Njesimi i gjuhes standarte shqipe a ka nevoje per shtesa ?

[brezi97]

Kam pasur parasysh se po qe se duhet krijohet ndonjë fjalë e re shqipe, ateherë ne radhe të pare të provohet nga brumi jonë, nga thesari jonë i popullit, pra te krijohet nga vetë gjuha shqipe. Po qe se kjo gjë nuk është e mundur, atëherë të kalohet edhe nga brumi i huaj, nga gjuhet tjera. E di mirëfilli se është e pamundur që secila fjalë të nxirret nga gjuha jonë e sidomos fjalet e ndryshme te shkences dhe te teknikës, prandaj sigurisht se askush nuk ka kunder qe të futen ne thesarin tonë edhe keto fjalë, ashtu si janë futur plot të tjera. Por, sipas mendimit tim, nuk është e arsyeshme të futen fjale të huaja kur ne i kemi ne vend të tyret tonat origjinale. Kjo e varferon gjuhen tonë. Për këtë, fjalen përfundimtare e kanë specialistet e gjuhes sonë, anëtarë akademie arti, shkence dhe kulture ne shqipëri, kosovë. maqedoni dhe vendet tjera. Këta i japin argumentet e tyre shkencore dhe mund të marrin vendime të shendosha për të ardhmen e gjuhes sonë.

Nuk po te kuptoj mire se cfare do te thuash me keto lloj postimesh!!
D.M.th sipas teje "neptun" ne ketu ne forum nuk duhet te diskutojme fare ,por t'ja leme ne dore specialisteve te gjuhes,,,,!!!???
Po edhe ti mos shkruaj fare atehere lerja ne dore specialisteve HA HA
Pak me elokuent te lutem

Te dashur forumiste jepni mendimin tuaj mbi temen qe kam ngritur une e mos e lini cdo gje ne doren e specialisteve sipas "neptun"

[neptun]

[/B]


Nuk po te kuptoj mire se cfare do te thuash me keto lloj postimesh!!
D.M.th sipas teje "neptun" ne ketu ne forum nuk duhet te diskutojme fare ,por t'ja leme ne dore specialisteve te gjuhes,,,,!!!???
Po edhe ti mos shkruaj fare atehere lerja ne dore specialisteve HA HA
Pak me elokuent te lutem

Te dashur forumiste jepni mendimin tuaj mbi temen qe kam ngritur une e mos e lini cdo gje ne doren e specialisteve sipas "neptun"

Ne mund t'i japim mendimet tona, sugjerimet, propozimet etj. por sa ato i pranon shoqeria asht tjeter pune. Brez, qështja e gjuhes eshte mjaft delikate. Nuk eshte ajo se dikush diçka mendon dhe menjehere te futet ne thesarin e gjuhes. Disa fjale i qendrojne kohes e disa te tjera jo. unë vetem nje shembull te thjeshte po ta perkujtoj: Migjeni dritares i ka thene "dritore", pra me o e jo me a. Si dihet, kjo forme e tij ka rene poshte, sepse "nuk e ha pazari" sot.
Kur them "specialistet" fjalen e kam per ata qe me e vërtete marrin vesh ne gjuhe. Sot, po jo vetem sot, del dikush ne shtyp dhe propozon dicka qe eshte fare krejt kunder rregullave te drejtshkrimit dhe behet objekt jo vetem i diskutimit, por edhe objekt perçares. Bie fjala te ne ne kosovë kaherë është diskutuar se emrat e perveçem te njerezve te gjinisë femerore të tipit zana, jeta, bardha, mira, elena, zamira etj, të shkruhen me ë si zanë, jetë, bardhë, mirë, elenë, zamirë, gje që sipas mendimit tim ka qene propozim shume i gabuar. Pra ata të shqiperise e kane tradicionale me a: Zana Krasniqi e jo Zanë Krasniqi. Tipi i pare i emrave shkon sigurisht me emrat e gjuheve romane qe nuk jane me ë, prandaj edhe emrat tonë të shkojnë ashtu. Pra gjithkund ka përjashtime, dhe ato përjashtime të vlejnë edhe për ne.

[brezi97]

"Neptun" ke dale pak nga Tema ,po nejse.

Kete punen per fundesat e emrave te pervecem nuk e ke gabim ,po sikur nuk i pershtatet temes qe une kam ngritur ,e cila eshte pak me e thelle.

Tema ime ka te beje me mbajtjen gjalle te standartizimit te gjuhes sone te cmuar - si edhe me futjen e elementeve te rinj te cilet do te lehtesonin sadopak leksikun dhe sendertezimin e disa formave gramatikore.

