Vaçe Zela

[Brari]

Prej 12 ditësh artistja e madhe dergjet në shtat në gjendje kome. Nuk di asgje për debatin që është hapur në Tiranë

Vaçe Zela

Zefina Hasani
E vendosur në një cep të dhomës, pianoja e vjetër ka vite që hesht. Një herë e një kohë, zonja e asaj shtëpie, kalonte orë e orë të tëra mbi tastjerë. Humbiste nëpër tingujt e "Valsit të lumturisë"… "Nënë moj do pres gërshetin… dhe nuk fliste me askënd, veçse me kujtimet e saj. Ishte kjo koha kur thinjat ia kishin zbardhur kokën, kur mungesa për skenën po ia pushtonte pak e nga pak shpirtin e kur vitet e pensionit shtoheshin një e nga një. Mbi atë piano, zonja e shtëpisë mundohej ta mbërthente kohën dhe gjithë ç'kishte ndodhur në rrjedhën e saj.
Tani ajo piano e vjetër ka vite që hesht…që nga koha kur zonja e asaj shtëpie ka ikur. I erdhi keq kur e mori atë udhë. Edhe kur mbylli kapakun e pianos ndieu dhembje ndërsa la mbyllur në të ato kujtimet e mëdha. Iku sepse duhej të ikte. Asgjë nuk do ta detyronte ta merrte këtë vendim nëse sëmundja e mushkërive nuk do të kishte marrë ato përmasa. E bija (Irma) nga përtej kufijve e tërhoqi për t'i dhënë shpresën e shërimit. E vetmja mundësi ishte Zvicra. Tashmë kanë kaluar katër vjet që nga dita kur zonja e asaj shtëpie, Vaçe Zela, jeton në Bazel të Zvicrës me po atë shpresë që mori udhët e mërgimit. Ndërsa tani, prej ditësh, shpresa është zbehur…
* * *
Ka pothuajse 12 ditë që Vaçe Zela është në gjendje kome, pas një hemorragjie celebrale. Ende nuk është përmendur ndërsa mbi kokë i qëndron e bija, Irma dhe bashkëshorti i saj, Pjetër Radiqi. Lajmi për gjendjen e saj të rënduar ka ditë që ka ardhur nga Zvicra. I tillë erdhi lajmi nga ambasada shqiptare edhe në zyrën e kryeministrit Pandeli Majko. Ishte kjo gjendje që e ngacmoi kryeministrin dhe ministrin e Kulturës Agron Tato, që t'i propozonin presidentit Meidani dhënien e titulli "Nderi i Kombit", këngëtares së madhe Vaçe Zelës. Por propozimi nuk është pranuar ndërsa debati për këtë çështje sapo është hapur. Është ky një propozim që ka trokitur në derën e presidentit edhe pak kohë më parë nga artistët e Lushnjës. Atëherë propozimin e bashkëqytetarëve të artistes, presidenti e ktheu në një tjetër emërtim, në "mjeshtre e madhe e punës". Ndërsa tani, i ka thënë "jo" propozimit të kryeministrit dhe ministrit të Kulturës…me arsyen se ende nuk janë mbushur pesë vjet nga marrja e atij titulli. Pa kalaur këto pesë vjet, ligji nuk e lejon marrjen e një tjetër titulli. Ndërkohë artistët që përkrahin propozimin e Majkos, kërkojnë që Vaçe Zela të shpallet "Nderi i kombit", para vdekjes. Pas, asgjë nuk do kishte vlerën që e merr tani ky titull. Artistët kanë vendosur që të hyjnë dhe në grevë, nëse ky titull nuk firmoset nga presidenti Meidani. Nuk dihet se si do t'i veje filli titullit të Vaçe Zelës, ndërsa nuk dihet se si do shkojë dhe filli i jetës së saj.

