MEXHID YVEJSI, GJAKOVĖ
ISLAMI NDĖR SHQIPTARĖ
DHE
INTEGRIMET EURO-ATLANTIKE
H y r j e
Ėshtė mrekulli e mrekullive se si, nėn kthetrat e disa perandorive, mbijetuan shqiptarėt nėpėr mijėvjeēarėt.
Mbijetuan shqiptarėt nėpėr mijėvjeēarėt, jo pse ishin tė parėt, apo fituesit, por mbijetuan nė saje tė Krijuesit.
Krijuesi ėshtė shkatėrruesi i perandorive. Krijuesi ėshtė ndėrtues i mrekullive.
Mrekulli e vėrtetė ėshtė mbijetesa e shqiptarėve nė kėtė jetė
Islami ndėr shqiptarė
Me pranimin e Fesė Islame nga shumica e shqiptarėve, shqiptarėt jo vetėm qė mbijetuan, por edhe shpėtuan. Shpėtuan sepse nuk u asimiluan, shpėtuan sepse nuk u shkombėtarizuan. Edhe pse u tkurrėn, u rrudhėn, u dėbuan, u masakruan, u bėnė shkrumb e hi por rilindėn pėrsėri. Shpėtuan shqiptarėt sepse nuk u shuan, nuk u faruan
Islami ndėr shqiptarėt, pėr besimtarėt, u pranua dje, pranohet edhe sot, si njė dhuratė e madhe nga i Madhi Zot. Pėr kėtė dhuratė ēdo besimtar ėshtė krenar. Ėshtė krenar dhe falėnderues ndaj All-llahut tė Madhnueshėm, i Cili ėshtė i vetmi Krijues.
Islami ndėr shqiptarėt, pėr besimtarėt, u pranua dje, pranohet edhe sot si njė bekim i madh nga i Madhi Zot.
Pėr kėtė bekim ēdo besimtar ėshtė krenar, ēdo mumin ėshtė gati pėr falėnderimin deri nė flijim. Dhuratat dhe bekimet janė rezultat i dėgjimit tė Zėrit tė Zotit. Zėri i Zotit, jehona e Tij, ende dėgjohet nė vazhdimėsi.
Dėgjohet nė vazhdimėsi, pothuajse, nė ēdo brezni. Nė ēdo brezni ka diēka tė veēantė nė kėtė histori
Ka diēka tė veēantė nė kėtė histori, por ato tė veēanta, kryesisht, ndahen nė dy kategori: tė dukshme dhe tė padukshme. Pėr aq kohė sa ne e kufizojmė vėmendjen tonė tek gjėrat e dukshme, materiale, ne kohė pas kohe do tė pėrballemi me ngjarje, telashe dhe situata tė ndryshme vazhdimisht, tė cilat ne nuk mund ti kuptojmė, as ti shpjegojmė plotėsisht
Gjėrat e dukshme janė tė pėrkohshme, kalimtare, tė pa qėndrueshme. Kurse gjėrat e padukshmet janė tė vėrteta, tė qėndrueshme, tė amshueshme
Tė vėrteta tė qėndrueshme, tė vėrteta tė amshueshme, janė fjalėt e Faik Bej Konicės i cili tha: Tė mos ishte Feja Islame, populli shqiptar do tė ishte shumė mė tepėr nė numėr, por jo shqiptar
Tė vėrteta tė qėndrueshme, tė vėrteta tė amshueshme, janė fjalėt e Stavro Skendit, i cili nė librin Historia e Rilindjes Kombėtare, botuar nė Universitetin Princtaun nė New Jersey, SH.B.A., shkruan: Shqiptarėt muslimanė e pėrbėnin shumicėn dhe pa ata nuk mund tė kishte Shqipėri.
Pra, pa Fenė Islame ndėr shqiptarė, ne, shqiptarėt, do tė ishim mė shumė nė numėr, por jo shqiptar. Pa shqiptarėt muslimanė qė pėrbėjnė shumicėn nuk mund tė kishte Shqipėri. Kėtė ēdokush duhet ta di .
