Beteja e Fushë-Kosovës në vitin 1389 në Drenicë

[fegi]

Kryengritja e Gjon Kastriotit - Skënderbeut në vitet 1429-1430
Shkruan Albert Muslijaj
Luftërat shqiptaro-turke në shekullin XV sipas burimeve osmane (2)
Një pjesë e fisnikëve të Arbërisë së poshtme që i humbën plotësisht pronat e tyre emigruan nga Arbëria. Të tjerët në viset e Arbëris së Epërme dhe qendrore si: Kastriotet, Arianitët, muzakajt, Zahariajt, Dukagjinët, Spanët u përpoqën që të sh mangënin rrenimin e plot të tyre, duke u dhënë garanci, atribute e pengje osmanëve, si dhe duke forcuar lidhjet më Venedikun dhe vendet e tjera më prirje anti osmane. Sulmet e ushtrive osmane mbi zotërimet Arbërve nxiteshin edhe nga vjehrri i mëvonshëm dhe vasali besnik i sulltanit Muratit I I, që ishte sundimtar i Despotatit të Rashës, Gjergj Brangoviqi i cili ishte në luftë më fisnikët Arbëror jo vetëm në rajonin bregdetar të Arbëris së Epërme.Në t rysnin edhe të fisnikëve Arbërore Gjergj Brangoviqi u detyrua në vitin 1428 të zhvendoste kryeqytetin në veri të Despotatit të tij, në Smederevë, në brigjet e lumit Danub. Ku presioni i pandërprerë osman përshkallëzohej aq shumë mbi fisnikët Arbëror, sa që rrezikonte tërësisht ekzistencën e tyre, ata nuk ngurronin t’i rrëmbenin armët. Konfliktin e armatosur ndërmjet sulltan Muratit I I dhe Republikës së Venedikut për qytetin e Selanikut, që zgjati afro tri vjet (1428-1430) Disa nga fisnikët shqiptarë e panë si një mundësi për shtrirjen e pushtetit të tyre mbi viset që ishin nën zotërimet veneciane dhe osmane. Kurse për Venedikun dhe për pushtuesit osmanë lufta e mësipërme i vinte në provë fisnikët Arbëror nëse do të përmbushin apo jo angazhimet ushtarake që i kishin ndaj tyre. Qysh në muajin gusht të vitit 1428 njoftohej se Gjon Kastrioti ishte nën presionin e pandërprerë të sulltanit që të sulmonte zotërimet veneciane të Shkodrës. Kurse Stefan Spani, Kolë Zahria dhe Stefan Maramonti, sipas dokumenteve e të fillimit të vitit 1430, kishin ndërmarrë aksione të pasuksesshme kundër zotërimit të Venedikut në rajonin e Shkodrës. Edhe marrëdhëniet e fisnikëve Arbëror me osmanët acarohen shumë dhe pozita e pushtetit osman në tokat Arbërore qenë dobësuar, ndonëse mungojnë të dhënat burimore për aksionet antiosmane të Arbërve. Nëpërmjet tyre del tërthorazi se ushtria e Gjon Kastriotit ka rrethuar Krujën dhe është përpjekur të pushtojë atë kështjellë që nuk ishte marrë ndonjëherë me forcën e armëve.
Beteja viteve 1429-1430
Sidoqoftë pushteti osman në tokat e Arbërisë Perëndimore ishte tronditur thellësisht. Pa pritur nënshkrimin e traktatit të paqes m e Venedikun më 4shtator të vitit 1430, por sa po pushtuan Selanikun, më 29 mars të vitit 1430, ushtritë osmane të komanduara nga djali i Gjergj Brangoviçit, iu drejtuan shtetit të Gjon Kastriotit, sulmi i tyre qe i përballueshëm. Në muajt prill-maj 1430, ushtritë osmane shkatërruan disa Kështjella të Gjon Kastriotit dhe arritën në Prishtinë. Prej këtu morën rrugën në drejtim të Getës dhe në muajt qershor, pasi që e thyen qëndresën Gojçin Gjurashit, zbriten deri të rrethina e Shkodrës, duke plaçkitur vendin dhe morën Kështjellën e Dejës. Përballë një situate të fill Gjoni kërkoj marrëveshje më Isak Beun. Edhe më ndërhyrjen e Skënderbeut dhe të Stanishës pranë atoriteteve osmane, u rimëkëmb shpejt shteti i Kastriotëve: Gjatë gjysmës së parë të viteve 30 sërish ai u bë kufutar më zotërimet Veneciane të Lezhës e të Shkodrës, siguroi dalje në det dhe kishte nënkontrollin e vet rrugët tregtare që lidhin bregdeti n më Prishtinën dhe Shkupin.
Gjon Kastrioti vdiq në fillim të muajit maj me 2ose më4 maj të vitit 1437. Emri i ti do të përmendet edhe në dy dokumentet e mëvonshme mars të vitit 1438 dhe korrik të vitit 1439 në kuadrin e përpjekjeve të Stanishes e të Skënderbeut, si drejtues të rinj të Shtetit të Kastriotëve, për të vijuar më Venedikun dhe më Raguzën, po ato marrëdhënie që i kishte pasur i ati i tyre, Gjon Kastrioti. Pastaj sulltan Murati I I mblodhi ushtarë të armatosur rëndë dhe sulmoj kështjellën e Selanikut, duke thënë se kjo është një luftë e madhe dhe më anë të topave shkëmbenë muret e afërt. Luftëtarët erdhën më trofe dhe u vendosën në Edrene. Kjo ndodhi në vitin 1429-1430. Sulltan Murati i I I pushtoi Selanikun duke e shpallur këtë si një luftë të shenjtë e të ma dhe ku pas grabitjes luftëtaret u kthyen më shumë plaçka.
Fitoret e Gjergj Arianitit dhe zgjerimi i luftës antiosmane (1432-1435)
Rigjistrimi kadastral osman i vitit(1431-1432) u shoqërua më dhunë të ashpër të forcave Pushtuese. Pakënaqësia e përgjithshme nga rigjistrimi kadastral (1431-1432),nxitja për revoltë nga selia e shenjtë dhe nga oborri hungarez, si dhe lajmi i pasaktë për vdekjen e sulltan Muratit I I bënë që Arbërit të hidhen në luftë kundër pushtuesve osmanë. Në ballë të kësaj kryengritje u vu Gjergj Arianiti, Arbërit e udhëhequr prej tij, i dëbuan spahinjtë osmanë, prej një pjesë të konsiderueshme të zotërimeve të arianitëve. Në fund të viteve 20 gjatë luftës Veneto-Omane për zotërimet e Selanikut, kufijtë lindorë të shtetit të Gjergj Arianitit duhet të jenë shtrirë në atë kohë deri në Manastir. Kryengritja shpërtheu edhe në krahina të tjera të vendit dhe i paralizuan forcat osmane që ishin në tokat Arbërore. Gjatë dimrit të vitit (1432-1433) sulltani u vendos në Serez, këtu u grumbulluan ushtritë osmane prej 10mi trupash,dhe në krye të tyre vuri sanxhakbeun e Sanxhakut Shqiptar Ali bej Evrenozin dhe duke e ndjekur rrugën Egnatia,do të mashtronin e do të sulmonin forcat e Gjergj Arianitit dhe a rriti të thellësi të luginës së lumit të Shkumbinit pa u ndeshur më luftëtarët Arbëror. Pas kësaj fitore Gjergj Arianiti u bë personazhi kryesor i jetës politike në Arbëri gjatë viteve t ë 30. Vala e kryengritjeve antiosmane u përhap edhe në Arbërinë e poshtme, edhe pse pozita osmane ishin fuqizuar atje më pushtimin prej tyre në tetor të vitit 1430, të kryeqendrës së atyre viseve, të Janinës. Kryengritësit thirren nga emigrimi në Korfuz dhe vendosen në krye të tyre. Kryengritësit rrethuan dhe sulmuan kryeqendrën administrative të Sanxhakut shqiptar,Gjirokastrën. Kryengritësit shtrin veprimet e tyre edhe në krahinat fqinje dhe arritën të pushtonin Kështjellën e Kerkyrës. Në fillim të vitit 1433,duke marshuar më shpejtësi, nëpër dëborë ushtria e Turhan Beut në bashkëpunim më garnizonin osman të Gjirokastrës sulmuan befasisht rrethuesit e Kështjellës. Shqiparët të venë ndërmjet dy zjarreve, nuk u përballuan dot goditjen dhe me humbje të rënda u tërhoqën nga rrethimi i Gjirokastrës. Osmanët zunë rob Depë Zenebishtin dhe e varën në litar. Kryengritja u përhap edhe në Arbërin e Epërme. Nikollë Dukagjini mori në duart e tij kështjellën e Dejës. Por këtë e mbajti për pak kohë dhe ajo kaloi përsëri në duart e osmanëve. Në Shqipërinë Qendrore kryengritësit e udhëhequr nga Andrea Topia sulmuan Kështjellën e Krujës, por nuk e morën dot. Edhe në Vlorë dokumentet e kohës tregojnë së në vitin 1434 krerët e vendit donin që turqve t’iu hiqnin nga duart Kështjellën Kaninës. Luftimet ndërmjet Arbërve dhe forcave osmane vazhduan edhe në vitin 1435. Më 20 prill të këtij viti luftëtaret e Gjergj Arianitit u ndeshën rreptë më një ushtri osmane duke e shpartalluar atë,dhe sië shkruhej ato ditë,,e mbajtën fushën e betejës si ngadhënjyes’’.
Vijon