* * *

Artistja, ndërsa dergjet në shtrat nuk di asgjë nga ajo që po ndodh këtu në Tiranë. Motra e saj, Flora, e cila prej kohësh jeton në shtëpinë e Vaçes, ka filluar të mbledhë të gjitha gazetat e ditës. I ruan me kujdes në një qese plastmasi gjithë ato që po shkruhen në këto ditë…do ta marrë apo jo Vaçe Zela titullin "Nderi i Kombit", e meriton apo aj Artisja e Popullit këtë titull (para vdekjes)-"Do t'ia dërgoj së bijës, Irmës, në Zvicër",-rrëfen me një zë të mekur Flora-Ndërsa Vaçja në asnjë mënyrë nuk duhet ta marrë vesh se ç'po ndodh. Kjo do ta mërziste shumë. Po ta mësonte këtë debat të madh nuk do ta pranonte kurrë atë titull. Unë e njoh mirë dhe e di se do t'i vinte turp për gjithë këtë situatë të krijuar për një titull. Ajo është shumë rëndë dhe ne urojmë që të na shërohet. Kjo ka rëndësi për ne, pa të tjerat…" Shpresa për një mrekulli, ka filluar të shuhet dhe në sytë e saj, ndaj nuk ua ka vënë shumë veshin atyre që thuhen për motrën e saj. Pohon se askujt nga familja Zela nuk i vjen mirë ndërsa bëhet i gjithë ky debat, ndërsa dëgjojnë se presidenti Meidani nuk dëshiron të vlerësojë Artisten e Popullit, por kanë vendosur të qëndrojnë të heshtur në dëshpërimin e tyre, madje dhe të përgatiten për çdo të papritur, për ta nderuar ashtu si duhet motrën e tyre të dashur. "Vaçja është mësuar me të tilla gjëra",-thotë ajo me një ton të prerë duke mos dashur ta zgjasë më tej rrëfimin.

* * *

Një "e tillë gjë" të cilën ajo nuk pranon ta kujtojë është nata e fundit e Festivalit të 39 të muzikës së lehtë shqiptare. Atëherë Vaçe Zela erdhi enkas nga Zvicra për të qenë në krye të jurisë së atij festivali. E jo vetëm kaq. I thanë se do t'i jepnin titullin "Nderi i Kombit". E mrekulluar e mori udhën e rikthimit, edhe pse mjeku e kishte këshilluar të mos lëvizte. Pastaj e ulur në vendin e saj të nderit, në natën finale të atij festivali, pësoi zhgënjimin. Titulli që i dhanë nuk ishte ai që i kishin premtuar por "Mjeshte e punës". Iu dorëzua nga vetë presidenti i Shqipërisë ky titull. Ajo e pranoi, ashtu me lot në sy, ndërsa askush nuk e dinte se ato nuk ishin lot gëzimi, por krejt tjetër gjë. Pastaj iku, pa thënë asnjë gjysmë fjale…dhe nuk erdhi më. Ndoshta do të kishte ardhur sërish po ta ftonin në festivalin jubilar të muzikës së lehtë shqiptare, ku shumë emra të tjerë u ftuan. Por asnjë nuk e mori në telefon. E pastaj në mungesë të saj i dhanë një tjetër çmim në ato netë festivali, atë të "Karrierës". Kur ia dhanë këtë lajm, nuk e kuptoi dot se pse duhej të ndodhte kështu. E megjithatë e porositi të motrën e saj, Florën që ta vendoste atë çmim mes titujve dhe dekoratave të tjera. Dhe motra e vendosi "karrierën" mbi kapakun e mbyllur të pianos së vjetër.

