Shqiptaret qe bene emer ne kulturen osmane, duhen respektuar?

[albprofiler]

Shpresoj të më tregoni diqka .
A i konsideroni këta njerëz,personalitete të shquara si krenari të kombit apo jo ?
Kur ndodheni në debate dhe bie fjala për këto personalitete ju thoni :
"Jam Krenar sepse ishin Shqiptarë."
apo thoni :
"Ata ishin Tradhtarë të kombit."

Shkrimtarët Shqiptarë :

1. Mesihi Prishtina (Ishte me Origjinë nga Prishtina)
2.Suzi çelebiu (Nga Prizereni)
3.Nezim Frakulla
4.Sylejman Naibi
5.Hasan Zyko Kamberi
6.Jahja Bej Dukagjini (Rridhte nga familja e njhur e Dukagjinëve)

Kryeministra me origjinë Shqiptare :

1.Gedik Ahmet Pasha (Ishte nga Vlora)
2.Lutfi Pasha (Ishte nga Vlora i cili qeverisi në vitet 1539-1541)
3.Koxha Sinan Pasha (Gjatë viteve 1580-1596, pesë herë ishte Kryeministër)
4.Merre Hysein Pasha (Shërbeu më 1601-1602)
Kryeministrat nga familja e njhur e Qyprylyve:
5.Qypryly Mehmet Pasha (1578-1661)
6.Qypryly Ahmet Mustafa Pasha (1635-1676)
7.Qypryly Fazëll Mustafa Pasha (1637-1691)

Arkitekt Shqiptarë (Me Origjinë Shqiptare) :

1.Atik Sinani
2.Mimar Sinani (1490-1558)
3.Sedefqar Mehmet Agai (Mendohet se ishte me origjinë nga qyteti i Elbasanit)

Kjo pyetje i drejtohet më shumë atyre të besimit katolik , po që se keni edhe ju ndonjë opinion në lidhje me këtë jeni të mirpritur,mir se ardhur.Ju Faleminderit.


Me Rrespekt : ILMGAP

Pershendetje ilmgap

Edhe pse nuk i njoh shumicen e historive dhe veprave te atyre Shqiptarve une pervete i respektoj.
Njejt i respektoj edhe Shqiptaret e tjere te besimeve te ndryshme qe kane vepruar ne vatikan , bizantin e vende tjera.

Vetem nje kusht duhet te jete , çdo Shqiptar duhet te respektohet perveç atyre qe i kane bere keq (shtetit) atdheut te tyre

Ne kete teme pajtohem edhe me postimin e karkaxhollit postimin nr.2 dhe postimin e Daja Gonit.

Mua po me duket se ne Shqiperi e Kosove por edhe ne viset tjera te atdheut tone po mbreteron papunesi e madhe.
Po me duket se nga papunesia e madhe te gjithe po mundohemi te behemi politikane , teolog, historian. Dojm me zorr me jau marre vendet e punes historianve , politikanve ,akademikve etj etj

Eshte shume ma mire me jau lane kto pune ne dore te njerzve profesional se me ba me i rrok secili per qejf te vetin atehere askush ska me dite me ja gjete fillin.

Mos ti nenqmojn Shqiptaret vetem pse jetonin (ma mire me thane mbijetonin )ne perandori e shtete te ndryshme, ne jemi detyruar shume here me i marre rruget e botes sikur ne perendim ashtu edhe ne lindje , te gjithe ata qe nuk i kane bere keq Shqiptaris duhet ta kene respektin tone.

[ilia spiro]

Duke folur per kryeministrat duhet thene se me ta duhet te krenohen turqit jo ne.
Ata thjesht kane ndjekur karrieren dhe interesin e tyre personal. Nuk besoj te kene pranuar ndonjehere identitetin e tyre etnik.
Kete qe them e bazoj ne fakte. P.Sh. po te kishin patur nje minimum vleresimi (jo dashurie, kjo fjale s`shkon per ta), per origjinen e tyre do te kishin ndikuar se paku te behej ndonje rruge, ose ure, ose te ndikonin ne perhapjen e shkollave shqip, etj. Asgje nga keto. Respektoj mendimin e seicilit ne forum dhe jashte tij, mund te kene dashuri per cilindo komb dhe te shprehen si te duan. Ne kete rast nuk mund te quhen, moralisht, shqiptare. Nese pushtuesin e konsideron si vella, nuk je tradhetar i kombit. Je pikerisht ti vete pjese e kombit pushtues.
Jane ta qarta edhe fjalet e turkut tek filmi "Nentori i dyte": "500 vjet miqesi nuk behen hasha per 1 dite" dhe me vone : "Mos, kujtoni se do te na hiqni me nje te ngritur te flamurit Ismail Bej! Pas do te na kini tere jeten". I lumte skenaristit te atij filmi se paska qene burre i mencur, paska patur aftesi profetike. Ndikimi turk eshte i hapur ne Kosove, Shqiperi, dhe ne forum. Jo shume, eshte e vertete, por eshte si lulja qe sapo ka mbire, duke i hedhur uje e pleheruar do rritet pak nga pak.
Seicili le te ndjeke udhen qe i thote ndergjegja, por nuk mund te quhet me shqiptar.

Pershendetje te gjitheve!

