Mendime nga Ramiz Bojaj

[Ramiz Bojaj]

Bisedimet Kosovë-Serbi, të dështuara


Prapa perdes së dialogut teknik, Serbia dinakërisht fsheh aspirata hegjemoniste për shkëputjen e veriut të Kosovës. Dialogu me kushte të barabarta mes dy shtetesh të pavarura, Kosovë-Serbi, mund të fillojë vetëm atëherë kur kjo e fundit të distancohet nga e kaluara e saj hegjemoniste-gjenocidale dhe të njohë pavarësinë e Kosovës.

Shkruan: Ramiz BOJAJ

Bisedimet aq shumë të proklamuara në mes të Kosovës dhe Serbisë, ende pa u publikuar platforma përmbajtjesore e dialogut jep sinjalet e qarta për dështimin e tyre që në stadin e parë. E gjithë kjo do të ndodh për faktin e qëndrimeve diametralishte kundërthënëse nga të dyja palët. Kosova në parim mbron realitetin e ri (juridiksionin e saj kushtetues e shtetëror), përderisa Serbia vazhdon politikën e vjetër, duke e mbajtur shtetin e Kosovës, në kushtetutën e saj se pjesë të vet territoriale. Realisht, prapa perdes së dialogut teknik, Serbia dinakërisht, fsheh aspirata hegjemoniste për shkëputjen e veriut të Kosovës. Në fakt, Serbia , përmes strukturave kriminale në veri e ka shëndrruar këtë rajon në një poligon të hapur e konfliktuoz. Ajo ka zbarkuar në terren, (në pjesën veriore) tri formacone kriminale: MUP-in, struktura nacinalisto-shoviniste dhe atë të “shoqërinë civile serbe”, duke i udhëhequr në një front shumëdimensional për sulme të diktueshme kundër shtetit të Kosovës.

Tendencat për krijimin e territoreve monosllave

Aksionet e koordinuara të strukturave paralele në veri, kudër joserbëve në këtë pjesë, mëtohet të krijohet një realitet i ri monosllav. Mbi këtë nismë, Serbia e ka filluar edhe atakun medial antiKosovë, për ta mbajtur në rend dite çështjen serbe, gjithnjë për të krijuar amulli dhe ngërçe(qoftë edhe të përkohshme), për shtetin e Kosovës. Në këtë kontekst, presioni i shtuar i komunitetit ndërkombëtar, tek Beogradi dhe Prishtina, që të fillojnë dialogun e quajtur teknik, e që ndërlidhen me mirëqenie e kësaj pjese të Kosovës, jo vetëm se nuk mund të ketë efekt, por mund të jetë edhe i dëmshëm. Për faktin se Serbia me ngulm(edhe përmes bisedimeve) përpiqet t’i legalizojë strukturat e veta kriminale në veri. Sulmet e bandave serbe kundër të rinjve shqiptar, mandje proklamimi i afisheve provokuese, serbo-çetnike, nuk janë asgjë tjeter veçse sinjale zyrtare të politikës së Beogradit.

Në këtë kontekst, dërgohen sinjalet për krijimin e një realiteti të ri autonom, prej nga do tasulmonte Kosovën edhe në brendinë e saj. Këtë e dëshmojnë edhe “vizitorët-klerikë”, të cilët në raste ceremoniale fetare, shpallin zona të “shenjta”, për tu përdorur më vonë si justifikim për monomitikulte sllave në territorin me shumicë shqiptare. Kjo mund të fillojë nga një pikë e vetme lëshimi në rast se mund të ndodh për veriun, qoftë edhe krijimin e një minizone neutrale. Pas kësaj ‘nisme’ Serbia mëton ta forcojë praninë e saj, duke nxitur strukturat ilegale për pavarësi të pjesës veriore të Kosovës, e që do të hapte një poligon real konflikti ndëretnik. Bashkësia ndërkombëtare duhet t’ia bëjë të qartë Serbisë vijat ekuqe, mbi të cilat nuk guxon të shkelë ajo, e jo të krijojë barazpeshë dialogu Serbi-Kosovë. Në këtë kontekst, jo vetëm se na ndajnë konceptet, por edhe vet realiteti i ri I krijuar, ku Kosova, tashmë, është shtet i pavarur dhe sovran. Bisedimet për mirëqenie ndërqytetare nuk mund të kenë efekt nëse, strukturat paralele dhe grupet mafioze serbe në veri nuk lëvizin nga vendi. Thjeshtë, për tu arritur një mirëqenie më e mirë qytetare (siguri dhe lëvizshmëri), duhet tërhequr elementet kriminale serbe nga veriu, ndryshe “mirëqenia” nënkupton amnestim të krimit 12-vjeçar në veri. Ndërkaq, kur janë në pyetje pikat doganore, gjykatat dhe sundimi i ligjit atje, mjafton që të shtyhen së vepruari institucionet shtetërore të Kosovës, të cilat janë funksionale edhe në pjesën qendrore të vendit, ndryshe krijimi i taskforcave dhe “protektorateve”, nënkupton shmangie dinake nga unifikimi shtetëror i Kosovës. Këtë dinakëri, edhe pse me maskë e nënvizon edhe Oliver Ivanoviq, i zgjedhuri i qeverise serbe për Kosovën. “Është mirë që të fillohet me atë që po e sugjerojnë të dyja palët, çështjen e të zhdukurve dhe të rrëmbyerve, ndërsa pastaj do të mund të preken tema më serioze politike, për të cilat paraprakisht e dimë se nuk pajtohemi”, vlerëson Ivanoviq. Nëse analizojmë domëthënien e këtij koncpeti, del në pah e tërë dinakëria e Serbisë për eksterritore serbe në Kosovë. Ndryshe, bazuar në parime, Beogradi do të jetë i shtrënguar ta njohë realitetin e Republikës së Kosovës shtet të pavarur dhe sovran.

Partneriteti euro-amerikan

Roli i SHBA-së është i pazëvendësueshëm dhe esencial në rezultatin e bisedimeve. Prania amerikane, jo vetëm se duhet të jetë mbikqyrëse, por edhe garantuese e rezultateve të arritura, nëse mund të ketë pika përafrimi. Kjo vjen për faktin se Serbia mund të lajthitë edhe nga qëndrimet e veta, ashtu siç ka ndodhur shumë herë në të kaluarën. Edhe eksperti amerikan, Daniel Server, vlerëson se prania amerikane në bisedimet Kosovë - Serbi është vendimtare, pavarësisht nga lidershipi evropian. “Në dialogun e ardhshëm, Kosova duhet të kërkojë njohjen e pavarësisë nga Serbia ”, vlerëson Server. Ndërkaq, duke folur për qëllimin e dinakërisë serbe, z. Server thotë se: “Opsioni i ndarjes së veriut është qëllim i Serbisë në bisedime, por kjo është një ide, së cilës asnjëherë nuk do t’i vijë koha e realizimit”. Edhe ambasadori amerikan në Kosovë, Kristofer Dell, thekson se bisedimet janë të domosdoshme dhe se tërësia territoriale mbetet e paprekshme. “Veriu është dhe do të mbetet pjesë e Kosovës. Le të mos harrojmë se ky dialog nuk ka lidhje vetëm me zgjidhjen e çështjeve të mbetura mes Serbisë dhe Kosovës. Ai synon gjithashtu të ndihmojë dy vendet të ecin drejt perspektivës së tyre evropiane”, ambasadori amerikan në Kosovë, Kristofer Dell. Ndërkaq, zyrtarë të Bashkimit Evropian theksojnë se bisedimet duhet të fillojnë me tema të lehta por në fazën e dytë të tyre mund të hapen çështje që janë politikisht kundërthënëse.

Shmangia e ‘bisedimeve’ sa për të biseduar

Prishtina, duhet të udhëheq platformën e bisedimeve, mbi të cilat do të kërkohej, zbardhja e fatit të personave të zhdukur, tërheqjen e strukturave militare serbe nga veriu dhe njohjen pa kusht të shtetit të pavarur të Kosovës, nga ana e Serbisë. Pavarësisht, epilogut të bisedimeve, institucionet legjitime shtetërore të vendit tonë, duhet të shtrijnë autoritetin e vet(me çdo kusht), në këtë pjesë të shtetit. Ndryshe, konflikti 12-vjeçar nuk mund të mbahet përjetësisht i izoluar. Jemi deshmitarë, se shpallja e Pavarësisë së Kosovës me 17 shkurt 2008, e as hartimi i aktit më të lartë juridik, Kushtetutes, nuk kanë ndryshuar gjendjen në terren. Fytyrat e përgjakura të të rinjve shqiptarë, të cilët vijnë nga veriu, janë dëshmitarët më të mirë të gjendjes faktike në terren. A është kjo shkelje e të drejtave të njeriut të shqiptarëve, apo një gjë e tillë hyn në agjendën politike e mediale, vetëm atëherë kur një serbi, nuk i pëlqen shtëpia e tij në jug, e ndërtuar nga donacionet qeveritare, apo nga ato të jashtme. Kosova duhet të tregojë se tashmë është shtet i pavarur dhe sovran, dhe të tregojë autorësinë e vet në kontekstin shumështresor dhe shumëdimensional. “Kosova është e angazhuar për fqinjësi të mirë, qoftë edhe me Serbisë, për ti dhënë fund kapitullit konfliktuoz Kosovë-Serbi”, vlerësojnë zyrtarë të lartë të Qeverisë së Kosovës. Gjithashtu, zyrtarë qeveritarë vlerësojnë se nuk do të ketë levizje qëndrimi rreth ‘integritetit territorial të vendit, dhe aspektit juridiko-kushtetues të Republikës së Kosovës’. Realiteti ballkanas me shtetin e pavarur të Kosovës është shumë i çartë, jo vetëm për Serbinë, mjafton të shikohet e të preket ky fakt. Dialogu me kushte të barabarta mes dy shtetesh të pavarura, Kosovë-Serbi, mund të fillojë vetëm atëherë kur kjo e fundit( Serbia ) të distancohet nga e kaluara e saj hegjemoniste-gjenocidale dhe të njohë pavarësinë e Kosovës.

(Autori është publicist, analist dhe drejtor për marrëdhënie me publikun në Institutin për Hulumtime dhe Analiza të Politikave Ekonomike).

[Ramiz Bojaj]

Udhëkryqet e Kosovës





Qeveria e Republikës së Kosovës në strategjinë për bisedime me Serbinë, prioritet kryesor duhet ta ketë rimarrjen e veriut të Kosovës. Koncepti ‘lehtësues’ i rrugës së integrimit evropian të Kosovës, (përmes dialogut me Serbinë) është akti më i pamatur dhe më i papjekur i elitizmit politik. Ndryshe, Serbia do të përpiqet gjithnjë ta mbajë të tënsionuar dhe jostabile situatën në Kosovë edhe pas bisedimeve.



Shkruan: Ramiz BOJAJ


Kosova pas 12-vjetorit të çlirimit dhe tre vjet të shtetësisë, gjendet në një situatë tejet delikate, jo vetëm me çarjen e imazhit të saj në kontekstin ndërkombëtar, por edhe për hartimin e një strategjie efikase, e cila do t’i sherbente forcimit institucional e shtetëror të vendit tonë. Shteti i Kosovës, duhetë të tregojë maturi dhe pjekuri të lartë para çdo nisme për dialog me Serbinë. Kjo nënkupton edhe qëndrimin e fortë, tashmë si një shtet i pavarur dhe sovran duke i mbetur besnik parimit të paluhatshmërisë për ato tema që mund të cënojnë autoritetin e sovranit. Shteti i Kosovës realisht gjendet në një situatë të disfavorshme për shkak të imazhit të lenduar.Kësaj i kanë ndihmuar (shpifjet dhe aventurat e Serbisë në arenën ndërkombëtare), por edhe shkalla e papërgjegjësisë së klientelizmit tonë në planin e brendshëm. Kriza e vazhdueshme ekonomike (rritja e pandalshme e inflacionit), e rëndojnë edhe më shumë pozicionin e Kosovës. Gjithashtu, çarja deri në kontest institucional, pozitë-opozitë, mund të jenë oponentët vendimtar të jetëgjatësisë së autoritetit qeveritar. Kjo garë tregon se autoritetet politikëbërëse të vendit tonë janë në ABC-në e demokracisë dhe duhet kohë dhe ngritje më të madhe vetëdijësimi për përgjegjësinë e udhëheqjes së detyrave shtetërore.


Shqiptarët nuk e duan geton

Diplomacia e Kosovës duhet të hapë rrugë në itinerarin e integrimeve ndërkombëtare, qëndrueshmërisë ekonomike e zhvillimore për të hyrë në garën e madhe të vlerave euroatlantike. Ndryshe, qëndrimi në geto, jo vetëm se është i pameritueshëm për shqiptarët, por edhe i rrezikshëm për të ardhmen e rajonit dhe më gjerë. Shqiptarët janë dëshmuar si kombi më proPerëndimor dhe proAmerikan në botë. Gjithashtu, Kosova, prioritet të vetin kryesor duhet ta proklamojë paprekshmërinë e kufijve shtetërorë, vendosjen e doganave në pikat kufitare 1 dhe 31 si dhe largimin e elementeve pushtuese serbe nga veriu i Mitrovicës. Po ashtu, Qeveria e Kosovës në strategjinë për bisedime prioritet kryesor duhet ta ketë rimarrjen e veriut të Kosovës, të faktorizojë çështjen shqiptare të Kosovës Lindore, e jo të kërkojë konsensus nga Serbia, qe kjo e fundit të lejojë funksionimin e institucioneve të Kosovës në Mitrovicën veriore. Serbia, vazhdon të dëshmojë se nuk është e interesuar fare për qasje pragmatike ndaj Kosovës, jo vetëm për të njohur realitetin e shtetit të ri, por mbetet mbështetëse kryesore e elementeve destruktive për ta quar në kaos Republikën e Kosovës, duke përdorur pakicën serbe si mjet fabrikimi e manipulimi. Po ashtu, Serbia, përpiqet të përfitojë në planin shumëdimensional në bisedimet me Kosovën: Të lehtësojë rrugën e vet drejt BE-së, si dhe të legalizojë praninë e saj në Kosovë. Kjo dëshmon se me Serbinë nuk ekzistojë probleme teknike, por politike. Çfarëdo dialogu i proklamuar si teknik, (pavarësisht përmajtjes për çështje personash të pagjetur, targa a dokumente indentifikimi), të gjitha këto elemente janë të pandashme nga përmbajtja politike. Shembull shumë i thjeshtë: Si mund të njihen targat RKS, nga një shtet ‘inegzistent’ (rasti i Kosovës), ose dokumentet e qytetarëve të një shteti pa adresë( pa vendqendrim, shtetësi etj.) Ndryshe, kontekstet teknike nuk mund të përfundojnë si zgjidhje për kontestet politike (duke ëprfshirë edhe statusin), ngase niveli teknik është mekanizëm ad hoc, ndërsa ai politik bazohet mbi parimet më të larta të shteteve, (interesave bilaterale ). Institucionet shtetërore të vendit tonë, duhet ta kenë të qartë se nëse Serbia heq dorë nga ndarja klasike e Kosovës, (për shkak të presionit ndërkombëtar dhe kthimit të mundshëm domino), atëherë qeveria e Beogradit do të kërkojë formatizim kufijsh, për të aneksuar dhjetëra kilometra katror territor të Kosovës. Edhe pss kjo nuk do të quhej ndarje, (por kompromis për njohjen e pavarësisë së Kosovës), një gjë e tillë do të qonte në kundërreagim të menjëhershëm për shpalljen e pavarësisë së Luginës (Kosovës Lindore). Sinjalet e para të lëkundjës se kufijve ekzistues të Kosovës, kanë ndodhur paraprakisht me Maqedoninë, për të vazhduar herët a vonë edhe me Malin e zi, dhe me vet Serbinë. Këtë më se miri e dëshmon reagimi nga i
ashtuquajturi Këshill Nacional Serb për veriun e Kosovës, që nëkupton praninë ruse në këtë rang bisedimesh, qe në përkthimin tonë do të thotë dështim. “Vetëm pjesëmarrja aktive e OKB-së dhe e Federatës Ruse mund të pengojë planin anti-serb të Uashingtonit, Brukselit dhe Prishtinës”. A nuk ngjanë kjo thirrje ngjajshëm me afishet ultranacionaliste të kohës së Millosheviqit!


