Ligji i sapo miratuar për "legalizimet" nuk do të gjejë zbatim, sepse, nga njëra anë, është në kundërshtim me të drejtën ndërkombëtare të pranuar gjërësisht (përfshirë dhe Kushtetutën tonë), dhe, nga ana tjetër, nuk pranohet nga shumica e shqiptarëve-është miratuar nga një maxhorancë e fallsifikuar (megadushku).
Binomi "legalizim-kompensim" do të vazhdojë të jetë temë e politikës shqiptare, prandaj po japim disa kritere, që po i quajmë "dekalogu për tokën". Synimi ynë është që ky dekalog të jetë platformë konsensusi për të tri palët e interesuara. Palët e interesuara janë ish-pronarët, "informalët", edhe shumica e shqiptarëve. Shumica e shqiptarëve janë indirekt palë, sepse, nga njëra anë, është pasuria e shtetit të tyre që do të përdoret në këtë proces, dhe nga ana tjetër, edhe ata do të përfitonin nga stabiliteti ekonomiko-politik që do të arrihej me përfundimin e legalizim-kompensimit.
Fillimisht po vemë pak rregull në terminologjinë e përdorur.
Pronësia e tokë
E gjithë toka në Shqipëri ishte pronë shtetërore në bazë të Kushtetutës së vitit 1976. Me shfuqizimin e saj në vitin 1991, duhen dokumente për kalimet nga pronë shtetërore në pronë private. Pronarët e tokës po i ndajmë në dy grupe kryesore: pronarët shtetërorë dhe pronarë privatë (privatët).
Pronarët shtetërorë të tokës. Çdo tokë që nuk ka një pronar privat (sipas kuptimit në vijim) është pronë e shtetit. Rolin e pronarit shtetëror e kanë institucionet shtetërore, ndërmarrjet, bashkitë, komunat etj.
Pronarët privatë të tokës. Janë ata që disponojnë dokumente të pas vitit 1990, nga zyra e regjistrimit të pasurisë ose organi tjetër shtetëro i barasvlefshëm, ose të blerjes apo dhurimit të një toke me dokumente të tilla. Këtu përfshihen të gjithë ata që u bënë pronarë të tokës bujqësore të kooperativave dhe fermave shtetërore, sipas ligjit 7501 e akteve të tjera ligjore dhe nënligjore, të miratuara pas vitit 1990; ata që u është kthyer (jo vetëm njohur!) toka sipas vendimeve të komisioneve të pas vitit 1990, ata që kanë blerë tokën si pjesë të objekteve të privatizuara, si dhe ata që do të bëhen për kthim, kompensim dhe legalizim.
Informalët
Informalë (apo ilegalë) quhen ata që kanë bërë ndërtime pa leje në një sipërfaqe toke të lidhur me ndërtimin. Në pikëpamje të pronësisë mbi tokën, duhen ndarë në dy grupe të mëdha: grupi i pronarëve të tokës dhe grupi i pushtuesve të tokës.
Informalët pronarë të tokës, janë ata që janë pronarë privatë të tokës (shih më lart), por kanë ndërtuar pa leje ndërtimi. Kthimin e tokës bujqësore në tokë truall, pra në tokë ku mund të ndërtohet, po e konsiderojmë pjesë të "lejes së ndërtimit".
Informalët jopronarë të tokës, janë ata që kanë pushtuar tokë shtetërore ose tokë private. Këtu duhen dalluar dy grupe: pushtues të tokës private, dhe pushtues të tokës shtetërore. Quhen pushtues të tokës private ata që në momentin e pushtimit të tokës, toka e pushtuar ka qenë pronë private. Nuk quhen pushtues të tokes private, ata, toka e të cilëve është kthyer në private pasi ata ishin bërë informalë sipas kuptimit të mësipërm (ka shumë raste që janë dhënë dokumente pronesie, me gjithë se toka ishte tashmë informale, me shpresë se pronari i tokës do ta zgjidhte vetë problemin e pushtimit të tokës shtetërore). Legalizim. Është procesi i kthimit në pronar privat.
