
Postuar mė parė nga
Rroni01
Identiteti i Jezu Krishti Zot i vėrtet dhe njeri i vėrtet
Sa janė ata qė e pėrshtatin Ungjillin simbas dėshirės dhe nevojave tė veta dhe e krijojnė njė Krisht me komod, duke i munguar zotėsinė ose duke i minimizuar veprat reale tė tija, duke i ndryshuar historinė e tijė njėrzore, ose edhe manipulojnė integritetin e tijė nė dhėnjėn e mesazhit duke mos i pasė parasyshė sakrificėn e kryqit dhe themelimin e Kishės porsi njė institucion tė shenjtė.
Po ju u tha atyre ēthoni: kush jam unė? (Mateu 16, 15).
1. Duke filluar ciklin e nje katekeze mbi Jezu Krishtin, me nje rėndėsi themelore pėr besimin dhe jetėn e krishterė, jemi tė thirrur nga vet pyetja qė gati dy mijė vjetė i bėhet vet apostujve, mė saktėsisht Pjetrit, ku tė cilėt ishin me te. Nė atė moment tė rėndėsishėm tė jetės sė vet, porsi nė Ungjillin e tijė na tregon Mateu, i cili ishte edhe dėshmitarė, 13 Kur Jezusi arriti nė krahinėn e Cezaresė sė Filipit, i pyeti nxėnėsit e vet: Ēthonė njerėzit, kush ėshtė Biri i njeriut? 14 Ata u pėrgjigjėn: Disa thonė se ėshtė Gjon Pagėzuesi; disa tė tjerė Elia; do tė tjerė Jeremia ose njė ndėr profetėt. 15 Po ju u tha atyre ēthoni: kush jam unė? (Mateu 16, 13-15).
E njohim pėrgjigjėn e thjeshtė dhe tė pėrvujtė tė Pjetrit : 16 Iu pėrgjigj Simon Pjetri: Ti je Mesia Biri i Hyjit tė gjallė!
Qė tė mund ta formulojmė edhe ne, jo me terme apstrakte, por me njė shrehje tė njė pėrvoje tė jetės sė gjallė, qė ėshtė fryt i Zotit (krahaso, Mateu 16,17), secili prej nesh duhet lėshuar tė prekėt personalisht nga kjo pyetje: Po ju u tha atyre ēthoni: kush jam unė? Ti qė ndėgjon qė po flitet pėr mua, pėrgjigju: ēka ose kush jamė unė pėr ty?
Pjetrtit njė frymėzim i Hyjit i jep pėrgjigjėn e fesė pas njė periudhe tė gjatė nė afėrsi tė Krishtit, tė dėgjimit sė fjalės sė tijė dhe tė zbatimeve tė urdhėrave tė jetės sė vet dhe tė ministerit tė vet (krahaso, Mateu 16, 21-24).
Edhe ne, secili nga ne, pėr tė arritur nė njė aspekt tė vetėdishėm mė tė thellė mbi Jezu Krishtin, duhet tė ecim dhe tė kalojmė mė shumė kohė me tė, porsi Pjetri, njė ecje e pėrbėrė me ndėgjim tė vėmendshėm dhe tė vetėdishėm. Duhet tė vihemi nė njė shkollė porsi tė apostujve tė parė, tė bėhemi dėshmitarė tė mėsuesve dhe tė paraardhėsve tanė, dhe kėshtu sė bashku tė kalojmė nė pėrvojėn dhe dėshminė e tė bukura njėzet shekujve tė historisė ku pyetja mbi Mėsuesin ėsthė dhėnė nga shumė dijetarė gjatė shekujve, edhe me dėshminė e jetės sė tyre.
Sot, ku Gjalluesi i hitorisė sonė na fton kah mileniumi i ri i krishtėrimit, jemi pra tė thirrur pėr tė dhėnė dėshmi me me gėzim tė rinovuar pėr pėrgjigjet tona qė Zoti na frymėzon dhe pret nga ne, porsi pėr njė rilindje tė re tė Krishtit Zotėri tė historisė sonė.
