Ndikimi i diskriminimit gjinor tek femijet.

[AJSBERG]

Kapitulli 1

1. C kuptojme me perkatesi gjinore.
2. Rolet gjinore. Formesimi i tyre qysh ne femijeri.
3. Diskriminimi gjinor ne familje.
4. Dhuna ne familje rezultat i diskriminimit gjinor.

Kapitulli 2

1. Ndikimi negativ i diskriminimit gjinor tek femijet.
2. Pasojat e dhunes brenda familjes ne edukimin e femijeve.
3. Pabarazia gjinore brenda familjes i kushton edukimit te mbare shoqerise.




1 C kuptojme me perkatesi gjinore.

Ne jeten e perditshme fjala gjini i referohet ndryshimeve te organevegjenitale dhe ndryshime te tjera te lidhura me to. Por ndryshe nga ky kuptim perkatesi gjinore do te thote pritshmeri e shoqerise per rolet qe duhet te marre burri dhe gruaja. Perkatesia gjinore ndryshon nga koha ne kohe dhe ne vende te ndryshme. Ajo percakton cilesite mashkullore dhe femerore qe duhet te kete burri dhe gruaja, percakton modelet e sjelljes, rolet dhe pergjegjesite e tyre.
Shoqeria gjykon nese burrat dhe grate jane mashkullore dhe femerore apo jo. Formimi i ketyre cilesive imponohet qe ne vitet e para te lindjes se njeriut. Nga kjo dallohen dy lloje kuptimesh per seksin ne qeniet njerezore. Seks natyror dhe seks shoqeror. De sipas feministeve keto lidhen shume pak me njeri tjetrin. Femrat mund te lindin femije dhe kjo detyre eshte vetem e femrave, por detyrat e tjera riprodhuese si kujdesja per femijen nuk eshte detyre qe smund te kryhet dhe nga burrat. Caktimi i ketyre detyrave vetem per femrat shikohet si padrejtesi nga feministet dhe si e imponuar nga shoqeria. Fakt i cili nuk ka shume lidhje me trupin e femrave pasi nuk ka dicka ne te qe tregon se kjo pune kryhet vetem prej tyre dhe jo nga burrat. Por ato nuk vene re nese ka tek mashkulli ndonje pjese qe tregon se duhet te beje ato detyra. Feministet shprehen: Nese nje grua mund te gatuaje, po keshtu mundet edhe nje burre, sepse nje grua nuk gatuan me mitren e saj.
Ato shprehen se natyra e grave dhe burrave vjen si pasoje e procesit te gjinizimit qe ushtohet qe ne vitet e para te femijerise. Djemte inkurajohen te jene te ashper e te hedhur, kurse femrave u thuhet te jene te matura e me mendjen tek shtepia.
Fakti se rolet dhe pergjegjesite e meshkujve dhe femrave kane ndryshuar kohe pas kohe do te thote se keto nuk jane informacione gjenetike pra te varura nga biologjia e trupit te femres a mashkullit. Po keshtu edhe statusi me inferior i grave eshte pasoje e shoqerise e kultures qe ve norma te padrejta per femrat. Sipas ketyre normave vajzat duhet te vishen ndryshe nga djemte. Ato duhet et jene te buta dhe te bindura, ndera djemte te forte dhe me vetebesim. Edhe rolet duhet te jene te ndryshme. Burrat duhet te jene kreu i shtepise, pronare dhe menaxhues te pasurise, aktive ne politike, fe, biznes dhe profesione me te specializuara. Kurse grate duhet te kujdesen per femijet, per gatimin dhe punet e shtepise. Detyra keto qe nuk i lene grate te merren me gjera te rendesishme e me vlere.
Keto norma jane krijuar dhe pranuar nga shoqeria dhe ajo denon kedo qe del jashte ketyre normave. Nje rast i tille ishte ai i tre grave te cilat punonin ne nje fabrike dhe duke pare shoket e tyre qe shkonin per kafe ne nje lokal, ato vendosen te hyjne atje per te pire dicka.