[ILMGAP]

Koncepti i hapesit te temes eshte i qarte. Pak a shume ngjason me temen: "Antiturqizmi eshte antishqiptarizem".
Lidhur me personalitetet e shtetit osman, personalisht, edhe pse nuk jam i besimit katolik, kam deshire te mos u degjoj me emrin. Kjo nuk ka lidhje me fene. Nuk e meritojne te quhen tradhetare, sepse do te kishin nje fare vlere. Ata jane thjesht turq, me gjak, kulture, etj. S`ka pse te me vije turp. Turpin le ta mbajne ata shqiptare qe krenohen me ta dhe me turqit e turqine (ose me ndonje komb tjeter).
Personalisht, ne kuptimin etnik, ndihem krenar me emrin e Gjergj Kastriotit dhe Nene Terezes.
Nuk kam kompleks per kete edhe sikur te jem ne vend te huaj ne kontakt me te tjere.

Pershendetje!

"Antiturqizmi eshte antishqiptarizem".

Jo nëse do e krahasoje temën time me ndonjëren duhej kështu :

Shqiptarizmi është AntiShqiptarizëm

Po që se ka ndonjë temë të hapur kështu.

Në këtë temë po flasim për njerëz të shquar SHQIPTAR e jo TURQ.

[Val9]

Une per veti po i konsideroj po shumica e shqiptarve nuk i konsiderojn sepse na jemi ala permas dhe per neve vlen ma shum kush ka pas arm ne dor se sa nje lapc.
Po do te vije koha kur duhet te kqyret ma shum per ata qe kan kontribu ne kombin shqiptar pra me letersi, artitektur etj...

Mendimi im...

[ILMGAP]

Une per veti po i konsideroj po shumica e shqiptarve nuk i konsiderojn sepse na jemi ala permas dhe per neve vlen ma shum kush ka pas arm ne dor se sa nje lapc.
Po do te vije koha kur duhet te kqyret ma shum per ata qe kan kontribu ne kombin shqiptar pra me letersi, artitektur etj...

Mendimi im...

I Nderuar : Val9

Ky është problemi ynë : që më shumë duam dhunën se dijen
Ky është problemi ynë : sepse nuk e dijmë vlerën e diturisë
Ky është problemi ynë : sepse kemi krijuar një identitet të quajtur : Patriot i Modernizuar
Ky është problemi ynë : Nuk mundohemi të solidarizohemi në asnjë mënyrë
Ky është problemi ynë : Këta nuk mundohen dhe nuk shprehin dëshirën ti kuptojnë këto gjëra dhe kështu vazhdojnë me insistim dhe me fjalën : "Unë Kam Të Drejtë" në fakt nuk është ashtu ata nuk kan të drejtë , tanimë është kohë e shkrimit,leximit,diturisë e jo e Luftës shkoi koha kur luftonin . , tani duhet të jemi në kërkim të vetëdijës .


Me Rrespekt : ILMGAP

[derjansi]

kur ju krenoheni me gonxhe bojaxhiun pse nuk krenoheni me keta
ah po sepse kta jan musliman
duke mar parasysh se as gonxhe as kta skan ber naj gjo per shqiptarin
na thuani neve tani
pff...
no coment
mos e msheni mizen nder kapuq

oj lop oj dele oj dhi a shka dreqin me te than ty mer *** muti

gonxhe bojaxhiu nuk u sherbej pushtusve mer pis

qysh kur sherbysve te pushtusve u jepkan vlera? jo besa atyne shqiptari vec plum u ep.

[derjansi]

Une per veti po i konsideroj po shumica e shqiptarve nuk i konsiderojn sepse na jemi ala permas dhe per neve vlen ma shum kush ka pas arm ne dor se sa nje lapc.
Po do te vije koha kur duhet te kqyret ma shum per ata qe kan kontribu ne kombin shqiptar pra me letersi, artitektur etj...

Mendimi im...

po me cfar letersie i sherbyn kryministrat e kryevezirat e perandoris turke shqipnis or shoq?

[ILMGAP]

oj lop oj dele oj dhi a shka dreqin me te than ty mer *** muti

gonxhe bojaxhiu nuk u sherbej pushtusve mer pis

qysh kur sherbysve te pushtusve u jepkan vlera? jo besa atyne shqiptari vec plum u ep.

Derjans mendoj është më mirë po sikur të sillesh mirë me të mirin , me atë që meriton rrespekt . A m'kupton?

Unë pash disa nga ata në këtë temë : albprofiler , Val9 , presHeva-Lee , ilia spiro etj.

Këta që i përmenda ktheyn përgjigje , por përgjigje të menqura që të gjithë njerëzit që e lexojnë do i vlersojnë . Edhe unë i vlersova edhe pse disa ishin në kundërshtim me mendimet e mia , por ishin përgjigje të bukura,të menqura,logjistike . . . këto janë gjërat të cilat duhet vlerësuar.

Fjalori Banal nuk zë vend këtu .

[derjansi]

Derjans mendoj është më mirë po sikur të sillesh mirë me të mirin , me atë që meriton rrespekt . A m'kupton?

Unë pash disa nga ata në këtë temë : albprofiler , Val9 , presHeva-Lee , ilia spiro etj.

Këta që i përmenda ktheyn përgjigje , por përgjigje të menqura që të gjithë njerëzit që e lexojnë do i vlersojnë . Edhe unë i vlersova edhe pse disa ishin në kundërshtim me mendimet e mia , por ishin përgjigje të bukura,të menqura,logjistike . . . këto janë gjërat të cilat duhet vlerësuar.

