'Funerali i pafundmë' i Visar Zhitit, një shkollë e re në letërsinë shqipe

[macia_blu]

lexojeni qe ta diskutojme....
(kthehem shpejt)

[macia_blu]

Si ka mundesi qe asnjeri nuk e ka lexuar ende(a thu te gjithe ata qe hyjne ne forumin tone , jane jashte shqiperise dhe te pamundur per ta patur kete liber. Nderkohe , po te kisha kohe (dhe do te fitoj per kete liber) do ta hidhja te gjithin ne kete forum. Eshte nder te rrallet libra nga autor shqiptar qe ia vlen te harxhosh kohe jo thjesht per ta lexuar nje here , dy here, 5 here, por edhe ta shkruash fjale per fjale per ata qe duan dhe vleresojne vertete letersine (sidomos shqipe) Per mua eshte nje kryeveper.Eshte nje roman i shkruar ne vargje te thyera.Pra eshte shume metaforik dhe real njeheresh. Nuk e di si eshte e mundur qe te jete kaluar kaq ne heshtje nga shtypi , dhe kritika apo njohes te letersise ne shqiperi. Une per vete kete liber e krahasoj me veprat e koelhos e me duket me i mire , disa here me i mire.
Qe kur e lexova , kam filluarte vuaj prej deshires qe ky liber te flase anglisht. Secili prej atyre qe e ndjen veten te mire ne anglisht, do t'ia sugjeroja ta perkthente, ( ndoshta gaboj pse e sugjeroj , keshtu , pasi perkthimet duhen paguar dhe kushtojne shtrenjte, por nese dikush ka mundesi perkthimi , kam nje lloji garancie nga vlerat e ketij libri , edhe per shperblimin qe do te sillte vete ky liber)
Megjitheate une po filloj ta hedh ketu ne forum, pa premtuar se do ta coj deri ne fund(per efekt kohe).
.................................................. .............................................

FUNERALI I PAFUNDME
VISAR ZHITI


" Flete e grisur nga fundi per tu lexuar ne fillim"

Mesper mes fushetires se perdhunuar, nje hulli e gjere dhe teper e gjate, qe s'niste aty dhe nuk mbaronte kurrkund, te jepte ndjesine sikur toka qe leruar egersisht, jo me plugje, por me tanke.Nuk kuptohej pse e kishin bere ashtu, per c'shkak, c'hordhi e ka shkelur edhe pse ajo zvarritje masive, aq tragjike. Mbi balten e thare gjeje kepuce njeriu, te vecuara , te pakalbura, cizme te mbetura , taka te thyera andej kendej, dhe tmerri arrihej kur zbuloje kembe te harruara, zhytur pergjysem ne llucen e dikurshme, keputur keq ne gju, dhunshem , si te ishin kercunj. C'ikanake te mallkuar do te kene kaluar ketej , aq te percundnuar si te kishin qene ajrore, te frikshem , dhe si bujten ne kete toke? Prap kembe te vetmuara te pashkulura dot, dhe te lena aty pergjithmone per tu kalbur . Po si mund te kete vazhduar ky rrugetim , me c'rober te shkrete dhe ku do te kene vajtur , nese kane arritur gjekundi? C'i ka shtyre perpara, c'furi, c'detyre a detyrim , ne mos nje magji e rende?
Nje helikopter fluturonte ulet, gati rrafsh me fushetiren. Shiheshim qarte pas dritareve te tij njerez qe xhironin hulline e madhe te asaj heqjeje zvarre, aq te cmendur dhe teresisht absurde, fotografonin kepuce te hedhura, gjurme pa kuptim dhe kembet e vetmuara te pashkulua dot nga toka ...Skelete njerezish...Here pas here ato largonin aparatet nga syte , sa per te fshire lotet.

***********************************************

...............PJESA E PARE.............
............................UDHETIMI I ZI..................