* * *

Aty kanë mbetur të gjitha nderimet që i kanë bërë në vite artistes Vaçe Zela. Jo pa qëllim ajo i ka lënë mbi atë piano, dhe nuk i ka marrë me vete.- "Jo, këtu është shtëpia e saj, kështu që kujtimet këtu ka dëshiruar t'i ruajë dhe unë jam kujdesur në gjithë këto kohë që asgjë e saj të mos humbasë e të mos prishet",-rrëfen Flora ndërsa të lë ndër duar gjithë titujt e Vaçe Zelës. Në vitin 1973 mori titullin Artiste e Merituar, në 1977 u bë Artiste e Popullit. Në 1996 mori në festivalin e 35 të këngës Diskun e Artë, në 1999 teatri i Estradës së Lushnjës mori emrin e saj dhe me këtë rast në hyrje të këtij institucioin është vendosur busti i saj. "Ishte e pranishme në atë ceremoni dhe u lumturua shumë kur kuptoi se askush nuk e kishte harruar",-kujton Flora. Pastaj tregon një tjetër titull të Vaçe Zelës-në 1998 nga Instituti Nacional i Kembrixhit iu dha medalja "Gruaja e vitit". Në 1999 mori titullin "Mjeshtre e Madhe e Punës". Një vit më pas u quajt "Këngëtarja e karrierës". Ky ishte dhe i fundit titull i saj që renditej mbi kapakun e pianos. Ky ishte dhe i fundit emocion që ajo mundi të përjetonte nga përtej kufijve ndërsa e motra i tregonte në telefon se në ç'vend e kishte vendosur atë çmim.



Zilja e derës bie papushim. Njerëz të shumtë hyjnë e dalin. Pyesin për shëndetin e Vaçes. "Janë të gjithë miqtë saj të vjetër që sapo kanë marrë vesh për gjendjen e rënduar të sëmundjes kërkojnë të dijnë çdo ditë diçka të re për Vaçen, ndërsa dhe telefoni bie papushim-tregon Flora. E gjithë kjo e mbush me një lloj ngazëllimi të cilin nuk e shpjegon dot. "Sa do të doja t'ia tregoja Vaçes gjithë këtë përkujdesje që po tregojnë njerëzit për të, por është e pamundur. Kam kaq ditë që flas vetem me të bijën e cila më njofton për gjëndjen e rënduar të shëndetit të sime motre",-rrëfen Flora duke shtuar më pas se ndihet shumë mirë kur dëgjon se të gjithë e kërkojnë me ngulm vlerësimin e Vaçe Zelës me titullin "Nderi i Kombit" sepse "Unë e di më mirë se kushdo se çfarë ka bërë ajo për kulturën e këtij vendi. Ajo iku atëherë kur kishte dalë prej kohësh në pension dhe kur mushkëritë e saj nuk mund të prisnin më. Duheshin kuruar dhe këtë mund ta realizonte vetëm vajza e saj në Zvicër. " E ndërsa ajo iku, derën e shtëpisë nuk e mbylli. La të motrën aty për të ruajtur gjithçka me kujdes e mbi të gjitha dhe lulet, të cilat janë një tjetër pasion e madh i saj, pas këngës dhe kitarës.


Kujtimet
Në rrjedhën e viteve
Ishte dhjetë vjeç kur nisi të këndonte vetë të gjitha ato këngë myzeqare që kishte dëgjuar nëpër shtëpi nga e ëma dhe nga të gjithë pjesëtarët e tjerë të fisit, të cilët ishin qejflinj të muzikës. Pastaj, në çezmën e një prej lagjeve të Lushnjës ajo do mahniste të tjerët me zërin e saj, ndërsa këndonte krejt shkujdesur. I thanë se kishte zë të bukur dhe se ndoshta mund të bëhej një këngëtare e madhe kur të rritej. Kishte qeshur atëherë. Kështu do të qeshte dhe më pas ndërsa ngjitej në skenat e shtëpisë së pionierit, shtëpisë së kulturës në qytetin e saj të lindjes. Atëherë kur ajo ndihej mirë me veten e saj, prindërit do t'ia prishnin paksa entuziazmin. Atyre nuk u pëlqente aspak udha që po merrte vajza e tyre. E megjithatë as Hyseni (babai) e as Havaja (e ëma) nuk e gjetën dot kurrë kurajon ta ndanin Vaçen nga pasioni i saj. Kështu vajza kur u rrit u nis drejt Liceut Artistik të Tiranës, për të plotësuar dëshirën e saj. I ngjiti shkallët e asaj shkolle me shumë ndrojtje, ndërsa në duar shtrëngonte një valixhe të vogël mbushur me plaçka. Por nuk qe e thënë. Nuk ia dhanë të drejtën për ta filluar atë shkollë. Më pas do t'i kthehej edhe një herë Tiranës, për të provuar shansin në dyert e ndonjë gjimnazi. Ndërsa nisi studimet në shkollën "Qemal Stafa" nisi të mësojë edhe kitarën, e cila më pas u bë pjesë e pandarë e jetës së saj. Ishte ajo kitarë me të cilën kohë më pas ajo fitoi dhe të drejtën e studimit në degën e dramës, të cilën nuk e çoi dot deri në fund, pasi u mor më shumë me pasionin e fëmijërisë së saj, këngën. U emërua fillimisht këngëtare në Estradën e Ushtrisë, më pas në atë të Shtetit dhe së fundmi në Ansamblin e Këngëve dhe Valleve Popullore. Ndërsa në çdo kohë, krahas këngës popullore ka kënduar dhe muzikën e lehtë shqiptare.
Edhe pse e lidhur shumë pas muzikës, zgjedhjen e shokut të jetës nuk e kushtëzoi me këtë pjesë të shpirtit të saj. Jo Pjetër Rodiqin ajo e dashuroi edhe pse ai ishte larg, shumë larg botës së artit, ekonomist. Këtë drejtim mori dhe vajza e saj Irma, të cilës asnjëherë nuk ia imponoi dëshirën për t'u bërë edhe ajo një artiste.