Fjalori Banal nuk zë vend këtu .

llogjika nuk puna me ni person qe krahaso gonxhe bojaxhiun me kto

1.Gedik Ahmet Pasha (Ishte nga Vlora)
2.Lutfi Pasha (Ishte nga Vlora i cili qeverisi në vitet 1539-1541)
3.Koxha Sinan Pasha (Gjatë viteve 1580-1596, pesë herë ishte Kryeministër)
4.Merre Hysein Pasha (Shërbeu më 1601-1602)
Kryeministrat nga familja e njhur e Qyprylyve:
5.Qypryly Mehmet Pasha (1578-1661)
6.Qypryly Ahmet Mustafa Pasha (1635-1676)
7.Qypryly Fazëll Mustafa Pasha (1637-1691)

skan asni lidhje kerkun. kto kryeministra te peransoris turke pra te vetshpall turq e jo shqiptar qe shtypen e vran popuj prej indis e deri ne adriatik (duke perfshi dhe popullin e vet) me ni bamirse nobeliste qe vec mir ka ba tan jeten e vet

[KILI MERTURI]

Tung!

Mendoj se ILMGAP , qysh në fillim e ka bë një ndarje sipas roleve , pra me cfarë jam mar këto personalitete të ndryshme.

Duke u nisur nga ndarja , natyrisht disa e meritojnë rrespektin.

E keqja , mendoj unë se kjo tem iu drejtua atyre të fes katolike!!!

Kjo , mendoj nuk është dashur të shtrohet në atë mënyrë.

Këto figura janë shqiptare , apo me prejardhje shqiptare , dhe nuk ka pse të kërkohet mendim nga një pjes e vecantë e popullates sonë(në kët rast ata të përkatsis katolike).

Pastaj , u fut sheri me Nën Terezen!
Pastaj , edhe puna e bashkjeteses!

Ju lutem, duhet të kemi kujdes.

Nën Tereza mendoj se na bën të ndihemi mirë , se ka qen shqiptare, edhe pse maqedonija po e merr si të veten.

Bashkëjetesë me turqit gjat sundimit osman nuk ka pasur , pos disa tradhtarëve të kombit !
Kjo duhet të jet e qart për të gjithë, përndryshe , nuk e di se cfarë shiqptari është ai që mendon se ne paskemi bashkëjatu me okupatorin.

Ata shqiptarë që kan marrë pozita të larta në perandorin osmane , nuk jan vlersuar se jan shqiptarë , e po u japim të drejta , por kan qen individ që jan treguar lojal ndaj okupatorit , dhe kan treguar gjithashtu aftësi ushtarake dhe komanduese.

Kili

SHQIPËRIA ETNIKE ËSHTË GJAKU IM QË NUK FALET!

[ILMGAP]

Tung!

Mendoj se ILMGAP , qysh në fillim e ka bë një ndarje sipas roleve , pra me cfarë jam mar këto personalitete të ndryshme.

Duke u nisur nga ndarja , natyrisht disa e meritojnë rrespektin.

E keqja , mendoj unë se kjo tem iu drejtua atyre të fes katolike!!!

Kjo , mendoj nuk është dashur të shtrohet në atë mënyrë.

Këto figura janë shqiptare , apo me prejardhje shqiptare , dhe nuk ka pse të kërkohet mendim nga një pjes e vecantë e popullates sonë(në kët rast ata të përkatsis katolike).

Pastaj , u fut sheri me Nën Terezen!
Pastaj , edhe puna e bashkjeteses!

Ju lutem, duhet të kemi kujdes.

Nën Tereza mendoj se na bën të ndihemi mirë , se ka qen shqiptare, edhe pse maqedonija po e merr si të veten.

Bashkëjetesë me turqit gjat sundimit osman nuk ka pasur , pos disa tradhtarëve të kombit !
Kjo duhet të jet e qart për të gjithë, përndryshe , nuk e di se cfarë shiqptari është ai që mendon se ne paskemi bashkëjatu me okupatorin.

Ata shqiptarë që kan marrë pozita të larta në perandorin osmane , nuk jan vlersuar se jan shqiptarë , e po u japim të drejta , por kan qen individ që jan treguar lojal ndaj okupatorit , dhe kan treguar gjithashtu aftësi ushtarake dhe komanduese.

Kili

SHQIPËRIA ETNIKE ËSHTË GJAKU IM QË NUK FALET!

E keqja , mendoj unë se kjo tem iu drejtua atyre të fes katolike!!!

Faleminderit , ke të drejtë , mendova shumë në lidhje me këtë gjë para se ta postoja këtë temë . . . por . . . duhej ta bëja sepse katolikët (një pjesë 50% e tyre në këtë forum) e dija që për këta njerëz , personalitet do të thonin se janë tradhtarë të kombit (sepse i përkasin besimit Islam) .

U Fut sherri në lidhje me Nënë Terezen :

presHeva-Lee ka thënë : duke mar parasysh se as gonxhe as kta skan ber naj gjo per shqiptarin

Ka thënë për Shqiptarinë nuk ka bërë ndonjë gjë.

Ndërsa për bashkjetesën me turqit e japa mendimin , shembullin tim : Në përgjigjen kur ia ktheva MIRIAM-it.


Me Rrespekt : ILMGAP

[derjansi]

E keqja , mendoj unë se kjo tem iu drejtua atyre të fes katolike!!!

Faleminderit , ke të drejtë , mendova shumë në lidhje me këtë gjë para se ta postoja këtë temë . . . por . . . duhej ta bëja sepse katolikët (një pjesë 50% e tyre në këtë forum) e dija që për këta njerëz , personalitet do të thonin se janë tradhtarë të kombit (sepse i përkasin besimit Islam) .

U Fut sherri në lidhje me Nënë Terezen :


Ka thënë për Shqiptarinë nuk ka bërë ndonjë gjë.

Ndërsa për bashkjetesën me turqit e japa mendimin , shembullin tim : Në përgjigjen kur ia ktheva MIRIAM-it.