Pas disfatave të një pas njëshme që pësuan trupat osmane prej luftëtarëve të Gjergj Arianitit, sulltan Murati i I I ndërpreu dërgimin e ushtrive të tjera kundër shtetit të Arianitëve dhe gjatë viteve 1435-1437 i angazhoj forcat e veta në Anadoll kundër Emirit Ibrahim Karamanisë dhe po atë vit 1435-1436 i biri i Evrenoz Beut, sulmoi vilajetin e Shqiptarëve. Ata u kthyen atëherë kur shumica e luftëtarëve ishte mbytur në plaçka të grabitur.

[fegi]

Jeta dhe veprimtaria e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut deri më 1443
Shkruan Albert Muslijaj
Luftërat shqiptaro-turke në shekullin XV sipas burimeve osmane (3)
Gjergj Kastrioti u lind në vitin 1405. Ishte fëmija i parafundit në familjen më shumë fëmijë të Gjon e të Vojsavës. Këta kishin katër djem (Stanishën, Reposhin, Kostandinin e Gjergjin) dhe pesë vajza (Martën, Jellën, Angjelinën,Vlajkën,e Mamicën). Kur lindi Gjergji, i ati, Gjon Kastrioti ishte sundimtar i një shteti të rëndësishëm, që shtrihej së paku nga rrethinat e Prizrenit e të Tetovës në lindje deri në detin Adriatik. Në perëndim qendra administrative duhej të këtë qenë Prizreni këtu duhet të këtë lindur edhe Gjergji. Që kur Gjergj ishte fëmijë, familja e Kastriotëve i ndjeu rrjedhimet shkatërrimtare të pushtimeve osmane. Gjon Kastrioti ishte i detyruar t’iu dorëzonte peng osmanëve edhe djalin e vogël Gjergji. Ai u dorëzua si peng në moshën 9veçare, kur osmanet pushtuan Krujën në fillim të vitit 1415 që ishte më kufi më zotërimet e Kastriotëve. Dërgimin e Gjergjit të vogël në oborrin osman rreth moshës 9 vjeçare e dëshmon edhe Marin Barleti në veprën e tij ,,Historia e Skënderbeut’’e cila u bot ua më 1508-1510. Këtë e pohojnë edhe shumica e autorëve osman të shek XVe XVI:Ashik Pashzade, Tursuni dhe Idriz Bitilisi etj. Osmanët pasi që i morën peng rreth moshës 9 vjeçare e dërguan në kryeqytetin e Perandorisë Osamane, në Edrene. Ai u edukua këtu gjatë një periudhe 10vjeçare në shkollën e içogllanve, ku u dallua mbi të tjerët. Në këtë shkollë futëshin zakonisht djemtë e zotërve të nënshruar për t’u përgatitur e edukuar në frymën osmane.
Gjergji arriti të zotëronte disa gjuhët ë huaja
Sipas njoftimeve të Marin Barletit Gjergj Kastrioti e kishte mendjempretësi të veçantë dhe arriti ti zotëronte disa gjuhë të huaja. Ai ishte shtat lartë,shpatullgjerë e shumë i fuqishem. Luftonte në kalë e në këmbë dhe ishte mjeshtër i pa shoq në përdorimin e shpatës e armëve të tjera. Gjergji u shqua gjatë viteve të shkollës ku iu vu emri mysliman Skënderbe,dhe mori pjesë në fushata ushtarake në Ballkan dhe në Azi të vogël,ku fitoj një provoj të madhe usht arake. Skënderbeu hyri në kuadrat ushtarake të sistemit feudal osman dhe përparoi shpejt në karrierën shtetërore,nga pozita e spahiut e deri në postin e lartë të sangjakbeut. Funksionet si kuadër osman Skënderbeu i ushtroi në Shqipëri,duke u lidhur më mjedisin vendas d he interesat familjes së tij. Emri i Gjergj Kastriotit për herë të parë përmendet në Shqipëri bashkë më ata të vëllezërve të tij në dokumente të vitit 1426për çështje pronësie. Në këtë kohë Skënderbeu ishte në Shqipëri si spahi,më pas u bë subash i Krujës dhe qëndroi në kë të post zyrtarisht deri në fund të vitit 1438, pas vdekjes së Reposhit në vitin 1432 i cili i që kushtuar jetës fetare dhe të Konstandinit, dy vëllezërit e tjerë drejtuan shtetin e Kastriotëve, sepse i ati i tyre Gjon Kastrioti, ishte i sëmurë dhe vdiq në muajin maj të vitit 1437. Të dy vëllezërit i kushtua vëmendje ruajtje e forcimit të marrëdhënieve më Venedikun e Raguzën, prej të cilave arritën që të forconin më 1438 e 1439 e të siguronin të drejtat dhe privilegjet që i kishte pasur Gjon Kastrioti i ati i tyre më ato dy vende. Ata vepruan bashkarisht deri kur vdiq Stanisha më 1446. Pas vitit 1439. Skënderbeu nuk përmendet më në tokat Shqiptare.
Kryengritja e përgjithshme çlirimtare nëntor (1443)