Shqiptarėt nė trojet etnike
dhe integrimet Euro-Atlantike
Nė jetėn publike shqiptare nuk ka fjalė qė pėrdoret mė shpesh se fjala Integrim. Nė jetėn publike shqiptare nuk ka fjalė qė shpėrdoret mė shumė se fjala Integrim. Ky pėrdorim, ky shpėrdorim qė po bėhet me fjalėn Integrim bėhet nė ēdo vend, thuhet nga ēdo kush, me ēdo kėnd, me vend e pa vend
Nga ēdo kush, me ēdo kėnd, me vend e pa vend, flitet e shkruhet, nė tė gjitha trojet entike pėr Integrimet Euro-Atlantike. Flitet e shkruhet nė tė gjitha trojet etnike pėr integrimet Euro-Atlantike, por pa e kuptuar thelbin, esencėn, pėr ēka janė duke kuvenduar, pėr ēka janė duke shkruar
Terma tė tilla si integrimi, procesi i integrimit, vlerat integruese, kushtet e integrimit, janė shndėrruar nė kryefjalė, qė dėgjohen edhe nėpėr mėhallė
Pėrse ndodh njė gjė e tillė? Mbi tė gjitha, Bashkimi Europian, Integrimet Euro-Atlantike, pėr shqiptarėt nė trojet etnike, janė shndėrruar nė idhull, nė tokė e premtuar, njė vend i ėndėrruar, pėr ēėshtje, kryesisht, ekonomike-politike
Por, sa pėr fillim, ēdo tė thotė fjala apo termi Integrim?
Fjalori i Shqipės sė Sotme, botuar nė Tiranė, 2002, hartuar nga Akademia e Shkencave tė Shqipėrisė, Instituti i Gjuhėsisė dhe Letėrsisė, nė faqėn 509, fjalėn Integrim, e shpjegon kėshtu:
Lidhje e ngushtė me tė tėrėn, bashkim a shkrirje nė njėsi tė vetme
Ky ishte shpjegimi. Por, si duhet kuptuar integrimi?
Kėtė e ka shpjeguar bukur Aleksandėr Bayer-i, shef i Zyrės Austriake nė Prishtinė, i cili ka deklaruar, nė Ditėn e Evropės, me 9 maj 2006 se: Integrimi duhet kuptuar si rezultat i menēurisė sė njerėzve, jo kokėfortėsisė.
Dėshirat e shumicės sė shqiptarėve nė trojet etnike pėr integrimet Euro-Atlanike a duhet kuptuar si rezultat i menēurisė apo i kokėfortėsisė? Kjo ėshtė pyetja. Pyetjet nuk vdesin, thoshte Neruda.
Nė proceset integruese nEuropė, kėtu me konceptin Europė pėrfshihet Perėndimi, Aleanca Atlantike dhe Shtetet e Bashkuara, ka parashikime qė pas pesėdhjetė vjetėsh tė shkrihen popujt e vegjėl dhe tė dalin prej pėrdorimit gjuhėt e tyre. Duket se ne, shqiptarėt, siē i kemi punėt, ndoshta do tė jemi tė parėt Zoti na ruejt!
E ardhmja e Kosovės ėshtė nė Bashkimin Europian, kėshtu ėshtė theksuar nė Samitin e Selanikut mė 2003. Kjo ėshtė konfirmuar vazhdimisht nga institucionet dhe pėrfaqėsuesit e lartė tė Bashkimit Europian.
Nė njė seancė plenare treditėshe nė Bruksel, nėntor 2005, Komisioni i Konferencave Ipeshkvore tė Shteteve tė BE-sė, qė thonė se pėrfaqėsojnė mbi 65% tė qytetarėve tė Bashkimit Evropian, krerėt e klerit katolik janė shprehur se:
Vendet si Shqipėria, Kosova, Maqedonia, Mali i Zi dhe Ballkani nė tėrėsi duhet tė lidhen me Europėn Perėndimore, sepse kanė vuajtur duke qenė 450-tė vjet nėn sundimin otoman e pastaj nė komunizėm.
Kėto kėrkesa, kėto dėshira tė mira, tė krerėve tė Kishės Katolike, Evropa kurrė si muar parasysh Pse?
Sepse, : Nė krizė ėshtė Evropa Politike jo Evropa qytetare. Bashkimi Evropian nuk ėshtė vetėm ēėshtje politike, janė shprehur krerėt e Kishės Katolike .
Tė alarmuar me rezultatet e referendumit nė Francė dhe Holandė rreth ratifikimit tė Kushtetutes sė Bashkimit Evropian, liderėt e BE-sė janė zbrapsur nė politikat, tė cilat, nė vend tė transformimit tė Ballkanit, propozojnė vetėm menaxhimin e status quo-sė.
