Raymond Carver

[Libri]

Thjesht per te lajmeruar daljen ne qarkullim te nje titulli te ri ne shqip :

CFARE DESHIRONI TE SHIHNI ?

nga Raymond Carver

Tirana Times, 2009



Pese novelat e fundit, te botuara pas vdekjes, te novelistit me te madh amerikan, pas Salinger (per t'u diskutuar...), vdekur me 1988, nga nje kancer mushkerish.

- Me thirr nese ke nevoje per mua

- Endrra

- Vandalet

- Dru per dimer

- Cfare deshironi te shihni ?

Botuar nga shtepia botuese Tirana Times, maj 2009.

Libri gjendet ne librarite kryesore te Tiranes.

Per te dhene nje ide, mund te shihni dhe filmin "Short Cuts" te Robert Altman, me nje tufe aktoresh te njohur, bazuar ne novelat e Carver.

[Libri]

Atë pranverë, ne kishim pasur një lidhje secili në krahun e vet, por në qershor, nga fillimi i pushimeve shkollore, ne vendosëm ta jepnim me qira shtëpinë tonë në Palo Alto, për periudhën e verës, dhe të shkonim ta kalonim në veri të Californie, në bregdet. Richard, djali ynë, do të shkonte tek gjyshja e vet, e ëma e Nancy, në Pasco, në rrethinat e Washingtonit, dhe do të punonte tërë verës me qëllim që të mblidhte paratë që i duheshin për studimet e tij – në vjeshtë ai hynte në kolegj. Gjyshja e tij ishte në dijeni të asaj çka ndodhte tek ne ; ajo na ishte lutur që ta dërgonim tek ajo dhe kishte marrë përsipër t’i gjente djalit një punë. Kishte folur me një prej miqve të saj, një bujk, i cili kishte pranuar ta merrte Richardin si punëtor. Ai do të mblidhte barin, do të ngrinte gardh. Detyra të vështira, por Richardi dukej i ngazëllyer. Djali u nis me autobus një mëngjes, të nesërmen e dhënies së diplomave në liceun e tij. E çova tek stacioni i autobusave, lashë makinën time në parking dhe shkova të ulem me të në sallën e pritjes derisa të lajmëronin nisjen e autobusit. Përqafimet, ai e kishte pasur tashmë këtë të drejtë me të ëmën. Ajo i kishte bërë atij ca lamtumira copëtuese, e kishte shtrënguar fort në gji dhe e kishte mbuluar me puthje duke qarë si një Madeleine, si dhe i kishte lënë në dorë një letër që ai duhej t’ia jepte gjyshes me të mbërritur. Ajo kishte qëndruar në shtëpi për t’iu dhënë dorën e fundit përgatitjeve tona të udhëtimit dhe për të pritur çiftin të cilit ia kishim lënë me qira shtëpinë. Bleva një biletë për Richardin, ia dhashë dhe zumë vend në njërin prej stolave të sallës së pritjes. Rrugës për tek stacioni, ne kishim diskutuar pak mbi gjendjen. Ai më kishte pyetur :
- A do të ndaheni ju, ti me mamin ? [...]

(Më thirr nëse ke nevojë për mua)

__________________________



Kur zgjohet në mëngjes, ime shoqe e ka zakon të më tregojë ëndrrat e natës. Unë i sjell një kafe dhe lëng portokalli dhe ulem mbi një karrike pranë shtratit. Ajo zgjohet, largon flokët nga fytyra. Shprehja e saj është ajo e dikujt që ia beh nga gjumi, por në vështrimin e saj shohim dhe që ajo vjen nga gjetkë. I them :
- Hë ?
- Një çmenduri, thotë ajo. Kam parë një ëndërr dhe gjysmën e një tjetre. Kam parë ëndërr sikur isha djalë. Po shkoja për peshkim me motrën dhe shoqen time, por isha e dehur. E merr vesh ? Kulmi, apo jo ? Jam unë ajo që duhej ta ngisja makinën, por nuk mund t’i gjeja çelësat. Kur i gjeta më në fund, makina nuk ndizet. Papritur, ishim në qoshen tonë të peshkimit, mbi liqen, në varkë. Së shpejti do të fillonte një stuhi, por motori i varkës nuk ndizej. Motra dhe shoqja ime shkuleshin së qeshuri. Kurse unë, kisha frikë. Këtu më ka dalë gjumi. E çuditshme, apo jo ? Sipas teje, ç’do të thotë kjo ?
- S’ke ç’bën tjetër veçse ta mbash shënim, kam thënë unë duke ngritur supet.
E ç’do të kisha mundur t’i shpjegoja. Unë nuk shoh kurrë ëndrra. U bënë vite që nuk kam parë qoftë dhe një të tillë. Ose ndoshta shoh, por ja që në zgjim nuk më kujtohet asgjë. Në çështje ëndrrash, nuk kam kurrfarë njohurish – qoftë fjala për ëndrrat e mia apo për të tjerëve. [...]