Faktorizimi shqiptar


Është koha që mos të kënaqëmi vetëm me gëllënjkën e shpalljes së pavarësisë, por të angazhohemi me përgjegjësi të plotë, për një Kosovë më të zhvilluar dhe më prospoeruese. Rruga e integrimeve evropiane për shqiptarët vazhdon të shoqërohet me rreziqet tejet reale për humbjen e territoreve të tjera të saj (edhe ashtu të tkurrura). Ky rrezik permanent i hartuar nga mendësia e sëmurë ballkanase (veçmas ajo serbo-sllave) ka shtuar zëshëm qëllimet ekspansioniste për zgjerim territoresh në dëm të shqiptarëve. Se sa janë të përgatitur shqiptarët për tu përballur me sfida të tilla, dëshmojnë faktet në terren. Pavarësisht gjenocidit dhe terrorit serb kundër Kosovës dhe shqiptarëve të Kosovës Lindore, vendi ynë është ndalur në planin defansiv, duke u marrë me jo-të e shpifjeve serbe kunder shtetit më të ri. Asgjë më shumë! –Qëndrimi tepër përulës i elitizmit politik shqiptar në shkallë nacionale, ka bërë qe çështja jonë kombëtare të shënojë rënie të rolit dhe faktorizimit të vet në rajon. Kjo në masë të dukshme ka ‘trimëruar’ tendencat sllave për zhvatje territoresh ndaj gjeografisë shqiptare. Serbia vazhdon të mbajë nën kontroll veriun e Mitrovicës, duke vazhduar me taktikën e spastrimit etnik në Preshevës, Medvegjës dhe Bujanocit. E gjithë kjo detyron kushtimisht të dëgjohet edhe zëri Luginës, ( Kosovës Lindore). “Situata aktuale politike e sigurisë në rajonin e Luginës së Preshevës është e paqëndrueshme. Angazhimi direkt i përfaqësuesve legjitim të shqiptarëve të këtij rajoni në negociatat, Kosovë-Serbi, do të ndikonin pozitivisht në zgjidhjen e problemeve me të cilat ballafaqohen qytetarët, të cilët jetojnë këndej e matanë kufirit shtetëror me Kosovën”, vlerësojnë përfaqësuesit e Kosovës Lindore. Serbia, edhe pse e renditur në anën e ngërçeve politike në këndin global, vazhdon të jetë më e përafruar me vet BE-në (liberalizimi i vizave), gjithashtu Maqedonia me qëndrim racist ndaj shqiptarëve (Enciklopedia famëkeqe dhe rasti i Kalasë së Shkupit), është përfshirë në liberalizim vizash, po ashtu Greqia, me tendenca për eksterritore ndaj shtetit shqiptar është anëtare e BE-së, përderisa Shqipëria dhe Kosova, edhe për fajin se kultivojnë politikën tepër labile, vazhdojnë të jenë të shpërfillshme në këtë drejtim.


Rikthimi i imazhit të humbur


Kosova e dalë me qeveri gati minorene dhe me opozitë, shpeshherë kontraverse, mbetet në piskun e ruajtjes së stabilitetit ekopolitik e bashkë me këtë edhe atë të imazhin të thyer në kontekstin ndërkombëtar. Edhe ambasadori i Shteteve të Bashkuara të Amerikës në Kosovë, Christopher Dell, ka deklaruar se sfidat kryesore të qeverisë së Kosovës vazhdojnë të jenë forcimi i shtetit ligjor dhe përmirësimi i gjendjes ekonomike.
Ndërkaq, kongresisti amerikan, Eliot Engel thekson se BE-ja duhet të jetë e kujdesshme, rreth dialogut Kosovë-Serbi, për faktin se Serbia vazhdon ta pengojë Kosovën në planin ndërkombëtar. Një gjë e tillë duhet të merr fund përgjithmonë. “Kosova duhet të këtë një plan të përcaktuar drejt Bashkimit Evropian dhe është shumë e rëndësishme që Kosova të nisë procesin e anëtarësimit sa më shpejt që të jetë e mundur”. Kongresisti Engel citon faktin se Serbia ende është armiqësore ndaj anëtarësimit të Kosovës në OKB, duke u angazhuar si prag pengues së bashku me Rusinë. Është paksa i quditshëm fakti se, pothuajse, në të gjitha nismat për dialog flitet për problemin serb ( kontesti politik Kosovë-Serbi, problemin serb në Kosovë etj.), duke anashkaluar çështjen shqiptare, jo vetëm në Kosovë por edhe atë në Luginë. Pavarësisht kësaj, Serbia përpiqet më të gjtha format ta mbajë të tënsionuar dhe jostabile situatën në Kosovë, e jo të ndihmojë në krijimin e imazhit të qëndrueshëm. Ndërkaq, analisti, James Pettifer, mendon se bisedimet e tilla, përveçse ia rrisin Serbisë legjitimitetin dhe imazhin në komunitetin ndërkombëtar, shoqërohen edhe me rreziqe. “Qeveria e Kosovës nuk e ka sa duhet të qartë për rreziqe të tilla, sepse është lehtë të fillosh të bisedosh për këto gjëra, por pastaj mund të vihesh përpara trysnisë për të biseduar për diçka tjetër”. Kosova e ka autorësinë për të qëndruar, vepruar dhe funksionuar si shtet i pavarur dhe sovran, në sistemin e vet shumëdimensional edhe për faktin se është njohur nga 75 vende përfshirë 22 vende të BE-së dhe vet SHBA-në. Gjithsesi, shteti ekzistencial edhe pse i garantuar, duhet t’i mbrojë interesat e veta ekopolitike, juridike e kombëtare.



(Autori është publicist, analist dhe drejtor për marrëdhënie me publikun në Institutin për Hulumtime dhe Analiza të Politikave Ekonomike).

[Ramiz Bojaj]

Bisedimet Kosovë-Serbi, të dështuara



Prapa perdes së dialogut teknik, Serbia dinakërisht fsheh aspirata hegjemoniste për shkëputjen e veriut të Kosovës. Dialogu me kushte të barabarta mes dy shtetesh të pavarura, Kosovë-Serbi, mund të fillojë vetëm atëherë kur kjo e fundit të distancohet nga e kaluara e saj hegjemoniste-gjenocidale dhe të njohë pavarësinë e Kosovës.



Shkruan: Ramiz BOJAJ



Bisedimet aq shumë të proklamuara në mes të Kosovës dhe Serbisë, ende pa u publikuar platforma përmbajtjesore e dialogut jep sinjalet e qarta për dështimin e tyre që në stadin e parë. E gjithë kjo do të ndodh për faktin e qëndrimeve diametralishte kundërthënëse nga të dyja palët. Kosova në parim mbron realitetin e ri (juridiksionin e saj kushtetues e shtetëror), përderisa Serbia vazhdon politikën e vjetër, duke e mbajtur shtetin e Kosovës, në kushtetutën e saj se pjesë të vet territoriale. Realisht, prapa perdes së dialogut teknik, Serbia dinakërisht, fsheh aspirata hegjemoniste për shkëputjen e veriut të Kosovës. Në fakt, Serbia , përmes strukturave kriminale në veri e ka shëndrruar këtë rajon në një poligon të hapur e konfliktuoz. Ajo ka zbarkuar në terren, (në pjesën veriore) tri formacone kriminale: MUP-in, struktura nacinalisto-shoviniste dhe atë të “shoqërinë civile serbe”, duke i udhëhequr në një front shumëdimensional për sulme të diktueshme kundër shtetit të Kosovës.


Tendencat për krijimin e territoreve monosllave



Aksionet e koordinuara të strukturave paralele në veri, kudër joserbëve në këtë pjesë, mëtohet të krijohet një realitet i ri monosllav. Mbi këtë nismë, Serbia e ka filluar edhe atakun medial antiKosovë, për ta mbajtur në rend dite çështjen serbe, gjithnjë për të krijuar amulli dhe ngërçe(qoftë edhe të përkohshme), për shtetin e Kosovës. Në këtë kontekst, presioni i shtuar i komunitetit ndërkombëtar, tek Beogradi dhe Prishtina, që të fillojnë dialogun e quajtur teknik, e që ndërlidhen me mirëqenie e kësaj pjese të Kosovës, jo vetëm se nuk mund të ketë efekt, por mund të jetë edhe i dëmshëm. Për faktin se Serbia me ngulm(edhe përmes bisedimeve) përpiqet t’i legalizojë strukturat e veta kriminale në veri. Sulmet e bandave serbe kundër të rinjve shqiptar, mandje proklamimi i afisheve provokuese, serbo-çetnike, nuk janë asgjë tjeter veçse sinjale zyrtare të politikës së Beogradit.
Në këtë kontekst, dërgohen sinjalet për krijimin e një realiteti të ri autonom, prej nga do tasulmonte Kosovën edhe në brendinë e saj. Këtë e dëshmojnë edhe “vizitorët-klerikë”, të cilët në raste ceremoniale fetare, shpallin zona të “shenjta”, për tu përdorur më vonë si justifikim për monomitikulte sllave në territorin me shumicë shqiptare. Kjo mund të fillojë nga një pikë e vetme lëshimi në rast se mund të ndodh për veriun, qoftë edhe krijimin e një minizone neutrale. Pas kësaj ‘nisme’ Serbia mëton ta forcojë praninë e saj, duke nxitur strukturat ilegale për pavarësi të pjesës veriore të Kosovës, e që do të hapte një poligon real konflikti ndëretnik. Bashkësia ndërkombëtare duhet t’ia bëjë të qartë Serbisë vijat ekuqe, mbi të cilat nuk guxon të shkelë ajo, e jo të krijojë barazpeshë dialogu Serbi-Kosovë. Në këtë kontekst, jo vetëm se na ndajnë konceptet, por edhe vet realiteti i ri I krijuar, ku Kosova, tashmë, është shtet i pavarur dhe sovran. Bisedimet për mirëqenie ndërqytetare nuk mund të kenë efekt nëse, strukturat paralele dhe grupet mafioze serbe në veri nuk lëvizin nga vendi. Thjeshtë, për tu arritur një mirëqenie më e mirë qytetare (siguri dhe lëvizshmëri), duhet tërhequr elementet kriminale serbe nga veriu, ndryshe “mirëqenia” nënkupton amnestim të krimit 12-vjeçar në veri. Ndërkaq, kur janë në pyetje pikat doganore, gjykatat dhe sundimi i ligjit atje, mjafton që të shtyhen së vepruari institucionet shtetërore të Kosovës, të cilat janë funksionale edhe në pjesën qendrore të vendit, ndryshe krijimi i taskforcave dhe “protektorateve”, nënkupton shmangie dinake nga unifikimi shtetëror i Kosovës. Këtë dinakëri, edhe pse me maskë e nënvizon edhe Oliver Ivanoviq, i zgjedhuri i qeverise serbe për Kosovën. “Është mirë që të fillohet me atë që po e sugjerojnë të dyja palët, çështjen e të zhdukurve dhe të rrëmbyerve, ndërsa pastaj do të mund të preken tema më serioze politike, për të cilat paraprakisht e dimë se nuk pajtohemi”, vlerëson Ivanoviq. Nëse analizojmë domëthënien e këtij koncpeti, del në pah e tërë dinakëria e Serbisë për eksterritore serbe në Kosovë. Ndryshe, bazuar në parime, Beogradi do të jetë i shtrënguar ta njohë realitetin e Republikës së Kosovës shtet të pavarur dhe sovran.


Partneriteti euro-amerikan


Roli i SHBA-së është i pazëvendësueshëm dhe esencial në rezultatin e bisedimeve. Prania amerikane, jo vetëm se duhet të jetë mbikqyrëse, por edhe garantuese e rezultateve të arritura, nëse mund të ketë pika përafrimi. Kjo vjen për faktin se Serbia mund të lajthitë edhe nga qëndrimet e veta, ashtu siç ka ndodhur shumë herë në të kaluarën. Edhe eksperti amerikan, Daniel Server, vlerëson se prania amerikane në bisedimet Kosovë - Serbi është vendimtare, pavarësisht nga lidershipi evropian. “Në dialogun e ardhshëm, Kosova duhet të kërkojë njohjen e pavarësisë nga Serbia ”, vlerëson Server. Ndërkaq, duke folur për qëllimin e dinakërisë serbe, z. Server thotë se: “Opsioni i ndarjes së veriut është qëllim i Serbisë në bisedime, por kjo është një ide, së cilës asnjëherë nuk do t’i vijë koha e realizimit”. Edhe ambasadori amerikan në Kosovë, Kristofer Dell, thekson se bisedimet janë të domosdoshme dhe se tërësia territoriale mbetet e paprekshme. “Veriu është dhe do të mbetet pjesë e Kosovës. Le të mos harrojmë se ky dialog nuk ka lidhje vetëm me zgjidhjen e çështjeve të mbetura mes Serbisë dhe Kosovës. Ai synon gjithashtu të ndihmojë dy vendet të ecin drejt perspektivës së tyre evropiane”, ambasadori amerikan në Kosovë, Kristofer Dell. Ndërkaq, zyrtarë të Bashkimit Evropian theksojnë se bisedimet duhet të fillojnë me tema të lehta por në fazën e dytë të tyre mund të hapen çështje që janë politikisht kundërthënëse.


Shmangia e ‘bisedimeve’ sa për të biseduar


Prishtina, duhet të udhëheq platformën e bisedimeve, mbi të cilat do të kërkohej, zbardhja e fatit të personave të zhdukur, tërheqjen e strukturave militare serbe nga veriu dhe njohjen pa kusht të shtetit të pavarur të Kosovës, nga ana e Serbisë. Pavarësisht, epilogut të bisedimeve, institucionet legjitime shtetërore të vendit tonë, duhet të shtrijnë autoritetin e vet(me çdo kusht), në këtë pjesë të shtetit. Ndryshe, konflikti 12-vjeçar nuk mund të mbahet përjetësisht i izoluar. Jemi deshmitarë, se shpallja e Pavarësisë së Kosovës me 17 shkurt 2008, e as hartimi i aktit më të lartë juridik, Kushtetutes, nuk kanë ndryshuar gjendjen në terren. Fytyrat e përgjakura të të rinjve shqiptarë, të cilët vijnë nga veriu, janë dëshmitarët më të mirë të gjendjes faktike në terren. A është kjo shkelje e të drejtave të njeriut të shqiptarëve, apo një gjë e tillë hyn në agjendën politike e mediale, vetëm atëherë kur një serbi, nuk i pëlqen shtëpia e tij në jug, e ndërtuar nga donacionet qeveritare, apo nga ato të jashtme. Kosova duhet të tregojë se tashmë është shtet i pavarur dhe sovran, dhe të tregojë autorësinë e vet në kontekstin shumështresor dhe shumëdimensional. “Kosova është e angazhuar për fqinjësi të mirë, qoftë edhe me Serbisë, për ti dhënë fund kapitullit konfliktuoz Kosovë-Serbi”, vlerësojnë zyrtarë të lartë të Qeverisë së Kosovës. Gjithashtu, zyrtarë qeveritarë vlerësojnë se nuk do të ketë levizje qëndrimi rreth ‘integritetit territorial të vendit, dhe aspektit juridiko-kushtetues të Republikës së Kosovës’. Realiteti ballkanas me shtetin e pavarur të Kosovës është shumë i çartë, jo vetëm për Serbinë, mjafton të shikohet e të preket ky fakt. Dialogu me kushte të barabarta mes dy shtetesh të pavarura, Kosovë-Serbi, mund të fillojë vetëm atëherë kur kjo e fundit( Serbia ) të distancohet nga e kaluara e saj hegjemoniste-gjenocidale dhe të njohë pavarësinë e Kosovës.


