Kush ishte Fehmi LLadrovci?

[komandosi]

Fehmi Lladrovci është njëri prej luftëtarëve që bashkë me të shoqen, Xhevë Krasniqi-Lladrovci, përbëjnë çiftin që më se miri e emituan Azem dhe Shotë Galicën. Ky epitet më mirë iu shkon këtyre dy dëshmorëve, të cilët me tërë qenien e tyre iu përkushtuan atdheut dhe kombit. Fehmiu, që rrjedh nga një familje me traditë patriotike, që herët u përcaktua për rrugën e lirisë, pavarësisë dhe bashkimit kombëtar.
Për shkak të veprimtarisë së tij atdhetare, Fehmiu ishte prore i ndjekur nga sitemi totalitar, kurse qëndrimi i tij në Kosovë në rrethanat e atëhershme ishte i pamundur. Mu për këtë, ai një kohë e kaloi në mërgim, ku pareshtur zhvilloi veprimtarinë atdhetare në bashkimin e forcave shqiptare që vepronin në Perëndim. Pos si intelektual, Fehmiu shpejt do të bëhet i njohur edhe si politolog, kurse për një periudhë kohore do të vëhet edhe në krye të lëvizjes atdhetare atje. Ngjarjet që pasuan, pas viteve të nëntëdhjeta, atë e radhisin në mesin e atdhetarëve që kishin vendosur me seriozitetin më të madh t’i qasen çështjes së çlirimit të atdheut.
Ishte njëri prej personaliteteve që mendonte se Kosova duhej të ndërronte strategjinë e veprimit, kurse rezistencën e armatosur e vlerësonte si rrugën e vetme për çlirimin e Kosovës. Ai ishte edhe njohës i mirë i rrethanave ndërkombëtare, kurse diplomacinë e shihte të pandashme nga rezistenca e armatosur.
Fehmiu i kishte fare mirë të qarta edhe intersat strategjike të shteteve fqinje dhe ato të Fuqive të Mëdha në raport me Kosovën, por gjithherë ishte optimist se nëpërmjet një kryengritjeje gjithëpopullore Kosova do të çlirohej përfundimisht nga kolonialistët serbë.
Kur plasi lufta në Kroaci e Slloveni, Fehmiun do ta gjejmë në radhët e popujve kroat e slloven që përpiqeshin të çliroheshin nga zgjedha serbe.
Fehmiu kishte shpirt të njeriut, i cili dëshironte të vegjlit t’i çlironte nga zgjedha e robërisë. Por, mbi të gjitha, ai kishte synim përgatitjen dhe aftësimin e shqiptarëve për luftë.
Me angazhimin e tij, në Kroaci qe formuar edhe një grup i shqiptarëve të armatosur prej 300 deri në 500 shqiptarë, të cilët pasi do t’i përgatiste mirë, do t’i kthente në Kosovë për të filluar rezistencën e armatosur.
Meqenëse në Kosovë, nën drejtimin e komandantit legjendar Adem Jashari, më 1991 kishte filluar rezistenca e armatosur, për të mos pushuar deri në largimin definitiv të forcave serbe nga Kosova, Fehmi Lladrovci pandërprerë ishte në kontakt me Adem Jasharin, dhe në çdo mënyrë e ndihmonte rezistencën e tij që bënte në Kosovë.
Komandanti i brigadës 314 të TMK-së ”Fehmi Lladrovci” në Kastriot nga kujtimet e tij për figurën madhështore të Fehmi Lladrovcit, pohon se gjatë periudhës kur UÇK-ja vepronte në ilegalitet, Adem Jashari pothuajse gjithherë ndodhej në kontakte me Fehmi Lladrovcin, i cili asokohe gjendej në mërgim, por i interesuar me tërë qenien e vet për vendlindjen dhe Kosovën. Kontaktet e tij me komandantin legjendar Adem Jashari ishin evidente, por përbënin edhe enigmën që ishte e arsyeshme gjatë veprimeve në ilegalitet.