(Endrra)
_________________________________________



Carol dhe Robert Norris ishin miq të vjetër të Joanne, gruas së Nick. Ata e kishin njohur shumë më parë se ajo të njihte Nickun. Kur e kishin njohur, ajo ishte ende e martuar me Bill Daly. Asokohe, Carol, Robert, Joanne dhe Bill ishin të sapomartuar, dhe që të katërt ishin me studime në shkollën e arteve të bukura në universitetin e Seattle. Banonin në një shtëpi të madhe në Capitol Hills së cilës ia ndanin edhe qiranë edhe sallën e banjos, shumicën e vakteve i hanin bashkë dhe diskutonin deri natën vonë rreth një shishe vere. Tregonin punimet e tyre, i zbërthenin dhe i kritikonin bashkërisht. Gjatë vitit të fundit të jetës së tyre të përbashkët – para hyrjes në skenë të Nickut – ata kishin paguar madje për të blerë një anije të vogël me vela me të cilën, gjatë verës, lundronin mbi liqenin Washington. « Kemi pasur gëzime dhe hidhërime, ditë të mira dhe të këqija », tha Roberti. Është hera e dytë që ai e shqiptonte këtë fjalë atë mëngjes, duke qeshur dhe vështruar me rradhë personat e tjerë të ulur rreth tavolinës. [...]

(Vandalët)

_____________________________________



Ishim në mes të gushtit dhe Myers fillonte një jetë tjetër, siç kjo kishte ndodhur shumë herë tashmë. I vetmi dallim është që kësaj here ai ishte esëll. Sapo i kishte kaluar njëzet e tetë ditë në një shtëpi kurimi. Por gjatë kësaj kohe, e shoqja ishte ngjitur pas një pijaneci tjetër, një shok i tyre që kishte pasur një trashëgim të vogël dhe që fliste të bëhej ortak në një bar-restorant, nga krahu i kufirit të Idaho. Kur Myers ishte përpjekur të fliste me të shoqen në telefon, ajo ia kishte mbyllur pa një pa dy. Jo vetëm që ajo nuk donte t’i fliste, por dhe ia ndalonte hyrjen në shtëpi. Kishte marrë një avokat dhe kishte fituar një vendim gjykate. Kështu, ai mblodhi ca plaçka, u ngjit në një autobus dhe shkoi të jetojë në bregdet, në shtëpinë e njëfarë Sol që kishte vënë një shpallje të vogël në gazetë për të lëshuar një dhomë me qira. Sol erdhi t’i hapë derën, i veshur me xhinse dhe t-shirt të kuq. Ora ishte dhjetë e mbrëmjes. Myers kishte ardhur me taksi. Nën dritën e llampës së verandës, Myers pa që krahu i djathtë i Sol ishte më i shkurtër se tjetri dhe dora e djathtë ishte e tharë, dhe Myers nuk qe i pakënaqur nga kjo. Mjaft kishte telashet e veta.
Ju jeni ai që ka telefonuar ? tha Sol. Keni ardhur të shihni dhomën, hyni pra brenda.
Myers mbërtheu valixhen dhe hyri.
Gruaja ime, Bonnie, tha Sol.
Bonnie shikonte televizor por ia hoqi sytë ekranit për të parë kush erdhi. Ajo shtypi një buton të telekomandës të cilën e mbante në dorë dhe televizori heshti. Shtypi dhe një tjetër dhe tani iku figura. U shkul nga divani, u ngrit në këmbë. Ishte një grua e trashë. E trashë kahmos dhe frymëmarrjen e kishte të shkurtër.
Më falni që ju shqetësoj kaq vonë, tha Myers. Gëzohem që u njohëm.
Ju nuk më shqetësoni, tha Bonnie. Ju ka thënë burri im për qiranë ?
Myers bëri po me kokë. Valixhen, ende në dorë.

