Totalitarizmi

[korçar]

Totalitarizmi, nazist apo stalinist, duhet te dallohen nga format e tjera te regjimeve autoritare- sipas Hannah Arendt. Ky i fundit nuk eshte vetem nje diktature, dhespotizem apo tirani; logjika e tij eshte- le te themi ka pas qene!- thelbesisht e re. Ajo qe mund ta permbledhe, eshte: "Gjithçka eshte e mundshme".


Duke qene se Shqiperia ka pas qene viktima e nje diktature 45-vjeçare, le te perpiqemi, brenda te mundshmes, te spikatim shkaqet e kesaj te fundit... dhe te diskutojme mbi mundesine e nje radhitjeje te "Hoxhizmit" ne rangun e diktaturave me te "perkryera" (stalinizmi, nazizmi); apo ne te kunderten nqf se mund ta quajme nje klonim te njeres prej atyreve me lart...!

[Cupke_pe_Korce]

Gjynah qe s'ja paskemi nxjerre tabanin kesaj temes, se c'eshtje me aktuale mua s'me kane zene syte.

Dicka me shume rreth Hannah Arendt dhe "Origjinat e Totalitarizmit"

Hannah Arendt (1906-1975) u lind dhe edukua ne Gjermani. Ne moshen 22-vjecare, pasi mbron doktoraten ne Universitetin e Heidelberg-ut, Arendt hyn ne rredhet e aktivisteve politike. Pas ardhjes ne fuqi te Hitlerit, ajo angazhohet ne publikimin e viktimave te Nazizmit, si dhe fillon kerkimet ne lidhje me propaganden anti-semitike, per te cilen ajo arrestohet nga Gestapo. Pasi lirohet nga burgu, Arendt emigron ne Paris, dhe me pas ne Shtetet e Bashkuara duke u vendosur ne New York. Rreth nje dekate mbas mberritjes ne New York, Arendt publikon "Origjinat e Totalitarizmit," nje liber qe do te konsolidonte reputacionin e saj si filozofe politike.

"Ideollogjia e Terrorit: Nje Forme e re Qeverisje" eshte nje pjese nga kapitujt e fundit te "Origjinave e Totalitarizmit." Ne pjesen e pare te ketij libri, Arendt pershkruan historine e anti-semitizmit modern, pasi ngritja e totalitarizmit ne Gjermani, ne pjesen me te madhe, u bazua ne besimin e Hitlerit se rraca Ariane ishte biologjikisht dhe moralisht me e evoluar se rracat e tjera. Arendt tregon sesi rregjimet totalitare e marrin pushtetin nga propagandimi i ideve, apo ideollogjive, te tilla si nje rrace eshte inferiore ndaj nje tjetre. Me tu pranuar kjo premise--argumenton ajo--persekutimi ndaj racave te tjera jo vetem qe behet i lejuar por edhe inkurajohet.

Arendt pershkruan ideollogjine e Gjermanise fashiste dhe ate te Rusise komuniste, duke demonstruar menyren sesi pranimi i nje ideollogje perben gurin themelor te pushtetit te rregjimeve totalitare. Ne rastin e Gjermanise, rracizmi coi ne nje teori qe disa raca jane inferiore ndaj te tjerave, dhe per kete duhet te shkaterrohen per hir te njerezimit. Ajo tregon sesi kjo ideollogji eshte pjelle e nje keqkuptimi te teorise te Darvinit--Mbijetesa e me te Pershtatshmeve. Ne rastin e Rusise komuniste, totalitarizmi u bazua ne teorine "shkencore" te formuluar nga Karl Marks (evolucioni eshte historia) qe insistonte ne luften e klasave, dhe ne nevojen per nje klase ne progres, gje qe si rrjeshim sillte dhe shkaterrimin e klasave jo-progresive.

Sipas Arendt, Nazistet dhe Komunistet i perdoren keto ligje te natyres si nje justifikim per terrorin dhe aktet e tyre brutale. Ne te gjitha format e qeverisjes--thote ajo--ligjet thone ate qe ne nuk duhet te bejme, ndersa ne rregjimet totalitare, ligjet thone ate qe ne duhet te bejme. Ne interpretimin e totalitarizmit, ligjet behen ligje te levizjes--ato pershkruajne nje proces te vazhdueshem zhvillimi dhe ndryshimi. Sipas Arendt, koncepti i terrorit shkon pertej frikes: ai eshte vete esenca, pa te cilen shteti totalitar do te rrezohej. Nese ne disa lloj qeverisjesh terrori perdoret per te kontrolluar opoziten, ne rregjimet totalitare terrori kontrollon gjithcka. Ai [terrori] behet total kur nuk varet me nga gjithe opozitat, dhe mbreteron mbi gjithcka kur askush nuk e pengon me.