2. Pyetja mbi Krishtin, pėr sa i pėrket identitetit tė vet, na tregon finesen pedagogjike tė cilit nuk i besohet ndokuj tė japė pėrgjigje tė shpejt, por duhet tė japim njė pėrgjigje tė pjekur, nėpėrmjet njė kohe, nganjėher edhe e gjatė, me plot mendim (studim) dhe lutje, me ndėgjim tė vėmendshėm dhe plot besueshmėri tė fesė sė Krishtit duke u dėshmuar dhe duke predikuar nė Kishė dhe nė mision tė saj.
Duhet ta njohim pra, para Jezu Krisht nuk mund tė ngopemi me nje simpati tė thjesht njerzore pėr sa legjitime dhe e nevojshme, ku nuk mund tė pėrshkruhet porsi njė personalitet me interes historik, teologjik, shpirtėrorė, social ose porsi burim i inspirimeve artistike. Pra, rreth Krishtit shohim shpesh duke valvuar, edhe mes te krishterėve, hijet e nje injorance, ose ajo edhe mė e zorshmja, e keqkuptimit dhe keqinterpretimit qė shpien gjerė te mosbesimi.
Gjithmonė ėshtė i pranishėm edhe rreziku qė tė apelohet Ungjilli i Krishti, pa e njohur me tė vėrtet madhėshtia dhe radikaliteti dhe pa e jetuar atė qė me fjajė dėshmohet.
Sa janė ata qė e minimizojnė (e zvogėlojnė) Ungjillin nė njė pėrmasė tė konveniencės personale (simbas qefit tė vet) dhe e krijojnė njė Krisht krejt komod, duke ia humbur zotėsinė trashendentale (e zbritur nga Lartė) ose duke ja humbur realitetin e vet, historik njerzorė, ose bahen manipulimet integrale tė mesazhit tė vet, nė mėnyrė tė veqantė duke mos e pasur parasyshė sakrificėn e kryqit i cili dominon jetėn e vet dhe doktrinėn e vet, ku dhe themelimin e Kishės porsi sakrament i historisė sė njerzimit.
Edhe kėto hije pra, na ndihmojnė dhe na stimolojnė tė kėrkojmė tė vėrtetėn e Krishtit Jezus, duke nxjerrur pėrparsi nga shumė drita tė cilat, porsi dikur Pjetrit, ia ka ndėzur Zoti dhe shekujve mė vonė, mbi Jezu Krishtin nė zemrat e shumė njerėzve me fuqinė e Shpirtit Shenjtė: ndritat e shumė dėshmitarėve shpesh edhe gjer nė martirėzim; dritat e shumė studiozėve pasional tė Krishtit, tė atyre tė cilėt na e shfaqin Misterin e Krishtit (fjala Mister realitet i Hyjit i vėrtet madhėshti apsolute) me inteligjencė tė tyre e mbėshtetur nga feja dhe besimi; dritat e mėdha tė Magjisterit tė Kishės, i drejtuar nga karizma e Shpirtit Shenjtė, tė cilat i ndezė nė definicionet e dogmave mbi Jezu Krishtin.
Ne, duhet ta njohim qė stimolimi ėshtė ta njohim kush ėshtė me tė vėrtet Jezu Krishti i pranishėm nė kėrkimin e shumė kėrkuesve edhe bashkohorė dhe e atyre si pėr shembull: e Nikodemit i cili: Tashti ndėr farisenj ishte njė njeri qė quhej Nikodem, njė nga bujarėt e judenjve. 2 Ky erdhi natėn te Jezusi dhe i tha: Rabbi, e dimė se ti je Mėsuesi qė erdhi prej Hyjit, sepse askush smund ti bėjė kėto mrekulli, qė i bėn ti, po qe se Hyji nuk ėshtė me tė. (Gjoni 3,1 -3), apo Zakeu i cili ngjitet nė njė dru pėr ta parė Krishtin: 2 Dhe, ja, njė njeri qė quhej Zake. Ky ishte kryetagrambledhės dhe pasanik. 3 Dėshironte tė shihte kush ėshtė Jezusi, por nuk mundte prej popullit, sepse ishte me shtat i vogėl. 4 U lėshua vrap pėrpara, shkoi e hipi nė njė fik pėr ta parė sepse andej do tė kalonte. (Luka 19,4).
