqen më të vlefshëm sesa të tjerët, sesa të zakonshmit. Të gjithë e kemi parë sesi deputetët e Kuvendit dhe ministrat e Qeverisë së Kosovës sillen si të tillë aty ku s'duhet: në sferën publike, para qytetarëve, para popullit. Dhe, të gjithë e kemi parë sjelljen e tyre prej pulave të lagura e të drojtura para zytarëve ndërkombëtarë nëpër institucionet e sistemit, pra mu atje ku do duhej të jenë deputetë e ministra, përfaqësues dhe mbrojtës të interesave të popullit.

E gjithë kjo është e pandashme nga baza e institucioneve, e cila e përcakton funksionimin e tyre. Sovraniteti është normë strukturuese. Njësoj edhe mungesa e tij. E IPVQ-të nuk janë as sovrane, përveçse jodemokratike. Ato korrupsionin e kanë dyfish të pashmangshëm: si nevojë të UNMIK-ut për ta ndërtuar shantazhin politik, dhe si pasojë të themeleve të mbrapshta dhe kërkesave edhe më të mbrapshta që i kanë para vetes. Hierarkia është masa e shkallës së korruptimit brenda IPVQ-ve. Sa më lartë, aq më keq. Dhe, atje më së larti, kundërmon më së shumti. IPVQ-të problematizojnë me renditje të gabuar, meqenëse kësisoj maskojnë mungesën e lirisë, mungesën e përputhjes së qenies së tyre me vullnetin e popullit. Jo vetëm kaq. IPVQ-të janë instrument i asimilimit politik të këtij vullneti dhe njëlloj mesoligarkie. Ato e kryejnë punën e ndyrë për UNMIK-un: filtrojnë njerëzit për nga përshtatja e tyre me sistemin. Edhe një shkak më shumë, i cili ka bërë që tani pas gjashtë vjetëve të mbetet vetëm një lloj kundërshtimi që ka kuptim dhe efekt. Kundërshtimi kategorik, absolut dhe radikal. Për më tepër, po qe se nuk e kundërshton aktivisht, përkundër që nuk pajtohesh me sistemin, do ta mirëmbash atë pasivisht.

Administratorët e UNMIK-ut dhe udhëheqësit e institucioneve të sajuara nga ai, nuk e përfaqësojnë popullin. Ata përfaqësojnë shtypjen e popullit. UNMIK-u është model i dominimit. Ai është i sofistikuar për hir të vetes së tij, jetëgjatësisë së tij. Disa arrestohen nga policia e tij dhe dënohen nga gjykatat e tij, jo vetëm që të goditen forcat dhe lëvizjet përparimtare, por edhe që populli të besojë se vetë është i lirë dhe në këtë mënyrë ai të mos përpiqet të çlirohet. Pra, disa futen në burg, që të tjerët të mendojnë se nuk janë. Ndërkaq, disa të tjerë mbikëqyren dhe konsiderohen problematik duke shmangur vëmendjen nga e vërteta: se sistemi është problemi. Në po të njëjtën anë, IPVQ-të janë infrastruktura e nënshtrimit, janë zgjidhje teknologjike e menaxhimit të UNMIKut. Ato kanë institucionalizuar kushtet e padrejta - rrethanën që është bërë vetë pamundësia. UNMIK-u të avanson nëse je rentabël për politikën e tij. IPVQ-të janë të tilla. IPVQ-të kanë për detyrë të na bindin se si ne nuk mundemi vetë, dhe të na i përkujtojnë të mirat e UNMIK-ut. Qëllimi sublim është që vetë populli t'i zgjedh njerëzit që do t'u pëlqejnë administratorëve ndërkombëtarë. Pra, të përfaqësohemi kundrejt UNMIK-ut me njerëz që, në fakt, do të përfaqësojnë UNMIK-un kundrejt neve. Për çdo ditë dëgjojmë politikanët e Kosovës duke thënë se standardet për Kosovën janë për të mirën tonë. Kjo s'do të thotë aspak se koncepti i standardeve nuk është imponuar, e as se është keqkuptuar. Kjo do të thotë se ai është internalizuar. Madje, gjithnjë e më shpesh, UNMIK-u nuk na përzihet, thonë ata. Njësoj, kjo s'është dëshmi e vetëqeverisjes, por e faktit se UNMIK-u as që ka nevojë të përzihet më. Edhe perceptimi i tyre disi përherë del i përmbysur, sikurse ai para një pasqyre konkave: p.sh. politikanët e Kosovës thonë se si serbët e Kosovës duhet ta kuptojnë e pranojnë realitetin, ndërkohë që, në fakt, janë ata vetë që duhet ta bëjnë këtë. Ngase, ne s'jemi shtet; Unioni i Serbisë dhe Malit të Zi është i tillë. Largimi i kësaj pasqyre për disa prej tyre do të thotë të pushojnë së gënjyeri të tjerët, dhe për disa të tjerë të pushojnë së besuari gënjeshtrat e vetes. Ama IPVQ-të gjithsesi janë brenda kësaj pasqyre, të kurthuara përjetësisht në të.

Fundja, edhe të mirat që t'i bën sunduesi i padrejtë dhe arbitrar siç është UNMIK-u, kanë për qëllim zgjatjen e sundimit të tij. Ato 'të mira' aspirojnë amortizimin e energjisë popullore që ngjizet nga pakënaqësia, ndërsa përtej institucioneve të politikës, ato kanë distribuim klasor: krijojnë dhe mirëmbajnë një shtresë njerëzish nga vendasit që qarkullon nëpër koktele dhe party, nëpër seminare e konferenca. Përderisa IPVQ-të janë tamponi institucional, kjo shtresë është tamponi shoqëror ndërmjet regjimit dhe pushtetit. Ata janë të punësuar nëpër zyra, kanë fundjavë të zgjatur, e cila fillon të premten në mëngjes dhe mbaron të hënën në mbrëmje. Dubrovniku dhe Selaniku janë destinimet e preferuara. Këta pasurohen, duken më të shëndetshëm por edhe më bukur disi. Janë edhe përcaktues dhe tregues estetik. Me kohë, ata konsolidohen dhe homogjenizohen në një klasë shoqërore e cila i bashkëlidhet pushtetit. Ajo nuk identifikohet me brutalitetin e regjimit, por me efikasitetin dhe funksionalitetin e tij. Ata mentalisht e kompenzojnë pafuqinë e tyre, me vitalitetin e sistemit represiv. Spiunazhi tashmë nuk është sekret dhe as 'i ultë'. Ai kryhet nëpër restorane luksoze, ku për një darkë ekzotike në të cilën gjellërat i përngjajnë veprave të Kandinsky-it, vendasit nga kjo shtresë u japin informata (ashtu si pa të keq) miqve tanë nga UNMIK-u. Përderisa respekti i popullit ndaj zyrtarëve dhe administratorëve të UNMIK-ut pothuajse është tretur fare, ai i kësaj shtrese është shndërruar në admirimin pervers që kanë të kolonizuarit për kolonizatorin. Realiteti politik për ta, është ai i zyrave diplomatike, i politikanëve të huaj e hijerëndë, i demokracive dhe zhvillimit të pandalur në vendet e tyre, si dhe i ushtrive të tyre të fuqishme e krenare, që dëshmohen në intervenimet 'humanitare' ose 'çlirimet' e popujve nga diktaturat. Të llogarisësh në ta, do të thotë të lejosh të jesh nën mëshirën e tyre. Mëshira e tyre është tërësisht e integruar në skizofreninë (e qëllimshme) të llojit Dr.Jekyll dhe Mr.Hyde.