[AJSBERG]

Mirepo ky veprim konsiderohej si pune vetem e burrave. Ata filluan vardisjen nen mendimin se perderisa ato jane te gatshme te futen ne lokal atehere duhet te jene te gatshme edhe per kenaqesi seksuale. Pra ato nuk zbatuan normat dhe u konsideruan te perdala. Grate te ofenduara tejmase moren vendimin te kryenin vetevrasje. Dy gra e cuan ne fund vendimin qe moren.
Por shoqeria u ka caktuar edhe burrave norma te cileve nuk u lejohet te dalin prej tyre. U eshte caktuar te merren me profesion me vlere, te kene me shume pushtet vendimmarres, te zoterojne prona, etj. Dhe shoqeria nese i kap jashte ketyre normave i konsideron te pavlere dhe te paafte. Si rasti i nje burri qe mbetet i papune. Dhune kjo tipike vetem ndaj burrave qe mund te ushtrohet dhe nga anetaret e familjes si gruaja apo femijet.

[AJSBERG]

2. Rolet gjinore formesimi i tyre qysh ne femijeri.

U pa se dallimet gjinore krijohen nga shoqeria si norma socio-kulturore per femrat dhe meshkujt. Dhe keto jane ne ndryshim me kalimin e kohes, ne vende te ndryshme dhe grupe te ndryshme kulturore. Pra te gjitha keto jane fakte qe tregojne se perkatesia gjinore mbeshtetet tek kultura dhe shoqeria dhe nuk eshte e natyrshme. Fakt tjeter per kete eshte dhe formimi i roleve gjnore qe ne femijeri. Femijet lindin meshkuj apo femra, por per tu bere burra e gra ndikon shoqeria, familja, kultura. Qe ne femijeri ata marrin tipare te dallueshme nga njeri tjetri, sjellje te ndryshme dhe aktivitete te pershtatshme per gjinine e tyre. Femijet i brendesojne keto role qe ne moshe te hershme. Familja me edukimin e saj eshte nje nder faktoret kryesore per transmetimin e ketyre roleve nga njeri brez ne tjetrin. Femijet socializohen me keto role derisa i brendesojne. Qysh kur lind nje femije prinderit e presin ne kete bote me bindje stereotipike. Prinderit ndikojne me sjelljen e tyre, me trajtimin qe i bejne femijeve dhe me komunikimin e tyre qe ti transmetoje femijeve perkatesine e tyre gjinore. Prinderit luajne me vajzat lojra qe nuk kerkojne force fizike , kurse djemte luajne lojra qe duan koordinim veprimesh, sforcim fizik. Ata duhet te luftojne dhe te dalin gjithmone fitimtare. Prinderit i trajtojne ndryshe vajzat duke u thene se jane te bukura dhe te embla. Ndersa djemte trajtohen si krijesa aktive, te forta dhe me te gjalla. Ata u thone djemve se jane shume te forte dhe te medhenj. Nga keto trajtime qe merr femija, ai krijon nje perceptim te vete si mashkull ne rastin e djemve dhe si femer ne rastin e vajzave.
Qe ne moshe te vogel ata marrin lodra te llojeve te ndryshme nga prinderit. Djemve u blihen pistoleta, makina, top, bicikleta, kurse vajzave kukulla qe te kujdesen per to. Keshtu djemte nxiten qe ne ate moshe te merren me profesione, nderkohe qe vajzat nxiten te behen shtepiake dhe te merren me gatim, pastrim, pazar, etj.
Pra te gjitha keto forma sjelljesh te pervetesuara nga femijet erdhen si pasoje e edukimit dhe jo te bilogjise se tyre. Pasi * Ne trupin e nje vajze nuk ka asgje qe ta ndaloje te veshe pantallona te shkurtra apo tu ngjitet pemeve dhe ti hype bicikletes, nderkohe qe nuk ka asgje ne trupin e nje djali qe ta ndaloje te luaje me kukulla, te kujdeset per motrat e vellezerit me te vegjel apo qe te ndihmoje ne gatim dhe pastrimin e shtepise.* -citon Kamla Bahsin.
Pas nje fare kohe femijet u ekspozohen ndarjeve gjinore te aktiviteteve. Djemte marrin pune si nderrimi i gomes se makines, pune te vogla mirembajtese, ndersa vajzave u jepen punet shtepiake, qe ajo te pergatitet per memesine. Me keto ndarje punesh prinderit brumosin interesa dhe prirje te ndryshme tek vajzat dhe djemte.