...te ikesh larg. Sa me teper kembe,aq me
..................pak lodhje.
Te qenet bashke , shume njerez njeheresh, te
ngjall ndjenjen e fuqise , e cila shtohet edhe
nga e ecura. Koket jane te rrezikshme. Te
menduarit ndryshe gjithmone prish pune.
Rrugetimin e ben te lehte mendimi i
njejte, i vetem , i perbashket. I ngjashem
me yllin e karvanit qe ndrit njelloj per te gjithe.
Dhe ai eci me te gjithe , i larget digjet si
plaga e tjetrit qe nuk dhemb kurre. Eshte me
mire te mos mendosh, se jo vetem nuk
lodhesh, por shmang edhe medyshjet, qe
gjithmone behen pengese. Vetem te ecesh. Ka
me siguri, kur mendimi mungon fare. Ky
eshte ideali;mungesa e tij. Tkesa ecen , ndien
se forcohesh vazhdimisht. Behesh i bronzte.
Statuje. (S'ke pse e pret pas vdekjes.Ta
thyesh edhe ate kufij dhe te triumfosh mbi
..............te pamunduren,
II
gjithesesi , dhe duke braktisur vetveten, qe nuk e meritojme.)
...Sic duket sipas nje zakoni tim ,
kisha dale per te pare vendet ku kisha
dashuri, kolonat ku kisha mbeshtetur ate te
panjhuren e mbremshme me ata floket e kuq
dhe e puthja , shkallet ku e shtriva dhe s'i bera
dot gje. Shpresoja me kot qe renkimet t'i kishin
perftuar mermeri,eksatzen e dikurshme dhe,
ashtu te paperfunduara ti degjoja serish.
Pashe pllanga te rastesishme uji, orgazma
pellgjesh te dites mashtruese, kur befas u
gjenda mes njerezve.S'e kuptova si e qysh ia
behen e nga dolen. Provova durajtje, dhe
s'kam pse e fsheh, edhe pasiguri, por s'desha
ta qortoja veten, se cdo gabim i imi me ka dale
per mbare, madje u ngazelleva kur s'po
mundja te dilja dot nga turma, si nga nje pyll
ku je i mbrojtur nga ererat. Po qyteti si
u zhduk papritur?
Nisa te hidhja hapat kuturu , pa e ditur ku
shkohej, ne c'rruge, se ashtu te ngjashur sic u
beme , here here me krijohej pershtypja se
shkelja mbi gure, pastaj mbi balte, mbi bar,i
kapja ndryshimet dicka si zhaurime ose
thyerje kercejsh a kocka zogjsh, mermerima dhe
renkime te asaj qe shtypej , teksa me
perndrutej dicka leshrakuqe, paruke magjike
.............qe largohej.
Ndoshta po flsija me vete, me kapi nje ankth i
mire filllimisht e sikur po dihatja.
Para meje s'shihja asgje tjeter, por koke
anen e tyre te pasme, floke te gjate, te
shkruter ose fare, vezullime te shpifura
guackash te medha , leshterike bionde, te zinj,
jeshile, lunga , ruarje te kudesshme qafash
pa kuptim, lekure te fishkura macesh te
semura, copa kokesh me tej , qe mbulonin
njera-tjetren, masaker absurde; vec e vec
njerezit jane te padurueshem, por duke u bere
nje mase e vetme tallazitese ne nje
shurdheri joshese, edhe pse e percudnuar, te
perpine me gjithesejine vet dhe te vjen mire, se
humb vetveten per te fituar shume te tjera.
Behesh edhe anonim , edhe me i fuqishem.
Po shkelnim gjethe, s'ishin te kalbura, por te
rrezuara para kohe nga era dhe ndricimi
i mekur i dites dritheronte i llamarinte. E
ktheja koken pas, edhe qe te provokoja veten
per t'i krijuar mundesine e keqe te te
mbeturit pas, ne fund , nese mund te behej
shkeputja, por paskesha qene me fat;dallga
e njerezve me shtynte per me tutje e fundi
ashtu si fillimi , nuk shiheshin, pervec
fytyrave me te aferta, lekundese, aspak te
shqetesuara, pa ndonje shprehje te vecante,
te zbrazeta heret dhe me nje si tendosje te
ftohte e une s'arrija te zbuloja gje te
dyshimte, qofte dhe te njera, se ato
nderroheshin shume shpjet, ia linin
vendin njera tjetres, ndersa ballina e perbashket
mbetej e njejte, mur i gjalle levizes,
i kudogjendur, qe ma shtonte sigurine e
pasigurte e jo pasigurine e sigurte-leri
persiatjet, qortova veten, por ec-mur me
vrima te llojllojshme sysh, si te hapura s'dihej
me c'gozhde- sa i kam dashur gozhdet te
thjshta dhe te verteta, mjete te bashkimit
s'ka gje pse me rrahje dhe rrapellima.
(Gozhdet e pergjakura njefare Krishti sikur e
kane bere te paharrueshem, te madh dhe te
bukur, e kane mberthyer ne kujtesen e
njerezimit, keshtu thone . Edhe ai ecte).Te
ecnim. Mijera e mijera kembe bashke.
Trandet rruga. Nuk e di ku jemi, s'shoh dot
pertej te tjereve. Floket perpara , qe dukeshin
sikur donin ta lehtesonin pamjen e ngushte, e
acaronin moskuptimin e saj. Degjoja
mermerima, pa kuptuar c'thuhej, sikur te
mos ishin te gjuhes qe dija une, nderkohe
s'dalloja goje qe flisnin. Mermerima sikur
ishte tjeter gje, luzme siper nesh, mjegullt e
pakte e pluhur i padukshem hutues.
...(fq 14)... (e shenoj ta mbaj mend per vete kete fq)lol...
vazhdon........................................... ...