Drejtësia, barazia dhe liria nuk janë interes i yni rreth së cilit kalkulohet, por janë vlera fundamentale shoqërore, dhe si të tilla, të paçmueshme. Përpjekjet për to ushqehen nga vuajtjet prej mungesës së tyre. Nëse regjimi shtypës e posedon trupin tonë, fiziken dhe materialen, ai s'duhet assesi ta posedojë shpirtin e mendjen tonë. Ndryshimi i gjendjes drejt lirisë e mirëqenies fillon kur nis të refuzosh të përshtatesh dhe të mashtrohesh. Se mentaliteti brenda IPVQ-ve është disfatist, e dëshmojnë të vetëdijësuarit brenda tij. Edhe në rastin më të mirë, ata janë në gjendje të refuzojnë vetëm duke u tërhequr, por jo edhe duke u ballafaquar. E pikërisht ballafaqimi është fillimi i zgjidhjes, është rruga e lirisë kah realizimi i saj.

[ABytyqi]

Intervenimi
Shkruar nga Albin Kurti
Saturday, 04 March 2006

Në tri ditët e para të intervenimit të NATO-s kishte gëzim e shpresa, por mandej kishte shumë më tepër terror, frikë e panik. Posaçërisht nëpër qytetet e Kosovës, më parë shihej në televizor një cak i goditur (ndërtesë e shkatërruar) nga bombat e NATO-s, e vetëm pastaj eventualisht shihej edhe në realitet. Qyteteve, përjetimet gjatë bombardimeve të NATO-s më shumë u kujtohen si tmerr sesa si vuajtje, dhembje e sakrificë. E tmerri është tmerr, sepse mbetesh i paprekur fizikisht. Prekja është vetëm psikologjike.

Llogaria ndërkombëtare kishte dalë e gabueshme. Nuk kishte qenë e mjaftueshme që Milosheviqi të bombardohej vetëm për disa ditë. 78 ditë, 2 milionë shqiptarë mbetën nën mëshirën e forcave të tij. Ngase, aeroplanët e NATO-s bombardonin nga lart, madje nga shumë lart, vetëm që të mos kapeshin nga radarët e ushtrisë jugosllave. Nuk kishte trupa tokësore të NATO-s për të ndërhyrë, dhe as plan e përgatitje për to. Bombardimi i NATO-s ishte edhe eksperimentim nëse mund të fitohej lufta vetëm nga ajri dhe me zero viktima. Zero viktima nga radhët e ushtrisë së NATO-s, natyrisht. Sepse çmimi që paguan vendasit, ishte shumë i lartë: masakrat, dhunimet dhe shkatërrimet më të mëdha e më të shumta, ndodhën gjatë asaj kohe të luftës. Në emër të ndaljes së masakrave dhe ndaljes së luftës.

Megjithëse bombardimi i NATO-s ishte ndërmarrje e madhe ndërkombëtare, ajo ishte në diskrepancë të hatashme me premisat. Kësaj, më së shumti i kontribuoi pranimi paraprak i integritetit dhe sovranitetit të Jugosllavisë, të cilin e bënë përfaqësuesit shqiptarë nga Kosova në Konferencën e Rambujesë. Kjo, përfundimisht e ka pamundësuar intervenimin ushtarak ndërkombëtar me mandat politik. Prandaj, u tha se ai ishte vetëm intervenim humanitar, me qëllim që të parandalohet gjenocidi. Për pasojë, tani thonë se nuk kishte gjenocid në Kosovë sepse asisoj do të dilte se NATO ka dështuar, porse me atë rast edhe Kosovës automatikisht do të duhej t'i njihej e pranohej vetëvendosja deri në shkëputje. Rambujeja, me parimet e saj të panegociueshme që afirmonin integritetin territorial dhe sovranitetin e Jugosllavisë, shënon defaktorizimin politik dhe ushtarak të Kosovës. Katër politikanët shqiptarë atje kishin pranuar shtetin që nuk e pranonte as vetë bashkësia ndërkombëtare: Jugosllavinë (e Milosheviqit). Ishte e qartë se paskëtaj vendimet për Kosovën do të merreshin pa Kosovën. As pas shumë dëmeve e humbjeve, katër kalorësit e apokalipsës nuk e tërhoqën nënshkrimin e tyre, ngaqë ishin të preokupuar vetëm dhe vetëm me shpëtimin e tyre vetjak dhe me një çfarëdolloj grimë pushteti, të cilit tashmë po ia ndjenin aromën.

Argumenti për karakterin humanitar të intervenimit ishte veçse racionalizim. Shkaku i një veprimi nuk është e njëjta gjë me arsyetimin për atë veprim. Bombardimi ngjau vetëm pasiqë Milosheviqi nuk e nënshkroi dokumentin e Rambujesë. Përderisa Milosheviqi pranonte marrëveshjet (Dejtoni, marrëveshja Milosheviq-Hollbruk) ai konsiderohej paqebërës. Dokumenti i Rambujesë ishte shumë i pafavorshëm për Kosovën. Milosheviqi nuk e pranoi atë sepse nuk e pranonte aneksin ushtarak të dokumentit, ndërsa me pjesën politike ai s'kishte fare problem. Bombardimet i solli dështimi i Konferencës, jo suksesi i saj. Bombardimet u ndalën kur Milosheviqi e pranoi dokumentin e Rambujesë, me 3 qershor 1999, që më vonë u përfshi edhe në Rezolutën 1244. OKB-ja nuk është pyetur kur ka intervenuar NATO-ja në Kosovë. Shumë thjeshtë: ajo nuk do te pajtohej. Dhe pikërisht misioni i saj, UNMIK-u, u vendos si administrim këtu. Pra, me Milosheviqin gjithsesi ishte bërë kompromis.