[AJSBERG]

Ashtu sic ndikojne lodrat per zhvillimin e dimensiomeve te femijeve dhe interesave te tyre ndikojne edhe te tjera gjera. Ne rolet gjinore ndikon edhe gjuha e folur. Femijet duke mesuar te flasin u ekspozohen edhe disa mesazheve te dallueshme gjinore. Si psh per tiu referuar qenieve njerezore perdoren terma mashkullore duke e bere gjinine femerore nje perjashtim. Edhe neper shkolla vihen ne dukje personazhe mashkullore. Neper libra, si autoret e veprave letrare, apo heronjte e leximeve, njerez te rendesishem te historise jane ne shumicen e rasteve meshkuj.
Vajzat perfshihen ne lojra jo konkurruese ndersa djemte ne lojra si futbolli, basketbolli, volejbolli, etj, qe jane shume konkurruese.
Te gjitha keto jane dallime gjinore qe krijohen nga shoqeria.

[AJSBERG]

Ajo synon te krijoje femra dhe meshkuj me karakteristika te vecanta. Vajzat psh synon ti beje krijesa emocionale, trupore, subjektive, private. Kurse nje mashkull eshte trunor, me kulture, me arsye te forte, objektiv dhe racional, persona publik. Duke qene se mendja eshte superiore mbi trupin, arsyeja dominon emocionet, kultura rregullon natyren, atehere meshkujt konsiderohen me superiore se femrat. Ata jane njerez te veprimit, me kulture dhe racional, pra shume me superiore.

[arbereshi_niko]

Por ka edhe vajza qe konkurrojne ne shtang, futboll, boks, e ne ç'do sfere sportive tamam si djemte, ndersa ne formimin e djemve "trunore",he he, vajzat jane te vetformuara nga truri, te shkretet ne qe na duhet te formohemi...

[AJSBERG]

Por ka edhe vajza qe konkurrojne ne shtang, futboll, boks, e ne ç'do sfere sportive tamam si djemte, ndersa ne formimin e djemve "trunore",he he, vajzat jane te vetformuara nga truri, te shkretet ne qe na duhet te formohemi...

Veteformimi i femrave qendron tek intuita e tyre, dhe jane me te zgjuara per ca shejtanlliqe qe mashkulli nuk i ve re fare. Edhe femrat jane aq te shkreta sa te formohen qe te behen njerez.

[AJSBERG]