[Diabolis]

Robert Elsie ka shkruar tek intervista këtu se ka gati një përmbledhje të Visar Zhitit.
Sipas meje, por pa përjashtuar kënd, Visar Zhiti për sa i përket të përkthyerit në anglisht është në duar të sigurta.

[kalemi]

Po eshte liber i mire dhe ia vlen te lexohet. Stili me te cilin eshte shkruar eshte teper i vecante, sidomos per letersine shqipe. Eshte liber qe shpreh fuqishem... POR:

Sikur te mos kisha marre vesh se, pikerisht per ate liber, Visari pranoi cmim kombetar nga duart e bijve te atyre qe u bene shkak qe ai liber te shkruhej nuk do te pikellohesha.

Mbase nuk do e teproja te them qe ai gjest fshin me gome shumicen e vlerave te vepres.

[Dita]

Kalemi,

cfare titulli ka pranuar?
Sikur ky titull te vinte nga qeFERRiA, do me habiste vertet, kur kam parasysh dhe se me c'fryme zoti Zhiti e ka shkruar artikullin mbi hapjen e dosjeve, artikull te cilin e solla ne temen mbi te tek Krijimtaria e shkrimtareve shqiptare. Ne artikull ai e shfaqte veten si nje njeri konseguent ne qendrimin e tij kunder ish-eve dhe bijve te ish-eve qe sot drejtojne vendin. Ne fund te leximit mund te krijoje pershtypjen (nese nuk ke lexuar gje tjeter prej zotit Zhiti), se ai ata qe i moren jeten dhe shpirtin nuk i llogarit te denje per te qene njerez e jo me te ule veten te pranoje tituj prej tyre. (Po keshtu dhe ne librin e vet "Rruget e ferrit", ndaj dhe e propozova kete artikull si shtojce per librin ne fjale. Te riun, per te cilin eshte nisur kjo teme nuk e kam lexuar. Po mundi kush te sjelle disa faqe, pervec atyre qe ka sjelle macja blu ne krye, do t'i isha mirenjohese.)

[macia_blu]

hej.... nuk dua te bisedojme per biografite e autorit, apo politiken e vendit.... ne rastin konkret une dua te diskutojme per librin si veper artistike.
Si veper artistike.... , dhe ajo qe me pelqen me se shumti ne veper eshte se nuk e kufizuar si ne pergjithesi veprat e koheve te fundit nga te ishpersekutuarit, apo dhe vete Visari, i meshojne vetem detajeve te vuajtjeve. Per mendimin tim shume i vogel ka qene ndryshimi i vuajtjes se atyre qe ishin jashte burgut me ato brenda ne burg. Per mua atehere shqiperia (perjashto udheheqjen) ka qene nje burg masiv. Duke u perulur me dhimbje para seciles vuajtje , ne librin e visarit e perjashtoj dhimbjen e tij private, apo kombetare. Per mua libri ka permasa me te medha se kaq.
Kur te kem kohe premtoj se do hedh fragmente te gjata ....
Pershendetje te gjitheve.
Elinda!

[kalemi]

Po bej nje korigjim: nuk e paskam pasur te sakte nese Zhti eshte nderuar pikerisht per ate liber nga Ministria e Kultures.


Kush ka informacione me te sakta ti dergoje ne adresen e redaksise se forumisto - thashethemexhinjve:


Rruga: "Buke me gjize"
Lagja: " Kujtoj se jam letrar"
Ndertesa gjysmekateshe perballe merkatos se enderave.
Qyteti "u mbars mali e polli nje mi"
Shteti " Hajt verdalle e pirdh ne mes".