Në betejën e Nishit,të 3 nëntorit të vitit 1443,ndodhej edhe Gjergj Kastrioti-Skënderbeu,q ë e kishte detyren e funksionarit të lartë osman atë të sangjakbeut të Nikopolit. Shpartallimi n e forcave osmane në betejën e 3 nëntorit 1443 dhe vazhdimin e marshimit të trupave të Janosh Huniadit në drejtim të Bullgarisë, Skënderbeu e gjykoj si çastin më të përshtatshe m për çlirimin e tokave shqiptare. Pasi grumbulloi rreth vetës disa qindra mira bashkadhetarë pjesëmarrës në betejen e Nishit,dhe i shoqëruar nga nipi i tij Hamza Kastrioti, Skënderbeu mori rrugën në drejtim të atdheut. Gjatë kthimit Skënderbeu arriti në Fushë-Dardani,vij oj rrugën Prishtinë-Prizeren, që ishte e lirë nga osmanët dhe më tej zbriti në rajonin e Dibrës. Kjo ishte pjesa më e begat dhe më e populluar e zotërimeve të Kastriotëve, prandaj ai e përmend atë të parën kur e cilëson vetën dhe të vëllanë, Stanishën si,,Zotër të Dibrës dhe të Matit.’’Në Dibër Skënderbeu qëndroi disa ditë,ku në fshehtësi mblodhi krerët e vendit dheu tregoi planin e veprimeve. Së pari ai vuri nën kontroll Dibrën e Poshtme,e cila vetëm në lindje ruhej nga dy garnizone të vogla,të vendosura në Kështjellën e Sobrit,që ngrihet në Krahinën e Dervenit për të kontrolluar ngushticat e rrugës Tetov-Shkup. Duke vlerësuar lart gatishmërinë e shqiptarëve për të luftuar,sipas Marin Barletit Skënderbeu iu drejtua krutanëve më fjalët lapidare:Armët nuk ua solla unë,por u gjeta të armatosur. Lirinë e pash e se e kini kudo në krahëror në ballë, në shpata e në ushta të tuaja. Pasi mori Krujën Skënderbeu në bashkëpunim edhe më të vllanë, Stanishën, hyri më njëherë në bisedime më banore t e zotërimeve të Kastriotëve dhe më fisnikët shqiptar që kishin lidhje farefisnie ose krushqi më Kastriotet. Këtyre u parashtroj planin e veprimit të mëtutjeshme për çlirimin e Kështjellave dhe të Krahinave të tjera Shqipërisë. Forcat e Skënderbeut pa humbur kohë nisen sulmin për çlirimin e një vargu Kështjellave të tjera në afërsi të Krujës. Së pari morën Petrelën dhe pastaj iu drejtuan dy Kështjellave në lindje të Krujës;
Gurit të Bardh dhe Stelushit, të cilat kontrollonin rrugët tregtare që lidhnin viset bregdete re me ato lindore. Luftëtaret e Skënderbeut kaluan në Dibrën e Sipërme,ku në bashveprim më trupat e Gjergj Arianitit e të Zaheri Gropës çliruan qytetin e Ohrit dhe këshjellën e Soponicës (Sfetigradit) të ngritur në veripërendim të Manastirit dhe që kishte një pozicion shumë strategjik për kontrollimin e rrugëve që i lidhnin Prilepin e Manastirin në rajonet në perëndim të tyre. Gjithashtu Skënderbeu në jug të Shkupit mori për herë të parë në zotërimet e Kastriotëve rajonin malor të Mokrës(malet Jakopice). Po kështu vepruan fisnikët shqiptar në viset e tjera të vendit. Në Shqipërinë e Epërme Këshjellën e Jeiçë(Jenipazarit të Ri) dhe atë të Zveçanit duhet t’i kenë marrë Spanët, kurse rajonin e Pejës, Dukagjinët.
Në jug të vendit viset e çlirua arritën deri në brigjet e lumenjve Devoll e Seman. Revolta e përgjithshme antiosmane u përfshi edhe në Shqipërinë e poshtme. Më çlirimin e një vargu Kështjellash shqiptare u hoqën osmanëve qendrat kryesore ushtarake në viset e çlirura, të cilat i shndërruan në baza të fuqishme për mbrojtjen e tyre. Në kryengritjen e përgjithshme të vitit 1443 gjendeshin zotërimet e shumë fisnikëve shqiptar. Më të rëndësishmen prej tyre e përbënte shteti i Kastriotëve, që u ngrit shumë shpejt në drejtimin e Skënderbeut e të vëllait të madh të tij, Stanishës. Ai gjendej në qendër të viseve të lira,shtrihej në vijën detar e Lezh-Durrës dhe arrinte në lindje deri në afërsi të Shkupit. Në veri të Kastriotëve shtriheshin zotërimet e Dukagjinëve,t ë Zahriajve, të Spanëve të Dushmanëve, të Gjurashëve etj. Në gjirin e tyre përfshihej Rrafshi i Dukagjinit,Drenica krahinat e Plaveës dhe të Gucisë, të Jeliçës(Sangjakut), të Gentës (Zeta).

[fegi]

