Kur’ani dhe Menaxhmenti

[Hardware]

Kur’ani dhe Menaxhmenti

“Lexo, me emrin e Zotit tënd, i cili krijoi (cdo gjë).” (Kur’an, 96:1)
Jo rastësishtë këtë shkrim do ta filloj pikërishtë me këtë ajet Kur’anor, i cili njëherit është edhe ajeti i parë i Kur’anit i zbritur në tokë. Gjithsesi në këtë ajet Kur’anor ka urtësi te mëdha mirëpo këtë ajet e karakterizon edhe ajo se është ajeti i parë i zbritur dhe si i tillë na motivon apo na orienton drejt leximit, mësimit, studimit. Pra, në ajetin e parë Zoti na drejtohet me fjalën lexo, mëso, studio mirëpo ajo cka nuk duhet harruar është edhe pjesa e dytë e këtij ajeti ku Zoti thotë: “...me emrin e Zotit tënd, i cili krijoi (cdo gjë).” pra, leximi dhe studimi yt duhet gjithsesi të jetë në emrin e Zotit tënd i cili të krijoi.
Mbase do të thuash po pse studimi im duhet të jetë në emër të Zotit?, duhet të jetë kështu për shkakun që Zoti i cili të krijoi ty, i krijoi edhe të gjitha tjerat, apo thënë ndryshe Ai e krijoi edhe atë që ti e studion.
Duke pas parasysh që ky ajet nuk është temë kryesore e këtij shkrimi do vazhdojm me temen që është Kur’ani dhe Menaxhmenti apo lidhshmeria mes ajeteve Kur’anore dhe Shkencës së Menaxhmentit.
Duke pas parasysh se Menaxhimi si shkencë është relativishtë një shkencë e re “...ajo ka marrë zhvillim sidomos në këtë shekull...” , kurse Kur’ani është i zbritur rreth 1400 vite më parë është për të qudit lidhshmeria e tyre. Edhe për menaxhimin po shkrujka Kur’ani? PO, dhe nëse vetëm pak te duket e pabesueshme atëherë kthehemi në ajetin me të cilin e filluam këtë shkrim “...i cili krijoi.(cdo gjë)”. Ai(Zoti) e krijoi edhe këtë dhe s’është për tu çudit kur shofim se Kur’ani flet për menaxhimin shumë kohë para se ne të njihemi me këtë shkencë, madje madje jep edhe definicionin e saj, të gjitha këto do ti shofim ma tutje në këtë shkrim, mirpo si mund të arrijmë t’i mësojmë këto gjithsesi duke e kujtuar dhe kuptuar fjalën e parë në Kur’an “Lexo...” pra, me lexim.

Ç’është Menaxhimi?
Ky term ka definicione të shumta, të cilat përshkruajnë funksionet e tij.
F.Luthanas dhe R.Hodgetts japin këtë definicion: “Menaxhimi është procesi i përcaktimit të objektivave dhe e koordinimit të përpjekjeve të punonjësve për t’i arritur ato”
Dhe kështu nga të gjitha definicionet që kemi për menaxhimin arrijmë në një përfundim se menaxhimi është: “arritja e rezultateve nëpërmjet njerëzve tjerë”

Ndërsa Kur’ani thotë: : …“Ne kemi dalluar disa në shkallë më të lartë se të tjerët, që të shfrytëzojnë njëri-tjetrin për shërbime…” (43:32)

Pra, mund të shofim se ky ajet Kur’anor përfshin apo përmbledh tërë filozofinë e menaxhmentit modern. Në këtë ajet shofim të qartë krijimin e hierarkisë së nevojshme dhe ndarjen e përgjegjësisë. Ngirtjen në hierarki të personave qe jo vetëm dinë se cka duhet bërë por e dinë edhe se si duhet bërë.
Kështu ajo cka e definon menaxhmentin apo ajo cka mund ta quajmë koncept të menaxhmentit modern, në fakt ishte e cekur në Kur’an para më shumë se 1400 viteve.

Për tu praktikuar ky koncept duhen edhe shumë elemente tjerë disa prej te cilave do t’i përmendim dhe do të shofim se si Kur’ani i cek edhe këto elemente ne mënyrë të qartë.



1. Puna Ekipore dhe Konsultimi : Menaxhmenti modern ka kuptuar rëndësinë e madhe që ka puna ekipore dhe marrja e vendimeve brenda ndërmarrjes me konsulltim të ndërsjellë. Madje madje pothuajse të gjitha ndërmarrjet edhe në kushtet e tyre të konkursit për pranimin e punonjësve të rinj pervec tjerash kërkojn që kadidati potencial për pozita të caktuara në ndërmarrje të ketë aftësi të punojë në ekip.
Kjo sigurisht se u bë më aktuale kur stili Japonez i menaxhmentit dëshmoi se ishte me efektivi në botë. E dihet se këtë stil e karakterizon puna ekipore dhe konsultimi në ndërmarrjen e përbashkët.
Kjo teknik e menaxhmentit shihet si një teknik e re dhe shum efektive. Mirpo në fakt Kur’ani flet shumë kohë më parë për këtë qështje si p.sh. ajeti: ”...e konsultohu me ta në të gjitha cështjet, e kur të vendosësh mbështetu në All-llahun...”.(3:159). Në këtë ajet shofim rëndësin e konsultimit para marrjes së vendimeve
”...konsultohu me ta në të gjitha cështjet...” (3:159)
Po ashtu edhe në ajete tjera përmendet puna ekipore dhe konsultimi, vlen të cekim edhe ajetin tjeter ku thuhet:
”...dhe ata që konsulltohen mes vete për punë të përbashkëta...”(42:38).
Pse është e rëndësishme puna ekipore dhe marrja e vendimeve në grup?
Në praktikë vendimet më të rëndësishme merren në grup, kështu bordet udhëheqëse marrin vendime për të ardhmen e kompanisë, produktet e reja që do të prezantohen etj.
Rëndësia e saj është se:
“Informacioni në grup është më i madh sesa informacioni që zotëron një individ i vetëm, prania e më shumë anëtarëve presupozon gjenerimin e një numri më të madh alternativash, ekzistenca e specialistëve të ndryshëm në përbërje të grupit do të thotë shkëmbim eksperience dhe trajtim i problemit në disa këndvështrime, gjë që nuk e realizon dot një njeri i vetëm, shkalla e pranueshmërisë së një vendimi të marrë në grup është më e madhe, sipas studimeve rezulton se grupet janë më të gatshëm për të marrë përsipër riskun, e kundërta e asaj që ekziston si opinion.”

