Astrit Kosturi: Fabula per femije.

[Astrit Kosturi]

SHQIPONJA DHE LISI

Ju me siguri keni parë shqiponjë, fëmijë të dashur. Në mos duke fluturuar madhërishëm lartësive të qiellit a mbi kreshtat e maleve, keni parë në televizor, apo të vizatuar nëpër faqe librash. Është fluturaku më i madh e më i më i fuqishëm. Më jetëgjati prej të tjerëve. Bile edhe prej njeriut. Jeton mbi dyqind vjet. Zakonisht i bëjnë foletë te të çarat e shkëmbinjëve, atje ku nuk mund të shkelë këmba e gjahtarit. Po njëra prej tyre, dikur, kushedi se përse, e bëri folenë e saj mbi një lis të madh e të lartë mes pyllit të dendur e shushëritës. Aq i lartë, qe ai lis sa, hera-herë maja e tij humbiste nëpër re. Pa le trungu i tij! Aq i trashë ishte sa, tre burra së bashku lidhur dorë për dore nuk mund ta rrethonin. Poshtë tij, të tjerë lisa të shumtë. Po më poshtë akoma? Ferra e shkurre, lloj-lloj hrdhucash e zhapikësh lëkurgjelbër dhe kafshët e pyllit. Dhe shumë bimësi të llojeve të ndryshme, të cilat ankoheshin se ai lisi i lartë, e me atë kurorë të madhe ua merrte dritën e diellit.
Një ditë, shqiponja që prehej në folenë e saj, dëgjoi zërat që vinin nga poshtë:
- Bëj të shoh e nuk shoh dot, - ankohej ferra, - na e ka marrë diellin ky lisi.
- Mërdhij, belbëzoi një thanë, - kam ftohtë.
Ku është ngrohtësia e diellit?
- E ka fshehur lisi, - iu përgjigj një lofatë.
- Kushedi, sa do të isha rritur, - psherëtiu dhimbshëm një murriz, - kushedi, sa do isha bërë tani po mos qe ky lis…
- Edhe unë, - e pasoi kulpra dredhalaqe.
Ndërkaq fryu era ledharake. Pylli shushëriu. Po ata poshtë, nuk mbajtën vesh si zakonisht shushërimën e tij të ëmbël. Ata veç ankoheshin:
- Na pi ujin.
- Na merr vlagën.
- Na la në hije.
- Na përçmon.
- E djegtë rrufeja!
Shqiponja, që s’po mund t’i duronte më ankimet e atyre të shkretëve atje poshtë, iu drejtua lisit mbi të cilin kishte folenë:
-I dëgjon o lis?
- Si nuk i dëgjokam?
- Dhe je kaq i qetë, me gjithë ato ankime dhe mallkime?
- Ç’ua vë veshin, motër shqiponjë! Atë punë kanë mjeranët. Në verë ankohen, se u a marrkam dritën e diellit. Kurse në dimër më bekojnë nga që i mbroj prej ngricash e shtrëngatash.
- A dëshiron të shpëtosh nga fjalët e ankimet aty poshtë?
- E si s’dëshirokam?
- Atëhere, po lajmëroj njeriun.
Të nesërmen erdhi njeriu me dy djemtë e rritur.
Punuan gjithë ditën rrotull lisit. Prenë shkurre e ferra, lofatat e thanat e egra, pastruan vendin rrotull. Pastaj i mblodhën grumbull dhe ua vunë zjarrin. Lisi dhe shqiponja i vështronin nga lart dhe buzëqeshnin me njëri – tjetrin të kënaqur që kishin shpëtuar nga ankesat dhe thashethemet…