Kuvendi i Lezhës i vitit 1444
Shkruan: Albert Muslijaj
Luftërat shqiptaro-turke në shekullin e XV sipas burimeve osmane (4)
Skënderbeu e pa të udhës që të thirret një kuvend gjithëkombëtar ku do të merrnin pjesë drejtuesit e zotërimeve të pavarura dhe fisnikë të tjerë të vendit. Kuvendet ndërkrahinore dhe krahinore e fisnikëve ishte një traditë e njohur kombëtare e shqiptarëve e trashëguar ndër shekuj nëpër mes të realizohej bashkëpunimi i shqiptarëve. Lezha kishte një pozicion gjeografik të favorshëm për mbrojtjen e Kuvendit. Ajo ndodhej në afërsi të pjesëmarrësve kryesor të Kuvendit. Ishte nën zotërimin e Venedikut ,dhe kishte lidhje të ngushta ekonomike me viset e çliruara shqiptare, veçanërisht më ato të Kastriotëve. Lezha, duke qenë nën zotërimet e Venedikut mënjanoheshin mosmarrëveshjet dhe pakënaqësitë që mund të lindnin ndërmjet sundimtarëve shqiptarë për vendin ku duhej të mbahej Kuvendi. Mbajtja e tij në Lezhë ishte si një thirrje miqësore për bashkëpunim në luftë kundër osmanëve, që fisnikët shqiptarë i drejtonin Republikës së Shën Markut. Kuvendi i Lezhës u mbajt më 2 mars të vitit 1444 në Katedralen e Shën Kollit në Lezhë. Në të morën pjesë udhëheqës të mëparshëm të kryengritjeve antiosmane si dhe pjesëtarë të tjerë të aristokracisë shqiptare.
Midis tyre ishin Skënderbeu, Andrea Topia (bashkë me dy djemtë Kominin dhe të nipin Tanushin), Muzakën, Gjergj Arianiti, Gjergj Stresh Balsha, Nikollë e Palë Dukagjini, Pjetër Spani (bashkë më katër djemtë: Aleksin, Bozhidarin, Vruon dhe Mirakun), Lek Zaharia, Teudor Muzaka i Riu, Zahari Gropa, Lekë Dushmani, bashkë më Pjetrin dhe fisnikë të tjerë, fqinjtë Stefan Gjurashi (Cërnojeviçi bashkë më të bijtë e tij; Gjergjin e Gjonin).Skënderbeu mbajti fjalën e hapjes në Kuvend dhe u ndal në domosdoshmërinë dhe rëndësinë e bashkimit politik të Arbërve, në themelet e të cilit vunë institucionin më të rëndësishëm Kombëtar, atë të besës. Ata e institucionalizuan Kuvendin si formimin politik më të lartë vendimmarrës vendi i Besëlidhjes, i cili do të mblidhej herë pas herë për çështje të rëndësishme. Nëpërmjet Kuvendit realizohej edhe shprehja e bashkimi i Arbërve. Vendim tjetër shumë i rëndësishëm i Kuvendit ishte krijimi i ushtrisë së përbashkët dhe caktimi i Skënderbeut si komandant i përgjithshëm i saj. Ushtria e Besëlidhjes përbehej nga dy pjesë; nga forcat e përhershme dhe nga ato të përkohshme, që mobilizoheshin vetëm në rast lufte. Ushtria e përhershme formohej me luftëtarët që fisnikët arbëror dërgonin pranë komandantit të përgjithshëm, sipas një kuote të caktuar për secilin si dhe nga ushtarët që mobilizonte vetë Skënderbeu. Ushtria e përhershme e cila vazhdimisht ishte në gatishmëri luftarake dhe në mbrojtje të Kështjellave, veçanërisht të atyre të brezit kufitar lindor ku vinin zakonisht ushtria osmane. Detyra kryesore e tyre ishte mënjanimi i sulmeve të befasishme të trupave osmane mbi viset e lira të Shqipërisë dhe pengimi i depërtimit të tyre në thellësi të vendit. Derisa të mobilizohej ushtria e përkohshme, në ushtrinë e përkohshme e përfshiheshin të gjithë banorët e viseve të lira, që ishin në gjendje të përdornin armët. Kjo ushtri në rast nevoje mbronte vendin nga pushtuesit osman e veprimet armiqësore të vendeve të tjera, si dhe interesat e zotërimet e secilit anëtar të Besëlidhjes. Për të përballuar shpenzimet e mbajtjes së ushtrisë, të armatimit të saj. Kuvendi vendosi që pranë Skënderbeut të krijohej në arkë e përbashkët. Fondet monetare të saj do të formoheshin nga ndihmat në të holla që secili anëtar i Besëlidhjes do të jepte sipas një kuote të caktuar nga Kuvendi, nga të ardhurat e kriporeve të Shën Kollit, që kishin Kastriotët pranë grykëderdhjes së lumit Mat, nga taksat doganore,si dhe tregtia e drithit, e metaleve. Besëlidhja e Lezhës u krijua si një aleancë politike dhe ushtarake e luftës së përbashkët të fisnikëve shqiptarë kundër pushtuesve osman. Me vendimet e Kuvendit të Lezhës u bë një hap i madh dhe vendimtar përpara drejt bashkimit politik të vendit dhe krijimit të një pushteti qendror për të gjitha viset e lira shqiptare, pushtet që u përfaqësua nga Gjergj Kastrioti-Skënderbeu. Anëtaret e Besëlidhjes Shqiptare synonin, që në kuadrin e saj të ruanin autonomin e tyre dhe Skënderbeu si kryetar i saj,të mos ndërhynte në zotërimet e të tjerëve, por të ishte si i parë ndërmjet të barabartëve. Secili prej anëtarëve të Besëlidhjes kishte trupa të veçanta për të mbrojtur zotërimet e interesat e veta dhe ruante të drejtën të kishte marrëdhënieve vetjake me vende e forca të tjera politike jashtë Besëlidhjes.
Fitoret e Besëlidhjes shqiptare nën udhëheqjen e Gjergj Kastriotit-Skënderbeut
Pas mbledhjes së Kuvendit Skënderbeu iu përkushtua organizimit të ushtrisë dhe sistemit mbrojtës të vendit. Ai udhëtoi në të gjitha fshatrat e zotërimeve të Kastriotëve, për të regjistruar ushtarë, vëzhgoi shtigjet, grykat e luginat nga mund të sulmonte ushtria osmane. Caktoi informator që të vëzhgonin e të njoftonin menjëherë lëvizjet e armikut. Ndërmori meremetimin e kështjellave dhe pajisjen e tyre më luftëtarë dhe armatime. Kujdes të veçantë i kushtoi mbrojtjes së ballit lindor të viseve të çliruara, prej nga mund të futeshin në thellësi të tyre ushtria osmane. Në fund të pranverës së vitit 1444 mbaruan përgatitjet ushtarake dhe Skënderbeu, kishte mobilizuar më mijëra luftëtarë që ishin të gatshëm për të mbrojtur vendin. Zhvillimet politike në Shqipëri tërhoqën kudo vëmendjen e qarqeve të vendeve Evropiane dhe shkaktua shqetësim në oborrin osman. Sipas tregimeve të Marin Barletit që është burim kryesor për njohjen e këtyre ngjarjeve, për të rivendosur sa më shpejtë osmanët pushtetin e tyre në tokat shqiptare. Sulltani ngarkoi Ali Pashën, një nga komandantët më të shquar, i cili kishte qenë subashë i Shkupit. Në qershor të vitit 1444 Ali Beu më disa mira veta iu drejtua rajonit më të pasur të çliruar nga Skënderbeu dhe që ishte më afër Shkupit, Dibrës së Poshtme. Informuar më kohë lëvizjen e trupave osmane Skënderbeu përgatiti një ushtri prej afro 8 mijë kalorësish e 7 mijë këmbësoresh dhe e drejtoi për në Dibrën e Poshtme. Në afërsi të tyre erdhën dhe u vendosen trupat e Ali Beut. Ishte beteja e parë, gur i forcave të bashkuara edhe për komandantët e tyre. Kjo betejë u zhvillua në formacione të rregullta luftimi në një fushë të pa lokalizuar të Dibrës së Poshtme. Ajo njihet në histori me emrin simbolik Beteja e Torivollit, ku datë e saj përmendet 29 qershor 1444. Skënderbeu e ndau ushtrinë në 3 pjesë: në rreshtat e parë të çdo grupim vendosi kalorësinë dhe pas tyre këmbësorinë, për të drejtuar zhvillimin e betejës, ai qëndroi më luftëtarët e grupimit të qendrës.
Forcat e grupimit të djathtë i komandonte Moisi Arianit Golemi, kurse ato të grupimit të majtë Tanush Topia. Mbrapa trupave të qendrës ishin vendosur edhe dy grupime luftëtarësh nën drejtimin e Ajedin Muzakës dhe të kont Uranit.