[neptun]

Jo, une aty vetem desha te marr ndonje shembull, jo per diskutim. Nese ke menduar per morfemat e reja (per ndryshim nga te sotit), atehere ne rregull eshte. Sic dihet shume fjale te reja jane formuar nga keto morfema: parashtesa, prapashtesa, bashkim fjalesh, fjale te perngjitura etj. Shqipja jone i ka te gjitha mundesite per zhvillimin sa me te mire dhe ecjen perpara.

[antikonformisti]

asht nji gjuh e vendosme me dhunë, ajo e 1972

[ilia spiro]

Po besoj! Pasurimi eshte element i natyrshem e gjuhes, pa ndryshuar bazamentin e percaktuar me 1972-shin. Nuk kam lidhje me linguistiken, por ketu lind nje problem, mbase.
C`forme do te kene keto elemente pasurimi? Baza e gjuhes sone eshte toskerishtja. Nuk mund te behet pasurimi i saj me elementin gege mendoj, perndryshe do te krijohej nje hibridizim i shemtuar.
P.Sh. Kush e ka futur shprehjen qe degjohet shpesh ne media sot: me heret- fjale tipike gege bile e Kosoves.
kur fjala eshte e percaktuar: me pare.
Sot fjala me pare nuk po perdoret me.
Ky rast nuk perben pasurim por zevendesim qellimkeq dhe ne kundershtim me rregullat e vendosura me 1972-shin.
Prandaj kam dyshim. Me "pasurimin" do te spekullohet shume (si me siper) dhe ne vend qe gjuha te pasurohet do te hibridizohet.

Ne kete kuptim mendoj me mire te mos behet asnje ndryshim

[brezi97]

Ne fillim thua “po besoj” dhe pastaj menjehere e con punen tek gegerishtja !

Pastaj thua qe zvendesimi i “me pare” me “me heret” qenka qellimkeq(po c’jane keto qellime te keqija more “Ilia Spiro” ! Te dyja fjalet e me siperme mua me tingellojne shume shqip! Une nuk e kam fjalen per nderthurrje te terthorte te gegerishtes me toskerishten ,por per prurjet e reja ne gjuhen shqipe qofshin keto gegerisht apo toskerisht s’ka rendesi ; e kam fjalen per sendertimin e disa formave gramatikore te gjuhes tone; e kam fjalen per thjeshtezimin e disa pjeseve sintaksore me zevendesime me te perpiketa.

E shoh qe me shume te pengoka fonetika e te folurit . Hibridizimi qe permend pothuajse ka ndodhur ne te foluren e nje pjese te mire te popullates . Ne Tirane cfare nuk degjon!
Kemi te ardhur nga Veriu e Jugu qe mundohen te paraqiten sa me zyrtarisht ne te folur e pastaj ia meshojne gegerishtes te perziere me standarte, ose nen-dialekte toskerishteje te perziere me standarten , gje qe e zbatojne edhe ne te shkruar ne disa raste ,psh: te tipit {Kena ardhe per te gjete nje dokument –Kemi ardhur per te gjetur nje dokument ; ose E morrem letrene e juaj pardije- E morem letren tuaj pardje }

E persa i perket fjaleve te huaja ato jane me shumice qe kane hyre forcerisht ne gjuhen tone nga nje pjese e caktuar e shoqerise. Aktualisht nuk na pengojne “me heret” dhe “me pare”, por fjale tipike te huaja qe ne kemi zevendesim total per to si psh: OK, Ciao,Ops,Ups,implementim,benkrapt, etj etj

[Bel ami]

E persa i perket fjaleve te huaja ato jane me shumice qe kane hyre forcerisht ne gjuhen tone nga nje pjese e caktuar e shoqerise. Aktualisht nuk na pengojne “me heret” dhe “me pare”, por fjale tipike te huaja qe ne kemi zevendesim total per to si psh: OK, Ciao,Ops,Ups,implementim,benkrapt, etj etj

Tani ti je kunder huazimeve apo per shtesa ne standartn e sotem.Shtesa mund te jene edhe fjale qe gjenden ne leksikun geg, por edhe fjale te reja te shqipes.Gjithashtu shtesa mund te quhen edhe fjale te huaja qe hyjne ne gjuhe bashk me nocionin.Po ashtu shtesa mund te jene edhe fjale te huaj te perdorura pa kriter(kur i kemi gjegjesat e tyre ne shqip).Fillimisht ndaje mendjen per cilat shtesa e ke fjalen.Nese e ke fjalen per fjalet e huaja qe perdoren pa kriter,une mendoj se duhet ushtruar nje presion i madh mbi gazetat dhe televizionet qe te detyrohen te perdorin vetem fjale shqip ne shkrimin dhe percjelljen e lajmeve.

[ilia spiro]

Ne fillim thua “po besoj” dhe pastaj menjehere e con punen tek gegerishtja !