Vlera e tokës dhe kompensimi
E vetmja masë e vlerës, dhe pastaj edhe e krahasimit të tokës, është çmimi i tregut i tokës. Pra, është absurde të krahasohen tokat vetëm sipas hektarëve (sepse varet sa është çmimi i hektarit), apo me fjalët "tokë e mirë", apo "e keqe" (sepse nuk kanë kuptim sasior, nuk bëhen dot veprime matematikore me këto fjalë). Në se të jepet vlera e tregut të tokës që ke pasur në pronësi (kundravlera), qoftë e trupëzuar në një tokë tjetër për kompensim, qoftë në para, është kompensim i drejtë, është njësoj si të keshë marrë tokën që ke pasur, kjo sepse me ato para (kundravlerë), mund të bleshë edhe tokën që ke pasur: ky është kuptimi i çmimit të tregut.
Dekalogu i tokës
1-Shteti nuk konfronton me njeri-tjetrin informalët me pronarët e tokës. Zgjidhja e problemit bëhet nga shteti kryesisht, pra pa nevojë të ankimit nga pronari, dhe pa kontakte personale në mes pronarit dhe informalit.
2-Abuzimet me tokat nuk parashkruhen: ato ndiqen penalisht pa afat, siç ndiqen krimet e vrasjes etj.
3-Pronarët privatë të tokës janë legalë.
Në rastet kur paraqiten persona të ndryshëm me pronësi private për të njejtën tokë, pronari privat i vetëm i tokës, duhet të legalizohet ai që ka dokumentin më të vjetër të pas vitit 1990. Të tjerët duhet të kompensohen sipas pikave 4 e 5 të këtij dekalogu. Nuk janë pronarë privatë të tokës, pra nuk janë legalë, ata që kanë blerë tokën nga shtetit pas vitit 1995, në kundërshtim me ligjin që ndalonte shitjen e tokës së shtetit.
Nuk janë pronarë privatë të tokës, as ata që kanë vetëm dokumente të njohjes së pronës së tyre të dikurshme, të para vitit 1945 etj.
4-Pronarët e vjetër të tokës, duhet të kenë përparësi para informalëve. Atyre duhet t'u kthehet toka që kanë patur, ose kundravlera e tokës që kanë patur, në momentin që do të kryhet përfundimisht kthimi apo dhënia e kundravlerës. Kundravlera mund te jetë në tokë, në vlera te tjera ose në para. Nuk mund te fillojë asnjë lloj legalizimi, pa filluar kthimi dhe kompensimi i pronarëve të vjetër. 5-Toka e shtetit mund të kalojë në pronësi private vetëm për kompensimin e pronarëve të vjetër, si dhe për legalizimet e informalëve. Transaksionet (kalimet) do të bëhen me vlerat e tregut në momentin kur do të kryehet kalimi i pronësisë nga shteti në privat.
6-Mund të legalizohen vetëm ato prona që në momentin e legalizimit nuk përbëjnë një dëm publik imediat dhe me kosto shumë të rëndë për publikun.
7-Informalët pushtues të tokës shtetërore, duhet të paguajnë së paku vlerën e tokës në momentin e legalizimit, si dhe një tarifë për legalizimin e ndërtimit pa leje. Shteti, përsa kohë ata nuk janë pronarë të tokës, ruan të drejtë e çlirimit të tokës, rast pas rasti, me dhunën e plotë të ligjit.
8-Informalët pushtues të tokës private, që të legalizohen duhet te paguajnë, përveç pagesave që paguajnë pushtuesit e tokës shtetërore, edhe një penalitet së paku sa 30% e vlerës së tokës. Shteti, përsa kohë ata nuk janë pronarë të tokës, ruan të drejtë e çlirimit të tokës, rast pas rasti, me dhunën e plotë të ligjit.
9-Informalë pronarë të tokës, duhet të paguajnë vetëm një tarifë për legalizimin e ndërtimit pa leje. Shteti, përsa kohë ata nuk kanë bërë legalizimin e ndërtimit, ruan të drejtë e prishjes së ndërtimit, rast pas rasti, me dhunën e plotë të ligjit.
10-Çdo kalim pronësije është një e ardhur, siç është paga për të punësuarit, apo fitimi për biznesmenët, prandaj në princip mund të tatohen përkatësisht nga shteti, në analogji me tatimin mbi të ardhurat personale, apo mbi fitimin. Normat dhe mënyra e tatimit duhet të caktohet nga Kuvendi, me ligj.
Le të provojmë se mos biem në konsensus me qindramijra shqiptarë!
Përgjigju Duke Cituar
Krijoni Kontakt