Ishin këto vitet 1993-1994, kur praktikisht UÇK-ja mori fizionominë e një organizmi të armatosur. Meqenëse kishte një interesim të jashtëzakonshëm për të ndihmuar e fuqizuar rezistencën e armatosur, Fehmi Lladrovci, që ishte i pandashëm nga bashkëshortja e tij Xheva, po ashtu dëshmore, në vitin 1996 mësyn tokën e Kosovës nëpërmjet Shqipërisë.
Në përpjekjen e tij të vitit 1996 për të hyrë në Kosovë bashkë me një grup shokësh, kujton Zejnullah Prokshi, Fehmiu plagoset në kufi. Atë ditë bie edhe Luan Hajredinaj, i cili ndodhej në grupin e Fehmiut, që përpiqeshin të hynin në Kosovë.
Ngjarjet dhe dinamika e tyre që pasuan në Kosovë atë e radhisin në mesin e pjesëtarëve të UÇK-së. Ishin ngjarjet e fuqishme që ndodhen në Drenicë dhe Kosovë ato që i krijuan mundësi që ai me tërë qenien e tij të radhitet ne mesin e luftëtarëve të rinj, të cilët me vendosmërin e tyre ishin përcaktuar në drejtim të çlirimit të Kosovës. Pasi kishte bërë shumë punë të rëndësishme në organizimin dhe mobilizimin e mërgimtarëve, la kolltuqet e Perëndimit dhe u nis në Drenicën dhe Kosovën e tij të dashur.
Meqë kishte përballuar me sukses rreziqet në zonën kufitare ndërmjet Shqipërisë dhe Kosovës, Fehmi Lladrovci i shoqëruar me bashkëshorten e tij Xhevën arrin në Drenicë. Në fillim vendoset në fshatin Açarevë, kurse më pastaj në Likoc dhe fshatrat përreth.
Aty ku kërciste pushka, ishte e pamundur të mos ndodhej Fehmi Lladrovci. Pas rënies së komandanti të UÇK-së Adem Jashari, Fehmiu do të merret me organizimin e UÇK-së në zonën që përfshinte pjesën lindore të Drenicës, që nënkuptonte bjeshkën e Qyqavicës dhe fshatrat përreth, ku edhe mori përgjegjësinë për të drejtuar ushtrinë në një zonë mjaft të gjërë. Ishte karakteristike se aty ku paraqitej Fehmiu, pas i shkonin shumë vullnetarë, të cilët dëshironin në çdo mënyrë të radhiteshin në radhët e UÇK-së. Bile, interesimi ishte aq i madh, sa pakkush kishte paramenduar. Kjo e gëzonte pa masë Fehmiun, i cili me metodat e tij dinte të ofronte dhe të frymëzonte njerëzit, bashkatdhetarët dhe bashkëvendasit për betejat që do të pasonin në përpjekjet për çlirimin e Kosovës. UÇK-ja fitoi në fuqi dhe strategji Me paraqitjen e Fehmiut në skenën e luftës në Drenicë, UÇK-ja fitoi në fuqi e strategji. Ai, pos përvojës së tij të luftës, ishte edhe strateg dhe kishte njohuri për artin luftarak. Hasan Kodra, Fehmiun e kujton si njërin nga komandantët më në zë që kishte UÇK-ja, si njeriun, pedagogun dhe psikologun, i cili kishte aftësi të bënte për vete njerëzit dhe atdhetarët që synonin lirinë e atdheut. Fehmiu, thotë Hasani, la privilegjet që ia kishte krijuar vetes gjatë luftës në Kroaci, la gradat e Tuxhmanit dhe erdhi në Kosovë, sepse lirinë dhe çlirimin e saj e kishte prore në mendje dhe zemër. Ndërsa Ilaz Lladrovci, që e ka njohur që nga fëmijëria Fehmiun, pohon se ai ishte një individ i rrallë me sjellje dhe veti specifike. Ishte njëri prej djemve të Drenicës, ndër më të përkushtuarit për lirinë dhe bashkimin kombëtar.