Pastaj thua qe zvendesimi i “me pare” me “me heret” qenka qellimkeq(po c’jane keto qellime te keqija more “Ilia Spiro” ! Te dyja fjalet e me siperme mua me tingellojne shume shqip! Une nuk e kam fjalen per nderthurrje te terthorte te gegerishtes me toskerishten ,por per prurjet e reja ne gjuhen shqipe qofshin keto gegerisht apo toskerisht s’ka rendesi ; e kam fjalen per sendertimin e disa formave gramatikore te gjuhes tone; e kam fjalen per thjeshtezimin e disa pjeseve sintaksore me zevendesime me te perpiketa.

E shoh qe me shume te pengoka fonetika e te folurit . Hibridizimi qe permend pothuajse ka ndodhur ne te foluren e nje pjese te mire te popullates . Ne Tirane cfare nuk degjon!
Kemi te ardhur nga Veriu e Jugu qe mundohen te paraqiten sa me zyrtarisht ne te folur e pastaj ia meshojne gegerishtes te perziere me standarte, ose nen-dialekte toskerishteje te perziere me standarten , gje qe e zbatojne edhe ne te shkruar ne disa raste ,psh: te tipit {Kena ardhe per te gjete nje dokument –Kemi ardhur per te gjetur nje dokument ; ose E morrem letrene e juaj pardije- E morem letren tuaj pardje }

E persa i perket fjaleve te huaja ato jane me shumice qe kane hyre forcerisht ne gjuhen tone nga nje pjese e caktuar e shoqerise. Aktualisht nuk na pengojne “me heret” dhe “me pare”, por fjale tipike te huaja qe ne kemi zevendesim total per to si psh: OK, Ciao,Ops,Ups,implementim,benkrapt, etj etj

Kur flas per hibridizim e kam fjalen per gjuhen zyrtare jo per menyren dialektore te te folurit. Ekziston rrezik nga nje "pasurim" i pastudjuar qe mund t`i behet shqipes. p.sh. Ani, more djale, po kur to na vic kendejza ka nahija jone ?(qesharake apo jo).
Se pari pasurimi duhet bere mbi bazen e toskerishtes (mbi te cilen bazohet shqipja zyrtare).

Pra shprehja me heret nuk besoj se i takon shqipes zyrtare, por me sa di perdoret ne Kosove. Shprehja zyrtare eshte me pare (me falni per 2 pikat)

Per shprehje e huaja jam plotesisht dakort, kur fjale zbatim zevendesohet me implementim, shprehja luaj ne theater zevendesohet me aktroj???,

Edhe vete shqipja zyrtare ka huazime p sh fjale bashkekohore eshte marre nga italishtja contemporaneo dhe eshte perkthyer, kur mund te vihej qarte e, i, kohes

[neptun]

asht nji gjuh e vendosme me dhunë, ajo e 1972

Asgje nuk ka te keqe.Fjalen "dhune" une ketu po e kuptoj si ligj, si rregull. Prej ligjeve dhe rregullave nuk mund te kemi te keqija ne qofte se ato i kemi miratuar me nje kriter shkencor. Edhe alfabeti i gj. shqipe i 1908 ne manastir mund te quhet ne nje fare menyre alfabet i dhunes pasi qe i ka perjashtuar shume alfabete te tjera qe vete gj. shqipe i perdorte deri ne ate kohe.
Sigurisht se edhe standarti i vitit 1972 ka qene i dhunshem per ata njerez qe kane prituar te mendojne ndryshe nga tradicionalja. I dhunshem edhe per tosket, edhe per geget. Aty u bashkuan fjalet e te dy dialekteve dhe u krijua standarti i sotem. Kjo nuk eshte as merite e toskeve, as deshtim i gegeve per kete standart. Edhe pse shkrimet me te para te shqipes deri tash jane te njohura ne dialektin gege, kjo nuk do to thoshte se nga ky dialekt mund te fillonte baza e nje gjuhe te vertete standarte. E dime fare mire se pas ketyre shkrimeve te para gege, gjuha me shume u buzeqeshi toskeve te cilet me Veqilharxhin, Vreton, Dinene,Koto hoxhin, disa bejtexhinj te tjere e me vone me naimin bene qe toskerishtja te pasurohet dhe te arrije nje nivel qe per ate kohe sipas mendimit tim edhe mund te quhej standarte. Naim Frasheri pati nje ndikim shume te madh ne pasurimin e gjuhes shqipe duke e perdorur ate me shume pasterti.
Sot duhet te pajtohemi me kete fakt, nuk mendoj se duhet bere ndonje ndryshim radikal, se secili mund te flase ne dialektin e vet-por me mire asht ne ate standart....por patjeter secili institucion shteteror ne kosove shqiperi dhe maqedoni e ne vende tjera duhet t'i nenshtrohet ketij standarti, ta zhvilloje ate dhe ta perparoje.