[Leila]

_______________________________ fq. 15


Nuk doja te ndillja keq e, ne kisha gabuar qe
dola, ja, ndoshta kisha ndeshur me nje turme
te porsavershuar nga stadiumi. Po pse
s'eshte aq e zhurmshme e s'ngjan e atille?
Edhe sikur te kishin qene mundur (skuadra e
tyre, natyrisht, se turmat ndihen te
perfaqesuara), kjo heshtje eshte e tjeterllojte,
e rende, dicka si dru e lidhur me hekur. Te
jete turme operash? Njerez qe kane dale nga
muzika dhe kenga, nga lozhat dhe puthjet e
duarve e lenie takimesh per t'u puthur me
shume? Eshte shume luks ajo turme, vjen si e
perhenuar, si ata qe dalin nga portat e
kishave. Mos jane protestues, qe shkojne ne
ndonje miting, por nuk bertasin, vec ecin,
ecin ashtu sic me pelqen mua, te vendosur,
gati solemne, parade e cuditshme, qe te shtyn
perpara edhe kur dyshon a nuk do.
Anash pershfaqej ndo nje skice peme, e
shtriget. Dhe nje tjeter me pas, e kundert:
robinje e bukur. Nje dore e paduruar u zgjat
te prekte nje dege hutaqe, qe kishte gabuar
dhe nderej mbi koket e te gjitheve (pra, te
askujt) dhe mua me kaploi nje si shprese
lekundese. Ne anen e kundert nje ballkon
varej ne ajer dhe nje dritare e ndezur ne
boshesine gri te erret. Nje shtylle me tej si
karnival hollak, i vetmuar pikellueshem.

______________________________________

[Leila]

_______________________________ fq. 16


Klithi nje bori e trembur makine. S'duhej te
ishte civile. C'klithme, si ato sinjalet kur
shkerbehen shpendet para ndo nje sulmi
te fshehte.

* * *

Duhej te kishte edhe ca pasdite. Qielli, ndersa
zvarritej edhe ai persiper, thethinte bashke
me mugetiren e fundit pezmin gri qe s'kishte
te sosur, edhe dyshimin. Ne mbremje, kur
gjithcka erret, si nje kundershti, do te
sqarohej e tera. Aq sa duhet. Se duhej te
kishte pushim dhe ca gjume. Te dyja ngjanin
me sfungjere te medhenj e te thate, te brejtur
anash nga minj yjesh te zeza.
Te mbeteshe prape vetem te nesermen,
s'kishte kuptim.
Nuk e doja nje menxyre te tille. Me te gjithe
je gjithcka.
Profilet e njerezve ne te dy anet e gjithsecilit
zbardhellenin te pagjalla, emblematike, qe,
duke u kembyer ashtu pa nderprerje,
e shtonin edhe me mosketueshmerine.





______________________________________

Tani qe e lexoj prap nga e para, po ve re detaje te reja qe s'i kisha vene re me pare.
... dhe une e kam bezdi te rilexoj nje liber.

[Leila]

_______________________________ fq. 17


III

tej, ne thellesine e mugelluar, turma po
ngjiste nje si te perpjete, ndoshta kishte dhe
shkalle nen kembe, beri dhe nje si kthese te
mundimshme tere ai trup i perbashket i
turmes si nje rrjedhe e turbullt lumi a gjarper
gjigant, perbindesh fare. Duhej ta kaptonin
ate koder te ulet me ullinj te eger, por udha a
shtegu do te kene qene me te ngushte a u
tkurren nga frika e turmes, sic ndodh
gjithmone, pra, ndersa vargani hollohej
padurueshem mbas dyndjeve te para, ndersa
tehollej dhe s'keputej dhe ecnin e ecnin, pak
me ketej u pa siperthi ajo qe s'pritej, habia
ime kubiste, nderkohe aq e lehte, fluide -
patjeter largesia e bente te dukej ashtu, arke
thesaresh, senduk perrallash, jo, jo, varke
princesash, qe rreshqet dhe s'rreshqet, e
mbetur mbi supet... Pse e mbartnin, c'ishte,
mos valle qilimi fluturues i mbeshtjelle, po
per se...? Arkemort... obobo, c'dua une ketu,
arkivol i pangjyre, jo aq i zi qe, pak me tej,
teksa lekundej pa zhurme mbi njerez -
ndoshta i ra drite s'dihej nga ku, si kashte e
arte e hedhur me duar - mori nje si prarim,
vishnje e dhembshme dhe, teksa rrekesha te
zgjatesha edhe me, ndersa ecja ne maje te


____________________________________