Shënime nga libri i Nexhat Agollit
Të tjerët …për Vaçe Zelën
Zana Shuteriqi
Nuk bëj pjesë midis atyre që e njohin Vaçe Zelën nga afër, por midis mijëra shqiptarëve të tjerë që u pushtuan prej saj gjatë një peridhe 40- vjeçare. Kjo njohje për së largu është ndër të paktat arsye përse Vaçja tek ne u shndërrua gati në një mit. Arsyet e tjera janë të shumta, cilësisht të rralla për një brez të tërë që dijshëm apo vetëdijshëm i realizon kërkesat e komunikimit ngjeshur pas trupit të një radioje.
Ferdinand Deda
"Ishte një fat për ne njerëzit e artit të kishim mes nesh një këngëtare si Vaçe Zela. Kishte një forcë të madhe interpretative që lidhej me shkallën e lartë të frymëzimit artistik"
Avni Mula:
Ishte njeri i sakrificës, kurajoze dhe trime. Me kontributin që i solli këngës shqipe mbetet një artiste e madhe dhe patriote e vërtetë.
Hysni Zela
Nga zëri i saj kam marrë dhe unë. Por mos të harrojmë që "zëri Zela" ka transmetuar vokalin e mrekullueshëm të nënës tonë, Maja. Nuk është se e bëmë me fjalë me Vaçen se unë do merresha me këngën popullore dhe ajo me atë të muzikës së lehtë. Ndodhi krejt spontanisht kjo gjë.
Dritero Agolli
Unë mund të them pa asnjë lëkundje se Vaçe Zela hapi një epokë të re në të kënduarit e këngës shqiptare dhe u bë nismëtare e një kulture moderne në këtë fushë.

[Orion_DYRRAHU]

Po mire, presidenti i jep titullin "ambasadore e Shqiperise per kulturen" njefare Eda Zari, qe as ia kemi degjuar as emrin e as zerin, dhe nuk i jep titullin "Nderi i Kombit" Vace Zeles, qe e ka njohur dhe e njeh gjithe Evropa??? Po ne qofte se nuk e meriton Vacja kete titull, cili artist shqiptar e meritoka atehere??

[Orion_DYRRAHU]

…………………………,
Ishin zogjt’ e diellit, por e puthën natën
u lindën, jetuan, pa fluturuar,
prandaj jeta u shkoi pa e shijuar.

Ndonëse në pranga, kënga prapë jehonte,
Se shpirti lypte që dikush të këndonte.
Ooo robit per liri ia ngjallte mallin
Dhe me këngë zemre ia qante hallin.