2. Mundësia e barabartë: Procesi menaxherial është i varun nga shumë elemente dhe parime prej të cilave rëndësi të veqant ka edhe parimi i mundësisë së barabartë apo të njejtë. Është shumë e rëndësishme që të gjithë anëtarët e ndërmarrjes të kenë mundësi të njejtë për të punuar, kontribuar dhe shpërblyer për sukseset e tyre.
Kur’ani në këtë kontekst thotë: …“ O njerëz Ne ju krijuam juve prej një mashkulli dhe një femre dhe ju ndamë juve në popuj dhe fise kështu që të njiheni mes vete. Pa dyshim më i nderuar nga ju në shikim të All-llahut është ai i cili është më i drejtë prej juve...” (49:13). Ndërsa Pejgamberi a.s. duke spjeguar këtë ajet thotë: Në dritën e këtij ajeti Kur’anor asnjë Arab nuk është më i ngritur mbi një jo-Arab dhe asnjë jo-Arab nuk ka ndonjë përparësi ndaj një Arabi. As i ziu nuk është mbi të bardhin apo i bardhi mbi të ziun.
Në konceptin menaxherial do të kuptohej se për të patur të drejtë për: pozitë, shperblim, përfitim etj. etj., do të ishte se të gjithë ata që kanë kualifikimin, përvojën dhe kushtet tjera të njejta do të duhej të kishin mundësi të njejtë për ti arritur ato.

3. Respektimi dhe bindja e atyre që kanë autoritet mbi ty: Gjithsesi bindja dhe respektimi ndaj autoritetit është një parim kyc apo nevojë primare për të marrë punë nga të tjerët. Ata të cilët marrin punë të caktuar duhet tu binden atyre prej të cilëve marrin punë dhe përgjegjësi të caktuar. Duke punuar kështu përmes njerëzve lind edhe nevoja për t’iu bind urdhërave të atyre përmes së cilëve merr punë, në k’ëtë rast menaxherit.
Kur’ani thotë: “Bindju Zotit dhe të Dërguarit të tij, dhe ndaj atyre me autoritet ndaj teje” (4:59)
Ajeti ngrit lart bindshmërinë ndaj personit me autoritet. Kjo nxit vullnetin shpirtëror ndaj bindjes. E dihet se pa vullnetin shpirtëror të punonjësve krijimi i qfardo hierarkie do të jetë i dështuar dhe nuk do të shërbejë për asnjë qëllim.




4. Motivimi: Motivimi është një term që përdoret për një tërësi elementesh të tillë si dëshirat, nevojat, shtytjet, kërkesat etj. Motivimi ka të bëjë me mënyrën se si shtytjet, aspiratat, nxitjet dhe nevojat e qenieve njerëzore drejtojnë, kontrollojnë apo shpjegojnë sjelljen njerëzore.
Menaxheri motivon vartësit e tij, duke kryer një veprim i cili kënaq nevojat apo dëshirat e tyre dhe kështu i nxit ata të veprojnë në mënyrën që ai dëshiron.

Kur’ani thotë: “Ti (Muhamed a.s.) ishe i butë ndaj atyre, ngase All-llahu të dhuroi mëshirë, e sikur të ishe i vrazhdë e zemërfortë, ata do shkapërderdheshin prej teje, andaj ti falju atyre dhe kërko ndjesë për ta, e konsultohu me ta në të gjitha çështjet, e kur të vendosësh, atëherë mbështetu në All-llahun, se All-llahu i do ata që i mbështeten (Ali-Imran 3:159).
Në këtë ajet vërejmë dy gjëra: e para është sjellja me butësi dhe keqardhje ndaj tyre, kurse e dyta është afrimi me ta duke i konsultuar dhe duke i lejuar dhe shtyrë që të marrin pjesë apo të participojnë në marrjen e vendimeve me rëndësi.
Elemente këto të cilat kanë rol të madh në motivimin e vartësve dhe procesin menaxherial.

Këto ishin shkurtimisht vetëm disa nga lidhshmërit e shumta të Kur’anit me shkencën e menaxhimit.
Faleminderit për kohën dhe vëmendjen, All-llahu ju shpërbleftë.


Literatura:
Kur'ani - perkthim me komentim M.Sherif Ahmeti
Manaxhimi - Prof.Dr. Shyqyri Llaci
Bussiness - R.Hodgets, F.Luthanas
The naked manager - R.Heller
Modern Business Administration - R. Appleby




Astrit Ratkoceri
(autori është absolvent në Fakultetin e Ekonomisë
Departamenti Menaxhment dhe Informatikë
Universiteti AAB-Riinvest)