Çlirimi i tokave shqiptare nga pushtimi i Republikës së Venedikut
Shkruan Albert Muslijaj
Luftërat shqiptaro-turke në shekullin XV sipas burimeve osmane (5)
Pasi Janush Hunjadit përgatitej të hakmerrej për disfatën që pësoj në Varnë nga ushtria e Perandorisë Osmane, sulltan Murati i I I duke dëshiruar që prapavija e tij të jetë i sigurt, i ofroi Skënderbeut lidhjen e paqes po më ato kushte siç bëri më Gjon Kastriotin më 1430, por ky e refuzoi. Sullatan Murati i I I nga frika e hungarezëve nuk që në gjendje të dërgonte më një herë ushtri të madhe për shuarje n e kryengritjes së shqiptarëve. Megjithatë ai i dha urdhër Feriz Pashës që më 9mij kalorës të fuste Skënderbeun në kurth dhe pastaj të asgjasonte. Feriz Pasha u nis më ushtri prej Oh erit në drejtim të Fushës së mokrës(Domosdovës).Skënderbeu i doli përpara Feriz Pashës më 3500 luftëtarë,përballë epërsisë së armikut ai manovroi më shkathësi duke u tërhequr në pyllin afër Mokres dhe aty më 10 tetor e theu keq ushtrinë osmane e cila la në fushë të luftës 1500 veta,1000veta robër. Mustafë Pasha dërgoi një pjesë të ushtri së thellë në territorin e Shqipërisë, kurse pjesën tjetër e vendosi afër Otnetës, në krahinën e Dibres së Epërme. Skënderbeu e shfrytëzoi këtë ndarje të ushtrisë osmane dhe më 5000 ushtarë e sulmoj Mustafë Pashën në Otnetë më 27 shtator 1446,dhe e ndërmori aq rëndë sa që osmanët lanë 5000 të vdekur dhe 300 robë. Fitoret e Shqiptarëve ndikuan në rritjen e prestigjit të ,,Lidhjes së Lezhës,’’dhe në mënyrë të veçantë në forcimin e autoritetit të Skënderbeut.
Konflikti më Venedikut (1447-1448)
Republika e Venedikut ishte nj; nga shtetet më të fuqishme detare e tregtare në terë pellgun e mesdheut dhe zotëronte një numë qytetesh e qendrash të rëndësishme të Ballkanit e më gjerë. Në këtë kuadër një vend parësor kishin zotërimet e Venedikut në Shqipëri. Për të mënjanuar kërkesat e herë pas hershme të zotërve vendas për dëbimin e Venedikut nga viset shqiptare. Republika e Venedikut lejoj mbajtjen e Kuvendit Shqiptarëve në qytetin e Lezhës, që e kishte në zotërim dhe në vitin 1445 Skënderbeu dhe të vllait, Stanishës i dha të drejta dhe privilegjet e qytetarisë veneciane. Pasi çliroi Krujën dhe viset e tjera shqiptare, Skënderbeu qysh në fund të vitit 1443, deklaroi se ishte trashëgimtar i Balëshës dhe i donte vendet që kishin qenë të tij, një pjesë e të cilave tashmë ishin nën zotërim veneciane. Që në fillim të shek.XV interesat e Kastriotëve ishin shtrirë edhe në rajonin e bregdetit shqiptar. Krahas qendrës tregtare e doganore të Shufadasë, Gjon Kastrioti zotëroi në bregdet Shëngjinin, si dhe shtëpi në Ulqin. Prandaj ai martoi një vajzë të tij më sundimtarin e Rajoneve të Kotorrit e të Gentës, Stefan Gjurashin(Cërnojeviçin).Gjoni tregtonte drithë në Kotorr. Në kuadër të këtyre interesave, Skënderbeu do t’i kërkonte Venedikut Shëngjinin e Velipojë. Skënderbeu u përpoq që të shfrytëzonte kundër Venedikut edhe rrethanat ndërkombëtare. Për fillimin e konfliktit ai zgjodhi kohën kur forcat ushtarake të Venedikut luftonin në Lambardi kundër trupave të dukës së Milanos,që ishte aleat i mbretit të Napolit, Alfonsit V,në vitin 1447,anijet lufte që përdorte për rrethimin e qyteteve bregdetare që ishin nën zotërimi n e Venedikut,si Durresi etj.,por kërkesat e tij nuk u plotësuan. hkas për shpërthimin e anarkisë feudale u bë rivaliteti midis Nikollë e Lekë Dukagjinit dhe Lekë Zaharisë, zotit të Dejës i cili nuk kishte trashëgimtar. Më një herë pas vrasjes së tij në pusi Republika e Venedikut vuri dorë mbi qytetin e Danjës. Atëherë në vjeshtën e vitit 1447, Skënderbeu thirri mbledhjen e Lidhjes së Lezhës dhe më argumentim së ajo ishte trashëgimtare e Lekë Zahërisë, kërkoi që Republika e Venedikut t’ia kthente asaj qytetin propozimin e tij e pranoi shumica e anëtarëve. Meqenëse Republika e Venedikut nuk pranoi që ta dorëzonte qytetin, në dhjetor të vitit1 447. Lidhja vendosi të fillonte luftë kundër saj. Feudalet shqiptar nuk ishin për rezistencë kundër Perandoris Osmane. Pjesa më e madhe e feudalëve të dalluar në anën e Venedikut. Skënderbeu më aleatët e tij sulmoi Durrësin, Danjën dhe qytetet e tjera venedikase në Shqipëri, por nuk i pushtoi dot, sepse ato ishin të fortifikura mirë dhe ushtria shqiptare nuk kishte artileri për rrethimin e tyre. Skënderbeu u nis në krye të ushtrisë së vet në drejtim të Shkodrës. Më 23-24 korrik të vitit 1448, ushtria shqiptare bëri luftë kundër Venedikasve që kishin 15000 ushtarë nën komandën e Daniel Juricës. Kjo luftë përfundoi më disfatën e Venedikasve, gjë që forcoi edhe më tepër autoritetin e Skënderbeut.
Lufta e shqiptarëve për mbrojtjen Opotnicës (Sfetigradit) gjatë verës së vitit ( 1448)
Disfatat e një pas njëshme të ushtrive osmane në Shqipëri gjatë viteve 1444-147, shkaktuan shqetësim të madh në oborrin osman. Për këtë arsye sulltan Murati I I vendosi të vihej vetë në krye të ushtrisë osmane për shkatërrimin e forcave shqiptare. Më nxitjen e Venedikut ai e filloi fushatën në një çast shumë të përshtatshëm për të,kur shqiptarët ishin të zë në luftën me republikën e Shën Markut. Skënderbeu bashkë më Gjergj Arianitin,dhe m e pjesën kryesore të ushtrisë shqiptare kaluan nga zonat e Shkodrës në krahinat lindore dh e forcuan më të shpejt Kështjellat e vendit si dhe grykat ka mund të vinte armiku. Në qershor të vitit 1448 ushtritë osmane të Rumëlisë dhe të Anadollit,të komanduara nga vetë sulltan Murati i I I, të cilin e shoqëronte edhe i biri 21 vjeçar,sulltani i ardhshëm Mehmeti i I I,i u afruan brezit kufitar të viseve të lira shqiptare, të rivendosin në to pushtetin osman dhe t’i jepnin fund njëherë e mirë qëndresës shqiptare. Ushtria osmane përfundroi operacionet e saj mbi kështjellën e Sopotnicë(Setigradit),që ishte baza kufitare më e rendësishme në pjesën jugore të ballit lindor, të viseve shqiptare të çliruara e cila do të hapte rrugën për pushti min e Ohrit. Nëpërmjet zotërimit të kështjellës shqiptare që kishin futur nën kontrollin e tyre rrugë ndërkrahinore shumë të rëndësishme si rrugët Velesh-Kërçovë-Rahovnik (Dibër)deti Adriatik, Prilep-Kërçovë. Pasi trupat osmane e rrethuan kështjellën, sulltan Murati I I kërkoi mbrojtësve dorëzimin e saj. Por garnizoni i kështjellës i drejtuar nga prifti Matjan Pjetër Përlati, hodhi poshtë kërkesën për dorëzimin e saj dhe atë më heroizëm duke e thyer sulmin e një pas njëshme të trupave osmane. Mbrojtjen e kështjellës e lehtësoi shumë, ushtria shqiptare e cila nën komandën e Skënderbeut e të Gjergj Arianitit vepronte në rrethinat e saj. Skënderbeu organizoi sulme të befasishme të vazhdueshme kundër rrethuesve të kështjellës dhe luftëtaret shqiptar depërtuan edhe në kampin e ushtrisë osmane duke i shkaktuar asaj humbje të ndjeshme. Vazhdimi i qëndresës nga garnizoni i Sopotnicës vazhdoi për aq kohë,sa që osmanet arritën të zbulonin dhe të prishnin kanalin r furnizimit të kështjellës me ujë,por tani shqiptarëve u desht që të hynin në bisedime dhe ta pranonin ofertën e tij,për t’u larguar të lirë bashkë me armët,më kusht që të dorëzonin kështjellën. Pas gati tre muaj rrethimi në gusht të vitit 1448. Ky qytet disa herë ka kaluar në duart e shqiptarëve dhe të osmanëve gjatë shek.XV,dhe vetëm në fund të vit eve 60 do të pushtohej nga sulltan Mehmeti II,i cili do t’u njihte banorëve të tij disa privilegje.