(Autori është publicist, analist dhe drejtor për marrëdhënie me publikun në Institutin për Hulumtime dhe Analiza të Politikave Ekonomike).

[Ramiz Bojaj]

Kah po shkon Shqipëria?!




Luftënxitja për atentat mbi demokracinë në Shqipëri (kërcënimi socialist se nuk do të njohin rezultat tjetër përpos fitores në Tiranë), mbetet kërcënim serioz i stabilitetit të Shqipërisë. Në fakt një lojë e tillë po e dërgon shtetin shqiptar në udhëkryq tepër të skajshëm: ndalimin e rrugës integruese për në BE, dhe kthim në shkallën zero (sindromi i 97-tës). Një pozicion anarkie për Shqipërinë, do të thotë ‘kurajo’ dhe ‘guxim’ të ndezjes së mendësisë mesjetare antishqiptare sllave (planet serbe për ndarjen e Kosovës, dhe shpërfillja e të drejtave të shqiptarëve në Maqedoni). Praktikat kanë dëshmuar se rrjedhat ekopolitike në Shqipëri, janë të ndërlidhura drejpërdrejt me situatën në Kosovë, Maqedoni dhe shqiptarët në Kosovën Lindore.




Shkruan: Ramiz BOJAJ




Shqipëria është në rrezik. Jo nga agresioni i jashtëm, por nga flakëvënësit e brendshëm. Zgjedhjet lokale (bashkiake) në Shqipëri si dhe barometri i rezultatit për të parin e Tiranës, (gati 50 me 50, pavarësisht matematikës 10 për ose 100 kundër), pasqyron duelin e baraspeshuar se kandidatët e majtë dhe të djathtë, duhet ndarë pikët. Pavarësisht se demokracia lejon udhëheqje edhe me fitore minimale. Mirëpo, kërcënimet e Edi Ramës, ‘se nuk do të njeh rezultatin final të KQZ-së, as qeverinë e institucionet aktuale’, nëse nuk ia ‘falin’, fitoren atij, mbetet kërcënim serioz i stabilitetit të brendshëm politik të Shqipërisë. Në fakt një lojë e tillë mund ta dërgojë shtetin shqiptar në udhëkryq tepër të skajshëm: ndalimin e rrugës demokratike e integruese për në Bashkimin Evropian, dhe kthimin prapa në në kohë (sindromi i 97-tës), vit ky i cili shënon anën më të errët të historisë së demokracisë në Shqipëri. Praktikat kanë dëshmuar se rrjedhat ekopolitike në Shqipëri, janë të ndërlidhura drejpërdrejt me situatën në Kosovë, Maqedoni dhe shqiptarët në Kosovën Lindore. Në fakt atentati mbi demokracinë në Shqipëri do të thotë ‘kurajo’ për ‘guxim’ të ndezjes së mendësisë mesjetare antishqiptare slave, të cilat së fundi tingëllojnë aq zeshëm edhe nëpër qendrat e medha të diplomacisë ndërkombëtare (pavarësisht injorimit si ide).




Dhuna demton të ardhmen e Shqipërisë evropiane




Pavarësisht rezultatit final për të parin e Tiranës, fitorja prej 10 ose 100 votash nuk është as fleksibile e as kredibile, mirëpo ligji i demokracisë duhet vlerësuar dhe respektuar në përpikëri. Ky është rezultat i votës së lirë, të cilën e vërteton transparenca e numërimit të votimeve: fjala e popullit është fjalë e Zotit. Prandaj të parët janë votuesit e pastaj vijnë politikëbërësit. Fakti kur politikanët kërkojnë fitore tejmatematikore me rezultat më pak se 1 me 1, tingëllon tejet absurd. Për mua tingëllon disi quditshëm kur politika e rrugëve e ndjekur nga Edi Rama, mori kaq shumë vota, pikërisht në Tiranë. Pa dashur të ndërhyjë në vullnetin e votuesve, por, Shqipëria (edhe pse e përfshirë nga protesta të dhunshme dhe kërcënuese të opozitës), ka shënuar sukseset më të mëdha në historinë e saj, (liberalizimi i vizave dhe qëndrueshmëria ekonomike, pavarësisht krizës globale). Në një farë mënyrë kjo mund të tingëllojë edhe si mos mirënjohje ndaj vlerave dhe progresit të brendshëm. Dhe pas kësaj vijnë në shprehje qe të tjerët (ndërkombëtarët), të ofrojnë pakte mes vete, (vëllezërve të të një shtepie).




Diplomatët më të lartë botërorë: evropianë, amerikanë e në veçanti ata nga etnia shqiptare, më shumë se rezultat majtas-djathtas, kërkojnë stabilitet politik në shtetin shqiptar. Në këtë kontekst ndihmës-sekretari amerikan i Shtetit, Philip Gordon, nënvizon se retorika e dhunës përbën kërcënim serioz për të ardhmen e Shqipërisë. "Politikanët shqiptarë duhet të përqendrohen në shkëmbime konstruktive, në vepra që i shërbejnë një vendi me një të ardhme në Bashkimin Evropian dhe jo tek retorika apo veprimet negative, që vetëm e denigrojnë këtë proces". Ndërkaq, Eduard Kukan, zyrar i lartë i PE-së tërheq vemendjen se "zhvillimet e fundit rreth zgjedhjeve lokale rrezikojnë seriozisht fatin e shqiptarëve. Populli shqiptar meriton qeverisje stabile dhe të përgjegjshme. Për shkak të zhvillimeve të fundit jam tejet i dëshpëruar". Ndërkaq, Sabine Freiser, drejtuese për Evropën në GNK (Grupin Ndërkombëtar të Krizave), vlerëson se pavarësisht epërsisë minimale të kandidatëve për Tiranën (Basha-Rama), në fakt një garë kaq e ngushtë realisht do të thotë barazim. “Një garë kaq e ngushtë për të parin e Tiranës, praktikisht do të thotë barazim”. Së fundi letra e shkrimtarit të madh shqiptar, Ismail Kadaresë, dërguar Lulzim Bashës për tërheqje nga gara për Tiranën, nuk duket të jetë krejtësisht e paanashme. Dhe kjo për faktin se Basha është bartës i vullnetit të votuesve që përbejnë gjysmën e Tiranës, po kaq sa ka edhe taborri socialist i Edi Ramës. Prandaj, z. Kadare, ose është dashur të kërkojë tërheqjen e dy lidervë Rama-Basha, (parimi i paanshmërisë) ose të asnjërit. Duke precizuar se ai që ka pushtetin duhet lëshuar pe, (dedikuar Bashës), duket jo shumë ifleksibil, për faktin se Rama është pikërisht pushtetari, ai që kërkon ripozicionim të pushtetit të tij për Tiranën. Po ashtu, Rama mbetet akteri kryesor i kërcënimit të stabilitetit të Shqipërisë. Po të bëhej garë për pushtetin qendror, ndoshta citimi i Kadaresë do të dukej me më shumë vend. “Propozimi për tërheqje mund t’ia bëja secilit prej jush, por mendova se tërheqja do të ishte më e lehtë për ju (z, Basha) që jeni në pushtet, sesa për tjetrin(Edi Rama), që është shef i opozitës. Gjesti i juaj do të jetë një mesazh emancipimi dhe shprese për brezin e ri shqiptar, duke perfshirë edhe atë të politikanëve. Për shkrimtarin gjithë bashkëkombasit janë, në radhë të parë, lexuesit e tij, ndaj ai e ka vështirë të jetë me njerën gjysmë kundër tjetrës”. Por, Lulzim Basha argumenton me të drejtë se “duke u tërhequr, unë fyej votuesit, komisionerët, ligjvënësit, ligjet, gjykatat dhe vetë demokracinë”, dhe se me tërheqjen “për shkak të presioneve politike, i bie të mos bëhen më zgjedhje në Shqipëri”. Pavarësisht ecurisë së situatës së krijuar për kryeqytetin shqiptar, nuk duken sinjale të qarta se Shqipëria do të këndellët lehtë nga zgjedhjet bashkiake (rasti i Tiranës), jo pse nuk ka rrugëzgjidhjeje, por mungon vullneti i paanshmërisë dhe përgjegjësisë politike e qytetare. Pavarësisht rrjedhave dhe ngjyrimeve politike, Shqipëria duhet të përqafojë progresin e jo regresin, integrimin e jo denigrimin, rrugë për të cilën është përcaktuar kombi shqiptar.




Kompromisi fitore e vetme e politikës shqiptare




Shqipëria në vitet e fundit (edhe pas recesionit ekonomik global), ka ditur të ecë suksesshëm në rrugën e zhvillimit ekopolitik (autostrada e kombit, qendrueshmëria financiare dhe hyrja në liberalizim vizash), duke ndërtuar ose rikthyer imazhin e një shteti stabil dhe prosperues. Në fakt Shqipëria në vitet e fundit, pothuajse, ka plotësuar kriteret kryesore për anëtarësim në BE.




Imazhi i stabilitetit politik dhe ekonomik e ka ranguar Shqipërinë një hap më afër evenimentit evropian, duke kapërcyer klishetë e shteteve tjera në Ballkan, të cilat vazhdojnë të ndeshen me ngërçe reale për anëtarësim në bashkësinë e kombeve europerëndimore. Pra krejt në fund, mund të konkludojmë se gjetja e një kompromisi është e vetmja fitore për demokracinë në Shqipëri. Formulën e udhëheqjes me Tiranën, e ka ndërtuar vota qytetare, e cila nuk promovoi fituesin absolut, pavarësisht se Basha ka shënuar rritje të përkrahësve të vet në kryeqytet. Prandaj rezultati kaq i ngushtë për dhjetëra votash, ka sprovuar demokracinë në tërë shtetin shqiptar. Po të ekzistonte diferencë prej njëmijë ose dhjetëmijë votash, çdo kontest rezultati mund të cilësohej rrugaqëri, ose “teori kaçakçe” të politikëbërjes. Por rezultatet tregojnë se Tirana nuk ka fitues liderësh, por ka vetëm fitore të demokracisë (votimi i qytetëruar dhe numërimi korrekt i fletëvotimeve). Në këtë kontekst duhet respektuar edhe epersia qoftë edhe prej një vote të vetme(të njihet rezultati përfundimtar), për faktin se duke i mbetur korrekt sovranit (mendoj votuesit) kësaj radhe, më shumë se kurrë do të ndihet pasha qe ka qytetari për të ardhmen e vet. Pra, për zgjidhjen e këtij problemi, përpos kulturës dhe përgjegjësisë qytetare, kërkohet qasje tejet pragmatike ndaj problemit në fjalë. Gjithashtu, është i pakuptimtë kontesti i rezultatit përfundimtar për Tiranën, ngase vet përfaqësuesit e mazhorancës dhe ata të opozitës në KQZ, kanë bërë numërimin e votave duke përfshirë edhe ato që konsiderohen si të vlefshme, por që janë hedhur në kutinë e gabuar ditën e zgjedhjeve. Problemet teknike nuk mund të privojnë asnjë votues, pavarësisht verdiktit të tij për kryetarin e vet. Nga këndi im më duket se Edi Rama ka një qëndrim kontravers sa i përket qasjes ndaj kutive të votimet. Rama ishte po ai lider i cili gati sa nuk e “kalli” Shqipërinë demokratike për t’i hapur ato kutitë të cilat ky i cilësonte si të ‘kontestuara’, ndërkaq, tash kërcënon po me ‘ndezje flakë’ të shtetit, që mos të hapen kutitë. Jo vetëm, Edi Rama, por edhe askush tjetër nuk mund të censurojnë votën e asnjë shqiptari. Ndryshe veprimet për nxjerrje me dhunë të rezultatit, ose mosnjohje të verdiktit të popullit, mund të cilësohen si atentat ndaj demokracisë dhe lirisë qytetare. Në këtë kontekst, ambasadori amerikan në Tiranë, Aleksandër Arvizu vlerëson se në këtë fazë të procesit zgjedhor kanë rëndësi dy elemente; puna brenda një kornize ligjore dhe ruajtja e votës së lirë qytetare, të cilat janë të ndërlidhura me qetësinë qytetare. Pavarësisht, se vëzhguesit e OSBE/ODIHR-it, kanë vlerësuar se “baza ligjore për hapjen e 60 kutive, për të numëruar votat e vlefshme por të hedhura gabimisht, nuk kanë bazë ligjore”, kjo i jep më shumë të drejtë KQZ-së, për të numëruar deri në fund votën e çdo qytetari.Kodi Zgjedhor në Shqipëri, nuk ofron procedura se si duhen trajtuar votat e gjetura në raste të ngjashme. Por, me këtë vakuum kanë hy në garë të gjitha palet politike në Shqipëri.




Vakuume të tilla mund të tejkalohen në bazë të vullnetit politik në Komisionet Parlamentare dhe në Kuvend, e jo të merren si nismë për rikthimin e Shqipërisë në 97-tën. Kjo uverturë jo vetëm se kishte rrënuar imazhin e Shqipërisë, por për shumë vjet shteti shqiptar mbeti në shkallën zero rreth këndelljës dhe rimëkëmbjes nga goditja e asaj katrahure. Dhë krejt në fund mund të theksojmë se askush nuk ka të drejtë ta ‘kallë’ Shqipërinë dhe institucionet e saja, për dhjetë, njëqind as për një million vota. Shqipëria është shtet demokratik dhe demokracia duhet mbrojtur nga planprishësit. Luftënxitja për atentat mbi demokracinë në Shqipëri (kërcënimi socialist se nuk do të njohin rezultat tjetër përpos fitorës në Tiranë), mbetet kërcënim serioz i stabilitetit të Shqipërisë. Në fakt një lojë e tillë po e dërgon shtetin shqiptar në udhëkryq tepër të skajshëm: ndalimin e rrugës integruese për në BE, dhe kthim në shkallën zero (sindromi i 97-tës). Një pozicion anarkie do të thotë ‘kurajo’ dhe ‘guxim’ të ndezjes së mendësisë mesjetare antishqiptare sllave (planet serbe për ndarjen e Kosovës, dhe shpërfillja e të drejtave të shqiptarëve në Maqedoni). Praktikat kanë dëshmuar se rrjedhet ekopolitike në Shqipëri, janë të ndërlidhura drejpërdrejt me situatën në Kosovë, Maqedoni dhe shqiptarët në Kosovën Lindore. Prandaj, shqiptarët kërkojnë stabilitet, zhvillim dhe integrim në BE, të shtetit amë Shqipërisë, pas të cilës janë mbështetur të gjitha pjesët tjera të etnisë shqiptare.