Lajmi për ardhjen e tij në Drenicë, me uniformën e UÇK-së, gëzoi pa masë të gjithë ata që e njohën personalisht, por edhe të tjerët që kishin dëgjuar për veprën dhe përkushtimin e tij. Ai, me përpjekjet e tij kontribuoi që në radhët e UÇK-së të ngritet në një nivel edhe më të lartë morali luftarak. Edhe pse e dinte mirë se pushtuesi kishte potencial të madh armësh, gjithherë ushtarëve iu fliste për fitoren, e cila, sipas tij, ishte e pashmangshme, sepse shqiptarët kishin arsye të luftonin, kurse pushtuesi jo, sepse ishte në tokën e huaj.
Kur erdhi në fshatin e tij të lindjes dhe u mor me organizimin dhe mobilizimin e rekrutëve të rinj, ai mësoi bashkëluftëtarët se si duhet ndërtuar strehimoret dhe ngritur pikat e vëzhgimit në mjediset më stretegjike. Atë periudhë kur Fehmi Lladrovci kaloi në pjesën që i përkiste zonës së Qyqavicës, pushtuesi solli përforcime të mëdha në objektin e ”Ferronikelit”, të cilin praktikisht e shndërroi në punkt policoro-ushtarak. Përballë kësaj, Fehmiu arriti të organizojë popullin në zonën ku e mori përsipër organizimin, kurse përreth bazës ushtarako-policore të ”Ferronikelit” ngriti pikat e vëzhgimit, pohon Ilaz Lladrovci. Guximi ishte karakteristikë e personalitetit të tij, thotë Murat Bublaku, dhe shton se Fehmiu me përvojën e tij luftarake, me aftësitë dhe njohuritë që kishte, arriti një fizionomi të lartë të një ushtaraku që e njihte mirë logjikën, filozofinë dhe strategjinë e pushtuesit. Ai e donte punën profesionale, kurse sugjerimet e profesionistëve i vlerësonte e i çmonte.
Ishte njeri modest, por i rreptë në veprime. Mori pjesë aktive në luftimet që u zhvilluan në fshatrat Bardh i Madh, Hade e Grabovc, sikur edhe në Grykë të Llapushnikut dhe beteja tjera të mëdha. Falë guximit të tij, përkujton ky bashkëbisedues, Fehmiu bashkë me ushtarët e tij pushtuesit i ka kaluar edhe në afërsi pa u trembur. Ai komandonte një vijë të gjatë fronti dhe është ndër më të merituarit që UÇK-ja mori një fizionomi të re-atë të ushtrisë së vërtetë. Pra, me ardhjen e Fehmiut, UÇK-ja fitoi njeriun i cili dinte të luftonte, të komandonte e të drejtonte një ushtri të re, e cila dita-ditës po shtrihej në të gjitha anët e Kosovës.
Kur dëgjuam se në betejën që zhvillohej në fshtrat Hade, Grabovc e Bardh po merrte pjesë edhe Fehmi Lladrovci bashkë me bashkëluftëtarë të tjerë, në mesin e të cilëve edhe Bekim Berisha, kujton Imer Greiçevci, na u bë se bjeshka na doli pëpara. Ne, ushtarët që u ndodhem në istikame, morën krah dhe fituam fuqi, kurse në atë periudhë mendonim se nuk kishte fuqi të armikut që mund të na mposhte. Pra, prania e Fehmi Lladrovcit në mesin e ushtarëve e kishte domethënien e vet. Ai ishte frymëzues i pashembullt në luftë për liri. Betejë e madhe në ofensivën e shtatorit Pas datës 5 mars, përkujton Sabit Lladrofci, komandant Fehmi Lladrofci vjen në Kosovë nga Perëndimi me një grup shokësh për të luftuar në zonat e luftës. Bashkë me të ishin Bekim Berisha, Fatmir Limaj, Mirush Daka, Ismet Jashari, Sami Lushtaku, Jakup Nura,...Unë isha i plagosur bashkë me Sabit Gecin dhe Musë Jasharin, dhe ishim duke qëndruar në odën e Fadil Bekës në