Populli, fillimin e intervenimit e pat përjetuar edhe si fillim të drejtësisë morale ndërkombëtare. Mirëpo, kjo mbeti vetëm kaq, pra përfundoi me fillimin. Si pasojë e Rambujesë, me marrëveshjen e Kumanovës dhe Rezolutën 1244, as nuk u dënuan shteti dhe regjimi serb, dhe as nuk u shpagua populli i Kosovës për humbjet dhe vuajtjet. Serbisë iu vulos sovraniteti mbi Kosovën, me kusht që të mos e ushtronte atë përkohësisht. Sot, kthimin policor dhe ushtarak të Serbisë në Kosovë, nuk e pengojnë dokumentet zyrtare dhe legale, ndërkombëtare e vendore. Përkundrazi. E pengon vetëm gatishmëria e popullit të Kosovës për rezistencë dhe kryengritje, i cili ende nuk është thyer për dallim nga politikanët që i 'përfaqësojnë' ata nëpër institucionet e sistemit.

Ndërkohë, intervencionizmi vazhdon. Siguria është militarizuar, parandalimi është doktrina. Krizë konsiderohet vetëm shpërthimi i krizës. Mbajtjen në prag të shpërthimit të krizës, e përjetëson pikërisht menaxhimi militarist i saj. KFOR-i kërkon tolerancë. Tolerancë edhe për jotolerancën e strukturave të Serbisë në Kosovë. Dhe, toleranca kërkohet nga ne pikërisht sepse ne jemi të shtypurit. Kësisoj, madje disi padashje, e pranojnë se kemi arsye që të mos tolerojmë.

[ABytyqi]

Marrëveshja që s’është me Kosovën
Shkruar nga Albin Kurti
Sunday, 26 February 2006

Afat për UNMIK-un. Sa më shpejtë, aq më mirë. Këtë duhet ta kërkojmë dhe për këtë duhet të angazhohemi. Afati për UNMIK-un do të na mundësonte të planifikojmë të ardhmen. Asgjë nuk e ka bllokuar Kosovën sikurse kjo përkohësia e paafatizuar e UNMIK-ut. Momenti kur UNMIK-u do të shkojë prej Kosovës duhet të përputhet me referendumin për popullin e Kosovës. Procesi i shpërbërjes së ish Jugosllavisë nuk ka përfunduar dhe pikërisht vetëvendosja është parimi i drejtë i këtij procesi.

Largimi i UNMIK-ut nga Kosova e nënkupton edhe largimin e KFOR-it. Administrimi civil dhe ushtarak i Kosovës është i pandashëm. Që të dyja janë themeluar dhe funksionojnë në bazë të së njëjtës rezolutë të Këshillit të Sigurimit të OKB-së – Rezolutës 1244. Fundja, nuk mund të shkojë UNMIK-u nga Kosova dhe t’ia dorëzojë pushtetin politik dhe ekonomik vendasve, ndërsa vendin ta ruajnë forcat e KFOR-it. KFOR-i ndodhet në Kosovë sepse UNMIK-u është këtu. KFOR-i krijon ‘ambient të qetë e të sigurt’ për ushtrimin e pushtetit nga ana e UNMIK-ut. Është naive të mendosh se ne do ta kontrollojmë Kosovën e KFOR-i do të na i krijojë kushtet për këtë. Madje, edhe po të mund të bëhej asisoj, një situatë e tillë as që do të ishte në interesin tonë. Çdo popull e çdo vend e ka ushtrinë e vet. Po të mbahej shteti dhe sovraniteti me ushtri të huaj, atëherë në ushtrinë e Francës do të ishin ushtarët gjermanë, kurse në atë të Gjermanisë ushtarët francezë. Mirëpo, jo. Kwshtu nuk ngjan, përkundër marrëdhënieve të shkëlqyera ndërmjet Francës dhe Gjermanisë në vitet e fundit, saqë nisi të mendohej edhe për BE-në me dy shpejtësi, njëra - ajo më e madhja - e integrimit gjermano-francez.

Se KFOR-i nuk është garancë e sigurisë nga planet e Serbisë, brutalisht qartë e kemi parë me rastin e spastrimit etnik të shqiptarëve nga veriu i Kosovës. Vetëm në natën ndërmjet 3 dhe 4 shkurtit të vitit 2000, në veriun e Mitrovicës janë vrarë 11 shqiptarë (6 meshkuj e 5 femra). Më pas, gjatë atij muaji janë dëbuar 1.564 familje shqiptare me gjithsej 11.364 anëtarë. Ploja ngjau në prani të forcave të KFOR-it dhe policisë. Tani në veri kanë mbetur gjithsej edhe afër 4.000 banorë shqiptarë. Zyrtarët serbë nga Kosova e Serbia shumë shpesh deklarojnë se si veriu i Kosovës është një vend multietnik. Ja, pra, se çka mendojnë ata kur flasin për multietnicitetin: vendbanime me shumicë dërrmuese të popullatës serbe, të kontrolluara nga strukturat e Serbisë, dhe me shqiptarët që ose janë pakicë, ose dëbohen e vriten që të bëhen të tillë!

Për më tepër, KFOR-i as që mendon të na mbrojë nga Serbia. Premisën e qenies së tyre këtu më së miri e shpërfaq qëndrimi i tyre i shprehur p.sh. nga zëdhënësi i KFOR-it, Gary Banister Green më 14 gusht 2003: “Nuk ka kërcënim nga jashtë, kërcënimi vjen nga brendia e Kosovës, nga ekstremistët, terroristët dhe kriminaliteti i organizuar. Dhe, ne jemi duke ndërmarrur shumë operacione për të eliminuar një kërcënim të tillë.” Përveçse fare nuk e konsiderojnë Serbinë të rrezikshme, edhe strukturat militariste të Serbisë në Kosovë përherë u toleruan prej tyre.