Ku jane keta studentet e shkencave politike xhanem? Po keta "veteranet" qe paten "kenaqesine" te jetojne ne lulezimin e diktatures, nuk kane ndermend te na kallzojne ndonje gje me vlere...neve...brezit te ri? (pa ngjyra partiake kuptohet!)

[FLORIRI]

ky shkrimi i kesaJ goces qenka i goditur ne shume pika por per mua shkak per problemin ne fjale,eshte bere gjithmone lufta per pushtet e cila ka bere te domosdoshme te vihet ne plan te pare shumica pasi perben fuqi dhe te con drejt fitores ,besoj se u kuptuam.Persa i perket asaj qe keto linden si keqkuptime te teorise te darwinit per mua nuk eshte e vertete pasi teoria e darwinit eshte vete nje keqkuptim dhe nuk ke se si ta keqkuptosh,pra shkurtimisht teoria e tij me teper u perdor per te hedhur hi syve te mases qe i marrin gjerat gjthnji sikur u thohen.
ky ishte mendimi im,nuk po nxitohem ti vej kapak por po pres te lexoj edhe pergjigje te tjera.teme e bukur dhe qe i pershtatet pikerisht ktij vendi ne forum.

[kalemi]

Edhe ngjajne
Per shembull hitlerianet e vegjel i betonin besnikeri deri ne vdekje fyrherit ashtu si benin femijet shqiptare cdo mengjes para shkollave "ne lufte per ceshtjen e Partise dhe shokut Enver gjithmone gati"
Hitleri dogji parlamentin kurse Enveri hodhi bombe ne ambasaden kineze e nxirrte grupe armiqsore.


Por edhe s'ngjajne
Se Hitleri e vrau qenin e tij para se te vdiste kurse Sillua eshte marshalla.
Partia naziste eshte jashte ligjit kurse ajo komuniste eshte brenda ligjit.

[Cupke_pe_Korce]

Kalemi, miresevjen ne diskutim!

Patjeter qe ka disa perjashtime. Korrigjome nese gaboj por, komunizem ishte dhe ish-jugosllavia por nuk ishte e rrethuar me tre sere telash me gjemba. Jugosllavet ishin te lire te shkonin ku te donin. Ja pse ne mendjet e shume veteve, Titoja ishte diplomat i madh (kot nuk e rrespektuan miq dhe armiq kur vdiq!)

Megjithekete, per ato sisteme qe zbatuan me fanatizem ideollogjine Marksiste, thelbi mbetet i njejte--terrori si mjet per te sunduar supreme. Kam bindjen se Enverizmi ben pjese ne kete te fundit.

Pyetja ime eshte: Si mundi Enverizmi ta realizoje kete gje? C'metoda u perdoren per te terrorizuar masat? Dhe ajo qe me duhet mua me e rendesishme..., a ishte Enverizmi i bindur se gjithcka eshte e mundur? Thone qe komunizmi ne shqiperi vrau inteligjencen. A nuk eshte kjo nje evidence qe deshmon se Enverizmi i friksohej ideollogjise sipas te ciles gjithcka eshte e mundur? Enverizmi konsiderohet si nje nga diktaturat me te egra te europes lindore. C'fare e beri ate te tille? Jane keta faktore ideollogjike apo historike/shoqerore?

[kalemi]

Tung.
Kjo teme eshte kapur gabim. Filozofikisht mund te gjykohet vetem ideologjia dhe kjo duhet bere. Praktika komuniste e zbatuar ne Shqiperi ndryshon shume nga imazhi qe mundohej te mbillej. Ana praktike dhe krahasimi i atij regjimi me regjime te tjera te atij lloji mund te shqyrtohen vetem duke pasur njohje te thella politike dhe vec ne ate plan mund te shqyrtohet.
Hoxha nuk krahasohet dot me Titon se kur Hoxha hante dhite e Galigatit, Titoja mbante prane vetes ne mal te birin e Curcillit, kur Hoxha modifikonte fotografite me Stalinin Titoja shkonte e kurohej ne Amerike e kur ne nuk dinim sa perqindje ar kishte kromi qe eksportonim Zastava prodhonte modele te destinuara per tu shitur ne California.
Shume nga "manovrat" qe ka kryer regjimi totalitar i asaj kohe te lene pershtypjen se kane qene reflektim dhe kryekeput te varura nga kushte atmosferike te pergjithshme. Jam i bindur qe ngjarjet politike ne shqiperi te kesaj periudhe heret a vone kane per tu bere pjese kapitujsh neper tekste shkollore universitare te shkencave politike. Keshtu si e keni shtruar kete bisede nuk i takon shume filozofeve aq sa i takon historianeve.