fshatin Ticë të Drenicës. Aty u takuam me të për herë të parë pas kthimit. Me ardhjen e tyre, ne filluam të hapim istikame, sepse lufta jonë ishte kryesisht guerile. Këta erdhën me përvoja të luftës. Fehmi Lladrofci bashkë me Bekim Berishën ishin pjesëmarrës në luftën e Kroacisë. Kështu, koncepsioni i luftës së pjesëtarëve të UÇK-së ndryshoi. Me ardhjen e këtyre luftëtarëve filloi periudha për krijimin e territoreve të lira, në të cilat do të mund të stërvisnin e vepronin më lirë pjesëtarët e UÇK-së. Ardhja e këtyre ka ndikuar në masivizim të UÇK-së. Pas rënies së Adem Jasharit, populli përqafoi radhët e UÇK-së. Në odën e Haxhi Demakut, Fehmi Lladrofci bashkë me Xhevën dhe shumë luftëtarë të tjerë kanë qëndruar një kohë të gjatë. Duke u forcuar, hapur pozicione, UÇK-ja do të dalë te shkolla e Baicës. Në grup me Fehmi Lladrofcin ishin edhe Rasim Kiçina e Jahir Demaku, kurse diçka më vonë erdhi Besim Mala, të cilin me pseudonimin Murrizi e pagëzoi Fehmi Lladrofci. Pastaj ishte Fatmir Gjilani bashkë me vajzën e tij. Në betejën e parë në Grykë të Llapushnikut, më 9 maj 1998, do të marrin pjesë edhe Fehmi e Xhevë Lladrofci, Mehmet Lladrofci, Enver Lladrofci, Musë Jashari, Jahir Demaku, Musli Demaku. Në atë betejë ra Besim Halilaj, pjesëtar i UÇK-së, ndërsa u plagosen Zenullah Prokshi, Musli Demaku, Dibran Fylli. Më stacionimin e forcave serbe në ” Ferronikel”, u mor vendim nga Zona e Parë Mbrojtëse për të kaluar në fshatin Shkaba (Gllanasellë) për të filluar punët për formimin e Brigadës 114. Bashkë me Fehmi e Xhevë Lladrofcin ishin edhe Sabit Lladrofci, Enver Lladrofci, Mehmet Lladrofci, Jahir Hajdari, Enver Hajdari, Milaim Hajdari dhe Shefqet Hajdari. Pas ardhjes së çiftit Lladrofci, është marrë nisma për mobilizim dhe formimin e pikave në fshatrat Shkaba 1(Shkabë), Shkaba 2 (Shavarina), Shkaba 3 (Dritan), Shkaba 4 (Vasilevë - Korroticë), Shkaba 5 (Grabofci). Këtë emërtim të pikave e ka bërë Xhevë Lladrofci. Dhe, pas formimit të pikave ka nisur puna për hapjen e istikameve. Në ndihmë ka ardhur edhe Mehmet Gjeli, Kadri Gjelin me djalë dhe aty është bërë mobilizimi komplet i këtyre fshatrave. Edhe në përpjekjen e dytë të forcave serbe mbi Grykë të Llapushnikut, dëshmon Sabit Lladrofci, Fehmi Lladrofci bashkë me bashkëshorten Xhevën do të marrin pjesë në betejën e Grykës. I pandashëm prej tyre ishte edhe luftëtari i shquar Rasim Kiçina. Atë ditë në istikamet e kësaj gryke ishin edhe tri luftëtare femra, të cilat me të dëgjuar se në këtë betejë erdhi edhe Xhevë Lladrofci u gëzuan pa masë. Atë ditë u luftua deri në orët e vona të mbrëmjes. Fehmi Lladrofci do të marrë pjesë në Betejën e Lladrofcit dhe do të ketë rol komandues. Me urdhrin e Fehmi Lladrofcit e Mensur Kasumit, përgjegjës për pikën e Bardhit të Madh u caktua Asllan Fazliu. Në këtë vijë të frontit është luftuar 20 orë pandërprerë. Në betejën e madhe të Bardhit të madh, në fushën e nderit ranë Xhemajl Ahmeti, Mentor Dërvishi dhe Ismet Uka, kurse qe plagosur Muharrem Xhemajli. Ato ditë në fshatin Hade në ndihmë luftarëve iu erdhën edhe Ilaz Dërguti, Shaban Shala, Zenullah Prokshi, Gani Koci, Ilaz Lladrofci.
