Hormoni Oksytocine

[[Perla]]

Oksytocina, ngjitësja e mrekullueshme njerëzore

Të dhënat më të fundit të kërkimeve shkencore, nxjerrin në pah rolin e madh që luan hormoni oksytocine, në procesin e tërheqjes seksuale midis dy personave me sekse të ndryshme.

Nga këto kërkime, del e qartë se lidhja seksuale (kopulimi) midis një vajze dhe një djali, është më shumë se vetëm emocional. Ajo, në radhë të parë, është pasojë e ndërveprimeve biokimike që ndodhin në trurin e dy të rinjve.

"Është kimizmi!". Kjo shprehje që, sot, dëgjohet gjithnjë e më shpesh nga të rinjtë dhe të moshuarit, kur fjala është për tërheqjen seksuale, është një e vërtetë e pakundërshtueshme. Me atë duhet të jemi dakord të gjithë. Është tërheqja kimike ajo që i bën dy njerëz të huaj të bëhen, befasisht, të pandashëm nga njëri-tjetri.

Para pak kohësh ne nuk e dinim "psenë" e këtij fenomeni. Vetëm kërkimet shkencore të kohëve të fundit lidhur me neuropeptidin oksytocine, zbuluan të dhëna të qarta për rolin e saj në lidhjen midis njerëzve.

Kohë më parë, studimet te kafshët kishin zbuluar se sjellja e zogjve për të ndërtuar së bashku çerdhen, sjellja e arushave dhe luaneshave për t'u kujdesur dhe mbajtur të vegjlit e tyre dhe çiftëzimi për gjithë jetën i voleve besnike të lëndinave (një lloj brejtësi monogamik), lidheshin me nivelin e lartë të oksytocinës në tru. Por, studimet më të reja treguan se oksytocina luan rol me shumë rëndësi edhe në bashkimin romantik të njerëzve.

Oksytocina është hormoni që prodhohet nga gjëndra pituitare (hipofiza). Niveli i oksytocinës në gjakun e njerëzve rritet shumë në këto tre gjendje fiziologjike:

1- Kur gruaja përgatitet për aktin e lindjes dhe gjatë lindjes

2-Kur gruaja ushqen fëmijën me gji

3-Kur gratë dhe burrat eksitohen seksualisht.

1-Le të themi pak fjalë për rastin e parë. Oksytocina është shumë e njohur për rolin e saj në përgatitjen e gruas për lindje dhe gjatë vetë aktit të lindjes. Gjatë këtyre orëve të lodhshme, truri i gruas përmbytet prej këtij neuropeptidi. Pasojë natyrale e kësaj përmbytjeje të trurit me oksytocinë, është krijimi i "lidhjes" midis nënës dhe fëmijës.

Lidhur me këtë, shumë autorë kanë ngritur këto dy pyetje:

-A mos është kjo arsyeja, që shumë gra gjatë lindjes "dashurojnë obstetrin" që asistoi lindjen?

-A ndodh vërtet për arsye kimike në tru "dashuria me obstetrin"?

Sot shkenca u ka dhënë përgjigje pozitive këtyre dy pyetjeve.

2-Ushqyerja e fëmijës me gji, bën që në gjakun e nënës të rritet niveli i oksytocinës. Kjo është arsyeja që nëna lidhet kaq fort me fëmijën dhe e ndihmon atë në mënyrë patetike, pa ndjerë lodhje. Kjo sjellje e nënës, që është e diktuar nga oksytocina, luan rol me shumë rëndësi në mbijetesën e species. Duket qartë se oksytocina luan rolin e "ngjitëses së mrekullueshme njerëzore".

3-Çfarë tregojnë studimet lidhur me rolin e oksytocinës në eksitimin seksual dhe arritjen e klimaksit? Është konstatuar se tek burrat, gjatë ereksionit dhe gjatë orgazmës, niveli i oksytocinës rritet tre herë më shumë nga niveli i saj normal. Nga eksperimentet është provuar, gjithashtu, se kur përdoren lëndë që bllokojnë veprimin e oksytocinës, bllokohen sensacionet dhe ndjenjat seksuale të burrit.

Çfarë ndodh kur bllokohet oksytocina?

1- Burrat me oksytocinë të bllokuar janë akoma të aftë ta kryejnë "detyrën", por humbasin dëshirën për seks, gjë që është me shumë rëndësi. Siç kuptohet, oksytocina është përgjegjëse për "ndjenjat" seksuale. Janë ndjenjat e nxitura nga oksytocina që bëjnë ndryshimin midis orgazmës dhe mbledhjes së urinës për analizë. Është vërtetuar se burrat që janë të prirur për lidhje seksuale rastësore, e kanë të prishur mekanizmin kimik të lidhjeve të përkushtuara e gjithëjetësore me partneret e tyre. Këto lidhje realizohen nga oksytocina.