(refreni)
Na fale shpirtin e njomë, këngën na fale.
Nga skena jehonte aj’ zá në fush’ e male.
Ooo Vaçe Zela k’saj toke të plaguar
Jetë i dhurove, e mbajte të zgjuar.
Ooo Vaçe Zela k’saj toke të plaguar
Jetë i dhurove, e mbajte të zgjuar.

Ndonëse, moj motër, ty të lindi nata,
Zërin nuk ta ndali stuhia dhe dallga.
Në kafaz, e mbyllur na këndove
Dhe shpresën ndër ne e gjallerove.

Kënga e jote ne çdo anë jehoi,
Të bukurën tek ne ajo e shpetoi.
O te duam ne Kosove si uj’t e Drinit
Ty osh’timë malesh, ty valë e Shkumbinit.

(refreni)
Na fale shpirtin e njomë, këngën na fale.
Nga skena jehonte aj’ zá në fush’ e male.
Ooo Vaçe Zela k’saj toke të plaguar
Jetë i dhurove, e mbajte të zgjuar.
Ooo Vaçe Zela k’saj toke të plaguar
Jetë i dhurove, e mbajte të zgjuar.



Kjo kenge kushtuar Vaçe Zelës eshte nje nga kenget me te bukura kosovare qe kam degjuar ndonjehere. U kendua per here te pare ne Tirane, ne festivalin e kenges 1993. Kengetarin, me thene te drejten, nuk e mbaj mend se kush ishte. Shikojeni pra sa bukur i kendojne kosovaret kesaj kengetareje gjigande. Po ne shqiptaret? Ne as artistet tane nuk dime te vleresojme. Perse ne shqiptaret nuk i kenduam asnjehere Vaçe Zelës??... Ne ate festival u kenduan nga ne shqiptaret ca kenge tejet te rendomta si "5 fustane kam", "Miss Albania", "Vlera e X-it", kurse nga Kosova... Nga kosova erdhi nje kengetar, u ngjit ne skene dhe na mesoi se cfare eshte kenga. E mbaj mend si tani, Vaçja ndodhejne skene, ne rradhet e spektatoreve. U mallengjye.., nuk e priste t'i behej nje nder i tille nga Kosova. E ndersa ne shqiptaret i kendonim fustaneve dhe vleres se X-it, kosovaret i kenduan madheshtise se Vaçe Zelës (jo Nexhmie Paganushes, as Shkurte Fejzes, po shqiptares Vaçe Zela, zeri i se ciles cante kufinjte hermetike te diktatures, dhe jehonte edhe ne Kosove) duke na dhene nje leksion te mire muzike, dhe duke na turperuar njekohesisht. Nuk e mbaj mend se cila kenge e fitoi festivalin e 93, por kjo kenge nuk e fitoi.... dhe kjo kenge duhej ta kishte fituar, ndoshta edhe vetem per faktin se i kushtohej kengetares me te madhe shqiptare te te gjitha koherave. Por nuk e fitoi. Anetaret tane te "nderuar" te jurise nuk diten ta vleresojne sa kengen, sa edhe Vaçe Zelën. Turp e faqja e zeze!

Nqs. keni real player, klikoni mbi skedarin e bashkangjitur me poshte qe te degjoni kengen. Ve ne dukje se kjo kenge disponohet dhe ofrohet nga "fajtori.com".

[Orion_DYRRAHU]

Ja dhe nje tjeter foto e Vaçes.

[Orion_DYRRAHU]

N.q.s. keni Real Player, klikoni ne skedarin e bashkangjitur me poshte per te degjuar disa kenge te Vaçe Zelës.

[Mina]

Vace Zela e merr automatikisht nga populli kete titull te shumperfolur.Populli eshte gjykatesi me i mire! Debatet per titullin le te vazhdojne, vlerat e Vaces nuk mund t`i neperkembe dot askush. Ajo eshte unikale.