Me Rrespekt : ILMGAP

ILMGAP ti me sa po shof je tamam percars i flliqt

ato nuk jan tradhtar se i perkasin fes islame

fes islame i perkasin dhe Adem Jashari, Ismail Qemali, Abdyl Frashri, Naim Frashri, Zahir Pajaziti, Isa Boletini, Hasan Prishtina, Isa Boletini e shum e shum te tjere po ska katolik e shqiptar ne ket bot qe u thot tradhtar. sepse ao i vun pushken armikut kushdo qe ky qoft shka qoft turk.

kurse ato lopet qe ke vu ti per kryeministra jan tradhtar sepse i sherbyn armikut pik.

[ILMGAP]

ILMGAP ti me sa po shof je tamam percars i flliqt

ato nuk jan tradhtar se i perkasin fes islame

fes islame i perkasin dhe Adem Jashari, Ismail Qemali, Abdyl Frashri, Naim Frashri, Zahir Pajaziti, Isa Boletini, Hasan Prishtina, Isa Boletini e shum e shum te tjere po ska katolik e shqiptar ne ket bot qe u thot tradhtar. sepse ao i vun pushken armikut kushdo qe ky qoft shka qoft turk.

kurse ato lopet qe ke vu ti per kryeministra jan tradhtar sepse i sherbyn armikut pik.

Derjans shiko :

Ti tanimë kryen shkollën , fakulltet , magjistron etj. më pas të ipet mundësia të bëhesh kryeministër , a do bëheshe Kryeministër ? (kështu ndodhi edhe me këta kryeministrat që i kam sjell këtu).

Dhe diqka :

Unë po të them edhe një herë këta emra që kam pru ktu janë të shkrur në Histori e jo të shpikura nga unë , pra po të them që Historia nuk ka thënë që ata ishin tradhëtar por ata mburreshin,krenoheshin me këto personalitete.
Tanimë ti poqëse ke familje : E sheh fëmin tënd duke lexuar libër historie dhe e sheh duke e lexuar këtë , a do e ndaloje duke i thënë MOS e lexo sepse ata ishin tradhëtar të kombit?


Me Rrespekt : ILMGAP

[derjansi]

kush liber historie mburret me kto?

se ne historin Shqiptare kerkun nuk flitet per kta tipa.

[ILMGAP]

kush liber historie mburret me kto?

se ne historin Shqiptare kerkun nuk flitet per kta tipa.

Këtu e morra vesh sa ke njohuri ti . !

Tani mund të shfletosh Historitë e shkollave fillore , në shkolla fillore së pari mësohet për ta.
Mund të shikosh nga Klasa 7-9 (VII-IX) mund të gjesh fjal për këta poetë , shkrimtarë , kryeministra , arkitektë etj.

Do të sugjeroja , rekomandoja , këshilloja që të lexosh më shumë dhe të mos luash rolin e të diturit sepse duhet të kalosh kufijtë e diturisë për të kuptuar se sa i padijshëm je . . . ky sugjerim i shkon të gjithëve , në mes tyre hyj edhe unë.

Mund të shikosh edhe në Google të kërkosh për ta , të garantoj do gjesh shumë gjëra në lidhje me ta.

Shpresoj ti pranosh ato këshilla vëllazërore nga ana ime.


Me Rrespekt : ILMGAP

[MIRIAM]

Një shembull :

Në shtëpinë tënde hyn 4 hajna të morrën ty dhe të dërguan në një vend të largët aty filluat të kalonit netët kështu kaluan muajt po në atë shpellë ku të kiahin dërguar , kaluan vitet etj. ata të keqtrajtonin . . . me kënd zhvillon jetën ? me kënd jeton ? të pyet ndokush . . . dhe ti i përgjigjesh me këta këta këta bashkjetoj.

Por . . .

Në pushtimin Osman ndodh ndryshe aty nuk kishte keqtrajtime , aty kishte tolerancv shumë të madhe . . . aty shqipëtarët bëheshin edhe kryeminist:

: ILMGAP

Me fal per fyerje por shkrimi yt me iritoi, gjithesesi te uroj sherim sa me te shpejt nga SINDROMA E STOKHOLMIT.

[alibaba]

Këta kryeministrat ishin njerëz të shquar me origjinë Shqiptare , kryeministra në shtetin Osman.Këta kryeministra që kam përmendur kan luajtur rol të rëndësishëm në momentet kryesore për shtetin Osman.

Kur Malësia e Mbishkodrës bënte kryengritje kundër turkut, në cilën anë janë rreshtuar këta dylberët e tu kryeministra "shqiptarë"???

[derjansi]

Këtu e morra vesh sa ke njohuri ti . !

Tani mund të shfletosh Historitë e shkollave fillore , në shkolla fillore së pari mësohet për ta.
Mund të shikosh nga Klasa 7-9 (VII-IX) mund të gjesh fjal për këta poetë , shkrimtarë , kryeministra , arkitektë etj.

Do të sugjeroja , rekomandoja , këshilloja që të lexosh më shumë dhe të mos luash rolin e të diturit sepse duhet të kalosh kufijtë e diturisë për të kuptuar se sa i padijshëm je . . . ky sugjerim i shkon të gjithëve , në mes tyre hyj edhe unë.

Mund të shikosh edhe në Google të kërkosh për ta , të garantoj do gjesh shumë gjëra në lidhje me ta.

Shpresoj ti pranosh ato këshilla vëllazërore nga ana ime.


Me Rrespekt : ILMGAP

historin e popullit shqiptar e ke ktu ne forum te plote te sjell nga darius shko lexo e me bje ni citim ku flitet per kto "heroj"
plus 9 vjet shkoll ne vendlindje kurr nuk nigjova per kto

lene google se nuk do lexoj historit e krijume prej talebanve si puna e SABRI SELMANIT un qe Gjergj Kastriotin ma qesin tradhtar e kto karabushat heroj.

versionin zyrtar te historis shqiptare e ke ne forum kshtu qe dhe ti merre ket keshill vllazrore prej meje e shko e lexoje.