Një studim tjetër ka treguar se, tek gratë që janë në marrëdhënie të qëndrueshme e pozitive, niveli i oksytocinës në gjakun e tyre rritet edhe kur ato vetëm kujtojnë momente të lumtura të marrëdhënies. Ndërsa, kur gratë kujtojnë eksperienca emocionale negative, niveli i oksytocinës në gjak nuk ndryshon. Këto studime, na ndihmojnë të kuptojmë arsyen se pse ndodh që, shpesh, kujtimet pozitive të marrëdhënieve të kaluara prishin "lidhjet seksuale prezente". Kjo ndodh sepse kujtimet e lumtura seksuale janë të afta të pengojnë lëshimin e "ngjitëses" biologjike. Po ashtu u vërtetua se, në një marrëdhënie të keqe, gruaja, e humbet aftësinë për të pasur lidhje seksuale.

2- Studimet treguan se estrogjeni (hormoni femëror), e forcon veprimin e oksytocinës. Kjo e bën një grua të aftë që të ketë lidhje seksuale intensive edhe pasi ajo e ka prishur një lidhjeje të mëparshme.

3- Dihet se shumica e antidepresantëve të rinj, si prozaku dhe paksili, ulin ndjeshmërinë seksuale, vonojnë orgazmën, humbet libidoja. Këto efekte negative të antidepresantëve, është provuar që i kthen në normë oksytocina.

4-Një nga efektet më interesante të oksytocinën, është efekti i saj mbi tolerancën e opiateve në tru. Oksytocina nuk lejon të zhvillohet toleranca për opiatet.

5- Dihet se "mrekullinë e seksit", pjesërisht, e krijojnë endorfinat. Ato nxisin receptorët e opiateve në tru, njësoj siç stimulohen artificialisht nga disa droga. Duke u pjekur marrëdhënia, truri çliron më pak endorfinat, por është oksytocina që rrit efektin e endorfinave dhe bën të arrihet seksi i mirë. Në rastin e drogave, me kalimin e kohës, duhen doza më të mëdha të drogës, që të arrihet, përkohësisht, e njëjta "mrekulli". Është një mrekulli, kur mendon që në një marrëdhënie seksuale të lidhur mirë, oksytocina ndihmon të mbahet ajo në nivel të lartë, edhe atëherë kur çlirohen më pak endorfina.

6-Oksytocina e mban dashurinë "gjallë", edhe në marrëdhëniet që zgjatin gjithë jetën. Nga ana tjetër, studimi për oksytocinën jep mundësi të shpjegojmë se pse disa njerëz tradhtojnë, madje, edhe kur marrëdhëniet me partnerët duket se i kanë të "mira". Kjo ndodh sepse atyre u mungon forca që i mban lidhur me një person të caktuar, u mungon, ose tek ata nuk vepron oksytocina. Ndodh tamam si në adiksionin me heroinë, receptorët mësohen me atë nivel të caktuar të endorfinës. Kur ka oksytocinë ajo e shton efektin e endorfinës, kur mungon oksytocina, personi do të kërkojë të gjejë një ambient të ri më eksitues. Do të kërkojë një shok të ri për seks, i cili e tërheq seksualisht. Pra oksytocina është hormoni i besnikërisë.

7- Edhe pse kjo shkencë është akoma e re, roli i oksytocinës në ndërveprimin kompleks të lidhjeve njerëzore, duket se është i domosdoshëm. Natyrisht, duhen më shumë studime që të kuptojmë më mirë natyrën e marrëdhënieve romantike të kaluara dhe aftësinë tonë për të provuar "dashurinë e përkushtuar".

Zbulimi i bazës biokimike të lidhjeve njerëzore, nuk duhet të na çudisë. Zbulimet neurokimike dhe neuroshkenca në tërësi, si një shkencë moderne, janë shumë të rëndësishme. Ato hedhin më shumë dritë që ne të kuptojmë se sjellja seksuale ndikon shumë mbi emocionet tona.

Revolucioni seksual i shekullit të 20-të dhe mësimet e tij të gabuara, kanë dëmtuar emocionalisht shumë njerëz. Ato u kanë shkaktuar shumë njerëzve disfunksione seksuale të shkallëve të larta. U kanë shkaktuar shumë sëmundje psikike dhe shumë defekte të lidhjeve njerëzore. Janë pikërisht këto zbulime të reja të neuroshkencës, që na sqarojnë shkakun e këtyre dëmtimeve.

Parimi kryesor i mjekësisë, siç dihet, është parimi profilaktik. Tani që ne kemi filluar të kuptojmë shkakun që dëmton shpirtin njerëzor, duhet të bëjmë hapa për t'i parandaluar këto dëmtime. Hapi i parë që duhet hedhur për të prevenuar dëmtimet e "shpirtit" njerëzor, është të heqim dorë nga jeta seksuale e shthurur dhe pervazive. Jeta seksuale e shëndetshme, është profilaksia më e mirë për të ruajtur shëndetin tonë psikik.


Dr. Adem Harxhi
Shekulli