â á ê é è î í ï -Umlaut

[Eni]

Ne linguistike mesa di une germat e mesiperme emertohen - umlaut.

Nga ckam lexuar ne gjuhen shqipe, keto germa (â á ê é è î í ï û ü ý ) e kombinime te tjera,perdoren kryesisht ne dialektin geg, nese ka ndonje perdorim te tyre ne diaektin tosk, nuk e di, pasi s'me ka qelluar te lexoj te tilla perdorime ne te.

Pse ne shqipen zyrtare jane hequr keto germa?

Çfare theksimi i japin fjales kur perdoren?

A jane te nevojshme te futen ne gjuhen zyrtare?

[AsgjëSikurDielli]

Te gjitha shkronjat e mesiperme pervec asaj ü e di qe perdoren ne dialektin geg dhe jane te domosdoshme per gjuhen zyrtare.

PSH. kur do te thuash dhe (per token), duhet ta perdoresh é per ti dhene nje theks te vecante fjales. Sepse dhe - dhé jane dy fjale te ndryshme, qe ne gjuhen zyrtare sot shkruhen njejte.

Pra, dhe & dhe.

ASD

[elbasan]

Në gjuhën shqipe ka disa fjalë (homografë) që shkruhen njëlloj, por që kanë kuptime të ndryshme sipas theksimit që i japim fjalës.
Kur përdoren në fjali këto fjalë nuk ngatërrohen me njëra-tjetrën për nga kuptimi, për shkak të lakimeve të ndryshme që pësojnë. Më poshtë po shkruaj disa shembuj:

ari - arí
bari - barí
xhami - xhamí
ministri - ministrí
sekretari - sekretarí


Përsa i përket umlaut-eve (gjermanisht), në shqip zanore të metafonizuara, nuk di që të përdoret edhe ï në Gegërisht.

Për mua futja e këtyre zanoreve në gjuhën letrare nuk është e nevojshme. Ndoshta vetëm në rastin e homografëve, për të bërë dallimin e fjalëve edhe në grafik.


Më poshtë po jap mendimin tim për zanoren â.

A-ja me theks lakor (frgj. circonflexe) dhe me apostrof e Gegërishtes është zëvendësuar nga është në gjuhën letrare.
â' e mir' = është e mirë

A-ja me theks lakor e grupit am, an në gjuhën letrare është zëvendësuar nga zanorja ë.
ka dhân' = ka dhënë
bân = bën
n'kâm' = në këmbë
dhâmi = dhëmbi

mâ bukur = më bukur


Nqs. e kam gabim mund të shkruani.

elbasan