(Autori është publicist, analist dhe drejtor për marrëdhënie me publikun në Institutin për Hulumtime dhe Analiza të Politikave Ekonomike).

[Ramiz Bojaj]

KOSOVEFOBIA

Shkruan: Ramiz BOJAJ

Fantazmogoria serbe si plan okult kundër shtetit të Kosovës merr përmasat e një agresioni të jashtëm, i cili vjen si ftesë për luftë të re në Ballkan. Ne, shqiptarët duhet të veprojmë si forcë uniforme, (njënacionale) në mënyrë që të ndiejmë peshën të cilën realisht e kemi si komb me ndikim gjeostrategjik. Kohezioni brendakombëtar duhet mbështetur në konceptin etnohistorik dhe gjeopolitik në mënyrë qe çështja kombëtare shqiptare të hyjë në epokën e re të frymës së bashkimit të natyrshëm nacional (në sistemin modern), pavarësisht integrimeve.

Fobia serbe ndaj shtetit të Kosovës, merr guximin të atakojë edhe gjenezën nacional-shqiptare. ‘Pajtimi’ historik shqiptaro-serb, i proklamuar nga presidenti serb, Boris Tadiç, dërguar Tiranës zyrtare, për ‘zgjidhjen e konteksteve territoriale dhe historike në Kosovë’, nënkupton ripublikimin e politikës hegjemoniste të Millosheviqit për ndarjen etnike të Republikës së Kosovës. Në këtë kontekst mëtohet të krijohet etnitet ‘historik’ sllav, duke iu kundërvënë realhistorisë, autoktonisë dhe etnisë shqiptare. Në fakt është kërkuar ‘pajtimi’ për Serbinë e madhe. Serbia (ish okupatore) vazhdon të kultivojë puritanizëm mesjetar dhe polarizim jo vetëm në raport me Kosovën (por edhe me shtetet qe e kanë njohur pavarësinë e vendit tonë). Klasa teokratike serbe tashmë doli me kutinë e hapur të Pandorës, për ndarjen e territoreve etnike pas të cilës janë fshehur prej kohësh (Çubrilloviq, Andriq, Rankoviq, Millosheviq etj), të cilët nën projektin e Serbisë së madhe, tmerrruan dhe masakruan shqiptarët( jo vetëm në Kosovë), por edhe ata në Sanxhakun e Nishit dhe të Kosovës Lindore.

Pajtimi me Serbinë mund të ndodhë vetëm atëherë, kur kjo e fundit të distancohet nga e kaluara e saj hegjemoniste dhe të shmanget nga tendencat ekspansioniste ndaj shtetit të Kosovës. Serbia duhet të njohë të drejtën nacional-politike dhe vetëvendosjen e shqiptarëve të Kosovës Lindore. Në këndin historik, shqiptarët duhet të kërkojnë llogaridhënie nga Serbia për gjenocidin dhe spastrimin etnik të Sanxhakut të Nishit, aneksimin e Sanxhakut të Tregut të Ri, si dhe hapjen e dialogut për kthimin e pronave të shqiptarëve të dëbuar në vitet 1878-1882, 1912-13 e gjer në vitin 1999. Në kontekstin realpolitik, Serbia duhet ta njohë shtetin e Kosovës. Në këtë aspekt, duhet kërkuar autonomi të zgjeruar për Kosovën Lindore, me të drejtë vetëvendosjeje për shqiptarët, të cilët jetojnë në trojet e veta autoktone dhe etnike.

Rizgjimi shqiptar

Realisht, Serbia vazhdon të mbajë qëndrim agresiv dhe armiqësor ndaj shtetit të ri, duke i dhënë kahje të shtrembëruar konfliktit të fundit, ku ish-pushtimin, terrorin dhe gjenocidin e fundshekullit XX, mëton ta cilësojë si konflikt etnik të ndodhur brenda Kosovës, ku ndarjen e cilëson si “pajtim”. Qëndrimi armiqësor i Serbisë kundër Republikës së Kosovës (mbajtja në përbërjen e kushtetutës së saj), në plotkuptimin e fjalës do të thotë agresion dhe shpallje luftë. Kjo domosdoshmërisht kërkon rizgjimin shqiptar përballë politikës mesjetare sllave (fabrikimet, shpifjet dhe trillimet serbe). Edhe diplomati austriak, Wolfgang Petritsch, deklaratën e Tadiçit, që i bëri Tiranës zyrtare për “pajtueshmërinë” shqiptaro-serbe, (kërkesa për ndarje në vija etnike të Kosovës), e cilëson si ftesë për luftë të re në Ballkan. “Unë nuk i di arsyet përse Tadiç ka bërë thirrje për ridefinim kufijsh në Ballkan. Këto qëndrime rreth kufijve mund të interpretohen si provokim dhe si ftesë për luftë të re ballkanike”.

Ndërkaq, deklarata e kryeministrit tonë, Hashim Thaçit rreth ‘pajtimit historik shqiptaro-serb i cili duhet të ndodhë’, pa përmendur çështjen shqiptare të Kosovës Lindore, zbardhjen e historisë së dhimbshme të kombit shqiptar (masakrat, spastrimet etnike etj. të bërë nga Serbia), duket i ngutshëm. “Definitivisht, pajtimi shqiptaro-serb duhet të ndodhë pas një konflikti më tepër se njëshekullor”.

Për pajtim historik duhet kërkuar kushte. Kushti i parë dhe esencial është parimi i korrektësisë duke filluar nga gjeneza historike (çështja shqiptare e Sanxhakut të Nishit), e deri tek kërkimfalja e Serbisë për gjenocidin dhe terrorin shekullor kundër popullit shqiptar. Ndryshe ‘pajtimi’ historik pa kushte, nënkupton miratim të aspiratave ekspansioniste të Serbisë kundër shtetit të Kosovës, të cilën e mban (edhe pse në kontekstin virtual) si pjesë të veten në sistemin kushtetues. Mbi këto “rregulla” hegjemoniste, Serbia merr guximin të atakojë gjenezën nacional-shqiptare, dhe shpifjet e gënjeshtrat e fabrikuara t’i proklamojë si strategji pajtimi.

Kosova dhe Serbia realisht ende janë në luftë (beteja për territore). Në këtë kontekst, presidenti i Shqipërisë Bamir Topi vlerëson se çështjet e raporteve bilaterale në rajonin ballkanik kanë qenë të influencuara nga zhvillime të karakterit historik, të cilat kanë prekur direkt interesat e Kosovës. “Ne kemi shprehur bashkërisht qe Kosova së bashku me Shqipërinë të jetë pjesë e NATO-s dhe e Bashkimit Evropian. Situata aktuale politike në Ballkanin Perëndimor ka një realitet të ri me shtetin e pavarur të Kosovës. Ky realitet është ekzistencial dhe i prekshëm dhe i përket të tjerëve nëse duan të jetojnë në realitet apo në ëndrra”.

Në këtë kontekst, bashkimi i dy shteteve shqiptare (Kosovë-Shqipëri), përmes BE-së, pa unifikim vlerash nacionale është i dëmshëm për të ardhmen e kombit shqiptar. Integrimet euroatlantike bazohen mbi parimet e diversitetit kulturoro-politik, e jo në bazë të uniformitetit monokulturor. Në Evropë mund t’i prekim kulturat gjermanofone, frankofone, italiane etj., përballë të cilave edhe ne mund të prezantojmë kulturën tonë si kombi më i vjetër dhe më i moderuar në Ballkan. Në planin kombëtar duhet hapur rrugë bashkimi e ndërkomunikimi me bashkëkombësit tanë në tërë hapësirën e gjeografisë shqiptare. Ndryshe, pjesët tjera të gjeografisë shqiptare, si në Maqedoni, Çamëri (rizgjimi i çështjes çame), Mal të zi dhe Kosovë Lindore (Preshëvë, Medvegjë dhe Bujanoc), të gjitha këto pjesë etnike mund të mbesin plagë e hapur në ndërgjegjen shqiptare.

Fantazmogoria si plan okult kundër Kosovës

Diplomacia e Kosovës, nuk duhet shpërqendruar nga realiteti nacional-politik i Kosovës Lindore, krahinë kjo e cila i është nënshtruar agresionit special të Serbisë. Në Kosovën Lindore, vazhdon të ndodh spastrim i heshtur etnik. Këtë e dëshmon edhe përfaqësuesi i shqiptarëve të kësaj ane, Riza Halimi, i cili thekson se në bisedimet Kosovë-Serbi, përfshirja e përfaqësuesve të Preshevës, Medvegjes dhe Bujanocit është i domosdoshëm. “Shqiptarët e Kosovës Lindore i janë nënshtruar dhunës dhe presionit të shtuar nga Serbia, dhe në këtë kontekst kërkojmë me shumë të drejta në të gjitha evenimentet. Këtë nismë duhet filluar delegacioni i Kosovës dhe të kërkojë nga Serbia, plotësimin e kritereve të reciprocitetit në kontekstin nacional”.

Citimi i qeveritarëve tanë duke thënë se dialogu Kosovë-Serbi, ndihmon rrugën e integrimeve dhe njohjen e realitetit ballkanik, mund të tingëllojë si shabllon, por jo edhe si diplomaci ose pjekuri politike. “Dialogu Kosovë-Serbi do të përmbyllet me njohjet reciproke mes dy shteteve, duke shpejtuar rrugën e integrimeve për në strukturat euroatlantike”. Por ambasadori francez Zhan Fransoa Fitu, nënvizon se bisedimet Kosovë–Serbi dhe integrimet në BE janë çështje të ndara. “Bisedimet nuk janë rrugë e procesit të integrimeve evropiane. Kosova dhe Serbia sikurse edhe vendet tjera të rajonit duhet të punojnë për t’u bërë pjesë e Bashkimit Evropian, por nuk duhet ngatërruar procesin e bisedimeve me atë të integrimeve”.

Realpolitika hapi i parë i faktorizimit shqiptar

Parimi i uniformitetit nacional është i vetmi segment, i cili do të ruajë identitetin shqiptar përballë kulturave universale. Segmentin realpolitik rreth faktorizimit shqiptar në Ballkan e ka prekur diplomati i njohur shqiptar (ish-president i Shqipërisë), Alfred Moisiu, duke theksuar se Kosova është krahinë e Shqipërisë. “Kosovën e quaj krahinë të Shqipërisë, sepse ashtu edhe është në fakt, ngjashëm me Labërinë, Mirditën dhe viset tjera të Shqipërisë. Pra mirditorët janë mirditorë, labët janë labë dhe kosovarët janë kosovarë, por shqiptarë janë të gjithë”. Pra pikërisht ne duhet të mësohemi, jo për veten tonë, por për të tjerët të cilët duhet të mësohen të na njohin dhe pranojnë si komb unik. Ne jemi një komb që padrejtësisht na ndanë, dhe në mënyrë shumë grabitqare. Ne duhet të zgjohemi edhe sot të flasim e veprojmë si komb unik, sepse ‘uji fle, por hasmi nuk fle’.

Kohezioni brendakombëtar duhet mbështetur në konceptin etnohistorik dhe gjeopolitik në mënyrë qe çështja kombëtare shqiptare të hyjë në epokën e re të frymës së bashkimit të natyrshëm nacional. Në këtë kontekst, duke prezantuar teorinë realpolitike në të cilën gjenden shqiptarët në Ballkan (në rrafshin etnik), shton domosdoshmërinë e riorganizimit të frymës etnike në mënyrë që bashkëkombësit tanë në Kosovën Lindore (Preshevë, Medvegjë dhe Bujanoc), Maqedoni, Mal të Zi, si dhe vëllazëria çame të ngrihen në prioritetet e politikës dhe diplomacisë shqiptare (Shqipëri-Kosovë). Në këtë kontekst jo vetëm se do të mbrohen interesat tona nacionale (faktorizimi i shqiptarëve në Evropë), por kjo do të tehuajësonte edhe interesat hegjemoniste serbe, për eksterritore në pjesën veriore të Kosovës.

Fantazmogoria serbe si plan okult kundër shtetit të Kosovës merr përmasat e një agresioni të jashtëm, i cili vjen si ftesë për luftë të re në Ballkan. Ne, shqiptarët duhet të veprojmë si forcë uniforme, (njënacionale) në mënyrë që të ndiejmë peshën të cilën realisht e kemi si komb me ndikim gjeostrategjik. Kohezioni brendakombëtar duhet mbështetur në konceptin etnohistorik dhe gjeopolitik në mënyrë qe çështja kombëtare shqiptare të hyjë në epokën e re të frymës së bashkimit të natyrshëm nacional (në sistemin modern), pavarësisht integrimeve.

(Autori është publicist, analist dhe drejtor për marrëdhënie me publikun në Institutin për Hulumtime dhe Analiza të Politikave Ekonomike)

[Ramiz Bojaj]

SA KUSHTON KOKA E MLADIQIT?



Me arrestimin e kriminelit serb, Ratko Mladiç, Serbia jo vetëm qe nuk ka hapur kapitull të ri, (siç proklamohet në qendrat e ndryshme botërore), por ajo vazhdon këmba-këmbës modelin e krijimin të Serbisë së madhe, të cilës i kanë paraprirë, Andriq, Millosheviq, Qosiq, Karagjiq e Mladiq. Kriminelët serbë, njëri pas tjetrit ulën në bankën e drejtësisë ndërkombëtare, por ‘rruga e tyre’ vazhdon të ndiqet nga politika zyrtare e Beogradit. Nëse BE-ja do ta shpërblejë Serbinë, për arrestimin e gjeneralit Mladiq, (pa e njohur kjo e fundit shtetin e Kosovës), komuniteti ndërkombëtar mund të llogarisë në një rrëshqitje tjetër dhune në rajonin e trazuar të Evropës.



Shkruan: Ramiz BOJAJ


Arrestimi i kriminelit të shumëkërkuar nga drejtësia ndërkombëtare, Ratko Tadiçit, ka hapur pazar të ri për diplomacinë e jashtme të Serbisë. Kapja e kriminelit Mladiçit, pas 16 vjetësh ‘arratie’ në Serbi, (me tëpër se akt moral për viktimat e etnocidit dhe terrorit ‘nga shpata’e tij), është kalkulim politik i Serbisë së Tadiçit për përfitime politike dhe ekonomike. Në fakt politika hegjemoniste serbe(e ndjekur zyrtarisht nga Beogradi) është ngulfatur gjer në atë masë, e cila nuk pati rrugëdalje tjetër përpos kalkulimit të ri për të ndryshuar imazhin e saj në arenën ndërkombëtare. Kreatori i gjenocidin të tmerrshëm në luftërat ballkanike, Ratko Mladiç, disa herë ishte dukur në aktivitete të ndryshme nacionaliste e sportive në Serbi, por nuk i kishte ‘rënë’ në sy, policisë e as shërbimit të inteligjences serbe, shërbime këto që ishin të lidhura ngushtë me të lartëpërmendurin, Mladiç. Serbia e zënë në mat politik (për shkak të palarave të saj në rajon), paraprakisht kishte dorëzuar dy kryekriminelët e profilit të lartë, Sllobodan Milosheviqin, në vitin 2001 dhe ish-liderin e serbëve të Bosnjës, Radovan Karaxhiq, në vitin 2008. Por, Mladiçi ishte lënë i lirë për 16 vjet më radhë, për ta shitur më shtrenjtë kokën e tij.
Serbia e kapi dhe e dorëzoi kryekomandantin e serbëve të Bosnjës, (projektuesin e hollokaustit njerëzor pas Luftës së Dytë Botërore), jo kur e gjeti atë, por kur vërtet i duhej politikisht.
Serbia humbi duele të mëdha në fushëbetejën ndërkombëtare, si në GJND, OKB dhe BE, prandaj me taktikën për ‘larje hesapesh’ me drejtësinë e futi në lojë bashkësinë ndërkombëtare, me kokën e një krimineli. Çmimin për kokën e Mladiçit e ka shkruar presidenti serb, Boris Tadiç duke thënë se “me arrestimin e Mladiqit janë hapur dyert e Serbisë për negociata dhe për anëtarësimin e ardhshëm në Bashkimin Evropian. Me arrestimin e Mladiqit është hequr një njollë e zezë nga Serbia, nga qytetarët e saj dhe populli serb kudo në botë”. Njolla e zezë e Serbisë nuk mund të lahet me arrestimin e një krimineli. Aq më keq tingëllon fakti kur liderë të tillë mundohen ta fshëhin ose minimizojnë krimin dhe gjenocidin serb në Ballkan. Tadiç thotë se Serbia është e gatshme të gjejë zgjidhje pragmatike për Kosovën në bashkëpunim me partnerët e vet në BE. Modelin e Tadiçit për Kosovën, e kishte provuar edhe Sllobodan Millosheviqi, I njohur si kasapi i Ballkani. Prandaj, Tadiç nuk mund të llogarisë në asnjë model zgjidhjeje, për Kosovën, me qasjen e tij të vjetër, sipas projekteve millosheviqiane. Zgjidhja është ekzistenciale kur Serbia të distancohet nga e kaluara dhe të njeh shtetin e pavarur dhe sovran të Republikës së Kosovës.