3. Diskriminimi gjinor ne familje.

Edhe ne shekullin XXI femrat po hyjne si viktima te diskriminimit. Bashke me keto edhe femrat shqiptare. Duket qarte se kanuni vazhdon te ndikoje ne mentalitetin social te popullit shqiptar. Kjo duhet pranuar. Ku ka shtypes ka edhe te shtypur. Dhe shtypja e mashkullit shqiptar sikur eshte shtuar edhe ca me renien e sistemeve totalitare dhe me ardhjen e demokracise. Eshte e vertetese femrat sot dalin lirisht neper kafene, punojne dhe kontribuojne ne dege te zhvilluara ekonomike, pijne cigare, ngasin makinen dhe dalin xhiro. Por keto fakte nuk mjaftojne per tu qetesuar. Sepse neser nje baba i ndershem do te vrase vajzen e tij ne lule te rinise se mungoi nje nate ne shtepi, se ka nje te dashur. Bashkeshorti do te vrase gruan e tij se dyshon mos e tradheton. Se shume vende te thella do ta trajtojne nje femer, vajzen e tyre si kontrate fejese, mall doganor qe mund te importohet apo eksportohet. Dhe nuk ka nevoje qe keto ti ndodhin perdite nje femre. Fakti qe egziston rreziku ti ndodhi nese e ngrijne bishtin, nese luajne mendsh, mjafton. Eshte nje kercenim latent qe nenshtron dhe poshteron njelloj sikurt kjo dhune te ushtrohej perdite.
Statusi i mashkullit eshte shume dominant si ne familje dhe ne shoqeri. Kurse gruaja konsiderohet si prone eksluzive e burrit. Dhe nga kjo konsiderate asaj i lindin detyra specifike ne familje qe ngjasojne me ato te skllavit ne koherat e lashta. Dhe ceshte me e keqja punet e gruas ne shtepi nuk njihen si kontribut ne familje, sepse nuk bien ne sy. Megjithe faktin qe izolimi vetem tek keto pune eshte diskriminim, keto pune si gatimi, pastrimi, ushqyerja me gji e femijes, kujdesja per femijen, te gjitha punet shtepiake nuk llogariten fare si pune.
Kjo mund te vije edhe nga supozimet e meshkujve te cilet pretendojne se femrat nga natyrajane te atilla qe duhe te kryejne vetem punet e shtepise dhe te rrisin femijet, si dhe duhet te jene vetem burim ngrohtesiebrenda familjes, ndonese grate kane edhe kompetenca te tjera, te cilat zakonisht injorohen nga burrat e tyre.
Megjithese gruaja i ben te gjitha keto keto, ajo nenvleftesohet nga meshkujt dhe perseri duhet te jete e varurekonomikisht nga mashkulli. Gruaja konsiderohet si dicka shtepiake qe duhet mbajtur dhe cdo gje qe ka nevoje, si ushqimin, veshmbathjen, te mbajturen ne shtepi, duhet tia lypi mashkullit per ti siguruar.
Keto mendime patriarkale behen gjithmone burim diskriminimi. Nderi i femrave te familjes eshte pike delikate e krenarise se meshkujve shqiptare. Nga kjo lind nje e drejte e pa shkruar per te qelluar me shpulle edhe ne mes te rruges gruan, te dashuren, apo edhe motren pa asnje gje te keqe. Sikur ato te mos lendoheshin fare nga kjo shtypje qe i behet. Po edhe me keq po ti trajtojne, femrat perseri nuk gjejne mbeshtetje per ankimet e tyre. C mbeshtetje mund te presesh nga nje salle gjyqi plot me meshkuj, qe thone me vete sa mire qe ju be. Dhe ne vend qe ta ndihmojne e lene nen meshiren e zemerimit dhe mizorise se bashkeshortit dhunues. Keshtu nga nje diskriminim gjinor ne sallen e gjyqit, ceshtja transformohet ne permasa te reja, ne dhune akoma me te rende fizike e psikologjike ne familje, ne diskriminim akoma me te thelle ne familje.