Në ngjarjet e marsit të vitit 2004, u dëshmua se qetësinë në Kosovë e mbanim ne qytetarët me durimin tonë, e jo KFOR-i dhe UNMIK-u me forcat e veta. Paqja vjen nga liria dhe ndjenja e progresit. Dhe paqja e liria ruhen, mbi të gjitha dhe para së gjithash, nga ushtria vendase. Vetëm ata që banojnë e mendojnë të jetojnë në Kosovë do të jenë të denjë për të qenë ushtarë të saj. Prezenca e NATO-s në Kosovë do të duhej të jetë e rregulluar me një marrëveshje ndërmjet saj dhe Kosovës, e jo sikurse tash KFOR-i në bazë të marrëveshjes së Kumanovës të datës 9 qershor të vitit 1999, të bërë me ushtrinë famëkeqe jugosllave.

[ABytyqi]

Monopolizimi me njerëz të parashikueshëm
Shkruar nga Albin Kurti
Sunday, 11 December 2005

Diplomacia fluturuese e eviton fuqinë e formës: politikanët nga Prishtina dhe Beogradi nuk takohen drejtpërsëdrejti. Njëkohësisht, përkundër mundësive gjithnjë e më të mëdha që ofron teknologjia për komunikim, komunikimin do ta bëjnë përmes një korrieri që quhet Marti Ahtisar. Kësisoj, para syve të publikut ngjan prapaskena. Jo rastësisht. Shumë zhurmë e reagime kishte atëbotë pas takimin të mbajtur në Vjenë me 14 tetor 2005 ndërmjet Ibrahim Rugovës e Nexhat Dacit me Zoran Zhivkoviqin dhe Nebojsha Çoviqin. Andaj, s'duan t'ju përsëritet ajo.

Tash, në vend të kryesuesve të partive dhe institucioneve, po takohen ministrat. Këto takime do të ishin vetëm uvertyrë e negociatave sikur të mos bëhej fjalë për ministrat e pushtetit lokal dhe të kulturës. Lutfi Haziri, për çështjen e decentralizimit, për çështje lokale të Kosovës, e bëri partner Zoran Lonçarin, pra Serbinë. Njësoj, Astrit Haraqija për çështje të trashëgimisë kulturore në Kosovë, e bëri partner Dragan Kojadinoviqin, pra sërish Serbinë. Pse pikësisht këta dy ministra? Shumë thjeshtë: Kosova duhet të ndahet në emër të decentralizimit, dhe Kosova duhet të copëtohet në emër të mbrojtjes së trashëgimisë kulturore serbe, pa qenë ajo serbe fare. Shkëmbimet Haraqija-Kojadinoviq dhe Haziri-Lonçar janë më të rëndësishme sesa kjo 'diplomacia fluturuese', dhe madje më të rëndësishme edhe se vetë negociatat për statusin e Kosovës. (Kjo 'e rëndësishme' do të thotë 'e dëmshme', natyrisht.)

Fillimi i negociatave e pamundëson një përfundim të tyre: pavarësinë dhe sovranitetin për Kosovën. Pas fillimit të negociatave çështje më nuk është ajo e pavarësisë së Kosovës nga Serbia, por e pavarësisë së serbëve nga Kosova. Kjo, nëpërmjet decentralizimit. Dhe, pas nisjes së negociatave, nuk do të diskutohet për autonominë në shtet (Kosovën në Serbi), por për shtetin në autonomi (serbët në Kosovë). Kjo tjetra, nëpërmjet eksterritorialitetit të kishave e manastireve.

Ende pa filluar negociatat, pavarësinë e bënë 'pavarësi e kushtëzuar', ndërsa sovranitetin e bënë 'sovranitet i kufizuar'. Sulmi u drejtua për zbutjen e qëndrimit të Prishtinës: Kosova shtet i pavarur e sovran. Dhe kurrsesi as për sqarimin e qëndrimit të Beogradit: më shumë se autonomi më pak se pavarësi për Kosovën. Për ata që shohin dhe duan të kuptojnë s'ka se si të jetë më e qartë se kah shpien procesi aktual zyrtar. Këtij procesi i nevojiten liderë vendas të fuqishëm pikërisht ngase duhet të shtypen masat popullore, vullneti dhe interesi i tyre. Andaj, synimi kryesor i 'diplomacisë fluturuese' është monopolizimi i çështjes së statusit në katër-pesë veta në Prishtinë dhe po aq në Beograd. Në fakt, këta katër-pesë veta monopolizohen: bëhen tërësisht të kontrollueshëm ngase plotësisht të parashikueshëm. Kësisoj, çështja më jetike për popullin trajtohet në mënyrën që popullin e bën spektator.

Askush s'do t'i pranonte negociatat me Serbinë në vitin 1999 ose 2000. Ndërkaq tash politikanët po shtyhen që të hyjnë nëpër grupe punuese për t'ia punuar popullit. Këto gjashtë vjet ishin vite dinamike për shndërrimin e sundimit të huaj në nënshtrim vendas. Nënshtrim duke të thyer dhe nënshtrim duke të lodhur. Jo të gjithë janë thyer e lodhur. Dhe shumë të tjerëve po ju del e do iu del gjumi.

Për çdo vit politikanët e Kosovës na thonë se vitin e ardhshëm Kosova do të bëhet e pavarur. Ata japin këso premtimesh ngaqë llogarisin në harresën tonë. T'i luftosh këta politikanë dhe ta luftosh harresën është e njëjta gjë. Politikanët e negociatave për shtëpinë e lirinë tonë, tashmë janë shkëputur nga populli edhe nëse kishin qenë ndonjëherë me të. Ata janë të huaj për popullin. Ashtu edhe duhet të trajtohen.