[Kreksi]

Te falemenderit fegi per shenimet qe i ngarkove ketu tek kjo tem por me duket se te gjitha keto shenime jane te perseritura, me nje fjalë asgje te re per lexuesin, te gjitha me te vjetra, asnjë studim i ri nuk del ne siperfaqe prandaj edhe tema po ngarkohet derisa eshte fjala per betejen e famshme te kosoves 1389 - papritmas lexuesi shkon tek historia e Skenderbeut...!

PYETJA SHTROHET;

Ku u zhvillua beteja e Kosoves 1389, ne vendin ku sot serbet e njohin si vendbeteja e tyre apo diku tjeter, ne Luginen e Drenicës ?

Mandej; pse duhet te kete ndodhur beteja atje ku thojne sot serbet ?
E pse te mos jete diku tjeter, aty si e pershkruajn autorettjere ne nje fushë pa emer, nje lugin te vogël 5000 hapa te gjërëe 20 000 te gjatë e te rrethuar me vargmale te ulta ne te gjitha anet ku sipas ketij pershkrimi vetem lugina e drenices perputhet plotesishtë me keto shenime te autorve ?

[Gashi1]

A eshte fusha e kosoves e vogel apo e madhe ?
A eshte kjo fushe 5000 hapa e gjere dhe e 20 000 e gjate ?
Rrymat e ajrit fryjne Jug- Veri apo te kunderten ?
Ne luginen e drenices rrymat fryejn nga drejtimi veri jug apo te kunderten ?
A i hasim mellinjat edhe ne luginen e drenices ?
A eshet i varrosur trupi i sulltan Muratit aty ne tyrbe ?

Cila prej ketyre dy luginave eshte me e vogël ?

[Gashi1]

A eshte fusha e kosoves e vogel apo e madhe ?
A eshte kjo fushe 5000 hapa e gjere dhe e 20 000 e gjate ?
Rrymat e ajrit fryjne Jug- Veri apo te kunderten ?
Ne luginen e drenices rrymat fryejn nga drejtimi veri jug apo te kunderten ?
A i hasim mellinjat edhe ne luginen e drenices ?
A eshet i varrosur trupi i sulltan Muratit aty ne tyrbe ?

Cila prej ketyre dy luginave eshte me e vogël ?

Sa i përket dominimit të drejtimit të erës në Rrafshin ose Fushën e Kosovës mendoj se argumenti qe keni sjell ju është i saktë, Aleanca Ballkanike është vendos në anën veriore për shkak se llogaritnin qe era do të frynte si zakonisht nga veriu ne drejtim të jugut.
Unë kam sjell një grafikon i cili më së miri tregon se cila anë e erës dominon më së tepërmi në Rrafshin e Kosovës konkretisht ne Regjionin Lindor te Kosoves, këto të dhëna janë marr nga Instituti Hidrometeorologjik i Prishtinës dhe janë të dhëna të pas L.II.B.
Në ditën e Betejës se Kosovës era ka fryer në drejtim te kundërt pra nga jugu, ky është një proces normal qe ndodh shpesh dhe duhet cek se nuk ka rregull qe përcakton drejtimin ose kahun e lëvizjes se erës për kohë dhe vend të caktuar (psh. më 22.VI. 2010 ora ..........në Rrafshin e Kosovës era do të fryjë nga veriu).



Harta ne vazhdim jep deri diku pamje të mirë të pozitës së Rrafshit të Drenicës dhe shpreh dallimin real në aspektin e madhësisë hapësinore në mes Fushës së Kosovës dhe asaj të Drenicës. Harta po ashtu ofron pamje 3D.