Serbia vazhdon rrugën e Mladiqit


Shteti serb kërkon publikisht vijëzimin e hartes së re, për riciklim kufijsh, të ndërtuar sipas planit famëkeq të Karaxhiqit, Mlladiqit, Millosheviqit dhe pasardhësve të tyre, të cilët edhe sot qeverisin me Beogradin. Prandaj, bashkësia ndërkombëtare, por edhe vet qendrat qe pësuan nga dora gjakatare e kriminelëve serbë, (Kroaci, Bosnjë dhe Kosovë), kanë shumë arsye të ndjejnë shenja skepticizmi, për ndonje çasje të re, më realiste të Serbisë ndaj rajonit të Ballkanit. Serbia vazhdon të nxisë serbët e Bosnjës për shpalljen e pavarësisë së ‘Republikës serbe’,(të ndërtuar nga gjenocidi sllav) dhe bashkimin e saj me Serbinë. Po ashtu, zyrtarë serbë nga Beogradi stimulojnë bandat mafioze (grupet çetnike) në veri të Mitrovicës, për refuzim të institucioneve shtetërore të Republikës së Kosovës. Krahas stimulimit të bandave, Serbia del zyrtarisht për ndarjen etnike të Kosovës, duke e cilësuar këtë projekt si zgjidhje afatgjate të problemit të Ballkanit, njëherësh këtë e proklamon edhe si pajtim mes shqiptarëve dhe serbëve. Realisht ky është projekt për të cilin u bënë aq shumë masakra dhe spastrime etnike, e pas të cilës qëndron edhe vet politika zyrtare e Serbisë. Kriminelët vazhdojnë të dënohen, njëri pas tjetrit, por politika serbe mbeti po ajo e vjetra, krejtësisht e pandëshkuar. Një figurë ultranacionaliste sllave, Dobrica Çosiç, forcon betejat e mladiçëve, millosheviqëve, tadiçëve etj., për ndarjen e Kosovës. “Antagonizmat shekullorë të serbëve dhe shqiptarëve në Kosovë mund të tejkalohen vetëm me ndarjen e përhershme”. Por, ky fabrikant i hegjemozimit serb shkon edhe më larg duke thënë se ndarja do të “parandalonte ekspansionin shqiptaro-madh dhe do të krijonte kushte për jetë normale të dy popujve”. Ngjitas projektit serbomadh, Serbia mëton të luajë rolin e viktimës, duke ndërtuar skemën ultranacionaliste në territoret ku janë kryer krime makabre nga forcat serbe.


Holokausti serb i pa ndëshkuar


Manovrimet taktike vazhdojnë. Loja politike e “kokave të prera” nga ana e Serbisë duket të ketë patur efekt: Me prerjen koke të kryekasapit të Ballkanit, (dorëzimin në Hagë të Millosheviqit), Serbia u amnistua për krimet e bëra në luftërat e fundit; me kokën e Karaxhiqit, fitoi liberalizimin e vizave, ndërkaq, siç duket kriminelin Mladiq e ruajti ‘kurban’ për lehtësimin e rrugës për anëtarësim e në BE. Kapja e kriminelëve të shumëkërkuar në Serbi, nuk do të thotë se ky vend gjeneron shkëputje direkte nga e kaluara e saj. Kjo do të tingëllojë kështu, deri në çastin kur Serbia do të distancohet nga e kaluara e saj hegjemoniste dhe të njeh realitetin e ri në Ballkan, veçmas njohjen e shtetit të pavarur të Kosovës. Çfarë ndryshimi mund të pritet nga Serbia e cila vazhdon të kundërshtojë fuqishëm pavarësinë e shtetit të Kosovës, të cilin juridikisht konsideron provincë të saj. Nëse bëjmë një krahasim të qëndrimit të ish-kasapit të Ballkanit, Sllobodan Millosheviçit në raport me vendet joserbe, shohim se pasuesit e tjerë politik të Serbisë, siç janë: Koshtunica, Jeremiqi e Tadiçi etj., nuk ekziston as më i vogli ndryshim nga ai I viteve të nëntëdhjeta. Masakra e Srebrenicës ishte vrasja më masive në Evropë prej Holokaustit Nazist në Luftën e Dytë Botërore, për të cilën nuk e shpreh asnjë fije faji nga politikëbërësit e Beogradit. Por, masakrat e ngjashme mizore vazhduan më vonë edhe në Kosovë. Kriminelët të cilët bënë masakra në Kosovë, vazhdojnë të nderohen si heronj në Serbi. Prandaj, proklamimet për drejtësi në këtë shtet fqinj janë falso dhe tiketë propagande. Këtë e dëshmon edhe Pavol Demesh, nga FGJM i SHBA-së, duke vlerësuar se ishte me rëndësi qe Serbia të shohë vendosmërinë e komunitetit ndërkombëtar për të çuar drejtësinë në vend, për të gjithë të dyshuarit famëkeq për krime lufte në botë. "Popullata serbe tashmë është mësuar me faktin se banditët, gangsterët dhe kriminelet e tyre nuk po e paguajnë çmimin në vend, por edhe bashkësia ndërkombëtare është angazhuar në përcaktimin e fatit të tyre. Kjo është katarzë, përmes së cilës Serbia duhet të shkojë për shkak të masakrave të kryera nga regjimi i Millosheviqit”. Hegjemonizmi serb vazhdon të zyrtarizohet e të mbrohet, por jo të dënohet dhe ndëshkohet, ashtu siç e kërkon drejtësia juridike, humane e njerëzore. Se Serbia nuk dëshironte t’i arrestonte kriminelët e luftës, dëshmon edhe faqja skandaloze Ëikiliks. Në transkriptet e Ëikiliksit zbulohet se autoritetet në Serbi që nga viti 2006 e kanë ditur se ku fshiheshin kriminelët e luftës Ratko Mladic dhe Goran Haxhic, por nuk ndërmorën asnjë hap për t’i arrestuar ata. Ëikilis zbulon se kjo politikë përkrahej nga kryeministri i atëhershëm serb Vojislav Koshtunica, për të zbuluar kontaktet e bashkëpunëtorëve të Mladiçit me vetë kreun e shtetit në Rusi.


Qasja ndërkombëtare

Bashkësia ndërkombëtare, nuk ka treguar vendosmëri të duhur sa i përket konflikteve të fundit në Ballkan. Në këtë kontekst, jo rrallë i janë bërë lëshime Serbisë, duke e lënë lirshëm së vepruari politikëbërjen e vjetër në Beograd. Në kontekstin medial, (në shkallë ndërkombëtare), arrestimi i Ratko Mlladiqit është vlerësuar si ditë historike për drejtësinë ndërkombëtare. Kështu vlerëson edhe kreu i OKB-së Ban Ki-mun. Ndërkaq, shefi i NATO’s, Anders Fogh Rasmussen e vlerëson si “një mundësi që drejtësia të vihet në vend”. ndërkaq, Zëvendësi i këshilltarit për siguri kombëtare të SHBA-ve, Ben Rhodes, theksoi se kapja e Mladiçit është një sukses i madh për drejtësinë. “Lutjet dhe mendimet tona sot, megjithatë, janë me familjet e viktimave, me të gjithë ata njerëz që kanë vuajtur dhunën dhe tiraninë e Mladiçit”. Por, ata qe pësuan nga dora kriminale e Mladiçit, kanë shumë arsye të ndihen skeptik, ngase kapja e kryekriminelit nuk ka ndodhur si mirëkuptim ndaj viktimave, ose si çasje pragmatike ndaj drejtësisë, por vetëm si treg politik. Dërgimi në bankën e zezë për drejtësi ndërkombëtare të kasapit, Mladiq me gjendjen e tij shëndetësore të rrënuar (gati të vdekur), është një tjetër lojë qe shteti serb i bën jo vetëm viktimave të luftës, por edhe komunitetit ndërkombëtarë. Kjo uverturë serbe realisht tingëllon si taktikë për përfitime politike të Serbisë, e cila është përgjegjëse për tri luftëra të përgjakshme në konsinentin e vjetër. Me arrestimin e kriminelit Ratko Mladiç, Serbia jo vetëm qe nuk ka hapur kapitull të ri, (siç proklamohet në qendrat e ndryshme botërore), por ajo vazhdon këmba këmbës modelin e krijimin të Serbisë së madhe, të cilës i kanë paraprirë, Andriq, Millosheviq, Qosiq, Karagjiq e Mladiq, e gjer tek lideri i fundit, Boris Tadiq. Kriminelët serbë, njëri pas tjetrit ulën në bankën e drejtësisë, por ‘rruga e tyre’ vazhdon nga politika zyrtare e Beogradit. Krejt në fund mund të shtojmë se nëse Bashkimi Evropian do ta shpërblejë Beogradin për arrestimin e gjeneralit Mladiq, pa ndryshimin e qasjes saj ndaj realitetit të ri ballkanik, (për të njohur hartën e re me shtetin e Kosovës), komuniteti ndërkombëtar mund të llogarisë në një rrëshqitje tjetër dhune në rajonin e trazuar të Evropës. Me qasje luftënxitëse nuk mund të ndërtohet paqja, aq shumë e kërkuar, por edhe e domosdoshme për të gjitha shtetet e Ballkanit Perëndimor, të cilat janë zotuar për rrugën e integrimeve euro-atlantike.


(Autori është publicist, analist dhe drejtor për marrëdhënie me publikun në Institutin për Hulumtime dhe Analiza të Politikave Ekonomike)

[Ramiz Bojaj]

Kur flet sovrani

RAMIZ BOJAJ


Vrasja në pritë e policit, tashmë dëshmorit më të ri të shtetit tonë, Enver Zymberit (nga ana e grupeve kriminale dhe mafioze serbe), dëshmon së për 12 vjet me radhë në pjesën veriore të vendit tonë, nuk kishte siguri qytetare, nuk kishte sovranitet e as integritet territorial. Po kaq vite, është folur rrejshëm për sovranitetin, për kontrollin e kufijve shtetërorë dhe funksionalizimin uniform të autoritetit të shtetit. Rikthimi në veri (i organeve të sigurisë) është po kaq i rëndësishëm sa edhe këmbëngulja institucionale për të mbajtur territorin e lirë, të çliruar e të garantuar. Rimarrja e pikave kufitare në portat 1 dhe 31, është hapi i parë i përgjegjësisë institucionale për mbrojtjen e autorësisë së sovranit( shtetit të pavarur të Kosovës).

Kosovës i është kthyer primati i shtetit funksional, sovran e të pavarur. Pas rimarrjes nën kontroll të pikave kufitare 1 dhe 31 në veriun e shtetit tonë, përfundimisht është ndier pesha dhe rëndësia qe ka dora e shtetit, përgjegjësia dhe sakrifica për t’i mbrojtur vlerat e saj. Pikat kufitare në Jarinje dhe Bërnjak, që nga shpallja e pavarësisë së Kosovës, ishin jashtë kontrollit të autoriteteve shtetërore vendase. Në këtë kontekst, në mënyrë të drejtpërdrejtë, ishte thyer legjitimiteti i shtetësisë së Kosovës, duke pamundësuar kontrollin doganor dhe sigurinë qytetare. Në këtë kontekst, Serbia fqinje,(duke shfrytëzuar vakuumin institucional, ndërkombëtar dhe vendas në veri) ruante me kujdes praninë e saj në Kosovë, gjithnjë duke krijuar turbulenca dhe veprime arrogante me qëllim të prishjes se imazhit të Kosovës së pavarur. Kjo situatë ishte ekzistente jo përmes xhandarmërisë dhe forcave paraushtarake e militare, por përmes strukturave të veta të spiunimit e të sigurisë, duke krijuar kaos dhe pasiguri brenda shtetit të ri. Dhe krejt në fund, Serbia mundohej të kontrollonte politikisht dhe ekonomisht Republikën e Kosovës. Sulmet e vazhdueshme (vandale-kriminale) e grupeve ilegale serbe në veri të vendit tonë, për aq kohë sa mbesin funksionale, jo vetëm se rrezikojnë jetën e qytetarëve, duke cenuar rendin dhe ligjin, por në mënyrë të drejtpërdrejtë, shërbejnë në rrënimin e ekonomisë së Kosovës, përmes aktiviteteve të jashtëligjshme të kontrabandës së tyre. Duke atakuar politikisht Kosovën, strukturat ilegale i shërbenin politikës së Beogradit.

Në këtë kontekst mëtohej të pengohej edhe zbatimi i vendimit të qeverisë së Kosovës për masat e reciprocitetit në fushën e tregtisë me Serbinë dhe Bosnjë-Hercegovinën. Duke u përballur me një gjendje të aktit të kryer, (kontrolli kufitar nga strukturat serbe), hartimi i planit për rikthimin e kontrollit kufitar ishte nevojë imediate, krahas së cilit është ngritur pesha dhe autorësia e shtetësisë së sovranit (Republikës së Kosovës). Në përballje me forcat ilegale serbe, mbeti i vrarë, polici Enver Zymberi, i cili ra dëshmor për shtetin dhe sovranitetin. Njëherësh, rënia në altarin e lirisë së Kosovës, të dëshmorit Zymberi, dëshmon se sakrifica për bërjen e shtetit është kaq e çmueshme sa edhe ruajtja dhe mbrojtja e tij. Siguria e shtetit fillon në kufij. Prandaj, ruajtja dhe mbrojtja e kufijve është përgjegjësi në radhë të parë e institucioneve shtetërore (qeveria, policia e ushtria), e deri te të gjithë shtetasit e saj. Proklamimi për shtetin, lirinë dhe atdheun mbetet opsioni më i qëlluar dhe slogani i vetëm para të cilit duhet të betohet çdo zemër shqiptari. Vetëm akti i mbrojtjes së atdheut na bëri të ndihemi qytetar me identitet dhe dinjitet, ashtu siç na qëndiste lirinë, gjaku i dëshmorëve, heronjve dhe martirëve tanë: “Republika e Kosovës të gjitha institucionet e saj janë të vendosura që të zbatojnë rendin dhe ligjin në mbarë territorin, që është në të mirën e të gjithë qytetarëve të vendit pa dallim dhe që i kontribuon paqes dhe stabilitetit në rajon dhe më gjerë”.