[ABytyqi]

Negociatat kundër vetëvendosjes
Shkruar nga Albin Kurti
Sunday, 20 November 2005
Vetëvendosja është liria kolektive pa të cilën s'mund të ketë liri individuale. Vetëvendosja nuk është vetëm liria për të zgjedhur për fatin tonë por dhe liria për t'u zhvilluar. Ndonëse realizimi i saj nuk është garanci për përparim, sigurisht se është parakusht për të. Aktualisht ne jemi të privuar nga shansi dhe mundësia për përparim. Trendet politike, sociale dhe ekonomike janë përgjithësisht negative. Jemi sorollatur pas 'standardeve para statusit', ndërkohë që standardi i jetesës së qytetarit veç sa ka degraduar. Asgjë e çuditshme: kur s'ke liri, ngadalë por sigurt, mbetesh edhe pa bukë. Shumë më e rëndësishme është që njerëzit të kenë vend pune dhe ushqim të bollshëm sesa të kenë të drejtë vote. Aq më tepër që kur voton në Kosovë më parë dhe më tepër legjitimon sistemin politik sesa që zgjedh gjë. Kuvendi i Kosovës është kurthuar në betejën e partive politike që nuk janë kauza por aranzhmane, që kanë liderë të fortë sepse janë të dobëta, që s'kanë as vizion e as ideologji, dhe që kryesisht përbëhen prej njerëzve, etja për privilegje dhe luks e të cilëve është neurozë narcistike. Këta politikanë, deputetë e ministra, thonë se gjithsesi do të ketë pavarësi, ngaqë s'kanë kurrfarë strategjie për variantet tjera që po na përgatiten e ku këta kanë hyrë. Një pjesë e mirë e popullit disi u beson këtyre, sepse nuk do që ta besojë poshtërimin dhe fyerjen që po i bëhet. Pluralizmi politik pa shtet tëndin nuk u tregua as konstruktiv e as produktiv. Ai veç sa krijoi iluzionin e normalitetit. Zaten, edhe Milosheviqi i lejonte partitë politike.

Ende s'e kemi as qeverinë që e meritojmë. Sepse, ende se kemi llojin e qeverisjes që na takon. Politikanët e Kosovës në fakt i përgjigjen UNMIK-ut, ndërsa UNMIK-u i përgjigjet New York-ut. Edhe serbët e Kosovës janë në pozitë të palakmueshme: liderët e tyre i përgjigjen Beogradit. UNMIK-u s'është demokratik në vetvete: është piramidë autoritare politike ku urdhrat vijnë nga lart poshtë dhe pa kurrfarë demokracie të brendshme në vendimmarrje. UNMIK-u s'është demokratik në Kosovë: çdo gjë vendore i është subordinuar UNMIK-ut, dhe ky subordinim është kodifikuar dhe normuar me Rezolutën 1244 dhe Kornizën Kushtetuese. Në emër të ndërtimit të demokracisë sundohemi në mënyrë jodemokratike. Dhe, evitohet fakti se pikërisht vetëvendosja është akti inaugurues dhe themeltar i demokracisë. I çfarëdo demokracie. I secilit lloj të saj. Në anën tjetër, vetëvendosja i afirmon qytetarët si burim sovraniteti. Edhe kjo në Kosovë mungon. Paralelisht, vetëvendosja është parimi i procesit të papërfunduar të shpërbërjes së ish-Jugosllavisë, parim ky që padrejtësisht iu mohua Kosovës. Pa vetëvendosje për Kosovën, s'mund të shpallet i dështuar projekti i Milosheviqit dhe s'mund të fillojë procesi i denazifikimit dhe i demokratizimit të vërtetë të Serbisë. Realizimi i vetëvendosjes është minimumi i kompensimit moral për padrejtësinë shekullore dhe humbjet e dëmet që na janë shkaktuar.

Rrjedhimisht, vetëvendosja për Kosovën duhet të jetë e dyfishtë: vetëvendosje e jashtme në raport me Unionin SMZ, dhe vetëvendosje e brendshme në raport me UNMIK-un.

Kosova, tash për tash, s'është e mundur të jetë e përfaqësuar. Fundja, edhe më e rëndësishme është: në çka e për çka është përfaqësimi? I gjithë investimi aktual është që të jemi sa më të përfaqësuar NË negociata me Serbinë. I gjithë investimi aktual është që të jemi sa më të përfaqësuar PËR kompromis. Politikanët e Kosovës thonë se s'do të ketë negociata me Serbinë por me bashkësinë ndërkombëtare, dhe se ato nuk do të jenë për statusin e Kosovës. Flasin për këto dy gjëra, andaj gënjejnë vetëm dyfish.

Negociatat janë negociata me Serbinë për Kosovën. Ato janë koncept dhe projekt politik në kundërshtim të plotë me vetëvendosjen e popullit të Kosovës. Procesi negociues që po përgatitet është shpërfillje e vullnetit të popullit, është përbuzje dhe denigrim i tij.

Negociatat kanë kuptim vetëm kur zhvillohen ndërmjet palëve të barabarta. Kosova nuk është shtet sikur Serbia, dhe nuk ka qeveri reale sikur Serbia, por ka një qeveri fiktive. Qeveria e Kosovës është e privuar nga përmbajtja e vërtetë në mënyrë të dyfishtë: nuk i ka ministritë esenciale (të mbrojtjes, punëve të brendshme dhe të jashtme, drejtësisë, informatave) dhe secila ministri ekzistuese s'ka kompetenca të plota (p.sh. Et'hem Çeku, ministri i energjetikës, nuk e kontrollon aspak as KEK-un dhe as Trepçën, të cilat janë ndërmarrje shoqërore e publike në duart e AKM-së). Nuk mund të negociojë Kosova me Serbinë sepse s'janë zhbërë strukturat e Serbisë në Kosovë. Kosova, pra, përveçse me UNMIK-un mbi kokë e ka edhe Serbinë në qafë. Këto negociata ndërmjet Kosovës dhe Serbisë nuk po parashihen edhe për Kosovën edhe për Serbinë, por vetëm për Kosovën. Me Serbinë u dashka të negociojmë për vendin tonë, shtëpinë tonë, lirinë tonë! Kosovës realisht nuk i mungon statusi, por popullit të saj i mungon liria. E i burgosuri nuk negocion. Negociatat gjithsesi shpiejnë në kompromis sepse e nënkuptojnë gatishmërinë për të.