Shqiptareve u duket e cuditshme se ne Londer burri vuan burgimin nese perdhunon gruan e vet. Sigurish eshte gabim te barazvleresohet perdhunimi i gruas me perdhunimin e nje femre qe se njeh. Por termi perdhunim me shume eshte perdorur vetem per faktin se perdoret dhuna dhe jo se ka dicka te ngjashme me perdhunimin e nje te panjohure. Sepse sic ka te drejten e saj legjitime femra per te kerkuar nka mashkulli kenaqesi seksuale, po keshtu edhe mashkulli ka te drejten e tij dhe gruja e tij e ka per detyre paresore te jete e dorezueshme. Prandaj ne kete rast denohet vec xhesti ''dhune'', ''poshterim'', dhe jo xhesti '' kerkim i kenaqesise seksuale prej gruas tende''. Ky ligj i cuditshem ka bere qe te ulen shume rastet e dhunes ne familjet e Britanise se Madhe.
Pervec ketyre ne shoqerine tone ka edhe shume keqkuptime dogmatike te cilat rrisin diskriminimin gjinor. Shume persona kritikojne veshjet e zberthyera, te hapura e te holla, grimimin e fytyres, fundin e shkurter etj. Dhe nga kjo meshkujve i ngjan sikur femrat e konsiderojne vetveten thjesht si objekt seksualisht i perdorshem. Dhe meqe askush nuk mund te te vleresoje me mire sesa cmund te vleresosh veten, edhe meshkujt priren ti trajtojne femrat dhe ti konsiderojne thjesht si seks i dobet, si miter me funksione biologjike. Natyrisht asnje mashkulli nuk i vete ne mendje se fundin e shkurter, grimimin e fytyres, veshjet e holla dhe provokuese femrat mund ti veshin sepse te gjitha shoqet e moshes se tyre i veshin,ose mund ti veshin thjesht per tu ndjere e bukur, apo per te joshur vardises serioze po per te njejtin qellim sic vishnin stergjyshet tona namazbekun para shume vjetesh.
Megjithate keto keqkuptime mjafton per te perforcuar diskriminimin dhe kontrollin ndaj femrave te familjes. Ne keto familje femrat nuk kane vec pronesine fizike te gjenitaleve te tyre. Por pronesia e vertete, pronesia sociale eshte e meshkujve te familjes. Babai nuk lejon vajzen te ushtroje lirisht seksualitetin e saj sipas deshires edhe pse ajo i ka kaluar 18 vjec. Kjo pronesi hipotekohet nga babai ose vellai i saj, xhaxhai etj, per tek burri kur ajo martohet. Por deri atehere babai ose vellai i saj nuk duhet te marrin vesh gje qe ajo ka te dashur.
Keto ideologjira e kane bere gjithmone femren ti nenshtrohet dominimit mashkullor. Burri e do nusen qe te jete e bindur, tia degjoje gjithmone fjalen, te mos kete patur ndonje tjeter me perpara, te jete thjesht nene femijesh dhe asgje me shume, te linde patjeter djale e jo vajze. Por keto ideologjira patriarkale nuk jane arsyet e vetme pse femrat kane nje status me te ulet ne familje. Arsimimi jo i mjaftueshem i femrave, apo ambicjet shume te uleta te tyre bejne qe ato te mbeten te varura ekonomikisht prej burrit. Ne zona te thella shume baballar nuk duan te cojne ne shkolle vajzat e tyre se dihet si jane bere femrat e shkolles thone ata. Shume vajza ku ta gjejne te lajne xhamat e ndonje lokali apo te punojne pastruese ne ndonje zyre dhe shkolla i duket humbje kohe. Ky mentalitet dhe keto pretendime femijesh nuk ka se ku te te cojne tjeter vecse ne skllaveri. Te gjtha keto duke u bere te zakonshme fillojne te miratohen nga shoqeria dhe grate gradualisht izolohen drejt okupimeve shtepiake, edhe pse sot jane me te drejta te barabarta .