Nė Takimin e Salzburg-ut, mars 2006, Bashkimi Evropian dėshtoi qė tė sigurojė njerėzit e Ballkanit Perėndimor se ėshtė pakthyeshėm e pėrkushtuar nė integrimin e tyre
Takimi i Salzburg-ut dėrgoi njė mesazh, porosi, se BE-ja as nuk ėshtė e gatshme e as e vullnetshme qė tė ofrojė prespektivė pėr antarėsim. Pse? Sepse, popullata e vendeve tė vogla tė Ballkanit ėshtė rreth 4 pėr qind e popullatės sė BE-sė sot. Kosova ka banorė sa ka Bruksel-i. Sfida nuk ėshtė tek kapaciteti absorbues, por te kapaciteti moral i Bashkimit Evropian
Cili ėshtė kapaciteti moral i Bashkimit Evropian? Cila ėshtė gjendja shpirtėrore e morale e Evropės? Mbi gjendjen shpirtėrore dhe morale tė Evropės, ka shkruar nė numrin e qershorit 2004 tė revistės gjermane Cicero Kardinali Ratzinger, i cili u zgjodh Papė, me 19 prill 2005, Papa Benedikti i XVI-tė, i cili, ndėr tė tjera, shkruan:
Perėndimi vuan nga njė vetėurrejtje e ēuditshme, e cila smund tė quhet ndryshe pėrpos patalogjike Pėr tė mbijetuar, Evropa duhet ta pranojė veten nė njė mėnyrė tė re, natyrisht kritike dhe modeste Njė botė pa Zot nuk ka ardhmėri Evropa ėshtė e sėmurė Nuk e dijmė se si do tė zhvillohen gjėrat nė Evropė nė tė ardhmėn .
Pėr derisa Papa shprehet kėshtu pėr Evropėn, duke thėnė se edhe e di se nuk e di se si do tė zhvillohen gjėrat nEuropė nė tė ardhmėn, atėherė duken qesharake ēfarėdo deklarate qė bėjnė shqiptarėt, nė tė gjitha trojet entike, pėr integrimet Euro-Atlantike !
Sa i pėrket integrimeve Euro-Atlanike, ne, shqiptarėt, nė trojet etnike, jetojmė nė dy jetė, njė jetė reale dhe njė virtuale. Shpresėn pėr njė jetė mė tė mirė shqiptarėt e mbajnė tek e ardhmja europiane. Por, shpresa ėshtė shpresė, ajo thonė se e fundit vdesė, por a ėshtė kjo shpresė reale apo virtuale?
Sipas hulumtimeve tė fundit tė Eurobarometrit tė Komisionit Europian (mars-maj, 2006,) mė shumė mbėshtetet, pėrkrahet, Maqedonia 49 %, Bosna e Hercegovina 48 % dhe Serbia 47 % nga evropianėt se Shqipėria me 33%, kurse kundėr janė 44%...
Qe dy shembuj, qė dėshmojnė se ēka mendojnė qytetarėt europianė pėr pranimin e Shqipėrisė nė Bashkimin Europian dhe qytetarėt e Kosovės pėr intergrimin nė Bashkimin Europian:
Agjencia e Komisionit Europian pėr Hulumtimin e Opinionit dėshmon
se vetėm 33% e qytetarėve europianė e pėrkrahin pranimin e Shqipėrisė nė Bashkimin Europian (Rexhep Mejdani, Eurobarometri dhe barometri shqiptar, Panorama, Tiranė, 11 janar 2005.) Pra, kaq e vogėl ėshtė pėrkrahja dhe kaq e madhe ėshtė mos pėrkrahja e pranimit tė Shqipėrisė nė Bashkimin Europian.
Sipas njė hulumtimi tė opinionit nė Kosovė, Mars 2006, tė zhvilluar nga grupi KOHA si partner implementues i SOFRECO-s, nė kuadėr tė Fushatės Informative Multimediale pėr ngritjen e Vetėdijes nė Kosovė rreth Integrimeve Europiane, nga aspekti i kombėsisė shqiptarėt zėnė vendin e parė pro antarėsimit nė BE-sė me 97.O7 pėr qind
Por, cilat janė mundėsit e integrimit tė Kosovės?