Serbia jo vetëm që s'u pendua për krimet që kreu por kurrfarë drejtësie për viktimat nuk u zbatua. Për më tepër, Serbia do që sërish ta rimarrë Kosovën, mirëpo duke e copëtuar atë paraprakisht nëpërmjet decentralizimit. Serbia, madje në rastin më të mirë, po na e ofron atë që na e pat marrë: autonominë! E vetmja Serbi me të cilën mund të negociohet është ajo e cila e pranon vetëvendosjen për Kosovën. Me Serbinë sigurisht se kemi shumëçka të negociojmë, por vetëm atëherë kur të jemi të lirë dhe të bëhemi të barabartë. Vetëm vetëvendosja siguron kushtet për marrëdhënie të mira ndërmjet shqiptarëve dhe serbëve në Kosovë. Tetëdhjetë për qind të të burgosurve politikë në ish-Jugosllavi në vitet e '80-ta ishin shqiptarë, sepse populli shqiptar kishte më së paku liri nga të gjithë popujt e tjerë në Jugosllavi dhe, sepse Kosova nuk ishte republikë sikurse njësitë e tjera që më pas u bënë shtete. Përkundër kësaj, marrëdhëniet shqiptaroserbe arritën kulmin e vet pozitiv pas autonomisë së brishtë të vitit 1974, ngase atëherë Kosova ishte më së largu nga kontrolli i Beogradit. Dhe, marrëdhëniet shënuan degradimin më të madh gjatë kohës së Milosheviqit, kur Kosova jo vetëm që ishte tërësisht nën sundimin e forcave të tij, por edhe terrorizohej prej tyre. Marrëdhëniet më të mira, e të papara deri më tash, do të jenë pikërisht kur të realizohet vetëvendosja e jashtme. Marrëdhëniet shqiptaro-serbe në Kosovë maten me distancën e Kosovës prej Beogradit. Lëvizja VETËVENDOSJE! Fillimisht ka për synim që totalizimin e regjimit të UNMIK-ut ta zëvendësojë me polarizim. Po ndërtohet një ndarje e re, jo nëpër parti politike, por në regjim të padrejtë në njërën anë dhe në popull që kërkon të drejta e drejtësi, liri e barazi, në anën tjetër. Kjo ndarje e re është e domosdoshme për dialektikë të vërtetë, për problematizim të duhur ngase fundamental. Edhe neve, sikurse çdo populli, na duhen toka dhe buka. E për këto, na duhet vetëvendosja, na duhet realizimi i vetes.

[ABytyqi]

Për lirinë
Shkruar nga Albin Kurti
Wednesday, 01 June 2005

”Merr guximin të bëhesh i mençur dhe nisu.”
- Emin M. Musliu,
dëshmor i UÇK-së


Demokracia në Kosovë fillon e mbaron me ditën e zgjedhjeve. Ajo është si një fëmijë që lindet i vdekur.

Demokracia lind në ato kuti votimi, por ato kuti votimi njëkohësisht janë varri i saj. Vetëm në dukje të parë. Në të vërtetë, në një sistem politik e institucional sikur yni, që mohon vullnetin e popullit dhe nuk ia mbron atij interesat, kur voton ke legjitimuar; kur s'voton ke zgjedhur. Sepse nuk je nënshtruar, sepse nuk je përshtatur. Në këso zgjedhjesh nuk ke zgjedhur. Zgjedhjet e këtilla janë mburojë për UNMIK-un dhe iluzion për qytetarët, ndërsa për politikanët vendas janë tendere për privatizimin e institucioneve.

Administrimi ndërkombëtar që nuk ia njeh të drejtën për vetëvendosje dhe ia mohon atë popullit në territorin që e qeveris, paraqet administrim kolonial. Qeverisja e tillë është represive. Institucionet vendase, mbi këtë bazë dhe në këtë kuadër, janë zgjatje e sundimit shtypës dhe dominimit të tij.

Njohja e vullnetit të popullit - e drejta e vetëvendosjes - është akt themeltar dhe inaugurues demokratik dhe kushti i demokracisë. Në demokraci janë të mbrujtura vullneti (i shumicës) dhe Tjetri.

Neve na nevojitet vetëvendosje e jashtme në raport me Serbinë dhe vetëvendosje e brendshme në raport me UNMIK-un. Sepse Serbia nominalisht e ka sovranitetin mbi Kosovën; sepse mungesa e lirisë dhe demokracisë në Kosovë janë strukturuar dhe institucionalizuar.

Liria në Kosovë është çështje, sepse nuk e kemi, sepse mungon. Gjendja në Kosovë nuk është zgjedhje jona, por është rezultat i pamundësisë për të zgjedhur. Njeriu mbase mund të jetë i pasigurt se në çfarë mase zgjedhja e tij ishte njëmend e tija, por këtu në Kosovë ne jemi të sigurt se nuk po zgjedhim për jetesën tonë dhe të ardhmen tonë. Zgjedhja i paraprin vendimit. Meqenëse ne nuk zgjedhim, s'jemi gjë tjetër përveçse objekt të vendimeve të pushtetit të huaj.

Vetëvendosja paraqet vendimin tonë për vendin tonë dhe fatin e vetes sonë. Liria kolektive konsiston në të drejtën për vetëvendosje. E drejta për vetëvendosje është emri i lirisë kolektive, i lirisë për të gjithë. Neve na duhet kjo patjetër. Që të kemi shtetin tonë të pavarur dhe sovran. Që të kemi shoqëri në të cilën barazia dhe drejtësia janë vlera themelore. Për ta fituar të drejtën për vetëvendosje, duhet të fillojmë të vendosim vetë; duhet të fillojmë të sjellim vendime. Mu për shkak se nuk ekziston asnjë e drejtë, e cila është më e politizuar sesa e drejta për vetëvendosje, ne duhet të angazhohemi maksimalisht për të. Politikisht dhe jopolitikisht.

Ne s'jemi fajtorë për mungesën e lirisë në të kaluarën, por jemi e do të jemi përgjegjës për vazhdimësinë e mungesës së saj në të ardhmen. Jemi përgjegjës edhe për ata që ende s'kanë lindur. Ne po i sakrifikojmë ata duke mos sakrifikuar vetë; ne po i rrezikojmë ata nesër duke mos rrezikuar vetë sot.

Çështja e lirisë nuk mund të shtyhet, nuk mund të vonohet. Vetë qenia njerëzore ka të bëjë me lirinë që ne s'e kemi. Durimi është degradues. S'ka nevojë të krijohen njerëz të rinj. Njerëzit e kanë lirinë nevojë të tyre. Liria s'vjen nga jashtë; liria s'instalohet. Ajo është në njerëzit dhe mes tyre.

Mund të jenë të diskutueshme përkufizimet për lirinë dhe demokracinë, por mungesa e tyre në Kosovë është e padiskutueshme. Deri kur do të na mungojnë ato? Deri sa të mungojmë ne. Nuk na ka braktisur neve liria. Ne duhet të pushojmë së braktisuri atë.

Liria na ka munguar ngaherë. Duhet të jemi të gatshëm për të renë. Çka? Për atë që do të vie ngase duhet ta sjellim. Rruga e lirisë është rrugë drejt lirisë. Si? Përpara radikalisht. Dhe, radikalisht përpara. Pse? Liria dhe barazia për të gjithë janë fitorja.