(Dru për dimër)

____________________________________



Mbrëmjen e fundit para nisjes sonë, ne duhej të darkonim me Pete Petersen dhe gruan e tij, Betty. Pete ishte pronar i një restoranti me pamje të lirë mbi autostradë dhe Paqësor. Në fillim të verës, ne i kishim marrë me qira një shtëpi të mobiluar. Shtëpia gjendej në cepin tjetër të parkingut, rreth njëqind metër nga fasada e pasme e restorantit. Ca mbrëmje, kur era e ngritur nga oqeani vinte deri tek ne, nuk kishim tjetër veçse të hapnim derën e përparme për të ndjerë erën e biftekut të skuqur që çlirohej nga kuzhina e restorantit dhe për të parë shtëllungën e tymit gri që ngrihej nga oxhaku i saj i madh me tulla. Si ditën, ashtu dhe natën, ne jetonim me vrumbullimin e vazhdueshëm të dy motorëve të dhomës frigoriferike, të ngjitur në fasadën e pasme, por ne ishim mësuar tashmë.
E bija e Pete, Leslie, një femër bjonde dhe e thatë, e cila nuk ishte treguar asnjëherë aq e lidhur me ne, zinte një shtëpi tjetër, më të vogël, që i përkiste gjithashtu të atit. Është Leslie ajo që ia drejtonte biznesin. Ajo kishte kaluar tashmë për t’i hedhur një sy të shpejtë gjendjes së shtëpisë – ne kishim marrë me qira një shtëpi të mobiluar, përfshirë këtu shtratin dhe gjithçka tjetër, si dhe hapëset elektrike të kutiave dhe konservave – dhe na kishte kthyer shumën e garancisë të lënë peng, duke na uruar në të njëjtën kohe dhe fat të mbarë. Atë mëngjes, ajo kishte treguar një përzemërsi të pazakontë. Inventari ishte bërë shpejt, dhe çeku ynë ishte plotësuar dhe nënshkruar tashmë.
- Babit do t’i vijë keq, na thotë ajo. Është e çuditshme. Ai e ka të kotë të duket si njeri i ashpër, do t’i dhembë në zemër kur të marrë vesh që ju nuk do të jeni më këtu. Ma ka thënë disa herë. Ikja juaj e mundon shumë. Edhe Betty-in gjithashtu. [...]

(Cfarë dëshironi të shihni ?)

[desaparacidos]

fLM PER perkthimin Libri.

[Perfume]

Thjesht per te lajmeruar daljen ne qarkullim te nje titulli te ri ne shqip :

CFARE DESHIRONI TE SHIHNI ?

nga Raymond Carver

Tirana Times, 2009



Pese novelat e fundit, te botuara pas vdekjes, te novelistit me te madh amerikan, pas Salinger (per t'u diskutuar...), vdekur me 1988, nga nje kancer mushkerish.

- Me thirr nese ke nevoje per mua

- Endrra

- Vandalet

- Dru per dimer

- Cfare deshironi te shihni ?

Botuar nga shtepia botuese Tirana Times, maj 2009.

Libri gjendet ne librarite kryesore te Tiranes.

Per te dhene nje ide, mund te shihni dhe filmin "Short Cuts" te Robert Altman, me nje tufe aktoresh te njohur, bazuar ne novelat e Carver.

Kush eshte perkthyesi?!

[Libri]