[AJSBERG]

4. Dhuna ne familje rezultat i diskriminimit gjinor.
DDhuna ne familje shihet nga nje pjese e mire e popullsise si nje gje normale e cila eshte pjese e jetes se perditshme. Por vetem ata qe e provojne ne kurriz te tyre e kuptojne ne kurriz te saj. Keta e dine se cbudallallek eshte shprehja kush te rreh te do. Nuk ka cicerone e orator qe ta argumentoje miredashjen kur dhunuesi zbraz gjithe zemerimin e tij ne grushta, shqelma dhe goditje me cfare ti kape dora. Ketu jo miredashje qe nuk ka, por nuk ka as mendje te shendetshme e gjykim normal. Ka vec nje vetedije te semure ten je superioriteti iluzor. Realisht gruaja mund te jete ajo qe profesionalisht dhe intelektualisht mund t ejete me e afte se burri. Ne kete rast nese ky mendon se eshte me superior se ajo vetem per faktin se eshte mashkull, atehere veshtire te besohet se eshte burre i vertete, por eshte thjesht nje burracak qe i shkrepet ne koke t engreje dore kunder nje krijese shume here me te vlefshme dhe me te dobishme se ai, por qe eshte femer.
Per fat te keq burracak te tille ka kudo. Mentaliteti i tyre patriarchal dhe paragjykimi gjinor qe ata kane I ben te besojne se kane te drejte te ushtrojne dhunen. Viktime eshte e gjithe familja. Gruaja e dhunuar demtohet psikologjikisht, vetevlersimi ulet deri ne pike te fundit.
Vete familja perkufizohet nga sociologet si grup individesh I lidhur nga gjaku ose nga martesa, qe jetojne bashke, bashkepunojne ekonomikisht dhe ndajne pergjegjesite per te rritur femijet e perbashket. Familja eshte gjithashtu nje grupim privat individesh, marredheniet dhe sjelljet e te cileve jane te padukshme per te tjeret, nje organizim social konpleks qe konsiston ne shumellojshmeri rolesh dhe statusesh. Dhe se fundmi marredheniet ndermjet anetareve te nje familje jane me intime, me emocionale dhe me te ndjeshme.
Jane hapur fjale se familja eshte vendi me I qete per grate dhe femijet. Eshte vendi ku ata kane me shume siguri. Por kete qetesi dhe siguri e kercenojne gjithmone sjelljet devijante, dhuna, konfliktet per hicgje, braktisja etj.
Dhuna ne familje ushtrohet ne disa forma. Forma me trashanike eshte dhuna fizike ku perfshihen shtyrjet, goditjet, gervishtjet, kercenim me thike apo me arme, refuzim per ta ndihmuar gruan kur ajo eshte shtatzene ose e semure, tentative per vrasje apo vrasje. Po ketu futen edhe kontrolli I tepert per levizjet e gruas. Viktima te formave me ekstremeve te dhunes shpesh jane ato gra qe dyshohen se nuk jane korrekte ne marredheniet bashkeshortore. Me keto gra dhuna arrin deri aty sa I fiken cigare ne trup, terhiqen zvarre, lidhen me litar dhe rrihen. Kuptohet se dhunuesit jane testues te mire te artit te tyre primitive. Ata fillojne me forma te lehta te dhunes dhe e rrisin ate gradualisht nese gruaja nuk e kundershton prere. Ata here bejne rolin e dhunuesit, here bejne rolin e te penduarit duke perdorur justifikime te ndryshme. Shpesh esht evete dhuna qe behet shkak per dhune ne familjet e ardhshme. Djemte qe behen deshmitare te kesaj dhune jane me te prirur te mendojne se kane te drejten e tyre absolute te rrahin grate e tyre kur te martohen. Dhe vajzat deshmitare te dhunes u jepet mesazh nga nena e tyre se burrat duhen duruar duke bere keshtu qe edhe vajzat e tyre te behenviktima te dhunes ne te ardhmen.
Forma te tjera te dhunes jane dhe dhuna psikologjike/emocionale qe perfshin talljet, kercenimet, ndjekjet, ndalimi per te dale vetem, kritikat, sharjet, fajesimin per cdo gje etj.