Vendosmëria për t’u flijuar për atdhe Në betejën e madhe të shtatorit, Fehmi Lladrofci do të tregohet i vendosur dhe i përcaktuar për t’u flijuar për mëmëdhenë e tij. Ai në një intervistë dhënë BBC-së, disa ditë para ofensivës së shtatorit, do t’i tregojë hapur opinionit botëror se populli shqiptar ishte i vendosur në rrugën e vet për pavarësinë e Kosovës dhe në rrugën e tij të mundimshme për të mposhtur pushtuesin do të fitojë. Këto mesazhe të tij u bënë frymëzim dhe udhërrëfim për luftëtarët e lirisë, të cilët do t’i shtojnë radhët e ushtrisë se vet. Më 22 shtator të vitit 1998, policia dhe ushtria serbe do të sulmojnë një hapësirë të madhe të Drenicës në orët e hershme të mëngjesit, duke filluar nga Drenasi, Skënderaji, Vojteshi dhe Vushtrria. Lajmin për këtë sulm Brigada 114, që e komandonte Fehmi Lladrofci, e merr nga pika Guri 3, që ishte e vendosur në bjeshkën e Kosmaçit. Vëzhguesit e asaj pike kishin vënë re forcat e mëdha serbe që dilnin nga Fabrika e Ferronikelit ku ishin stacionuar. Komandant Fehmi Lladrofci pasi kishte rreshtuar ushtarët e vet për t’i shpërndarë në pikat e zjarrit, i përqafon të gjithë me radhë duke iu thënë: ku ka ditë më të mirë se sot me vdek për atdhe. Dhe, pas kësaj porosie ai përcaktoi edhe grupet për rezistencë. Në vendin e quajtur Shavarina cakton Sabit Lladrofcin me nofkën Jasha, ndërsa Asllan Fazliun te Transformatori i Ferronikelit. Komandant Fehmi Lladrofci bashkë me Xhevën dhe Fatime Hetemin u vendosen te kodrina e Qëndresës. Prej kësaj pike Fehmi Lladrofci me snajperin 12.5 milimetra do të pengojë ushtarët dhe policët e shumtë serbë që të vendosin minahedhësin te Shavarinat afër Çikatovës së Vjetër, por edhe për t’i tërhequr 3 tanke të shkatërruara, të cilat i kishin paaftësuar luftëtarët e grupit të Jashës që atë ditë bënin rezistencë në pikën Shkaba 1. Në këtë pikë, që e mbronin atë ditë luftëtarët e Fehmi Lladrofcit, luftonin në afërsi dhe gjuheshin me forcat serbe me bomba dore. Forcat e mëdha serbe kishin mësyrë kodrinën e Qëndresës. Një pjesë e tyre depërtonte ndërmjet lagjeve Morina dhe Abdyli, nga drejtimi i Minierës së Ferronikelit. Fehmiu nga pozicioni i Qëndresës shkatërron një autoblinë serbe, dhe kishte urdhëruar Habib Lladrofcin me pushkamitarloz që të zinte pusi të zabeli i Dan Avdylit për të penguar forcat serbe që të hynin në atë pyll. Rreth orës 10 të ditës së 22 shtatorit, në pikën e Qëndresës bie heroikisht Fatime Hetemi nga Shala. Në këtë periudhë kohore, një grup i madh i forcave serbe të shoqëruara me mjete të blinduara depërtojnë rrugës lokale që shpinte në fshatin Dritan, për t’i dalë pas shpine komandant Fehmi Lladrofcit. Luftëtarët e pikës Shkaba 3 bëjnë një rezistencë për t’i penguar ato forca, por iu mungonte armatimi adekuat për t’i shkatërruar mjetet e blinduara dhe nuk arrijnë të ndërpresin këtë krah të ofensives serbe, e cila depërton në hapësirën e shkollës fillore që ishte fare afër