[derjansi]

Kur Malësia e Mbishkodrës bënte kryengritje kundër turkut, në cilën anë janë rreshtuar këta dylberët e tu kryeministra "shqiptarë"???

ska pas kryengritje simas kti ne kemi jetu ne harmoni te plote me perandorin Osmane

[ILMGAP]

Ja të nderuarit e mi , kënaquni duke lexuar , si mund të thoni jam shqiptar kur nuk dini historinë e Shqipëtarëve , shprehi keqardhje për paditurinë tuaj :

Mesihi Prishtina - Një nga shkrimtaret me te hershem Shqiptare qe shkroi mes Osmaneve ka qenë Mesihi nga Prishtina [2] (1470 - 1512), qe u njoh ne turqisht si Pristineli Mesihi. Mendohet qe Mesihi te këtë qenë Shqiptare nga Prishtina, por qe ka jetuar ne Stamboll qe nga mosha e vogël. Mesihi nuk ishte vetëm një poet i rrallë, por ne te njëjtën kohe ishte edhe një kaligraf i talentuar, qe mbajti postin e sekretarit tek Hadim Ali Pasha gjatë pushtetit te sulltan Bajazidit II (1482 - 1512). Njeri i dhënë pas kenaqesive sehr oglani (djal qyteti), siç biografi Ashik Celebi e therriri atë, Mesihi me shumë gjendej ne taverna, nëpër parqe me shoket e tij sesa ne pune. Edhe pse stili hedonist ne jetë mund qe te këtë penguar karrieren e tij, Mesihi krijoi nga poezite me te mira Osmane te kohës. Nga veprat e tija me te permenduara është Murabba-i bahar [3] (poezite e pranveres) te cilat pas publikimi me përkthim latin ne 1774 nga orientalisti Sir William Xhon (1746 - 1794), do të ktheheshin ne poemat me te njohura Osmane ne Evrope, për një kohe te gjatë.

Suzi Qelebiu - Ndriçimi i figurave të shquara, në të kaluarën, është me interes për secilën kulturë kombëtare, pa marrë parasysh përkatësinë e tyre kombëtare. Kjo vlen edhe për Suzin.
Suzi është pseudonim i Mevlana Muhamed efendi ibn Abdullah-ut. Ai është figurë e shquar e gjysmës së dytë të shekullit XV e gjysmës së parë të shekullit XVI. Ka lindur në Prizren më 1455 e ka jetuar deri më 1524/25. Është varrosur në Prizren në oborrin e xhamisë në lagjen “Tabhana”. Kjo xhami edhe tash quhet “Xhamia e Suzit”. Në varrin e tij shkruan në gjuhën arabe “Ai është i amshueshëm”.
Për fëmijërinë e shkollimin e Suzit nuk dihet gjë. Dihet se, një kohë, ka qenë kadi. Më 1513 Suzin e gjejmë në Prizren, ku legalizon “Vakifnamesi”-n e tij. “Vakifnamesi”, sipas Hasan Kaleshit, është dokumenti më i vjetër, shkruar nga Prizreni, gjatë periudhës turke.
Të dhënat, për prejardhjen kombëtare të Suzit, janë kontradiktore. Disa mundohen ta nxjerrin atë me prejardhje shqiptare duke u nisur nga fjala shqipe e përngjitur “syzi”, për analogji, “kryezi” etj.
Pseudonimi “suzi” mund të ketë dalë nga fjala turke “söz”, që ka disa kuptime: fjalë, shprehje, dëshmim, zotim, angazhim, premtim etj. (1).
Ndërkaq Hasan Kaleshi shkruan: “U jednoj studiji o turskom pesniku Suziju Prizrencu…”(Në një studim për poetin turk Suzi Prizreni...) (2). I këtij mendimi është edhe autori A. Olesnici, i cili thotë : “Suzi Èelebi iz Prizrena, turski pesnik-istorik XV-XVI veka” (Suzi Çelebiu nga Prizreni, poet e historian turk i shekullit XV-XVI) (3). Suzi, në shkrimet e tij, nuk flet për veten.
Suzi zotëronte gjuhën arabe, persishte e turqishte. Ka shkruar shumë vargje, të cilat nuk janë përkthyer në gjuhën shqipe, pos ndonjërit:
Livadhet janë kopshtet e pemëve të qiellit,
Këto buzëqeshje janë qeshme të diellit.
Suzi njihet si poet boem. Po vepra më e njohur e tij merret libri “Mihaloglu Ali Bej Garavatname” (Epi për pushtimet e Mihaloglu Ali Beut), shkruar rreth 500 vjet më parë në vargje. Këtu himnizohen trimëritë e pushtimet e ushtarakut Alibeg Mihaloglu në hapësirat nëndanubiane. Jepen këtu edhe përshkrime të bukura të vendeve, ngjarje historike të kohës, aventurat e dashurisë të Mihaloglu Ali Begut etj. Libri ka 15000 vargje, në rrokje simetrike të rimuara.
Dihet Suzi ngrit disa kroje, ndonjë urë, kanal, xhami, medrese, mejtep etj., gjë që edhe shpërblehet me një qiflik në Grazhdanik nga Sulltan Selim Hani.