Dhuna ekonomike perfshin kontrollin e parave qe mos ti lihet gruas mundesia per te marre vendime per ceshtje ekonomike, mohimi qe pasuria te jete dhe ne emer te gruas.
Te gjitha keto forma ushtrohen shpesh ne shoqerine tone dhe kudo. Disa prej ketyre formave jane beret e zakonshme tek te gjithe. Kjo tregon se te drejtat e njeriut jane shkruar mire e bukur neper ligje por askush nuk I respekton ato.
Kjo dhune eshte gjithashtu nje tregues shume I mire I paragjykimeve gjinore qe has gruaja ne familje, ku tradicionalish burri ka te drejten e tij qe te kete epersi ndaj gruas. Kjo tradite patriarkale ben qe shoqeria te mbizoterohet nga meshkujt dhe femrat te kene gjithmone te drejta dytesore. Shume njerez nuk pranojne as teorikisht se grate kane te drejta te barabarta me burrat. Kjo epersi e burrave ne familje shihet si vlere familjare, dhe aty ku prishet ky kod zakonor thuhet se familja ka degjeneruar. Dhuna ne familje mund te parandalohet vetem nese do tu tregohen burrave rastet kur bejne shkelje ndaj te drejtave te grave. Grave ska shume nevoje tu predikohet se e dine kur dhunohen, cfare pasojash ka kjo dhune tek ajo dhe tek familja. Mbi te gjitha parandalimi duhet te behet qe ne bankat e shkolles. Pra te parandalohet tek femijet renia ne rrjeten e mentalitetit patriarchal duke u treguar nxenesve vleren dhe rendesine e femres ne familje dhe ne edukimin e femijeve.
Karta e te drejtave te njeriut thote: “ Te gjitha qeniet njerezore lindin te lire dhe te barabarte ne dinjitet dhe te drejta”.
Neni 18 thote:1. “ Te gjithe jane te barabarte para ligjit”.
2. “ Askush nuk mund te diskriminohet padrejtesisht per shkaqe te tilla si gjinia, rraca, feja, etnia, gjuha, bindjet politike, fetare a filozofike, gjendja ekonomike, arsimore, sociale, ose perkatesia gjinore. Ne kodin civil nuk behet asnje dallim ne te drejten trashegimore per shkak seksi. Diskriminimet e lartepermendura denohen sipas Nenit 40 dhe te Nenit 253 te kodit penal me gjobe ose me burgim gjer ne pese vjet.
Por sa te forta jane keto ligje perballe ligjeve zakonore qe diskriminojne, qe thone se gruaja, vajza duhet te jene te nenshtruara dhe ne nje pozite me inferior se e burrave. Duket qarte se ato ligje te hartuara nuk kane asnje pushtet ne mentalitetin e njerezve. Nuk mund ta godasin ate mentalitet diskriminues qe eshte shkak I sa e sa krimeve ne familje, I sa e sa tmerreve dhe vuajtjeve. Prandaj nuk mjafton vetem qe te njihen te drejtat e njeriut, pavarsisht se edhe kjo nuk eshte bere sic duhet me poullsine. Thelbesore eshte ndergjegjesimi I burrave dhe grave per pasojat e dhune dhe diskriminimit dhe njohja e aftesive reale te femrave. Duke bere keshtu ndrrimin e mentalitetit frenues ne nje mentalitet te dobishem.
Kjo eshte e rendesishme me qene se faktori kryesor I shtimit te dhunes ne familje eshte diskriminimi gjinor. Pabarazia gjinore ben qe dhuna te shihet sig je normale. Ne botimin “ Grate viktima te shume abuzimeve” thuhet: “ Dhuna ne familje favorizohet nga funksioni patriarchal I shoqerise”. Pra favorizohet prej mendesise se superioritetit mashkullor, vlerave kulturore qe tolerojne dhunen ndaj gruas, mungesa e respektit dhe vleresimit per grate. Por edhe mungesa e kuadrit ligjor mbi kete problem. Kjo vlen sidomos per vendin tone ku edhe dhuna ndaj gruas konsiderohet komplet ceshtje private e cila nuk ka asnje arsye pse te dale jashte dyerve te shtepise.