kodrinës së Qëndresës. Asllan Fazliu, tash dëshmor, i shkon në ndihmë Fehmi Lladrofcit në kodrinë. Në ndërkohë Haxhi Gjeli do të dëmtojë një tank serb, kurse në përleshje me armikun do të bie Shefqet Zeka nga Kodra e Trimave në Prishtinë. Fehmi Lladrofci do t’i rrëfejë Asllan Fazliut për kënaqësinë dhe sukseset që po shënonte atë ditë komandanti bashkë me bashkëluftëtarët e tij në fushën e betejës. Dhe, në ndërkohë serbët arrijnë të depërtojnë prapa shpinës dhe fillojnë të shtijnë në drejtim të kodrinës ku ndodhej komandanti. Asllan Fazliu kishte qëndruar ndërmjet Fehmiut dhe Xhevës, kur rafalet e armikut godasin pozicionet ku ndodhej komandanti. Në këto çaste plagoset rëndë Fehmi Lladrofci, kurse Xheva merr plagë të lehtë. Ashtu i plagosur rëndë, Fehmiu kërkon nga Asllani dhe Xheva që të largoheshin nga kodrina e qëndresës, por ata nuk pranojnë. Duke parë këmbëngultësinë e komandantit, i cili po jetonte çastet e fundit të jetës, Xheva e lut Asllanin që të tërhiqet i pari, sepse ajo kishte vendosur të qëndronte përkrah bashkëshortit. Në minutat e fundit të jetës, komandant Fehmi Lladrofci kishte pyetur: A po vjen Jasha. Dhe pasi i kishin thënë se ai ishte fare afër, kishte mbyllur sytë, për të mos vdekur kurrë. Asllani, pas lutjeve të Xhevës, duke u rrokullisur tatëpjetë kodrinës, tërhiqet nga vendi i ngjarjes. Xheva edhe një orë e gjysmë pas rënies së Fehmi Lladrofcit vazhdon rezistencën, dhe në luftë me forcat serbe bie heroikisht përkrah burrit. Dhe kështu kodrina e Qëndresës shndërrohet në një kala që do të ruajë në vete kujtimin ndër breza për heroizmin e pashembullt të komandant Fehmi Lladrofcit. Ishte i interesuar me tërë qenien e vet për Kosovën Fehmiu kishte shpirt të njeriut, i cili dëshironte të vegjlit t’i çlironte nga zgjedha e robërisë. Por, mbi të gjitha, ai kishte synim përgatitjen dhe aftësimin e shqiptarëve për luftë. Me angazhimin e tij, në Kroaci qe formuar edhe një grup i shqiptarëve të armatosur prej 300 deri në 500 shqiptarë, të cilët pasi do t’i përgatiste mirë, do t’i kthente në Kosovë për të filluar rezistencën e armatosur. Meqenëse në Kosovë, nën drejtimin e komandantit legjendar Adem Jashari, më 1991 kishte filluar rezistenca e armatosur, për të mos pushuar deri në largimin definitiv të forcave serbe nga Kosova, Fehmi Lladrovci pandërprerë ishte në kontakt me Adem Jasharin, dhe në çdo mënyrë e ndihmonte rezistencën e tij që bënte në Kosovë. Komandanti i brigadës 314 të TMK-së ”Fehmi Lladrovci” në Kastriot nga kujtimet e tij për figurën madhështore të Fehmi Lladrovcit, pohon se gjatë periudhës kur UÇK-ja vepronte në ilegalitet, Adem Jashari pothuajse gjithherë ndodhej në kontakte me Fehmi Lladrovcin, i cili asokohe gjendej në mërgim, por i interesuar me tërë qenien e vet për vendlindjen dhe Kosovën. Kontaktet e tij me komandantin legjendar Adem Jashari ishin evidente, por përbënin edhe enigmën që ishte e arsyeshme gjatë veprimeve në ilegalite