Autorësia e shtetësisë

Kosova në bisedimet me Serbinë nuk është trajtuar si partner i barabartë për faktin se vendimet e shtetit tonë për mbrojtjen e parimeve shtetërore, ose nëpërkëmbshin (nga ana e Serbisë), ose neutralizoheshin nga komuniteti ndërkombëtar. Duke shfrytëzuar vakuumin institucional, Serbia bëri kujdes të shtuar (propagandistik dhe stimulim të strukturave ilegale) në mënyrë që të keqtrajtojë Kosovën në aspektin ekonomik, krahas të cilit prekej ose thyhej edhe sovraniteti i shtetit tonë të pavarur. Në këtë kontekst, vendimi për zbatimin e masave të reciprocitetit (kundër Serbisë dhe Bosnjës), ishte nisma e parë e vënies së dorës së shtetit në nyjat më të ndjeshme (interesat ekonomike). Pra, Aksioni i Policisë së Republikës së Kosovës, për rimarrjen e pikave 1 dhe 31, për të respektuar vendimin masave të reciprocitetit, jo vetëm se është veprimi më i qëlluar, por edhe më i domosdoshëm. Njëherësh ky veprim është cilësuar si akti më unikat, pozitë-opozitë, por që gëzon edhe përkrahjen e plotë të popullit dhe komunitetit ndërkombëtarë. Reagimet ndërkombëtare për përmbajtje të dhunës nuk është sinjal qe kritikon veprimet e qeverisë së Kosovës, siç është vlerësuar nga shumë medie dhe autoritete analitike, por ishte qëndrim i moderuar dhe përkrahës për veprimet e fundit të QK-së. Njëherësh, ta mbrosh shtëpinë tënde (mendoj shtetin), është e drejtë legjitime dhe përgjegjësi absolute. Vet rënia në altarin e lirisë e policit Zymberi, mbetet dëshmia e vetme e palëkundur, se shteti dhe liria duhen mbrojtur me çdo çmim. Krerët e qeverisë të paktën njëherë dëshmuan se dinë të flasin në emër të sovranit, krahas të cilit kërkohet guxim, sakrificë dhe vendosmëri. “S’mund të jemi indiferent dhe përjetësisht të tolerojmë që sovraniteti ynë të cenohet, që një pjesë e atdheut të përdoret si kontrabandë. Falë Enverit dhe policëve të kalibrit të tij të lartë, institucionet e Kosovës arritën të vënë ligjshmërinë dhe kushtetutshmërinë në pikat kufitare në veri të vendit”.

Dëshmori i sovranit

Historia e re dhe e vjetër na ka mësuar se në raste delikate atdheut i duhen dëshmorët. Liria e fituar me sakrificë dhe gjak, duhet mbrojtur me të njëjtat mjete, pavarësisht ndryshimit të rrethanave dhe kohërave. Pas vënies nën kontroll të pikave doganore në veri, dëshmori më i ri i Kosovës, Enver Zymberi u vra në pritë të organizuar nga strukturat kriminale te Serbisë. Vrasja e tij na jep kurajë dhe përgjegjësi që të vazhdojmë me çdo çmim mbrojtjen e çdo cepi të atdheut, njëherësh ky ishte misioni dhe amaneti i dëshmorëve të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës. Ata që terrorizuan qytetarët shqiptarë në veri, ata qe cenuan sovranitetin dhe integritetin e Kosovës, ata edhe e vranë në pritë dëshmorin Zymberaj. Njëherësh, vrasësit (strukturat serbe), mbronin kontrabandën e tyre, trafikimin e qenieve njerëzore e të drogës, në kontekst të të cilit mbrohej edhe prania e Serbisë në territorin tonë. Në këtë kontekst, sakrifica e Enverit për mbrojtjen e kufijve të atdheut, (shtetit të Kosovës), do të mbetet përherë në kujtesën tonë, duke ruajtur në kujtesë, trimërinë dhe përkushtimin e tij për mbrojtjen e lirisë dhe paqes në vendin tonë. “Tokës i japin jetë njerëzit që jetojnë në të”. Edhe ambasadori i Francës në Kosovë, Jean-Francois Fitou, vlerëson se me veprimet e fundit të policisë në veri, Qeveria e Kosovës ka marrë përgjegjësitë që i takojnë. "Ne duhet ta respektojmë këtë, na pëlqeu ose jo. Veriu i Kosovës nuk do të përmendet më si qendër e krimit të organizuar. Shpresoj shumë se krimi i organizuar nuk do të importohet apo eksportohet nga Kosova në këtë situatë të re. E nëse këto fenomene të trafikimit do të ndalen me situatën e re, kjo do të ishte gjëja më e mirë e mundshme”.

Të drejtë legjitime për veprimet e autoriteteve shtetërore ka dhënë edhe Zyra e Përfaqësuesit Civil Ndërkombëtar: "Sikur në çdo vend sovran, Qeveria ka të drejtë të ndërmarrë hapa për të siguruar administrim adekuat, përfshirë këtu kontrollin e kufirit dhe të doganave. Tani është me rëndësi shumë të madhe që kjo çështje të zgjidhet në mënyrë paqësore, përmes diskutimeve dhe negociatave. Askush nuk do të fitojë kurrfarë përparësie përmes dhunës. Ne po ashtu e nxisim Qeverinë që përpjekjet e veta për të vendosur kontroll administrativ në tërë territorin e saj, t’i përcjellë me përpjekje të vendosura për t’i risiguruar dhe mbështetur qytetarët e saj në veri të vendit". Pra, filli i parë i rikthimit të autorësisë së shtetësisë në veri ka filluar me vënien nën kontroll të pikave kufitare, krahas së cilës duhet mbështetur edhe vendosjen e institucioneve për ndarjen e drejtësisë, gjykatave. Funksionalizimi i gjykatave shtetërore të Kosovës në veri është cilësuar si problem kryesor krahas të cilit rrjedhë edhe luftimi i korrupsionit dhe krimit të organizuar, të cilat do të zhbëhen vetëm atëherë kur të shpartallohet çerdhja e strukturave kriminale dhe ilegale. Rimarrja e pikave kufitare në portat 1 dhe 31 është hapi i parë i përgjegjësisë institucionale për mbrojtjen e autorësisë së sovranit( shtetit të pavarur të Kosovës). Vrasja në pritë e dëshmorit më të ri të shtetit tonë, Enver Zymberi nga Dubovci i Vushtrrisë(nga ana e grupeve kriminale dhe mafioze serbe), dëshmon së për 12 vjet me radhë në pjesën veriore të vendit tonë nuk kishte siguri qytetare, nuk kishte sovranitet e as integritet territorial. Po kaq vite, është folur rrejshëm për sovranitetin, për kufijtë shtetërorë dhe për funksionalizimin uniform të autoritetit të shtetit. Rikthimi në veri (i organeve të sigurisë) është po kaq i rëndësishëm sa edhe këmbëngulja institucionale për të mbajtur territorin e lirë, të çliruar e të garantuar.

(Autori është publicist, analist dhe drejtor për marrëdhënie me publikun në Institutin për Hulumtime dhe Analiza të Politikave Ekonomike).

[Ramiz Bojaj]

Shkruan: Ramiz BOJAJ-28-Nëntori, ditëlindja e mëvetësisë shqiptare


“Flamuri përmbledh kujtimet e shkuara të një kombi dhe një gjuhe të pashkruar që mund ta kuptoj syri dhe zemra e çdo njeriu. Nuk janë kujtime goditjesh kundër fqinjëve, nuk janë kujtime lakmish dhe rrëmbimesh: janë kujtime vetëmbrojtjeje me mundime të palodhura dhe me trimëri të gjata e të forta që kanë lënë gjurmë tek të gjithë popujt r qytetëruar. Nga kjo pikëpamje mund të mburremi se Flamuri ynë, siç është një nga më të vjetrit e botës, është dhe një nga më të drejtët”, Faik Konica.
28 Nëntori i vitit 1443, ishte epiqendra e formësimit të mëvetësisë shqiptare, duke simbolizuar simbiozën e vetëmbrojtjes së qenies shqiptare, përballë pushtimeve të egra, spastrimeve dhe grabitjeve ekspansioniste nga të huajt. Gjergj Kastrioti – Skënderbeu, për herë të parë në historinë e këtij kombi ngriti Flamurin me shqiponjën dykrenore në Kalanë e Krujës, i cili valoi përplot 25 vjet me radhë duke ruajtur, po kaq vjet, lirinë dhe identitetin nacional, etikën dhe etninë shqiptare. Nëntori i dytë më 1912, (ngritja e flamurit të pavarësisë së Shqipërisë, (nga plaku Ismail Qemaili) shënoi themelet e Shqipërisë e sotme (londineze), e cila mbushi plot 99-vjet jetësi, duke prezantuar anekënd botës, identitetin autentik shqiptar. Flamuri kombëtar shqiptar, nuk është vetëm simbolikë, por edhe frymëzim zgjimi për luftë, liri dhe rezistencë. Veçmas për shqiptarët të cilët padrejtësisht mbetën jashtë shtetit amë, Shqipërisë. Njëzetetetë nëntori i 1912-ës, shëroi një plagë shqiptare, (Pavarësia e Shqipërisë), por la të hapura plagë tjera të cilat kullonin në zgjedhën e të huajve, serbo-sllave e greko-helene. Të mbledhur rreth Shqipërisë amë (flamurit kombëtar), shqiptarët gjetën gjithmonë ngrohtësi dhe frymim për luftë, sakrificë dhe bashkim kombëtar. Edhe pse Shqipëria e dergjur nën petkun e diktaturës komuniste (gjysmë shekulli monizëm, duke anatemuar pjesë të historisë sonë, por edhe figura të mëdha kombëtare), shqiptarët nuk u ndalën kurrë në rrugën e lirisë së plotë. Me flamurin dykrenor të Skënderbeut e Ismail Qemailit, shqiptarët u bashkuan gjithmonë rreth sofrës së madhe kombëtare, (rreth flamurit), duke ngritur shqiponjën tonë, në tërë hapësirën shqiptare, Kosovë, Maqedoni, Mal të Zi, Çamëri dhe kudo në mërgatën tonë, duke proklamuar të vetmin mesazh: Shqiptarët u ndanë në kufij me gjemba, por askush s’mund të vë kufij në shpirtin dhe zemrën e tyre të madhe. Flamuri kombëtar i Ismail Qemailit, mbështolli dekada me radhë heronjtë e Kosovës, të cilët, po për këtë flamur u vranë, u burgosën dhe u internuan në kazamatet sllave e greke. Po ky flamur, bashkoi dhe rreshtoi ushtarët e lirisë së Kosovës, UÇK, të cilët e mbajtën të palëkundur, deri në fitoren e madhe të vitit, 1999. Epokë kjo që shëon edhe fundin e pushtimit serb në këtë anë të Arbërisë (Dardanisë), të quajtur Republika e Kosovës. Kosova pas shpalljes së pavarësisë me 17 shkurt 2008, prezantoi flamurin e vet shtetëror, pa ngjyrime kombëtare, por flamuri kombëtar (shqiponja dykrenore), mbetet gjithmonë i pazëvendësueshëm dhe i palëkundur, në mendjen, shpirtin dhe në identitetin shqiptar të Kosovës. Flamuri kombëtar, mbetet i lidhur mishërisht me rrugën dhe mbrojtjen e etnitetit tonë kombëtar, në vite dekada e shekuj. Dhe si i tillë do të jetojë gjithmonë, aq sa do të jetojnë shqiptarët. “Flamuri përmbledh kujtimet e shkuara të një kombi dhe një gjuhe të pashkruar që mund ta kuptoj syri dhe zemra e çdo njeriu. Nuk janë kujtime goditjesh kundër fqinjëve, nuk janë kujtime lakmish dhe rrëmbimesh: janë kujtime vetëmbrojtjeje me mundime të palodhura dhe me trimëri të gjata e të forta që kanë lënë gjurmë tek të gjithë popujt r qytetëruar. Nga kjo pikëpamje mund të mburremi se Flamuri ynë, siç është një nga më të vjetrit e botës, është dhe një nga më të drejtët”, Faik Konica.
28 Nëntori, letërnjoftimi shqiptar
Simbolika kuq e zi, dallon shqiptarët nga kombet e tjera. Andaj, devijimi nga simbolikat kombëtare, do të thotë lajthitje nga qenësia nacionale. Dhe nëse ndodh kjo, do të thotë asimilim, ose tjetërsim. Shqiptarët nuk ndihen ndryshe, përveçse shqiptarë, me frymën dhe shpirtin arbëror. Flamuri shqiptar u la me gjak shekuj me radhë. Ndërsa flamuri i Kosovës është një kompromis për shtetësi, dhe si i tillë duhet respektuar, por pa tendencë për zëvendësim të simbolikës sonë nacionale. 28 nëntori nuk është festë vetëm e shtetit shqiptar, por e gjithë kombit tonë në tërë botën. Pavarësisht se ku jetojnë shqiptarët. Kjo për faktin se ngritja e flamurit kombëtar në Vlorë simbolizon fitoren gjithëshqiptare, nga të gjitha trojet etnike. Liria shqiptare, mblodhi pas vete, Çamërinë, Kosovën, Shkupin dhe Kosovën Lindore. Po me ditën e flamurit, përkon edhe ditëlindja e Komandantit Legjendar, Adem Jashari dhe daljen publike të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës,e cila rezultoi me lirinë dhe çlirimin e Kosovës. Andaj, nëntori shqiptar mbledh rreth sofrës arbërore të gjithë shqiptarët kudo qe janë, me të vetmin kushtrim, për bërjen e Shqipërisë. Pra, Kuvendi i Vlorës e shpalli pavarësinë në emër të të gjithë shqiptarëve, të të gjitha trevave etnike , që dërguan përfaqësuesit e tyre në të. Kuvendi i Vlorës e proklamoi Shqipërinë etnike si një trupë të vetme, unike e të pandarë. Po me këtë përbërje doli edhe qeveria shqiptare e Ismail Qemalit duke rreshtuar përfaqësues nga e gjithë etnia shqiptare. Sot dy shtetet shqiptare në Ballkan, Shqipëri-Kosovë, mbajnë për barrë ruajtjen dhe mbrojtjen e tërë etnikumit shqiptar. Në dekadën e fundit, Kosova, mbylli një plagë të madhe nacionale, por plagët tjera lëngojnë. Kosova Lindore, vuan nën terrorin e egër sllav, maqedonasit vazhdojnë shpifjet dhe trillimet kundër shqiptarëve, ndërsa në Mal të Zi, diskriminimi dhe asimilimi i heshtur ndaj bashkëkombësve tanë vazhdon. Duke formësuar një pjesë të shtetit të pavarur shqiptar (Shqipëria londineze), kjo mbeti simbolikë e rrugës për liri të plotë kombëtare, mbajti gjallë çështjen e çlirimit dhe të bashkimit të të gjitha trevave tona etnike dhe për zgjidhjen përfundimtare të problemit shqiptar në Ballkan. Shqipëria dhe Kosova, duhet të flasin në emër të kombit shqiptar, për çështjen dhe pozitën e shqiptarëve sot. Ngjitas kësaj, duhet prekur edhe vizionet unike nacionale, për të ardhmen e përbashkët evropiane. Nuk mund të ndjehet as më shumë e as më pak shqiptar, ai bashkëkombës qe jeton në Tiranë, Prishtinë, Shkup a Preshevë. Të gjithë jemi një, unik dhe të pandarë. Andaj, kompromiset me ndërkombëtarët, për këtë ose atë copë shtet, mund të bëhen për formën e bashkimit nacional, por jo edhe për anatemimin ose mbylljen e pjesës tjetër të çështjes shqiptare në Ballkan.
Vlora-mashi për liri kombëtare
28 Nëntori i 1912-ës, ishte pikënisje për formimin nacional e shtetëror shqiptar, projekt qe duhet të vazhdojnë deri në finalizimin e aspiratave për bashkim kombëtar. Kreu i Lëvizjes Kuq e Zi, Kreshnik Spahiu, proklamon zgjimin nacional për atë synim për të cilin janë vënë themelet e para të shtetësisë shqiptare, zgjimit e bashkimit. “Qëllimi ynë si komb duhet të jetë ndërtimi i shtëpisë sonë nën një çati të përbashkët. Bashkimin nuk mund ta ndalë askush.” Filozofia etike shqiptare pasqyron objektivisht strategjinë nacionale të zgjimit kombëtar, duke u nisur frontalisht nga Shqipëria londineze, për të zbarkuar në Kosovë, e herët a vonë edhe në Kosovë Lindore, Çamëri dhe tërë hapësirën etnike shqiptare. Realisht, ky ishte synim edhe i Gjergj Kastriotit, Ismail Qemalit, Ibrahim Rugovës e Adem Jasharit, dhe të gjithë shqiptarëve të rreshtuar në kushtrimin e lirisë shqiptare.“Shpallja e Pavarësisë ishte një akt me rëndësi jetike për popullin shqiptar. Ajo, mbylli një epokë të tërë luftërash e përpjekjesh shekullore për liri, për të ruajtur tërësinë territoriale të atdheut e për të formuar shtetin e lirë kombëtar shqiptar për ta mbrojtur pavarësinë e fituar nga rreziqet e shumta, për të siguruar bashkimin kombëtar të gjymtuar rëndë dhe për të vendosur rendin demokratik.” Prandaj, kjo filozofi e sheh 28 nëntorin e 1912-ës si nismë të bërjes së shtetit real shqiptar, e jo mbyllje të çështjes shqiptare. Kësaj nisme nuk mund ti vihet pikë as me pavarësinë e Kosovës. Realisht dy shtetet shqiptare në Ballkan, janë vetëm trarët e ndërtimit të shtetit real, në kulmin e të cilit rritën brezat arbëror. Shqiptarët si kombi më i moderuar në rajon, tashmë nderuan ura miqësie të përhershme me SHBA-të, aleatët e shtetësisë së Shqipërisë dhe të Kosovës. Mesazhet e figurave më të larta botërore, si Barack Obama, e Hilari Clinton, dëshmojnë për rolin dhe peshën qe ka kombi ynë, duke u matur me aleatët e mëdhenj.Obama: “Në këtë vit të njëzetë të rivendosjes së marrëdhënieve dypalëshe diplomatike, ne festojmë miqësinë e fortë mes dy popujve tanë, v.y. ‘shqiptarëve edhe amerikanëve’ ”. Klinton: “Ne sot jemi partnerë dhe punojmë në NATO dhe stabilitetin në rajon”. Sot në 99-vjetorin e pavarësisë së Shqipërisë dhe simbolin e Flamurit tonë kombëtar, shqiptarët anekënd botës shënojnë edhe ditën e lirisë së Kosovës, ngase shqiptarët kanë vetëm një ditëlindje, 28-Nëntorin. Në këtë ditë feste, shqiptarët në përgjithësi janë më të fuqishëm se kurrë më parë. Shqipëria në NATO, dhe rrugëtimin e saj drejt BE-së, me Kosovën e pavarur, mbesin dy shtylla në të cilat duhet mbështetur edhe degëzimet tjera të etnisë shqiptare, si në Çamëri, Kosovë Lindore, por edhe bashkëkombësit tanë në Maqedoni e Mal të Zi. Të gjithëve tok na bashkon, flamuri me shqiponjën dykrenore, i cili na jep zemër e shpresë. Askush në botë nuk ka të drejtë të na vrasë këtë ndjenjë, këtë krenari shqiptare.
(Autori është publicist dhe drejtor për marrëdhënie me publikun në Institutin për Hulumtime dhe Analiza të Politikave Ekonomike).