[Agim Doçi]

Bashkëforumas!
Vaçe Zela asht mirë, nëse dëshironi t'a dini sapo o ndava me të. Ka filluar të ngrihet nga pak, sëmundja ishte vdekje prurëse "Insult cerebral", por mjekët Zviceranë e mposhtën. Tani unë i kam marrë leje dhe për të gjithë ata që dëshirojnë të interesohen për shëndetin e saj mund të telefononi në numrin e saj 00.41.61.32.16.186 në BASEL.
Ju falënderoj të gjithëve për interesimin.
Agim Doçi

[Orion_DYRRAHU]

Rrofsh Agim.

[lozonjare]

Eshte e vertete Vace Zela eshte unikale ,mbreteresha e kenges shqiptare , zeri i saj meriton me shume se nje titull .

[katana]

Heshtje kokëfortë nga ana e familjes së këngëtares së madhe që ngrys
ditët në një spital të Zvicrës

Shteti harron Vaçe Zelën!

Shteti vazhdon të harrojë një nga krenaritë kombëtare të shqiptarëve në
shekullin e 20-të, zërin e artë, Vaçe Zela. Kështu kur ka thuajse 3
vjet që artistja e madhe është larguar nga Shqipëria drejt Zvicrës,
shumë pak njerëz të shtetit janë kujtuar të paktën të pyesin për
shëndetin e artistes së madhe që i dha jetën dhe pasionin muzikës
shqiptare. Njihet precedenti i Presidentit Mejdani që nuk pranoi t’i
jepte titullin “Nderi i Kombit”, vetëm për arsyen e thjeshtë se ajo
kishte marrë pak kohë më parë po nga Mejdani, medaljen “Mjeshtër e
madhe e punës”. Kështu edhe pse me një shëndet të lëkundshëm tashmë,
artistja e madhe i ngrys ditët në një spital të Zvicrës, e shpëtuar për
mrekulli nga një gjendje kome që i rrezikoi seriozisht jetën me dy
atake në zemër. Tashmë, nga Zvicra, ajo vazhdon të ruajë heshtjen
dinjitoze që vetëm një artiste e kalibrit të saj di të ruajë, duke mos
pranuar të shkruhet për të e të jepen informacione nga familja e cila
është shumë e rezervuar përsa i përket prononcimeve të kërkuara për
shëndetin e Zelës. Mushkëritë janë pika e dobët e artistes së madhe,
pasi ka kaluar një jetë të tërë në Ansamblin e Këngëve dhe Valleve
Popullore në Teatrin e Operas e Baletit, duke i dhënë frymë pasionit më
të madh të jetës së saj, muzikës, deri në ditën e pensionit. Ditët e
fundit, dhe pikërisht më 15 tetor të këtij viti, këngëtares së madhe i
është dërguar nga Prishtina një tjetër vlerësim. “Mikrofoni i Artë” për
vepër jetësore është nderimi që i ka bërë Ministria e Kulturës, Rinisë,
Sportit dhe Çështjeve sociale në natën e tretë të aktivitetit
muzikor “Polifest 2002”, të zhvilluar në Prishtinë. Ndërkaq, nga
Lushnja kanë filluar të drejtohen “votime” dhe kërkesa të reja
popullore drejtuar presidentit Alfred Mojsiu, për dhënien e
titullit “Nderi i Kombit” për artisten që i dha krenarinë dhe
dinjitetin Shqipërisë nëpër skenat botërore, gjatw viteve tw mbylljes
sw madhe. Aty, në atë spital të Zvicrës, ku shpenzimet e të bijës kanë
tre vjet që “treten” në ndihmë të shëndetit të Artistes së Popullit,
ajo ndjek nëpërmjet internetit ngjarjet kulturore në Tiranën e largët
që aq shumë e deshi dhe e cila, aq shpejt e harroi. Asnjë ndihmë
financiare nga shteti, asnjë telefonatë kortezie nuk i ka mbërritur
artistes në Zvicër, as nga shteti e as nga njerëzit që sot drejtojnë
kulturën në Tiranë. Dhe kjo harresë e dhimbshme që vret e përlot
njeriun e thjeshtë, tashmë nuk i shkakton asnjë dhimbje artistes, që
edhe në hall, di të jetë dinjitoze dhe e paprekshme nga vogëlsirat
e “njerëzve të zakonshëm”. Duke të sjellë në mend edhe të tjerë artistë
e njerëz të mëdhenj të botës shqiptare, që dhanë frymë të harruar nga
bota që në të gjallë, por ditën të ruajnë madhështinë që vetëm njerëz
të një kalibri të lartë dinë të ruajnë. Kështu është shumë i freskët
rasti i Kolë Jakovës, i cili pak ditë më parë dha frymën e fundit në
një azil të Tiranës, i harruar nga miqtë, kolegët, por mbi të gjitha
nga shteti, i cili harron se është tejet i vogël përballë çdo talenti
që jeton e vdes me pasionin. Lasgush Poradeci e shumë emra të tjerë
kanë pësuar të njëjtin fat. E siç duket, mjerisht, të tjerë do të
vijojnë të ngrysin ditët e të largohen pa u ankuar, pa bërë bujë, pa
shumë fjalë...Tw harruar nga njw shtet mosmirwnjohws, por jo nga
njerwzit dhe publiku i tyre.