PLEPI I NJOMË DHE ZOGJTË

Kur u shkul nga fidanishtja, u ndie keq. Iu drodhën degëzat e njoma, ashtu si dridhen buzët e fëmijëve në prag të ngashërimit. E ngarkuan me një karrocë, për ta shpënë kushedi se ku. Ndërsa largohej, siç rrinte shtrirë mbi karrocë, i pa vëllezërit e tij moshatarë fare të rinj e te njomë pë mbetën atje, ku ai qe rritur.
Ata prisnin pranverën në shoqërinë gazmore të njëri - tjetrit. Dhe, ato çaste i luhasnin degëzat ende të zhveshura si t’i jepnin ashtu lamtumirën. “Lamtumirë, vëllezërit e mi! Ç’fat do të kem paskëtaj? Dhe ju, ç’fat do të kini?”- mendonte plepthi trishtueshëm, ndërsa e shpinin kushedi se ku.
E mbollën te një gropë e sapohapur, ndanë rruge. Mes dy të tjerësh, të rritur e krenarë, krenarë e të kënaqur si dhëndurrë.
- Mirëse erdhe! – i tha më i madhi, njëra degë e të cilit ishte e trashë sa trupi i plepit të ri.
- Mirëse erdhe! – e uroj dhe tjetri, lëkura e të cilit dukej si e argjentë.
Plepthi ynë i vështronte ëmbël dhe me butësi, ashtu si fëmijët e transferuar nga një shkollë në tjetrën, shohin nxënësit më të rritur, me dëshirën për t’i bërë miq. Krejt i hutuar, i pyeti:
- Përse më sollën këtu?
- Atje ku të mbollën ty, - u përgjigj lëkurë argjendi, - ka qënë një plep i lartë e i lashtë.
- Ç’u bë? – pyeti plepi i ri. Ku shkoi?
- Trungun dhe rrënjët e tij të djegura i shkulën, për të të sjellë ty në vend të tij, - i tha plepi, që dukej si më i madh nga shoku.
- Përse të djegura? – pyeti plepthi, që shumë pak gjëra dinte nga kjo jetë.
- E goditi dhe e dogji rrufeja, - u përgjigj fletëargjendi.
Ndoshta, nga era që fryu atë cast, të sapoardhurit iu duk sikur psherëtiu. I trembur, se mund të kishte të njëjtin fat me atë të cilin e kishte zëvëndësuar, pyeti:
- Ç’është rrufeja?
- Një zjarr i madh e shkatërrues, që zbret nga qielli sa herë zënë shirat.
- Thua do më godasë edhe mua?
- Jo, jo, mos ki frikë! Zakonisht, rrufetë godasin më të lartët, ata që dalin mbi të tjerët. Ti, je ende njomishtë. Ke kohë të rritesh, duhen vite, të na arrish neve.
Të rritej? Po si të rritej? Askush s’ ndihmonte për këtë. Kurrëkush nuk po kujtohej t’ia ushqente rrënjët me pleh. I hutuar dhe i trishtuar, sa nga nevoja për ushqim, aq dhe nga malli për vëllezërit e mbetur atje në fidanishte, pas pak ditësh, sapo e dëgjoi ankimin e rrënjëve që kërkonin ushqim, me dashurinë për jetën, u tha:
- Që të mos vdisni ju e të mos thahem unë, duhet t’i përvishemi punës. Ju ndën tokë e unë mbi të, s’na mbetet rrugë tjetër. Më jepni ujë, t’iu jap ajër dhe dritë.
Ç’të bënin rrënjëzat? Iu përveshën punës. Kërko e thith ujë thellë e më thellë dhe dërgoja plepit lart. Plepi thithte ajër me gjithë mushkritë, rrëmbente dritën e diellit dhe ua shpinte atyre, që s’mund ta shihnin dot, atë dritë. Dritën, që sikur pat zënë të ngrohej me ardhjen e marsit. Zuri t’i këndonte, limfa nën lëkurzën e njomë.
Prej asaj kënge, buisën sythet, në fillim të veckël e me ngjyrë si në të verdhë. Më pasë u gjelbëruan dhe hodhën shtat. Bisqe të rinj e gjethe të reja e veshën me të gjelbrën e freskët. Ditë pas dite u shpalosën gjethet dhe stolisën plepthin e ri me rrobat e gjelbra të pranverës. Sa gas, që ndjente kur frynin erërat e buta, në krahët e të cilave, hidhte vallen e qeshur të degëve dhe shushurimën e fletnajes së njomë.
Ndërkaq, edhe dy fqinjët e mirë i patën veshur kurorat, të cilat bënin hije mbi barin, që tokës puisi vrullshëm dhe i dendur. Një natë, ai pa ëndërr sikur rrotull tij, silleshin melodi të ëmbla. Pat fjetur vonë asaj nate duke parë yjet në qiellin blu e të thellë.
I gëzohej dritës dhe bukurisë së tyre. Po ç’ishte ajo lloj muzike, që shpirtin e fjetur ia mbushte me hare? Kur hapi sytë, qielli qe bërë thuajse i blertë, ashtu si bari poshtë dhe si gjethet e reja në shtatin e tij dhe ata të fqinjëve. U mbush me frymë, duke thithur gjithë qejf ajrin e pastër e të freskët. I shtriqi degët e reja si kalamanjtë krahëzat kur zgjohen pas një gjumi të ëmbël e të thellë.
Pa prit, prit pak! Kënga e ëmbël që kishte dëgjuar në gjumë, nuk paska qënë ëndërr. Ajo ndihej për rreth gazmore, vinte nga degët e plepave fqinjë, ku zogjtë po bënin foletë. Një çast, i pati zili. “Po unë, - mendoi, - unë do të kem fole?”
Sa shumë e dëshironte atë gjë, sa shumë! Po zogjtë, si të mos e vinin re, vazhdonin punën e tyre në kurorat e plepave fqinjë. Dy zogj e pikasën dëshirën e tij, shkundën flatërat dhe ndenjtën mbi të, cicërueshëm.
- Mirë se erdhët! – u tha ai, s’i ti falenderonte për kënaqësinë që i dhanë.
- Ciu, ciu… mirë se të gjejmë, o plepth i bukur!
- Do të bëni fole, edhe tek unë?
- Oh, është ende shpejt, - i thanë ata si me keqardhje, - je akoma i vogël.
- Po unë e dashkam shoqërinë tuaj.
- Prit të rritesh njëherë.
Plepit të ri iu droth limfa, ashtu siç dridhen buzët e të vegjëlve, në pragqarje, njësoj si ditën kur e hoqën nga fidanishtja. Iu dhimbs vetja me vogëlinë e tij. Ndaj pyeti:
- Edhe sa kohë, më duhet të rritem?
- Të paktën, edhe dy vjet, - iu përgjigjën zogjtë.
- Po, ju jeni më të vegjël se unë…
- Vërtet jemi të vegjël. Po ti e ke vështirë t’i mbash çerdhet tona. Ti nuk ke, aq shumë fletë sa të na fshehish nga vështrimi i skifterit grabitqar. Ndaj duhet të rritesh, që të jesh i dobishëm për ne. Jo, jo mos i var turinjtë ashtu! Do na kesh fare pranë, për ditë e për natë. Ne, që të duam kaq shumë, do të gostisim vazhdimisht me këngën tonë.
Pas dy vjetësh… Po rritu më parë, rritu pra!...
Çifti i zogjve fluturoi ngutshëm për të vazhduar ndërtimin e folesë. Kurse plepi i vogël, filloj t’i luste në heshtje tokën dhe erërat për ta ndihmuar të rritej sa më shpejt…