[fegi]

Arbanasi i Nishit nder shekujt e Historise
Ne Sangjakun e Nishit dhe perteje ne veri jetonin qysh herete fiset ilire,pekatesishte fisi i njohur dardan,teritori i te cilit shtrihej diku deri ne Knjazhavaci i sotem,ne Serbi
studiusit sllave,nder ta posaqarisht M..Gj.Miliqeviq,kur flet per nje fshate te asaj treve(Ivankulle dhe Arbanashka) thote se banorete shqiptar ndodheshin aty qe nga Beteja e Kosoves(1389).Ne ate treve,sipase defterit te vitit 1455,ai permend disa here fshatin Arbanashke.Ky fshat ka kete emertime edhe sote atje.
Kesisoje,ky vende emertime eshte me interse,sepse siq dihet,patronimi arbanas eshte ma i lashte se emri arnaute i trajtese turkoosmane,si e perdornin ata ne dokumentet e kohes gjate sundimite te tyre ne Gadishullin e Ilirise.
Nderkaq Ivankulla,fshate i siperpermendur,sipase burimeve historike ka qene prone fisnikve shqiptar perkatesisht e Gjon ose Gjin Muzakes.
Ne defterin e asaj kohe trajtat e patronimeve Ivan ,Gjin dhe Muzaka apo Musiq bejne fjale per ndodhi te njejta qe nderlidhjen edhe me Musa Arbanasin qe ne literaturen sllave referenca shkon per Musa Kesengjin.
Ne gojdhenat dhe trashigimi popullor Musa arbanasi ndryshe nihete si Muzakaj shqiptar.Gjithandej ne Toplicen eshte i njohur vendemertimi Muziq qe besohet te jete patronimi sipase Muzakajve,pjestar te cilve e kishin marre pjese krahas kastriotve ne Betejen e Kosoves me 1389.

[Kreksi]

[QUOTE=Gashi1;2731852]Sa i përket dominimit të drejtimit të erës në Rrafshin ose Fushën e Kosovës mendoj se argumenti qe keni sjell ju është i saktë, Aleanca Ballkanike është vendos në anën veriore për shkak se llogaritnin qe era do të frynte si zakonisht nga veriu ne drejtim të jugut.

Në ditën e Betejës se Kosovës era ka fryer në drejtim te kundërt pra nga jugu, ky është një proces normal qe ndodh shpesh dhe duhet cek se nuk ka rregull qe përcakton drejtimin ose kahun e lëvizjes se erës për kohë dhe vend të caktuar (psh. më 22.VI. 2010 ora ..........në Rrafshin e Kosovës era do të fryjë nga veriu).

===============================================
Pershendetje Gashi1,

Ne sot me veshtirsi perpiqemi ta gjejm vendin e saket se ku ka ndoshur beteja e Kosoves e vitit 1389 lere me te tentojmi ta gjejmi edhe drejtimin e erërave se ne cilin drejtim frynin ne atë kohe para 600 vitesh !
Por shkenca e sotme shkon perpara gjithnje dhe duke ju falenderuar njerzeve si ju qe punojne ne interes te njerzimit permes kesaj shkence, ua dijmi per nder.

Nese keto te dhena pra qenkan te sakta atehere mund te kete ndodhur beteja ne Rrafshin e Kosoves dhe se kronistet e epokes me te vertete i paskan mbetur besnik zhvillimit te kesaj betejes duke lene shenime te sakta edhe per drejtimin e erërave, pastaj te reshurat me shi dhe ne diten e betejes një kohë me diell ku shpatat shkelqenin si gur te çmuar, veshjet e kaloresve te koalicinit leshonin shkendija dhe ua verberonin syt e ushtarve te Muratit, te gjitha keto sheime te mbetura nga keta kronist qenkan te verteta.

Mirepo ka edhe njerez si une e tjere ndoshta qe mendojn te kunderten; kjo betej eshte zhvilluar diku tjeter, pse jo ?
Por me kusht qe te sillen argumente tjera kontraditore...
Nder keto fakte del shenimi i Antonio Bofinit, humanistit latin pra si e cekem me siper ne nje potim tjeter, ku ai e pershkruan se si dukej dhe sa ishte e gjere dhe e gjate kjo fushë, e gjerë 5000 hapa dhe e gjate 20 000 dhe se vetem se Lugina e Drenices i pergjigjet ketij pershkrimi...

Antari i nderuar Gashi1 na solli ketu siper argumentin e fort se ne te shumten e rasteve erërat fryejn ne kete rrafshë nga veriu ne jug, gjë që une nuk e besoja, ose kisha mendimin se ishte e kunderta por sipas ketij argumenti te fort qe na solli anatri Gashi, del se une qenkam ne gabim tere kohen qe e paskam humbur ne kete tem dhe mundin qe kam lëne ne kerkime e burime rrethe kesaj beteje.
Por prap nuk mund te themi se ka mbaruar tema, mbetet te hulumtohet se cilatat erëra fryejn ne Luginene e Drenices, aty ku madhesija e fushe betejes i pergjigjet teksteve te autorve te asaj kohes.
Lexuesi i kesaj teme mbetet tani disi si i hutuar; kuj ti besoje më parë ? Moua si hulumtues amator i ketij forumi, shkrimeve dhe dokumenteev te autorve te epokes apo te dhenave meteorologjike moderne ?

Mirepo derisa nuk e dijmi ende se si qendrojmi me te dhenat ne luginen e drenices se ne cilin drejtim fryjn erërat atje, nja 10 kilometra më ne perendim nga rafshi i Kosoves, atehere nuk mund te themi se tema perfundoi dhe se e gjithe kjo hipotez na qenka bere pa baza.
Nese tere kohen erërat ne luginen e drenices fryejn nga veriu ne jug dhe se vetem me daten 15 apo 22 Qerrshor ndrrojne kahjen atehere del se kurani nuk i ka ndihmuar Muratit por ligji i natyres dhe se enigma do zgjidhet lehtë po mbledhem te dhena te duhura.

Te shofim postimin e vitit te kaluar edhe njëhere;19-05-2009, 16:59 ....
.......................................
"Aleatet ishin tani me shumë, afer 60 000; serbe, vllahë, shqiptar, dalmat, boshnjak e hercog, rumun, hungarez, polakë etj.
Koalicioni i krishter ishin te sigurt ne fitore, prandaj nga kjo ka lind edhe kjo gojdhan se ai qe do ta zente sulltanin te gjalle do fitonte kaq e kaq keshtjella.

Ne shenimet osmane thuhet se te krishteret kishin zene vend ne anen veriore dhe tere pluhuri iu binte ne sy turqve me qka do ishte ne favor te krishterve te cilet me siguri para betejes e kan llogaritur edhe kete enomen natyrore qe do iu dali ne ndihme kurse turqit do te pengoheshin nga pluhuri.