[Ramiz Bojaj]

Ramiz BOJAJ: Serbia milosheviqiane nën objektivin e BE-së


BE-ja, gaboi me Greqinë, dhe kjo nuk duhet të përsërisë të njëjtën aventurë edhe me Serbinë. BE-ja nuk është shkollë riedukimi për të padisiplinuarit, por vlerë unikate, bashkësi e kombeve të civilizuara. Serbia vazhdon të jetë rebeluesja dhe kërcënuesja reale e paqes edhe ashtu të brishtë ne Ballkan, e cila kultivon ambiciet millosheviqiane për eksterritore ndaj shteteve fqinje.

Serbia është shteti, pothuajse i vetëm në Ballkan, i cili me mentalitetin e shekullit XIX, pret të marrë statusin e kandidatit për anëtarësim në Bashkimin Evropian. Por, krerët e vendeve anëtare të Bashkimit Evropian, të premten nuk morën vendim për Serbinë dhe e kanë shtyrë atë deri në mars të vitit të ardhshëm. BE-ja insiston që të ketë edhe më shumë progres në bisedimet me Kosovën dhe që të zbatohen me përpikëri marrëveshjet e arritura në këto bisedime.

Kokëçarja evropiane rreth disiplinimit të Serbisë, ka nisur pas dëbimit të kësaj të fundit nga Kosova. Qasja e fundit e BE-së, për komunikim më të moderuar (evropian) me Serbinë, ka thyer në një masë kriteret që Bashkimi Evropian, aplikon si standard për shtetet tjera të Ballkanit. Krahas kësaj, të gjitha shtetet e Ballkanit Perëndimor, (me përjashtim të Kosovës), gëzojnë liberalizimin e vizave. Pavarësisht, aspiratave integruese, Ballkani vazhdon të jetë zona më problematike e BE-së. Pikërisht, ky problem, burim të vetin e ka në Beograd.

Këto ditë pamë një mori spektaklesh dhune e terrori qe strukturat kriminale serbe, zbatuan kundër forcave paqeruajtëse ndërkombëtare të KFOR-it. Serbia mbron dhe menaxhon vet strukturat mafioze e kriminale në veri të Kosovës, kulminacioni i të cilit është arritur me vendosjen e barrikadave në rrugën urbane duke penguar lëvizjen e lirë, jo vetëm për qytetarët. Me këtë pasqyrë, Serbia fqinje mëton të merr statusin e kandidatit të BE-së, pavarësisht se politika e saj vazhdon të jetë trashëguese tipike millosheviqiane, luftënxitëse e dhunshme dhe me tendenca për zhvatje territoresh ndaj shteteve fqinje.

Serbia, gjithashtu ka aplikuar politikën e standardeve të dyfishta: 1. Dialogu me Kosovën, duke arritur disa marrëveshje qe ende nuk zbatohen në terren, 2. mbajtja nën kontroll të vazhdueshëm të strukturave të saj kriminale në veriun e Kosovës, elemente këto që sulmuan dhunshëm qytetarët evropian qe veprojnë në shtetin tonë në kuadër të KFOR-it. Me sulme kundër ushtarëve evropianë, austro-gjermanë, Serbia përpiqet t‘i sfidojë standardet e BE-së, të cilat kërkojnë paqe të qëndrueshme dhe afatgjate me fqinjët.

Serbia mban në kushtetutën e sajë Republikën e Kosovës. Me këtë “peshqesh” shteti serb, vazhdon rrugën “evropiane” të saj. Nëse BE-ja, mund ta "hajë", këtë specie, do jemi dëshmitarë se bashkësia e kombeve europerëndimore, do ta pësojë me Serbinë, shumë me keq se sa me Greqinë. Kjo për faktin se shtetet e BE-së, funksionojnë në bazë të politikave diversive të shteteve të pavarura, e ku shteti serb (me mbështetjen e Rusisë), mund të krijojë blloqe edhe më të theksuara përçarëse. BE-ja nuk mundi ta disiplinojë Greqinë, as politikisht e as ekonomikisht, dhe e njëjta specie, (mos edhe më keq), mund të ndodhë edhe me Serbinë.

Paqja e brishtë në Ballkan

Paqja në Ballkan, vazhdon të kërcënohet herë pas here, duke dhënë sinjale të qarta se lënia pas dore e kësaj pjese të Evropës, mund të rrëshqasë në një fazë të re konfliktesh. Serbia mbetet kërcënuesja kryesore e paqes në Ballkan. Me disa koka kriminelësh të dorëzuar në Hagë, Serbia bleu liberalizimin e vizave, ndërsa tash me disa banda kriminelësh, të cilët hapin e mbyllin rrugët, mëton të merr statusin e kandidatit për në BE. Bashkimi Evropian në vend që ta ndëshkojë Serbinë, për aplikimin e politikave dhunë nxitëse, Brukseli vazhdon t’i ofrojë Beogradit leksione lehtësuese. Si është e mundur qe Serbia të ketë kaq përafrime me Brukselin, e Kosova, një shtet i ri i menaxhuar nga autoritete ndërkombëtare, (KFOR, UNMIK, EULEX) e ngritur nga elemente evropiane, (Plani i Ahtisarit), të jetë vendi i privuar jo vetëm nga përfshirja në dialogun e integrimit, por të jetë i mohuar edhe nga lëvizja e lirë qytetare (liberalizimi i vizave).

Nëse merren parasysh kriteret bazë për anëtarësim në BE, Shqipëria është akter dhe potencial kryesor për integrime evropiane. Më prapa nuk mbetet as Kosova, e cila në politikat e saja të jashtme, por edhe në aspektet juridiko-kushtetuese, bazohet mbi parimet euroatlantike. Nëse BE-ja mendon se përkëdhelja e të lazdruarit është mënyra më e mirë për ta disiplinuar(qasja e butë ndaj Serbisë), Brukseli duhet të llogarisë në një krizë të re të dhunës në Ballkan. “Luani nuk zbutet duke ngrënë”. BE-ja, nuk mund të llogarisë gjithnjë në objektivat e saja, se zgjerimi i vazhdueshëm me shtetet ballkanike, mund të jetë politikë efektive e saj. Nëse Brukseli ka në plan të “zbusë” egërsinë ballkanase, atëherë përse BE-ja nuk pranon në gjirin e vet të gjitha shtetet ballkanike.

Pavarësisht se është investuar shumë për bashkimin e kontinentit të vjetër, kriteret bazë për paqe dhe siguri, duhet të jenë provimet e para për një shtet, pretendent për anëtarësim në BE. Këtë dëshmi nuk e ka dhënë Serbia. Mjafton t'i vihet një sy medieve serbe (shtypit, televizioneve, qendrave të politikës zyrtare),për të kuptuar, krejt lehtësisht, se sa “evropiane” është Serbia. Unë mendoj se shtetet e BE-së, edhe pse me opinione të ndara, do ta ndalojnë Serbinë në marrjen e statusit të kandidatit për anëtarësim në Bashkimin Evropian. Dhe kjo metodikë duhet të vazhdojë deri në dëshmitë e qarta se Serbia vërtet ka plotësuar standardet për integrime evropiane. Serbia tenton marrjen e kandidaturës për BE, duke mbajtur gjallë strukturat e veta ilegale (në veriun e Kosovës), duke menaxhuar dhe financuar ato. Kjo uverturë e Serbisë mbetet kërcënuesja reale kundër shteteve fqinje. Por, edhe sikur të ndodhte krejtësisht e kundërta, Serbia duhet të ndëshkohet për dhunën shumëvjeçare nga elementeve e veta në veriun e Republikës së Kosovës, e jo të shpërblehet për të palarat e saja.

Gjermania shembull unikat për stabilizimin e BE-së

Gjermania vazhdon të tregojë fuqinë e saj pozitive për mirëqenien e vendeve të BE-së, duke kontribuar në stabilitetin ekopolitik të Eurozonës. Gjithashtu, qëndrimi tepër realist i Bonit ndaj Ballkanit Perëndimor, veçmas ndaj Serbisë, po dëshmon se shteti gjerman kërkon principe të qarta për paqe afatgjate dhe liri të kombeve, jo vetëm në zonat e trazuara, por edhe në vet BE-në. Qeveria gjermane më të drejtë, shpreh rezervat e saja rreth vendimit për ndarjen e statusit të kandidatit për Serbinë. “Nga këndvështrimi gjerman është ende e hershme ndarja e statusit të kandidatit për Serbinë”, vlerësojnë qarqet qeveritare në Berlin. Vet kancelarja gjermane, Angela Merkel ka thënë se “Serbia nuk është ende e pjekur për të nisur bisedimet e anëtarësimit. Deri tash nuk janë siguruar parakushtet për ndarjen e statusit të kandidatit për Serbinë. Rruga e Serbisë për në BE kalon vetëm përmes normalizimit të marrëdhënieve me Kosovën”.

Edhe ministri gjerman Verner Hoyer vlerëson se gjendja është ende tepër e pakënaqshme për ti dhënë Serbisë dritën e gjelbër. “Ne duhet te dimë me saktësi se për ç’farë është rënë dakord Serbia, në lidhje me çështjet e fqinjësisë. Incidenti me ushtarët austriakë dhe gjermanë është jashtëzakonisht serioz dhe qeveria serbe duhet ta dijë që kur ajo nuk i shmang gjeste të tilla, atëherë kjo është një pengesë që të bën të dështosh”.

Disa barrikada kanë filluar të lëvizin, por situata ende mbetet jo stabile, përderisa mungon edhe liria e lëvizjes së lirë, jo vetëm qytetare. Për të dëshmuar situatën e pandryshuar në terren, mjafton vetëm një qasje nga afër në pjesën veriore të Mitrovicës, ku paralelisht mjeteve motorike të KFOR-it, sigurinë e bëjnë edhe elementet kriminale të udhëhequra dhe menaxhuara nga Serbia “evropiane”, alias millosheviqiane. Këtë e dëshmon vet deputetja e Partisë Radikale Serbe, Vjerica Radeta duke kërkuar që Serbia ta 'dëbojë' misionin e BE-së nga Kosova EULEX-in, me arsyetim se situata ka përshkallëzuar që nga ardhja e tij. “Në Kosovë nuk do të ndodhë asgjë, nëse largohet EULEX. Serbia duhet të negociojë me Kombet e Bashkuara rreth zbatimit të Rezolutës 1244 të KS-së, si dhe mbi mundësinë e kthimit të ushtarëve e policëve serbë në Kosovë”.

Kërkohet vetëm një logjikë normale për të kuptuar kërcënimin zyrtar qe Serbia vazhdon të bëjë në adresë të Kosovës. Po me këto variacione, ngritët dhe funksionon politika zyrtare e Beogradit e udhëhequr nga Tadiçi e Jeremiçi. Për ta kuptuar se çfarë shteti evropian është Serbia, këtu nuk ka nevojë për ndonjë analizë më të hollësishme.

A mund t’i pranojë Brukseli milosheviqët e vegjël?