Lidhur me mundėsitė e integrimit tė Kosovės, i dėrguari i
sekretarit tė Bashkimit Europian pėr Politikė tė Jashtme dhe Siguri, Havier Solana, diplomati suedez pėr Kosovė, Torbjorn Sohistrom, nė njė intervistė pėr KosovaLive, me 20 maj 2006, tha se: Mungesa e statusit tė definuar politik e ka penguar Kosovėn qė ti gėzojė tė gjitha mundėsitė e integrimit, mirėpo, koha e saktė se kur Kosova do tė ecė drejt Bashkimit Europian do tė varet shumė nga pėrparimi reformave.
Asgjė nuk mund tė kuptohet pa tė kundėrtėn e saj Pa besim, fe, nuk mund tė ketė pėrparim nAtdhe Besimi, feja, ka qenė historikisht gjuha mė e dobishme pėr njerėzit, pėr tė folur pėr gjėrat mė tė rėndėsishme
Besimi pėrfshin nė vetvete identitetin e njerėzve, vendos rregull dhe parime vlerash morale nė ēdo shtėpi, pėr tė cilat ka shumė nevojė kjo shoqėri
Si nė kaluarėn, ashtu edhe sot, nė kohėn moderne, bashkohore, vetėm metoda shkencore kurrė nuk do tė jetė e mjaftueshme, sidomos kur jemi duke u pėrpjekur tė kuptojmė se kush jemi, tė kuptojmė se si duhet tė jetojmė kėtu dhe atje ku po synojmė tė shkojmė
Dekart-i thoshte: Nuk ėshtė e mjaftueshme tė kesh dije, ėshtė mė e rėndėsishme qė atė ta shfrytėzosh si duhet. A jemi duke e shfrytėzuar si duhet dijen? Duke qenė se ėshtė paragjykimi, mendje-ngushtėsia-, kokė-fortėsia, lakmia nga tė cilat ne vuajmė mė shpesh, mė shumė.
Dėshira kaq e madhe e shqiptarėve, kaq e pakufi, pėr integrim, pėr antarėsim, nga njėra anė dhe realitetet shoqėrore, shpirtėrore, arsimore, kulturore, ekonomike, politike ku jetojmė nė trojet etnike, janė shpesh shumė kundėrthėnėse, janė shumė marrėmendėse
Shqiptarėt po kalojnė njė njė periudhė tė vėshtirė. Ndryshku moral, gjuhėsor, kulturor, shpirtėror, fetar e kombėtar po pėrhapet me shpejtėsi ndėr shqiptarė. Me ēdo ēmim, me ēdo kusht dėshirojmė Integrimet Euro-Atlantike, duke mos menduar fare pėr interesa kombėtare, etnike. Me ēdo ēmim, me ēdo kusht dėshirojmė Integrimet Euro-Atlantike, pa menduar, pa vepruar aspak, sė pari, pėr Integrimet Shqiptare mbrenda trojeve tona etnike
Aspiratat e djeshme demokratike, po mbyten sot nga iluzionet e Integrimeve Euro-Atlantike. Aspiratat e djeshme kombėtare, po shkelen sot nga politikanėt tonė pėr interesa ndėrkombėtare
Nė Zagreb, nė Kuvendin Kroat, korrik, 2003, Kryetari i Komisionit Europian, Romano Prodi, mbajti njė Fjalim, ku, ndėr tė tjera, tha: Mbajini sytė tuaj fort tek interesi i vendit tuaj dhe aspiratat e tij pėt tju bashkėngjitur familjes sė madhe europiane tė kombeve.
Edhe ne, si komb, si shqiptarė, duhet ti mbajim sytė fort tek interesi kombėtar. Por, interesi kombėtar pa udhėzim fetar, pėr ne, nė veēanti si shqiptarė, ėshtė shkatėrrimtar Edhe nėse njė ditė do tė integrohemi nEuropė, sduhet harruar se pėrfundimi i tė gjithėve ėshtė nė gropė Nė gropė, ku do tė bėhemi pluhur, hi, tė gjithė do tė japin llogari Secili do tė japin llogari pėr shpirtin e tij, do tė japin llogari pėr jetėn e tij, ēka bėri pėr Kosovė, pėr Ēamėri, pėr Shqipėri
Mexhid YVEJSI, Gjakovė
Krijoni Kontakt