Pra, dėshira qė tė ndihmohet ēdo njeri qė ta njohė Jezu Krishtin, i cili ka ardhur nė kėtė botė porsi njė mjek pėr tė sėmurė dhe porsi njė shpėtimtarė pėr mėkatarė (shihe Marku 2,17) 17 Jezusi, kur i dėgjoi, tha: Mjeku nuk u duhet tė shėndoshėve, por tė sėmurėve. Nuk erdha tė grish tė drejtėt, por mėkatarėt., kjo pra, mė nxitė tė kryej njė detyrė me pasion tė gjallė dhe ta prezantojmė figurėn e Krishtit fėmijėve dhe vėllezėrve tė Kishės dhe ēdo njeriu vullnetmirė mbi tokė.
Me siguri kjo detyrė dhe ky mision nuk ėshtė i lehtė, por edhe njė gjė, e tėrė kjo ėshtė e mundur e duhur tė dėshmohet, sepse kemi shumė gjėra qė na bashkonė, dhe pak janė ato gjėra qė na ndajnė, pra, duhetė qė ti kemi parasyshė se transformimet e ketyre 14 shekujve tė fundit, e nxisin njerzimin nė dekoncentrim dhe komoditet nė tė besuar. Por, ėshtė e domosdoshme qė tė gjithė njerėzit vullnetmirė, tė jenė tė bashkuar dhe tė mos e lėnė vetėn nė luhatje apo nė dekoncentrim tė besimit tė tyre nė Jezusin Zot tė vėrtet dhe njeri tė vėrtet.
Kemi thirrje nga shumė dėshmitarė, nė veqanti mund tė kujtojmė Papėn Gjon Palin e dytė ku thot: hapni dyert Krishtit.
Nė vazhdimėsi kujtojmė edhe takimet e shumta dhe zėdhėnjet e bukura tė shumė dijetarėve tė ndryshėm tė cilėt na japin prioritetin e dėshmisė sė domosdoshme nė katekizim tė popujve mbi Misterin e Krishtit.
Katekizim ėshtė me njėfarė forme edhe tė udhėheqet njeriu nė meditim dhe vėshtrim tė kėtij Misteri me tė gjitha dimensionet e veta...; tė shihet nė personin e Krishtit i tėrė plani i amshuar i Zotit, ku nė tė realizohet. Ai i vetmi mundet ta udhėheqė kah dashuria e Atit nė Shpirtin Shenjtė dhe mund tė na bėjė pjestarė tė jetės sė Trinitetit Shenjtė.
Duhet tė ecim sė bashku nė kėtė drejtim katekistik duke i drejtuar konsideratat tona rreth katėr qendrave fokale: 1. Jezu Krishti nė realitetin e vet historik dhe nė kualitetin e vet mesianik trashendental (nga Larte), porsi i biri Abrahamit, i biri i Njeriut dhe biri i Zotit; 2. Jezu Krishti nė identitetin e Zotit tė vėrtetė dhe njeriut tė vėrtetė, nė bashkim tė thellė me Atine dhe i animuar nga fuqia e Shpirtit Shenjtė, ashtu siq na prezantohet nė Ungjill; 3. Jezu Krishti nė syt e Kishės ku me afėrsinė, frymėzimin dhe animimin e Shpirtit Shenjtė ka kjartėsuar dhe ka thellėsuar tė dhėnat qė ne i kemi, duke na dhėnė, nė mėnyrė speciale me Koncilet ekumenike, informata precize tė formuluara nga besimi kristologjik; 4. nė fund, Jezu Krishti nė jetėn e vet dhe nė veprat e veta, pra, Krishti nė mundimet e veta shėlbimpruese dhe nė lavdėrimin e vet na jep jetė dhe siguri, Jezu Krishti nė mesin tonė dhe me ne, nė historinė e Kishės sė vet gjer ne fund tė shekujve tė botės, na kujton Mateu 28,20: Mė ėshtė dhėnė ēdo pushtet nė qiell e nė tokė. 19 Prandaj, shkoni e bėjini nxėnės tė mi tė gjithė popujt! Pagėzoni nė Emėr tė Atit e tė Birit e tė Shpirtit Shenjt! 20 Mėsojini tė zbatojnė gjithēka ju kam urdhėruar! Dhe, ja, unė jam me ju gjithmonė deri nė tė sosur tė botės!