[ABytyqi]

Platforma sekrete e përshtatjes
Shkruar nga Albin Kurti
Sunday, 29 January 2006

Dy deputetë të Kuvendit të Kosovës na e dërguan tekstin e Platformës për pushtetin lokal në Kosovë, e që paraqet platformën e ekipit negociator të Kosovës. Pra, njerëzit nga Kuvendi i Kosovës nuk janë aq të pashpresë me kusht që ta tradhëtojnë sistemin. Në mbititull të këtij dokumenti figuron togfjalëshi hollivudian ‘sekret zyrtar’. Tri javë më parë, Serbia e pat bërë publike pjesën kryesore të platformës së saj. Ajo hapur angazhohet për atë çfarë edhe deklaron. Ndërkaq, negociatorët kosovarë e mbajnë fshehur platformën e tyre meqë njëmend kanë shumë arsye që ta mbajnë sekrete përmbajtjen skandaloze të saj. Pa kurrfarë rezistence këta politikanë negociator pranuan që të shkojnë në Vjenë dhe atje të diskutojnë me Serbinë për decentralizimin e Kosovës. Tash ata përpiluan tekstin për decentralizimin e Kosovës i cili do t’i paraqitet Serbisë si ofertë!

Përgjatë tërë këtij teksti flitet për ‘pakicat’. Së pari, nuk mund të flitet për pakica në kuptimin legal e juridik – që nga Konferenca e Rambujesë e këndej në Kosovë ka vetëm bashkësi nacionale, jo shumicë dhe minoritete; nuk mund të flitet për shumicë e pakicë as në kuptimin demokratik – Kosova sundohet nga pakica e njerëzve administratorë të regjimit antidemokratik të UNMIK-ut; mund të flitet për pakica vetëm në kuptimin demografik, madje edhe kjo me pak saktësi ngase që nga viti 1981 nuk ka regjistrim të popullatës në Kosovë, ndonëse më shumë se gjysma e tyre kanë lindur pas këtij viti. Dhe së dyti, përderisa Kosova nuk ka sovranitet të vetin, vendosja e pakicave në të njëjtin grup dhe përkundruall shqiptarëve të Kosovës, është shumë e gabueshme dhe e dëmshme politikisht – dihet se përveç udhëheqësve serbë të Kosovës të cilët në fakt përfaqësojnë Beogradin, përfaqësuesit e turqve, ashkalinjve, egjiptasve, romëve dhe boshnjakëve hapur janë për shtetin e pavarur dhe sovran të Kosovës.

Serbia, si përherë, e konsideron dhe e trajton Kosovën ekskluzivisht si territor, gjë që ka për pasojë militarizimin e serbëve të Kosovës. Këtë pikëvështrim ndaj Kosovës të reduktuar në territorin e saj, e bën edhe ky dokument, i cili në kapitullin e tij të dytë flet për Organizimin Territorial Komunal. Përputhja parimore e këtij dokumenti me Platformën e ekipit negociator të Unionit Serbi-Mal i Zi është e hatashme. Ajo vijon edhe nëpër detale. Ja dy fjali si dy shembuj: ‘Do të krijohet një numër shtesë edhe i komunave shumetnike me një shumicë lokale të komuniteteve pakicë.’, dhe në kapitullin e katërt, aty kur flitet për miratimin e një mori ligjesh thuhet se këto ‘do të miratohen vetëm duke përfshirë shumicën e Anëtarëve të Kuvendit nga komunitetet pakicë.’ Krejtësisht njësoj, siç parashihet në Platformën serbe, është i konceptuar edhe përfaqësimi: ai është tërësisht i bazuar etnikisht. Mu ashtu siç po kërkon Serbia, komunat e reja do të jenë fuqiplote. Përveç kompetencave në arsim, shëndetësi, shërbime sociale dhe publike, polici dhe drejtësi, ato do të mund të bëjnë edhe lëshimin e lejeve për ndërtim dhe zhvillimin e tokës, riemërimin e rrugicave, rrugëve dhe vendeve tjera publike, si dhe do të kenë autonominë buxhetore.

Prej fillimit të misionit të tij UNMIK-u në Kosovë në vazhdimësi ka diskriminuar pakicat joserbe. Këtë e vazhdon edhe ky dokument sekret, në të cilin mënyra e shkrimit është mjaft dinake. Në emër të përfshirjes, bëhet veçimi dhe theksimi. Ja, sërish, dy fjali si dy shembuj për këtë: ‘Organizimi i ardhshëm territorial i Kosovës, vëmendje të veçantë do t’i kushtojë interesave të veçanta të komuniteteve pakicë duke përfshirë komunitetin serb...’, dhe tjetra: ‘Komunat urbane (qytete), duke përfshirë edhe Mitrovicën mund të organizohen edhe në njësi nën-komunale.’

Këtij dokumenti nuk i mungon as bizariteti që sajohet me broçkulla prej fjalive të tipit -‘Reforma e pushtetit lokal, pos tjerash, do të ndihmojë procesin e integrimit të Kosovës në Bashkimin Evropian’. Decentralizimi që e çintegron përfundimisht Kosovën edhe ashtu aspak të integruar, po e ndihmoka integrimin e saj në BE! Nuk bëhet kurrfarë integrimi me zgjidhje administrative dhe burokratike, e me lëshim pe para apetiteve të Serbisë, por me zhvillim ekonomik e shoqëror, me perspektivë për progres. E këto që të gjitha mungojnë në Kosovë. Ngase mungon liria e popullit, vetëvendosja e tij; mungon sistemi politik e institucional që mbron interesat e popullit dhe respekton vullnetin e tij.