Nezim Frakulla - Nezim Frakulla (ose Nezim Berati) është nga autorët e parë të rëndësishëm të letërsisë shqiptare me alfabet arab; në mjediset ku jetoi e krijoi, luajti rol në zhvillimin e kësaj rryme.
Nezimi lindi nga fundi i shekullit XVII në fashtin Frakull të Fierit në një familje të vogël feudale. Që i ri mësoi në medresenë e Beratit, pastaj shkoi në Stamboll, për të studiuar më tej, ku ndenji një kohë të gjatë dhe filloi të vjershëronte turqisht, persisht e arabisht. Bëri shumë udhëtime në vendet e Lindjes, por mbeti i pezmatuar. Në një bejte turqisht shkruante: I rashë botës anembanë, por zemra m'u mbush me gjak. Në vitin 1730 u kthye në Berat, i varfër, kështu që u detyrua të shërbente si qehaja te një bej. Gjatë kësaj kohe filloi të vjershëronte në shqip, sipas frymës së poezisë orientale. Berati, që ishte një nga qendrat kulturore më në zë të kohës, kishte edhe shumë bejtexhinj, të tjerë. Rivaliteti me myftiun e qytetit pati pasoja politike për Nezimin, prandaj u detyrua të shkonte në Elbasan. Mbas një internimi në Besarabi, Nezimi kthehet përsëri në Berat. Vdiq në burgun e Stambollit.
Në gjuhën shqipe Nezimi la një divan(1) dhe shumë vjersha të shpërndara. Një pjesë e krijimeve të tij kanë kaluar gojë më gojë e u bënë anonime. Duke ndjerë që qëndronte mbi bejtexhinjtë e tjerë, Nezimi e afirmon veten si mjeshtër që i pari krijoi divanin shqip.

Divan kush pat folur në shqip?
Ajan(2) e bëri Nezimi.
Bejan(3) kush e pat folurë shqip?
Insan(4) e bëri Nezimi.

Divani i Nezimit duhet të ketë pasur rreth 110 vjersha. Tematika është disi e gjerë. Në krahasim me poezinë e atëhershme dhe me modelet orientale, autori solli elemete të reja, që pasqyrojnë anë të jetës në Shqipëri.
Një pjesë e mirë e vjershave të Nezimit janë gazela(4), ku i këndohet bukurisë dhe dashurisë. Gjithashtu ato trajtojnë një problematikë morale, flasin për miqësinë, diturinë etj. Në vjershat e Nezimit pasqyrohet botëkuptimi oriental, por hasen edhe ide pozitive. Me nota kritike goditen vese, sulmohen me përbuzje miqtë e rremë, ambiciozët e smirëzinjtë.
Në kushtet e shthurjes së së sistemit feudal, poeti hutohet dhe mbetet i tronditur midis së vjetrës që shembej, dhe së resë që po lindte. Në vjershën "Ankimi mbi gjendjen e kohës„ , Nezimi na krijon përshtypjen e një bote të shqetësuar, të një atmosfere të pasigurt, ku është e vështirë të lidhësh miqësi, ku bëhet një ndeshje ë egër për të dalë në krye e ku njeriu nuk ka vendin që i takon sipas virtyteve të zotësisë. Autori thotë: "… sorra sot gaha bilbil nukë dahetë dot„. Edhe sikur keto motive të jenë të marra nga letërsia orientale, ato, sidoqoftë, s'janë pa lidhje me realitetin e kohës.
Jeta boshe dhe parazite e bejlerëve dhe e të pasurve pasqyrohet në vjershën "Teferiçi në Belçë„. Nëpërmjet përshkrimit të një pikniku në fshatin Belçë, poeti tregon për qejfet dhe tekat e feudalëve dhe pasanikëve, për shpenzimet pa kufi, për të mirat e pasuritë që i kanë grumbulluar në kurriz të popullit. Me interes është edhe një vjershë që Nezimi e shkroi kur po niseshin për në Stamboll disa shokë të tij. Në të gjejmë dashurinë për atdheun dhe brengën e dhembjen e një mërgimtari për vendin e lindjes:

O shokë, mos na harroni,
se vemi në dhè të huaj,
një selam të na dërgoni,
bari në tre-katër muaj.

Do t'ju jap një amanet,
kur të shihni fush`e male,
të faleni me shëndet
prej meje më shumë halle. Në mjaft vjersha Nezimi i këndon natyrës, e cila jepet plot jetë e lëvizje. Poeti magjepset nga bukuria e saj. Në mënyrë të veçantë ai i këndon pranverës, duke na dhënë skena të gjalla e plot hijeshi. Dy këngë për "Beharin„ janë nga poezitë e tij më të bukura të tij.

A s'e shihni ju në dynja
Manushaqenë,
nëpër male, nëpër sahara(6)
çeli faqenë?

Ose

Behari u lulëzua
U zbukurua dynjaja.
Jeta në shenllëk(7) u mbulua,
gëzojnë fukaraja.

Nezimi ka shkruar edhe vjersha mistiko-fetare ose vjersha kushtuar ndonjë fushate ushtarake e ndonjë sundimtari. Pra, jo vetëm tematika e krijimeve të tij është e larmishme, por edhe bota e ndjenjave. Gjejmë në to nota lirike, por edhe tone zemërimi e ironie; krahas ndjenjës së ngazëllimit, gjer edhe ndjenja dëshpërimi, që e kanë burimin edhe te realiteti i kohës, por edhe te brengat e shqetësimet që e shoqëruan tërë jetën.
Krijimtaria e Nezimit e zgjeroi rrethin tematik të poezisë së kohës. Edhe pse nuk u shkëput nga modelet orientale e nga motive të njohura të tyre, si bilbili, trëndafili etj., në vjershat e tij ka edhe elemente dhe figura që burojnë nga realiteti shqiptar. Gjuha e rënduar nga fjalët e huaja e dëmton vlerën e poezisë, edhe kur në të ka figura e mjete shprehëse mjaft të goditura.
Nezim Frakulla ishte poet me frymëzim e talent. Vepra e tij la gjurmë të thella në krijimtarinë e poetëve të tjerë që shkruan me alfabet arab.