[Cupke_pe_Korce]

Kalemi--

Me ke kuptuar drejt! Pikerisht kete desha te shtjellojme: diferencat ideollogjike. Por te mos harrojme se eshte ideollogjia ajo qe vihet ne praktike. Me nje fjale, ishte Enverizmi nje "klonim" i ideollogjise Marksiste/diktatures Staliniste apo i perdori keto thjesht si maska dhe aplikoi nje ideollogji krejt te re? Nese po, qysh e realizoi?

Ngjarjet politike te kesaj periudhe ne shqiperi nuk i perkasin kesaj disipline, keshtu qe, po i menjanojme.

me te mira,

[korçar]

Po ben gati nje vit e ca qe e kam postuar kete shkrim dhe nuk dha shume rezultate si teme. Nejse... po dua te them se te flas tani eshte krejt ndryshe (besoj) nga çdo kisha folur ka nje vit.

Cupke une po ja filloj duke parashtruar disa pyetje pa i hyre themelisht historise por aspektit ideollogjik dhe mbi te gjitha filozofik.

Kush perfiton nga totalitarizmi, pra kush eshte perfaqesuesi i totalitarizmit?

"Gjithçka eshte e mundshme..." Eshte kjo ideologjia e perfaqesuesve ("totalizatoret!!!"), apo e te "totalizatuarve"?
Dhe a nuk eshte totalitarizmi rrjedhoje e bindjes (nga ana e kujt?) se jo gjithçka eshte e mundur? Pra a nuk eshte maska "gjithçka eshte mundur" fshehese e fytyres se vertete se "jo gjithçka eshte e mundur"? A nuk veprohet gjoja gjithçka eshte e mundur? A nuk denon formula "gjithçka eshte e mundur" mospranimin e pushtetit te kufizuar njerezor?

[Norça.li]

Totalitarizmi, nazist apo stalinist, duhet te dallohen nga format e tjera te regjimeve autoritare- sipas Hannah Arendt. Ky i fundit nuk eshte vetem nje diktature, dhespotizem apo tirani; logjika e tij eshte- le te themi ka pas qene!- thelbesisht e re. Ajo qe mund ta permbledhe, eshte: "Gjithçka eshte e mundshme".


Duke qene se Shqiperia ka pas qene viktima e nje diktature 45-vjeçare, le te perpiqemi, brenda te mundshmes, te spikatim shkaqet e kesaj te fundit... dhe te diskutojme mbi mundesine e nje radhitjeje te "Hoxhizmit" ne rangun e diktaturave me te "perkryera" (stalinizmi, nazizmi); apo ne te kunderten nqf se mund ta quajme nje klonim te njeres prej atyreve me lart...!

Totalitarizmi nuk eshte vetemse ai komunist.
Ne realitet, totalitarizmi komunist ka qene totalitarizem politik. Pra, nuk eshte se eshte mposhtur ideologjia komuniste, me mire te them ideja komuniste, sic e kane merak ca gazetaruce e "mendimtare", por eshte mposhtur totalitarizmi politik.
Ne te vertete kemi (pasur) tri totalitarizma:
1. Totalitarizmi politik ("komunizmi"...nen thonjeza meqe s'ka pasur kurre komunizem te vertete)
2. Totalitarizmi ekonomik ("demokracia"... nen thonjeza, sepse nuk ka demokraci por ka kapitalizem...) dhe
3. Totalitarizmi religjioz (i te gjithe religjioneve...e jo ashtu sic ua ka endja dikujt...)
"Komunizmi" dhe "demokracia" ne realitet jane shnderruar ne ideologji te forta, ashtuqe nga pikeveshtrimi i njeres tjetra ka vetemse veti te keqia.
Sidoqofte, neve shqiptaret, ne realitet, kemi kaluar prej nje katastrofe (komunizmit) ne katastrofen tjeter (duke e zgjedhur kapitalizmin me te vrazhdte, rrezikshem - neoliberalizmin).
Sic tregon dhe renditja me lart, pas totalitarizmit politik (komunizmit) radhen e ka totalitarizmi ekonomik - kapitalizmi.
I fundit do te permbyset totalitarizmi religjioz, megjithese ky eshte fare pak i rrezikshem me kete te dytin.

Perndryshe, demokracia, komunizmi, fashizmi jane ide hyjnore, rrjedhimisht simotra/sivellezer... Edhe ketu, sipas renditjes, kemi pervojen a moshen e tyre: demokracia (motra me e vjeter) eshte manifestuar me shume, megjithse ende nuk eshte pjekur...keta dy (vellezerit) me te rinj kane akoma kohe te piqen...

*