[ABytyqi]

Që të mos përsëritemi
Shkruar nga Albin Kurti
Sunday, 18 December 2005

Teza dominuese politike në vitet e'90-ta në Kosovë, ishte se ndërkombëtarizimi i çështjes së Kosovës e sjell zgjidhjen e problemit të Kosovës. Çështja e Kosovës njëmend u ndërkombëtarizua, por problemi nuk u zgjidh. Ndërkombëtarizimi ishte maksimal. Kosova, një vend i vogël në Evropë, fitoi adresë planetare: Këshillin e Sigurimit të OKB-së. Këshilli i Sigurimit qenësisht nuk ndodhet në planetin Tokë, ngase atij i nevojitet një pikëvështrim kozmik mbi planetin. Prej andej s'vërehet dot Kosova. Dhe, atëherë kur ajo disi bëhet e dukshme, kjo ngjan vetëm kur vendoset në kuadër me krizat e tjera në Tibet e Tajvan, në Kurdistan e Çeçeni. Prej nga i gjithë ai besim kolektiv se ndërkombëtarizimi sjell zgjidhjen e problemit?! Dy faktorë kryesor ndikuan. I pari: nën kushtet e shtypjes së egër të Serbisë, çdo gjë tjetër, e që do të thotë çdo gjë jashtë Serbisë, mendohej si tërësisht e kundërt me atë që përjetohej brenda. Kjo shkaktoi që faktorëve të ndryshëm ndërkombëtar t'i atribuoheshin edhe vlera morale të cilat ata realisht nuk i kishin. Dhe, e dyta: mbi valën e madhe kombëtare e shoqërore në Kosovë të ngritur në fund të '80-tave dhe në fillim të '90-tave nisi të surfojë një elitë e stërkequr kosovare. Ajo elitë që eglediset ende si politikë dhe mendësi, nuk bënte veprime por jipte deklarata. Rezistenca e mënyrës së saj niste me dorëheqje dhe përfundonte me tërheqje. Kurrsesi nuk bënte organizim për çlirim por vetëm thirrje për durim. Ne ishim viktima, por edhe investohej që të mbeteshim të tillë përgjithmonë! Për pasojë, një popull i tërë u ndodh në kurthin e mbijetesës, i preokupuar nëse duket mjaftueshëm i përvuajtur për ta shpëtuar të tjerët. Po,vetëm për ta shpëtuar. Qëllimi u degjenerua sepse njeriu u degradua: ai nuk donte të fitonte, ai donte vetëm të shpëtonte. Vitet e përuljes dhe të tmerrit, nga shtypja bënë nënshtrimin. Paradoksalisht, edhe dhuna u zvogëlua ngase frika përhapej gjithnjë e më shumë, gjithnjë e më thellë. Njerëzit përshtateshin, dhe inkurajoheshin ta natyralizojnë përshtatjen e tyre, ta përbrendësojnë dominimin, të gjejnë paqe me vete nën kushtet e robërisë. Kjo pllakosje po u ngjante të gjithëve, por jo edhe secilit. Pasi që Kosova, me kërkesën e Milosheviqit u ndalua edhe si temë në Dejton, u bë e qartë se konfrontimi me forcat e Serbisë nuk është evituar por është spostuar. Njerëzit filluan të mendojnë si njerëz: të mendojnë për ballafaqimin dhe çlirimin. Nisi edhe lufta, që nuk zgjati shumë ngaqë u ndal. U bë kompromisi në Rambuje i cili sërish na ktheu në terrenin e mirënjohur të rëndësisë së ndërkombëtarizimit. Dikur thuhej se nuk mund t'ia nisim ne vetë andaj duhet ta ndërkombëtarizojmë çështjen, e më pastaj Rambujeja arsyetohej duke thënë se njëmend e nisëm vetë ne por s'mund ta mbarojmë dot vetë. Regresi drejt kthimit ku tashmë kishim qenë po ngjante. Edhe sot jemi duke e jetuar përsëritjen e historisë. Durimi, pritja dhe shpëtimi janë përsëri karakteri i një kolektiviteti. Jo revolta drejt rebelimit. Jo ballafaqimi drejt fitores. Mbi të gjitha, thonë politikanët, janë marrëdhëniet tona me faktorët ndërkombëtar. Pra, jo vullneti e interesat tona. Andaj, nuk është çudi që bëhet tregti me neve, dhe tash së fundi, përmes këtyre negociatave, na cysin që edhe ne të bëjmë tregti me veten tonë. Mu në këtë pikë ngjan intervenimi i Lëvizjes VETËVENDOSJE! Jo ta negociojmë veten, por ta realizojmë veten. Mirëpo, nuk duhet të shpëtojmë më. Mjaft kemi shpëtuar. Tash duhet të fitojmë. E për këtë, duhet të luftojmë, jo të ankohemi; të justifikojmë, jo të shfajësohemi. Neve na duhet ndryshim radikal dhe fundamental: bllokim i trendeve aktuale të negociatave që shpiejnë në kompromis me Serbinë për Kosovën dhe në copëtimin e saj nëpërmjet decentralizimit. Ky edhe është kuptimi i thënies së Bertold Brehtit për revolucionin si frenim. Frenim ndaj theqafjes, natyrisht. Në diktaturë, e vërteta është radikale. Të tillë duhet të jemi ne: Radikalë. Për reforma do të mjaftonte shmagia nga drejtimi. Reformat janë të kota në Kosovë, sepse shtypja është sistematike dhe sistemike.

Ndërkombëtarizimi është i mirëseardhur, por ai duhet të ngjajë si pasojë e angazhimit tonë për liri dhe assesi të jetë qëllim i yni. Një ndërkombëtarizim i tillë do të ngjante po ashtu mbi të tjera baza. Jo të atilla që ngërthen Rezoluta 1244: shpërfilljen e vullnetit të popullit dhe pranimin e integritetit territorial dhe sovranitetit të Jugosllavisë, tash të Unionit Serbi-Mal i Zi. Problemi i Kosovës duhet bërë ashtu siç është: autokton dhe njerëzor. E këtë mund ta bëjnë vetëm njerëzit autokton.

Sistemi i sofistikuar i padrejtësisë e ka bërë edhe të vërtetën të pabesueshme, ka bërë që ajo të duket si një teori konspiracioni. Për të bërë lëvizje tash është edhe më vështirë sesa përpara ndonëse me më pak rrezik. Ama duhet hequr drojen njerëzve. Kjo patjetër do të ngjajë në lëvizje e sipër, pasi që njeriu frikohet kur është i vetëm, i paorganizuar, i paqartë politikisht. Këto shkaqe pandalshëm po treten. Njëmend, ata që kanë interes nga sistemi vështirë se përmirësohen. Por, ata që s'kanë levërdi të posaçme nga mirëmbajtja e sistemit, ata i bashkohen popullit. Varet nga puna jonë sa shpejt ata vien te populli dhe ndihmojnë që ky të bëhet vetja.

Nuk ka revolucion pa rilindje, dhe s'ka rilindje pa besim në forcat vetjake. Natyrisht që kjo rilindje është popullore. Kurrsesi elitiste.