Sylejman Naibi - Midis poetëve bejtexhinj, që u shqua në shekullin XVIII, është edhe Sulejman Naibi. Ai ishte nga Berati dhe jetoi e vdiq aty duke qenë bashkëkohës me Nezim Frakullën.
Sulejman Naibi ka shkruar një divan në shqip por kopja e plotë e tij nuk është gjetur. Krijimtarinë e tij e njohim vetëm përmes 4-5 vjershave në dorëshkrim. Megjithatë, ato e paraqesin si një nga bejtexhinjtë më të talentuar, me frymëzim e kulturë poetike. Karakteristikë për vjershat e Naibit është lirizmi i këndshëm, që u jep atyre ngrohtësi.
Ai i këndon vashës së bukur, natyrës, dhe ëmbëlsisë së jetës. Përmes një figuracioni të pasur e plot ngjyra të gjalla, Naibi e jep me shumë natyrshmëri bukurinë e femrës, ndjenjën e dashurisë. Vjershat e tij janë shumë afër natyrës së këngëve popullore edhe ndonjëra prej tyre si: "Mahmudeja e stolisurë„ këndohet edhe sot në Elbasan e në Berat. Ja disa vargje të saj;

Këjo sevdaja e insanit(1)
Gjallë njerinë ç'e përvëlon,
Mahmudeja e Sulejmanit
Me gazep sokakut shkon.
Jelek kadife veshurë
Si mosnjeri në këtë dhè,
me buzë duke qeshurë,
ç'të ka hije moj Mahmude!

Veçanërisht e bukur dhe e frymëzuar është vjersha "Si kandil i djegurë„ , me një figuracion të pasur e plot ngjyra.

Cullufet e tua-lulet e zymbylit,
je vet'bukuriae kopshtit ku ke hyrë,

Pra, ka hak bilbili të shikonj' me sy,
ta lër trëndafilin, të këndonj' për ty.

Të këndoj për buzët të kuqe shafran,
të këndonj' për ballin, që nuk zihet kurrë…

Në krijimet e Naibit bie në sy se gjuha është më e pastër, pa shumë fjalë orientale, si te bejtexhinjtë e tjerë. Ky kujdes i Naibit duhet të ketë qenë i vetëdijshëm. Naibi ka përdorur tetërrokshin dhe dymbëdhjetë rrokëshin.
Në rrymën e bejtexhinjve Sulejman Naibi mbetet në shkallën e një liriku me talent të vetëdijshëm.



Hasan Zyko Kamberi - Nga përfaqsuesit më të shquar të letërsisë shqipe me alfabet arab është Hasan Zyko Kamberi. Tematika që trajtoi ai në vjershat laike, paraqet interes të veçantë, sepse i bëri jehonë gjendjes shpirtërore dhe pakënaqësisë së masave fshatare mbi të cilat rëndonte pesha e vuajtjeve dhe shfrytëzimi i egër feudal. Për jetën e H.Z.Kamberit dihet pak. Ishte nga fshati Starje i Kolonjës. Siç del nga ndonjë vjershë e tij, ka kaluar një jetë të varfër e të vështirë. Ka të ngjarë të ketë mësuar në ndonjë medrese. Më 1789 mori pjesë si mercenar në luftën turko-austriake mbi Danub. Në këtë fushatë jo vetëm që s'e rregulli dot gjendjen ekonomike, por edhe vuajti shumë, siç do e tregojë në vjershën "Seferi humajun„ (Lufta mbretërore). Vdiq në fillim të shekullit XIX. Nga krijimtaria e Hasan Zyko Kamberit njihen 50-60 vjersha lirike. Shkroi edhe poezi fetare.
Rëndësi të veçantë kanë poezitë e tij me temë laike.
Ndryshe nga bejtexhinj të tjerë, të cilët shpesh poetizuan zakone e mendësi të jetës orientale të qyteteve e të mjediseve feudale, H.Z.Kamberi në këto poezi pasqyroi jetën e fshatit shqiptar të shekullit të XVIII, vuajtjet, pasigurinë dhe pakënaqësinë e fshatarëve. Me nota realiste gjejmë në të edhe një frymë të theksuar kritike e mospajtimi me realitetin, gjejmë dhembjen e poetit për gjendjen e njerëzve, që s'u ecën fati.
Një nga vjershat me tipike është "Bahti im„ , ku autori shpreh pakënaqësinë ndaj jetës dhe ankohet për fatin(bahtin), që s'e ndihmoi për të marrë prona e pozita, siç ndodhi me disa të tjerë.

Zu Hasani e zihetë,
me baht e tij po prihetë,
vallë, ku rri e fshihetë,
që s'punon, more bahti im.

Edhe vjersha "Seferi humajun„ (Lufta mbretërore) shpreh po atë gjendje pakënaqësie e zhgënjimi. Vërtet kjo merr shkas nga përvoja e hidhur e vetë poetit në fushatën e vitit 1789, por, në të vërtetë, në të zë vend një shqetësim më i gjerë. Aty i bëhet jehonë pakënaqësisë së përgjithshme të vegjëlisë nga fushatat ushtarake të osmanëve, që njerëzve të thjeshtë u sillnin vetëm fatkeqësi dhe mjerim, kurse fitimet i përvetësonin feudalët e mëdhenj dhe komandantët ushtarakë.
Për jetën e varfër e të rëndë të vegjëlisë fshatare flet edhe vjersha "Trahani„. Duke e shkruar me ironi të hollë e humor therës për këtë gjellë të të varfërve, autori s'e fsheh dhembjen për mjerimin e tyre, për faktin brengosës se ishte lumturi kur arrinin të shuanin urinë me trahana.