[AJSBERG]

Jo vetem kaq por edhe kur ndodh ajo eshte gjithmone e justifikueshme dhe nuk perfundon ne denimin e dhunuesit. Kjo natyrisht ben qe burrat te mos kene frike te kryejne as xheste makabre kunder grave te tyre, sepse e dine qe nuk do te mbajne pergjegjesi per kete.
Ligji shqiptar eshte i pafuqishem perballe ketyre situatave jo per shkak se mungojne Nenet por sepse asnje institucion nuk ja ka konceptin dhunes ne familje dhe nuk e merr seriozisht ate. Ne vend te kesaj gjykatat marrin seriozisht justifikimet e dhunuesit. Baballare qe vrasin vajzen e tyre 16 vjecare sepse u vonua ne mbremje per te ardhur ne shtepi. Keta denohen vetem 1 ose 2 vjet burg sepse babai thote se ka qene shume i tronditur nga xhesti i vajzes se tij dhe kjo e ka bere qe te humbi kontrollin e vetvetes. Megjithe dobesine e kesaj arsyeje per te justifikuar nje veprim si vrasja, perseri ajo u mor parasysh dhe perfundimisht denimi i tij u ul ne nje denim simbolik.
Sa e sa raste te tille perseriten ne Shqiperi si ky. Dhe te gjithe marrin mesazhin se mund te justifikohen per nje krim te tille dhe mund te shpetojne pa u lagur ashtu sic shpetuan te tjeret. Nje arsye me teper per te mos u frikesuar.
Kuptohet nga kjo se te gjitha rastet e tjera si dhune fizike ndaj vajzes se ka te dashur, Ndaj gruas se dyshohet mos e tradheton dhe te gjitha format e dhunes qe nga forma me e lehte dhe deri tek me e renda bazen e kane tek perkatesia gjinore. Ai rreh vajzen se ajo e ka turperuar dhe cnderuar. Me te vertete tronditja eshte e madhe ne shume vende tonat per nje rast te tille, dhe kjo duhet te merret parasysh pavarsisht se femrat nuk mund ta kuptojne kete. Por duhet te njihet si veprim ilegal dhe cnderimi i familjes te mos zgjidhet me forma mostruoze te pahijshme per krijesat njerezore.
Me keto duhet ndryshuar mentaliteti patriarkal qe femrat qe i thone po nje marredhenieje me nje mashkull te mos shihen si turpe dhe cnderime, por si te natyrshme dhe te mos kete reagime patriarkale qe jane shtypese per gjithe seksin femer. Por nga ana tjeter me kete nuk duhet te kuptojme se ne emer te ketij modernizimi gjendja te kaloje ne ekstreme te kunderta si format e jeteses te sugjeruara nga nazistet dhe fashistet. Nuk duhet te shkoje deri aty mentaliteti sa te lejohen femijet qe 10 vjec te kryejne lirisht marredhenie seksuale, te shohin porno, te lejohet poligamia si forma kryesore familjare, te kaloje nga nje forme frenuse ne nje forme qe lejon shthurje te gjitheanshme te femres dhe te mashkullit.
Edhe tradhetite e gruas jane forme dhunuese ndaj dinjitetit te burrit pavarsisht se nuk ka ligj per ti denuar. Prandaj ligjet e nxjerra nga teorite e feministeve duhet te shikohen me kujdes. Nuk duhet denuar me vite burgim per disa shpulla qe mund ti jape nje burre gruas se tij sic behet ne disa vende Europiane. Nese do te behet kjo atehere le te behet per te gjithe perndryshe aty nuk ka as barazi as drejtesi. Nje grua e dhunuar nga i shoqi se kjo kishte refuzuar kerkesen e tij per divorc nuk kishte pse te denonconte per dhunim sepse kjo duket hapur se behet per inat. Pastaj ajo mundej shume mire ta ndalte dhunen kur te donte duke pranuar divorcin. Prandaj denimi qe ju dha burrit ne nje vend te Italise ishte egzagjerim.