NJE PROBLEM MEKANIKE
nga Raymond Carver


Atë ditë, në të dalë të mëngjesit, koha ktheu dhe bora u shndërrua në një ujë të pistë që rridhte nga dritarja e vogël, në një bojë njeriu, me pamje nga kurti. Jashtë, makinat zhvendoseshin me një zhurmë të lagur. Tashmë kishte filluar të errej por errësira depërtonte gjithashtu dhe brenda.
Burri ishte në dhomën e gjumit, duke ngjeshur plaçkat e veta në një valixhe. Gruaja hapi derën dhe i bërtiti :
- Jam e kënaqur që po ikën ! Po, e kënaqur, më dëgjon ?
Ai vazhdoi të rrasë plaçkat në valixhe.
- I poshtër ! vazhdoi ajo. Jam e kënaqur që të ikësh. (Ajo u shkreh në lotë.) Nuk guxon më as të më shohësh në sy, hë ?
Befas, mbi shtrat, ajo vuri re foton e foshnjës dhe e kapi përnjëherë.
Burri e vështroi, ajo fshiu sytë dhe e pa ngultazi para se të kthente thembrat për të hyrë në sallon.
- Ma sill këtu çfarë more, tha ai.
- Merru aty me plaçkat e tua dhe mos më çaj kokën, ia lëshoi ajo.
Ai nuk u përgjigj. Mbërtheu rripat e valixhes, veshi pallton dhe hodhi një sy të shpejtë nga dhoma e gjumit para se të fikte dritën. Pastaj u kthye në sallon.
Gruaja qëndronte në hyrje të kuzhinës së vogël, foshnjën në krah.
- Dua fëmijën, tha ai.
- Je çmendur ?
- Jo, dua fëmijën. Do të dërgoj dikë të marrë plaçkat e saj.
- Ti as që do ta prekësh me dorë.
Fëmija kishte filluar të qante dhe ajo hapi pak mbulesën që ia mbështillte kokën.
- Mos qaj, mos qaj, jam këtu, mërmëriti ajo.
Burri iu afrua.
- Për hir të qiellit, na lë rehat ! tha ajo duke u zmbrapsur drejt kuzhinës.
- Dua fëmijën.
- Shporru që këtu !
Ajo u kthye mbrapsht dhe u përpoq ta fshihte fëmijën në një qoshe, prapa stufës.
Por burri e arriti, zgjati krahun përsipër pllakës dhe duart e tij mbërthyen fëmijën.
- Lëshoje ! urdhëroi ai.
- Shporru ! Shporru ! ulëriti ajo.
Foshnja e skuqur flakë po mpakej në lotë. Në përleshje e sipër, prindërit e tij përmbysën një vazo lulesh të varur prapa sobës.
Ai e mbërtheu të shoqen përkundër murit dhe u përpoq t’ia hiqte fëmijën nga duart. Ia kishte ngjitur fëmijës dhe shtynte të shoqen me sa fuqi kishte.
- Lëshoje, përsëriti ai.
- Mos ! u ankua ajo. Po e vret.
- Jo, nuk po e vras.
Asnjë dritë nuk hynte nga dritarja e kuzhinës. Në gjysmëhije, ai u përpoq me njërën dorë të hapte grushtin e mbledhur të së shoqes, dhe me tjetrën kishte mbërthyer supin e foshnjës që ulërinte.
Ajo e ndjeu që fëmija po i largohej.
- Jo, klithi ajo ndërsa gishtat e saj po hapeshin.
Ajo do ta kishte këtë fëmijë. Duhej. Ajo kapi krahun tjetër të fëmjës, ia mbërtheu kyçin dhe e tërhoqi prapa.
Por burri nuk lëshonte. Duke e ndjerë foshnjën t’i rrëshqiste nga duart, ai tërhoqi nga ana e vet, me të gjitha forcat.
Dhe kështu problemi qe zgjidhur.
________________

Perkthyer nga Libri

Ky tregim nuk eshte shkeputur nga vellimi i botuar tashme.

[Libri]

Raymond Carver, lindur më 1938 në shtetin Oregon të SHBA-ës, ka kaluar një fëmijëri të vështirë mes një babai sharrtar dhe një nëne herë shitëse e herë shërbyese. I martuar tetëmbëdhjetë vjeç me një vajzë të re gjashtëmbëdhjetë vjeçe tashmë shtatzanë, ai bëhet dy herë baba në moshën njëzet vjeç. Në një gjendje të vështirë financiare, ai detyrohet të bëjë gjithfarë punësh si roje, shitës apo punëtor sharre. E shoqja e tij, shërbyese, sekretare dhe më vonë mësuese.

Pas shpërnguljes së tyre në Kaliforni, Carver fillon të interesohet ndaj shkrimit dhe vazhdon studimet në universitetin shtetëror të Chico, pastaj në universitetin Humboldt në Kaliforni dhe së fundi në universitetin e Iowa. Novelat e tij të para fillojnë të botohen në revista të ndryshme. Pas lulëzimit të karrierës së tij si shkrimtar, ai jep mësim në universitete të ndryshme dhe veçanërisht në universitetin e Sirakuzës, si profesor i anglishtes. Kësaj periudhe i përkasin dhe shkrimet e shumta kritike mbi botimet e reja të asaj kohe.

Gjithsesi, gjatë tërë këtyre viteve ku ai përpiqet të punojë majtas-djathtas dhe njëkohësisht të shkruajë, ai fillon të pijë në atë masë sa ai shprehet vetë që alkoli ishte bërë një problem në jetën e tij, ngaqë pjesën më të madhe të kohës e kalon para një gote. Megjithatë, arrin të shkëputet nga kthetrat e alkolit falë Shoqatës së Alkolikëve Anonimë.

Pasi ndahet më 1982 nga bashkëshortja e tij, Maryann, ai vendoset përfundimisht me Tess Gallagher, poete, me të cilën ishte njohur më 1979 në një konferencë shkrimtarësh në Dallas. Martohen më 1988, por vetëm dy muaj më pas, Raymond Carver shuhet nga një kancer mushkërish, në moshën 50 vjeçare. Sapo kishte hyrë në Akademinë Amerikane të Letërsisë dhe Arteve.