E papërsëritshmja, Vaçe Zela
Dy libra janë hedhur në treg mbi këngëtaren e madhe. Libri i parë i
shkruar nga Nexhat Agolli, “Vaçe Zela dhe magjia e këngës shqiptare”
është një vepër e plotë e cila pasqyron aktivitetin artistik e parë nga
këndvështrimi i një bashkëpuntori dhe revokon disa nga ngjarjet më të
rëndësishme artistike të kësaj kwngwtareje të madhe, ndërsa i dyti, “E
papërsëritshmja, Vaçe Zela” e përgatitur nga Violeta Librazhdi, është
një përmbledhje kujtimesh që nisin nga fëmijëria, me një paradhënie të
bashkënxënësit të saj, kritikut Adriatik Kallulli. Kujtimet që
shpalosen në botimin më të ri për artisten e madhe të këngës shqiptare
janë shkruar nga mikja e saj e fëmijërisë, e rinisë dhe e gjithë jetës.
Ato kanë dalë nga “arkivat” e kujtimeve të kësaj të fundit, duke
përbërë kështu dhe dëshmitë e një jete të papërsërishtme, e cila
shoqërohej gjithmonë nga një vullnet dhe dëshirë e madhe për të
kënduar, por edhe nga një kokëfortësi e kapricio artisti që kurrherë
nuk mund të jetë egoiste. Në librin e saj, Librazhdi ka zbuluar atë
pjesë të artistes që publiku nuk ka mundur ta zbulojë, ndërsa rrëfen
për dashurinë e madhe të Vaçes për këngën, muzikën, aftësinë e saj të
jashtëzakonshme për ta përvetësuar dhe riprodhuar çdo melodi, qoftë
edhe me njëherë të dëgjuar nga radioja… Në këtë libër është rikujtuar e
rrëfyer për interpretimet magjike të Vaçes në çdo mbrëmje, takim,
veprimtari e festë, zotësinë e madhe të “Edit Piafit” shqiptar për ta
bërë këngën të prekshme për çdo mjedis, besnikërinë ndaj nuancave e
fioriturave, qofshin ato dhe nga tradita e popujve të tjerë. Qenë këto
vite kur njerëzit mezi siguronin bukën dhe rrobën e varfër të trupit,
ndërsa këngëtaren italianët e kërkonin ta blinin me shifra
marramendëse, e shteti e dënonte me “lirinë” e të kënduarit vetëm
brenda kufijve shtetërorë. “Dhe vitet iknin si pa u ndier, duke
përshkruar të njëjtën rrugë. Duke parë afishet e kinemave, të teatrit,
të koncerteve, njerëzit ndaleshin para afisheve: Këndon Vaçe Zela!
Biletat shiteshin menjëherë e artdashësit dilnin të magjepsur nga kënga
jote, nga siguria e thjeshtësia me të cilën interpretoje, nga zëri yt
plot ngjyra…” kujton mikesha e saj.
Teuta Meci