Tetë muaj gjithë ç'janë
Që e zjejnë dhe e hanë
Fukarasë i mbanë hajanë(1)
Dritë kush gjeti trahanë

Notat e humorit, përzier me ankimin e poetit për fatin e të rinjve, përshkojnë edhe vjershën "Gjerdeku„. Në të cilën pasqyrohen çaste nga jeta dhe brengat e vajzave që janë gati për martesë e që s'e dinë ç'fat i pret, meqë i martojnë pa i pyetur. Por, veç kësaj, ato i mundon edhe varfëria, ashtu siç i detyron edhe djemtë të marrin rrugën e kurbetit për të siguruar të hollat e nevojshme për martesë. Gjejmë në të edhe përshkrime zakonesh të martesës, por më tepër shqetësimin e të rinjve dhe të autorit për fatin e tyre.

Cupatë po bëjnë fiqiri(2)
"Vallë, ku e kemi takdir(3)?„
I martojnë me pahir
Se umur(4) ndë dorë s'kanë. Edhe në vjersha të tjera, si "Gratë e va„ , "Hasani bën shiqojet„(ankohet), "Vasijetnameja„(Testamenti) H.Z.Kamberi vë gishtin në plagë të ndryshme të shoqërisë së atëhershme.
Por poezia e tij më e fuqishme, ku prirja realiste e fryma kritike kanë gjetur shprehjen më të plotë është "Paraja„ ,
ajo është një satirë e fuqishme e gjithë sistemit politik feudal, e korruptimit të tij të gjithanshëm, madje edhe vlera e njeriut matet jo me cilësinë e virtytet e tij, por me paratë që ka.
Këto ide poeti is hfaq nëpërmjet ironisë e sarkazmës therëse, që godasin pa mëshirë gjithë piramidën shtetërore e shoqërore, që nga mbreti e veziri e gjer tek nënpunësi më i thjeshtë.

Mbreti q'urdhëron dynjanë,
që ka vënë taraphanë(5)
e i presënë paranë,
ia di kimenë parasë.

Poeti nuk kursen as autoritetet më të larta të fesë. Me sarkazëm të guximshëm ai zbulon se prapa shenjtërisë së tyre të shtirur fshihet një shpirt i pangopur fitimi, që i shtyn të bëjnë padrejtësi më të mëdha; e kanë ujdisur me djallin, siç shprehet poeti.
Patosi satirizues e demaskues zgjerohet edhe më tej, kur poeti zbulon se në atë shoqëri të shthurrur nuk ekzistonte as drejtësia më e vogël, se njerëzit e ligjit, kadilerët, e shtrembëronin këtë në mënyrën më të paturpshme, vetëm për të shtënë në dorë sa më shumë para.

Kadiu, t'i rrëfesh paranë,
ters e vërtit sherihanë(6),
për para ç'e shet t'anë,
ia di kimenë parasë.

Funksion të dukshëm ideoartistik ka vargu "ia di kimenë parasë„. Që përsëritet si refren në fund të çdo strofe. Ai përforcon idenë se në atë shoqëri ku merret nëpër këmbë çdo virtyt, ku njerëzit robotizohen e vuajnë, paraja është epiqendra e jetës. Vjersha tingëllon si një satirë e fortë që shpreh zemërimin e fshatarësisë shqiptare kundër shfrytëzimit të saj në kushtet e sistemit feudal në shuarje e sipër. Kuptohet që protesta e poetit është spontane, nuk shkon larg dhe ai shpesh bie në fatalizëm.
Vjershat laike të H.Z.Kamberit patën përhapje të gjerë në popull, se ato prekën plagë shoqërore të kohës. Veç kësaj gjuha e tyre është më e pastër se e poetëve të tjerë bejtexhinj. Vargu që përdor, është tetërrokshi i poezisë popullore.
H.Z.Kamberi qe poet i talentuar. Krijimet e tij i njihnin dhe i çmonin edhe rilindësit: Naimi, Samiu, Vretoja. Naimi shkruante: "Në mes të vjershëtorëve të Shqipërisë ka zënë kryen Hasani i Zyko Kamberit„.
Me poezinë e H.Z.Kamberit, Z.Bastarit e ndonje tjetri duken shenjat e para të realizmit në poezinë shqiptare…



Jahja Bej Dukagjini - JAHJA BEJ DUKAGJINI : Eshté njé nga djemté e familjes sé "Leké Dukagjinit" ,qé mund té jeté strehuar ose marré peng ,rritur e stérvitur né oborrin Perandorak ,u dallua si ushtarak , mori pjesé né luftime qé komandonte Sulltan Sulejman Kanuni né Tameshvar ( Hungari)
Jahja beu , u shqua edhe né poezi . Turqishten e Stambollit e zotéronte fare bukur . Vjershat i kishte pérmbledhur né njé divan (antologji) dhe kishte zéné vendin né dhjeté poetét e dalluar té asaj kohe. 1520-1566 .....Jahja Dukagjini qé s'e kishte harruar atdheun dhe popullin Shqiptar né Mesnevie (distike) "Genxhinei Raz" pohon:
"Arnavud asli oludur aslim
Kiliç ile dirilidur neslim.." qé do té thoté ( Sojin ekam Shqiptar dhe farefisi im jeton me shpaté ne dore ).


Ju Mjaftojnë dëshironi të mësoni për vijuesit ?