Mirepo per fat te sulltanit ndoshta lutjet e tija i kane ndihmuar qe te reagoje edhe perendija ne favor te tij, heret ne mengjez para se te filloje beteja rrymat e ererave qe bartnin pluhurin nga veriu drejte jugut u ndalen dhe fillon te bie nje shi i imet. "

Mjafton sot te vrehet se nga cila an e horizontit fryjn erërat sot, ne fushë kosovë, Jug-Veri apo Veri-Jug ?
Per ne fushen e drenices jam i sigurt se gjate veres erërat fryjn ne drejtimin Veri-Jug, krejt te kunderten e fushe kosoves...
Pra mjafton qe edhe keto analiza te behen si duhet ne menyre shkencore per te ditur saktesishte se kur dhe ne cilen stine dhe ne cilin vende te kosoves eshte zhvilluar kjo betej.
Keto te dhena me siguri se jane diku ne arkiva apo libra te klimes se kosoves por mua me interesojne keto te dhena te sakta vetem per keto dy regjione; fushe kosovë dhe lugine te drenices, e nese ne mesin tuaj ka ndonje specialist qe mirret me keto fenomene natyrore do ia dija per nder nese na del ne ndihmë."

================================================== =======
Mirepo kjo ndihmë na duhet edhe keto ditet e ardhshme te muajit Qerrshor ku besoj se me një organizim te vogël mund te mbledhim rezultate te medhaja, prandaj i kisha lutur ne bashkepunim te kesaj teme profesoret e arsimtarete shkollave në Komunen e Drenasit qe te perpiqen te na ndihmojn rrethe ketij debati, thjeshtë te mbledhin te dhena ditore ne nje fletore duke filluar qe nga data 10 Qerrshor e deri 22 ...te shenojn kahjen e e drejtimit te erërave, një ndihmë vullnetare per hir te vertetes.
Pra çdo kontribut qofte i mireseardhur, falemenderit.


Uploaded with ImageShack.us

[Gashi1]

Përshëndetje
Unë me faktet që kam sjell më lart nuk jam kundër mendimit tuaj por përkundrazi i mbështes ato. Më duhet të jap edhe disa sqarime:
Elementet klimatike të Fushës së Kosovës dhe të Fushës së Drenicës në përgjithësi janë të njëjta si temperaturat e ajrit, sasia e reshjeve, drejtimi i lëvizjes së masave të ajrit (erërave) etj. Nuk mund të ketë dallime aq te mëdha klimatike kur bëhet fjalë për këto dy mikroregjione ne aspektin klimatik. Në grafikonin ose në trëndafilin e erërave që kam sjelle më lart, shihet qartë se në pjesën më të madhe të vitit në Rrafshin e Kosovës erërat fryjnë nga veri-veri-lindja në drejtim të jugut, mirëpo një pjesë të pa caktuar të kohës brenda vitit erërat fryjën edhe nga drejtimet tjera. Rëndësia qëndron në atë se vendasit kanë pas njohuri rreth drejtimit të erërave dhe kanë llogarit ashtu dhe janë vendos ne anën veriore, mirëpo pse në ditën e betejës ka fryer era në drejtim të kundërt, mund të shpjegohet si një proces normal që edhe sot mund të ndodhë.

Sa i përket të dhënave që keni sjellë rreth dimensioneve te hapësirës së Rrafshit të Drenicës dhe asaj të Kosovës ato janë të sakta, për ta rivërtetuar këtë kam sjell edhe një hartë në të cilën shihen këto dallime:
http://www.forumishqiptar.com/attach...7&d=1275227165

Kam edhe një mendim i cili forcon bindjen që Beteja e Kosovës mund të ketë ndodhë në Rrafshin e Drenicës:
-Nëse i referohemi kohës së tanishme por edhe të kaluarës, njerëzit gjithmonë i kanë shfrytëzuar luginat e lumenjve dhe qafat malore si hapësirat më të përshtatshme për ndërtimin e rrugëve. Duke ju referuar këtij fakti dhe faktit që Kosova apo pikërisht pjesa më jugore e Regjionit të Drenicës është kulmi i reshjeve të Ballkanit ose vendi ku ujërat rrjedhin ne tri drejtime (Detin Adriatik-perëndim, D. Egje – Jug dhe D. i Zi- veri-verilindje), pra kjo hapësirë është hapësira ku takohen në një pikë këto lugina. Të gjitha luginat e lumenjve kryesor te këtij regjioni të dërgojnë te kjo pikë, kur është fjala për kohen e B. Kosovës dihet edhe nëpër cilët popuj të dërgonin këto lugina (në popujt që morën pjese në beteje). Edhe këtë fakt e keni të ilustruar me një hartë:

http://www.forumishqiptar.com/attach...8&d=1275227257

[fegi]

Beteja e Kosovës, 1389, në sytë e një italiane

“Beteja e Kosovës 1398, epos shqiptar”, është libri i autores Ana di Lelios, që u promovua dje në Prishtinë.
Dje në Bibliotekën Kombëtare është bërë promovimi i librit të autores italiane, Ana di Lelios, “Beteja e Kosovës 1398, epos shqiptar”. Të pranishëm në këtë promovim ishin një numër i madh studiuesish të Kosovës si dhe dashamirës të autores. Një libër që ka në fokus të tij një nga ngjarjet më të rëndësishme të vendit tonë, por që me shekuj është përvetësuar dhe është bërë “krenaria” e serbëve, një mit që është ngritur mbi humbjen.
“Është ngjarja që e ka mbajtur Ballkanin të trazuar për më shumë se gjashtë shekuj, ndërsa kosovarëve ua ka nxirë jetën. Parë nga aspekti historik, Beteja e Kosovës, 1389 ka shumë paqartësi, të cilat nuk kanë arritur të ndriçohen as sot e kësaj dite”, u shpreh akademiku Mehmet Kraja. Sipas akademikut, autorja Lelio, në mënyrë të argumentuar tërheq vëmendjen se krahas eposit serb, ekziston edhe një epos shqiptar për atë ngjarje. Sipas autores shqiptarët nuk krijuan mitet e tyre për Betejën e Kosovës, si “tokë” e premtuar, sepse ata jetonin në Kosovë dhe njeriu, për nga natyra nuk sheh ëndërr atë që ka, por atë që nuk ka. Sipas Krajës libri na zbulon edhe një fakt tjetër se “ruajtën deri në ditët e sotme në trajtën e hershme eposin e tyre për këtë betejë, duke mos u përpjekur që prej këtij eposi të bëjnë histori, siç ka ndodhur me serbët”.
Ndërsa autorja e librit Anna di Lelio tha së ky libër është i përkthyer në tri gjuhë dhe se është i bazuar në legjenda apo mite. “Ky libër është i botuar në anglisht, serbisht dhe shqip. Ideja për ta shkruar librin ka qenë pasi isha duke punuar për një projekt për Adem Jasharin dhe traditën në Drenicë. Derisa po hulumtoja u takova me burime historike mbi këtë ngjarje, mirëpo nuk ka burime të vërteta sepse burimet janë kryesisht bazuara në legjenda apo histori orale dhe kjo histori është shkruar duke u bazuar në këto ngjarje”, theksoi Lellios.Floretina Shala