3. Ėshtė mė se e vėrtetė qė nė Kishė janė shumė mėnyra tė katekizimit tė popujve tė Zotit mbi Jezu Krishtin. Secila nga ato, mbi tė gjitha, pėr tė qenė autentike duhet tė marrin nga burimi i domethėnjeve tė vazhdueshme nga Tradita dhe nga Shrimi i Shenjtė, e interpretuar nga mėsimi i Etėrve dhe Doktorėve tė Kishės, nga liturgjia, nga besimi dhe traditat popullore, me njė fjalė, nga Tradita e gjallė dhe vepruese e Kishės mbi aksionin e Shpirtit Shenjtė, i cli - simbas premtimit tė Mėsuesit siq e shohim ne Gjonin 16, 13: E kur tė vijė ai Shpirti i sė Vėrtetės Ai do tju udhėzojė ta njihni tėrė tė Vėrtetėn. Ai sdo tė flasė prej vetvetes, por do tė flasė ēka tė dėgjojė dhe do tju zbulojė tė ardhmen.
Kėtė traditė do ta shohim dhe do ta njohim tė shprehur dhe tė sintetizuar nė mėnyrė tė veqantė nė doktrinėn e Koncileve tė shenjta, tė pėrmbledhur nė simbolet e fesė dhe tė thelluara nga mendimi teologjik i besimtarit nė zbulimin dhe nė magjisterin e Kishės.
Pėr mabrė kėtė duhet patjetėr nje inteligjencė pedagogjike e cila drejtohet destinatorėve me njė disciplinė shpirtėrore tė pėrsosur e jo tė penguar nga aspektet vetėm antropologjike.
Pra, destinatorėt duhet tė jenė nė situata tė preokupimit dhe interesimit tė thellė tė hyrjės nė kėtė Mister, e jo tė jenė kurreshtarė pėr tė kundėrshtuar apo tė nėnqmuar Misterin.
Nė fjalė tė tjera: kumbona rrahė pėr atė qė don ta dėgjojė.
4. Duke e pėrmbyllė kėtė katekezė tė hyrjės, tė kujtojmė se Jezu Krishti nė njė moment tė veqantė vėshtirėse tė jetės tė apostujve, kur kryqi i afrohej shumė e harruan dhe ikėn, iu drejtua atyre tė cilėt i ndejtėn afėr me tė njė pyetje tjetėr, pak sa e vėshtirė: A mos doni tė shkoni ndoshta edhe ju? Edhe atėherė ishte Pjetri qė u pėrgjigj porsi interpretues i vėllezėrve (kolegėve) tė vet duke u pėrgjigjur: Te kush tė shkojmė, Zotėri? Ti ke fjalėt e jetės sė pasosur! 69 Ne besojmė dhe e dimė se ti je Shenjti i Hyjit! (Gjoni 6, 66 - 69).
Pra, le ti japim mundėsi vetės me kėtė shkrim dhe kėtė nxitje tė hymė nė Misterin e Jezu Krishtit duke qenė tė disponuar qė tė udhėheqemi nė pėrgjigjen e Krishtit dhe tė identitetit tė Tijė porsi Zot i vėrtet dhe Njeri i vėrtet.
Tė aftė pėr tė kuptuar Misterin e Tije sa mė mirė dhe tė bashkndajmė gjerė nė fund tė jetės tonė fenė e vėrtetė tė Etėrve tanė.
Punė tė mbarė.
Krijoni Kontakt