Serbia realisht proklamon politikën e Milosheviqit. Në fakt, partitë dhe forcat politike në Beograd, nuk e kanë rrëzuar Milosheviqin nga pushteti, por e kanë shituar atë për t'u "ndarë" nga përgjegjësia historike qe bartë ky shtet fqinj, për tërë gjenocidin dhe terrorin ndaj popujve fqinj. Milosheviqi e okupoi Kosovën nën tendencën e shpopullimit nga shqiptarët dhe kolonizimin me serbë, kryesisht të ardhur nga vatrat e krizave nga luftërat e mëhershme. Por, edhe sot Serbia e Tadiçit, vazhdon ta cilësojë Kosovën provincë të Serbisë (Kushtetuta hegjemoniste serbe). Dhe vetvetiu shtrohet pyetja se, a mund t’i pranojë Brukseli, milosheviqët e vegjël?

Me la përshtypje tej mase, qasja reale e publicistit, Dimitrije Boarov, i cili pohon se zhvillimet e fundit në veriun e Kosovës, dëshmojnë qartë se Serbia ende mendon për Kosovën si në kohën e Milosheviqit. “Problemi qëndron në faktin se pushteti pas vitit 2000 nuk është përbërë prej forcave politike të cilat janë shkëputur nga politika nacionaliste e Millosheviqit. Kuptimi tradicional i shtetit dhe kombit edhe më tej mbetet pika qendrore e pushtetit dhe programeve ideologjike në Serbi”.

Edhe sociologu Aleksej Kishjuhas vlerëson se në qarqet qeveritare ende ka forca që nuk janë çliruar nga trashëgimia e regjimit të Milosheviqit. “Ky lloj kontinuiteti nuk është ndërprerë. Prandaj, nuk të befason fakti që edhe sot po përballemi me problemet dhe temat e njëjta, që edhe sot kemi barrikada dhe gjëra të tilla që kemi pasur më parë. Elitat politike nuk kanë guxim që t'i japin fund kësaj politike, sepse kanë mbetur robër të sondazheve dhe frikës. Ata i kanë shitur në politikë vlerat e veta njerëzore”.

Pikërisht me mungesën e vlerave, njerëzore (hiq evropiane), Serbia pret ta marrë statusin e kandidatit për anëtarësim në Bashkimin Evropian. Nëse BE-ja i qëndron besnike parimeve evropiane si standard paraprak, për Serbinë duhet shumë kohë qe kjo të shërohet një herë e mirë nga sëmundja e vet hegjemoniste e ultranacionaliste. Ndryshe, nëse Bashkimi Evropian, pranon në gjirin e vet një autoritet të padisiplinuar, të lazdruar dhe të kompleksuar me mendësinë e shekullit XIX, është çështje tjetër, por realisht kjo ka shumë pak gjasa qe të ndodhë.

BE-ja, gaboi me Greqinë, dhe kjo nuk duhet të përsërisë të njëjtën aventurë edhe me Serbinë. BE-ja nuk është shkollë riedukimi për të padisiplinuarit, por vlerë unikate, bashkësi e kombeve të civilizuara. Serbia vazhdon të jetë rebeluesja dhe kërcënuesja reale e paqes edhe ashtu të brishtë ne Ballkan, e cila kultivon ambicie millosheviqiane për eksterritore ndaj shteteve fqinje. Brukseli duhet seriozisht që t’i marrë për bazë kërcënimet, para se këto të marrin përmasa të paparashikueshme.

(Autori është publicist dhe drejtor për marrëdhënie me publikun në Institutin për Hulumtime dhe Analiza të Politikave Ekonomike)

[Ramiz Bojaj]

Nga Ramiz BOJAJ: Leka Zogu i Pare, ikona e unitetit kombëtar

“Nuk e fsheh dot që Kosova ka qenë ëndrra e jetës sime. Unë e quaj Pavarësinë Kosovës si hap të parë, edhe pse jo drejtpërdrejt, drejt bashkimit kombëtar. Hapi i parë është bërë - tani Kosova është e pavarur. Ndërsa për çamët shpresoj shumë te kompensimi për pronat që kanë pasur. Duhet të jemi të bindur se Greqia nuk dëshiron fuqizimin e shqiptarëve, ndaj ky hap do na marrë kohë,” Mbreti Leka Zogu i Parë.

Vdekja e Mbretit Leka Zogu i I, është humbje e madhe për kombin shqiptar. Edhe pse nuk la pushtetin e fronit mbretëror, ai ishte dhe mbetet figura më emblematike e unitetit nacional. Koncepti politik mbretëror ishte mbipartiak, tipik kombëtar. Simboli i Shqipërisë etnike, (Mbreti Leka Zogu 1), pasqyroi idealet e larta kombëtare, duke bartë mbi supet e mbretërisë tërë etninë shqiptare (Mbret i të shqiptarëve, jo vetëm i Shqipërisë). Leka Zogu 1, bashkëjetoi gjithmonë me fatin e kombit shqiptar, duke rrëfyer shumë qartë, ëndrrën e tij për bashkimin e kombit në një shtet të vetëm. Koncept ky bazuar në gjenezën, historinë dhe etnikumin nacional, pa cenuar interesat e të tjerëve. Në kujtesën shqiptare, Mbreti Leka Zogu i Parë, mbetet figura emblematike e zgjimit nacional(forcimi i Shqipërisë, Pavarësia e Kosovës, dhe çlirimi i trojeve etnike shqiptare). Qysh në vitet e egzilit, shumë kohë para zbarkimit të tij në Shqipëri, Mbreti Leka Zogu, kishte publikuar hartën e trojeve etnike shqiptare, ku ishin të përfshirë: Shqipëria me Çamërinë, Kosova me viset e tjera të Kosovës Lindore, Shkupin dhe Ulqinin. Kjo kompetencë e një mbreti në egzil, kishte trembur tej mase hienat serbosllave, të cilët projektonin plane për spastrime etnike në Ballkan dhe krijimin e Serbisë së madhe. Proklamimi i hartës etnike, i një mbreti unikat, bartës i imazhit për të gjithë shqiptarët, kishte ndezur zgjimin nacional në të gjitha viset shqiptare, (shqiptarët e mbetur jashtë shtetit amë të Shqipërisë londineze). Një prezantim kaq i plotë i etnikumit shqiptar nuk kishte ndodhur asnjëherë më parë. Të paktën në versionin legal. Bashkimi kombëtar, si program politik i Mbretërisë Shqiptare, mbetet edhe sot mjaft aktual, natyrisht duke u bazuar në konceptin modern të komunikimit ndër shqiptar.

Pavarësia e Kosovës-ëndrra e mbretit

Për Mbretin Leka Zogu, pavarësia e Kosovës ishte pjesë unike e Shqipërisë. Pavarësia e Kosovës ishte krahu tjetër i shqiponjës dykrenore, i cili i jep gjallëri e jetë trungut arbëror. Në këtë kontekst, Kosova dhe Shqipëria, tashmë dy shtete shqiptare në Ballkan, janë të bashkuara, përderisa kufiri shqiptaro-shqiptar, është vetëm një vijë e hollë në hartë. “Kosova dhe Shqipëria janë të bashkuara, ndërsa kufiri në mes këtyre vendeve është vetëm një vij në hartë. Unë besoj se Kosova dhe Shqipëria janë të bashkuara. Janë si dy gishta në një dorë, të cilët lëvizin dhe jetojnë në një trup nga një gjak”. Ai disa herë kishte thënë se “preferenca ime është populli i Kosovës, sepse vetë ideali im është për Shqipërinë Etnike”. Etnikumi shqiptar, mbetet proces duke ngërthyer në vete tërë çështjen shqiptare (bashkëkombësit tanë, të cilët jetojnë të shtypur dhe nëpërkëmbur, në trojet e veta etnike, si në Çamëri, Kosovë Lindore, Mal të Zi dhe në Maqedoni). Anatemimi i çështjes çame nga politikat ditore, është ndezur dhe mbajtur gjallë gjithmonë nga mbreti shqiptar. Guximi i tij për të vërtetën e kombit, bëri qe të mbahet gjallë koncepti për zgjidhjen përfundimtare të çështjes sonë nacionale. “Unë e quaj Pavarësinë Kosovës si hap të parë, edhe pse jo drejtpërdrejt, drejt bashkimit. Nuk e fsheh dot që Kosova ka qenë ëndrra e jetës sime. Hapi i parë është bërë - tani Kosova është e pavarur. Ndërsa për çamët shpresoj shumë te kompensimi për pronat që kanë pasur. Duhet të jemi të bindur se Greqia nuk dëshiron fuqizimin e shqiptarëve, ndaj ky hap do na marrë kohë.” Ai kishte thënë se rruga Durrës-Morinë ka përshpejtuar komunikimet. Këto komunikime, do të çojnë kombin tonë drejt lidhjes së vazhdueshme të bashkimit. “Shqipëria dhe Kosova, duhet të vazhdojnë rrugën e tyre drejt fuqizimit, ngase duke qenë të fortë, mund të fuqizojë gjithë çështjen kombëtare.”

Mbretëria, traditë dhe kulturë shtet formuese

Mbreti i parë i shqiptarëve, Ahmet Zogu, gjithmonë kishte për synim krijimin e një ushtrie të fortë, në mënyrë që të krijojë shtetin real shqiptar, bazuar në realitetin historik e nacional. Jo rastësisht, Mbreti Ahmet, Zogu, kalonte kohë të tëra, duke drejtuar e forcuar ‘Ushtrinë Kombëtare për Çlirimin e Shqipërisë Etnike’. "Për të forcuar popullin, ashtu siç i ka hije një kombi të fortë, duhet ngritur lart shkallën e tij kulturore, (për një të ardhme të shkëlqyeshme), duhet qe popullit t'i japim kulturë shtet formuese - kulturë evropiane. Por nuk duhet harruar krijimin dhe mbajtjen e kulturës kombëtare. Kultura kombëtare është veçoria e një kombi. Ajo e ngre lart vetëdijen kombëtare, duke i dhënë rëndësinë e meritueshme. Historia na jep mjaft shembuj se, shumë kombe të mëdha janë zhdukur nga faqja e dheut, vetëm për shkak të humbjes së kulturës kombëtare. Unë u rrita me Kombin tim, po e kaloj jetën me të, dhe e njoh mirë karakterin e tij". Tradita e funksionimit të shtetit shqiptar, është ndërlidhur me fronin mbretëror. Si monark dinamik, Mbreti Ahmet Zogu, qe burrështetasi i parë qe pajisi Shqipërinë, me një Ligj Kushtetues, me Kod Civil, Penal e Tregtar, qe edhe sot cilësohen nga me interesantët e kohës. Duke ndërtuar shtet të fortë, të fortë do të jenë edhe ata qe jetojnë brenda këtyre kornizave. “Kjo është rruga për të shpëtuar Shqipërinë dhe popullin shqiptar, që ka shumë probleme dhe rreziqe të mëdha në të gjitha trojet etnike”.

Mbreti-personalitet i lartë politik

Bashkëkombësit shqiptarë nga tërë etnikumi nacional, e përkujtojnë mbretin e tyre, si kolosin e politikës, shtetësisë e diplomacisë shqiptare. Ai është cilësuar si mbështetësi kryesor i aspiratave gjithëshqiptare në të gjitha trojet e veta etnike, duke e vlerësuar, njëkohësisht edhe si humbje të madhe për kombin. Mesazhe të tilla proklamohen pa reshtur nga Shqipëria, Kosova, Kosova Lindore, Maqedonia, Mali i Zi, SHBA-ja dhe tërë diaspora shqiptare. “Mbreti Leka, në të gjithë jetën e tij në mërgim, ishte mbështetës kryesor i luftës dhe përpjekjeve të shqiptarëve për liri dhe dinjitet në Shqipëri, më Kosovë, në Maqedoni, në Mal të Zi e kudo që ndodheshin. Shqiptarët humbën një nga personalitetet më të mëdha të historisë së tyre politike.", vlerësoi, Kryeministri i Shqipërisë, Sali Berisha. Ndërkaq, presidenti Topi e cilëson si mbrojtësin dhe promovimin e çështjes shqiptare. “Mbreti Leka zogu i Parë, nuk reshti në asnjë çast duke punuar me përkushtim e dashuri në mbrojtjen dhe promovimin e çështjes shqiptare.” Ndërkaq, zyrtarët e shtetit të Kosovës, presidentja e kryeministri e vlerësojnë si bashkëjetues me sakrificën e popullit shqiptar të kësaj pjeseetnike.“Populli i Kosovës do ta përkujtojë Leka Zogun e Parë, ngase ai gjithherë bashkëjetoi me sakrificën e popullit të Kosovës për liri dhe pavarësi. Vlerësojmë lart kontributin e familjes mbretërore në ndërtimin e shtetit dhe demokracisë shqiptare dhe punën, përherë. në të mirë të Kombit. Qytetarët e Kosovës e ruajnë kujtimin për Mbretin e Shqiptarëve N.M.T. Leka I Zogu, i cili gjithmonë dhe në çdo rast ishte me Kosovën.” Kombi shqiptar, po e përcjell në amshueshmëri, mbretin Leka i Parë, duke i dhënë nderimet më të larta shtetërore e nacionale.

Dinastia e Mbretërisë shqiptare vazhdon

Dinastia e Mbretërisë shqiptare, bartë pas vete imazhin e shtetësisë shqiptare. Mbreti Ahmet Zogu, qeverisi shqiptarët për 14 vjet. Rikthimi i Ahmet Zogut në pushtet(1925) u cilësua në atë kohë si shpëtim për Shqipërinë. Në vitin 1925 u bë President i Shqipërisë. Ndërkaq në vitin 1928, vë kurorën e mbretit shqiptar, ku nga 1 shtatori i vitit 1928 - Republika e Shqipërisë shndërrohet në Mbretëri Shqiptare. Qeverisja e Shqipërisë nën petkun e Mbretërisë, zgjati gjer më 1939. Pas kësaj periudhe, oborri mbretëror kalon në egzil. Mbreti Zog u largua nga Shqipëria ashtu siç u larguan edhe të gjithë mbretërit e tjerë, nga të gjitha vendet e pushtuara nga forcat nazifashiste, për tu kthyer sërish në vitet e nëntëdhjeta (pas vendosjes së pluralizmit politik në Shqipëri). Por, edukata e lartë kombëtare, e mbajti gjithmonë të lidhur me atdheun dhe kombin e vet. Leka Zogu I, u lind më 5 Prill 1939 në Tiranë, dy ditë para pushtimit fashist të Shqipërisë. U rrit në emigrim pa pasur mundësi të vizitojë vendlindjen e tij për disa dekada. Leka i Parë u kurorëzua Mbret në prill të vitit 1961, pas vdekjes së Mbretit Zogu i Parë. Pas një jete të gjatë në mërgim, i larguar nga vendi që kur kishte vetëm dy ditë jetë, në prill të 1939, ai erdhi për herë të parë në Tiranë në nëntor të 1993. Mbreti, Leka Zogu i Parë, ndërroi jetë me 30 nëntor, 2011. Trashëgimtari i Fronit Mbretëror të Shqipërisë është Leka Zogu i Dytë, i cili është rritur dhe edukuar në atdhe, në frymën e lartë nacionale. Sipas Statutit Themelor të 1928-ës, Mbreti është i të gjithë shqiptarëve dhe jo i një apo disa partive. Shqiptarët i mbesin gjithmonë besnik, parimit për kombin dhe atdheun. Amaneti i lënë nga heronjtë e burrështetasit tanë, si Skënderbeu e Ismail Qemaili, Adem Jashari, Ibrahim Rugova e Mbreti Leka Zogu I, mbesin gjithmonë, kurorat e filozofisë shtetërore, të lirisë dhe bashkimit kombëtar.

(Autori është publicist dhe drejtor për marrëdhënie me publikun në Institutin për Hulumtime dhe Analiza të Politikave Ekonomike).