Shqiptarėt po humbin kryeqendrėn e Dardanisė
11/02/2010
Shqipėria dhe Kosova kanė dhėnė alarmin pėr projektin e qeverisė sė Maqedonisė “Shkupi 2014”. Analistė dhe veprimtarė tė ndryshėm shqiptarė kanė shprehur shqetėsimin e tyre se nėse vazhdon tė aplikohet ky projekt, atėherė shqiptarėt do ta humbin Shkupin qė ka qenė kryeqendėr e Dardanisė. Koēo Danaj, analist i pavarur nga Tirana ka akuzuar politikanėt shqiptarė nė Maqedoni se nuk po udhėheqin politikė tė mirėfilltė kombėtare. “Politikanėt shqiptarė nė Shkup, ose nė Shqipėrinė Lindore qė fillon nga Struga e mbaron nė Kumanovė, nė qoftė se do tė vazhdojnė me teorinė e sotme, ditėn kundėr Nikolla Gruevskit dhe natėn pėrqafohen me tė, natyrisht se Shkupin do ta humbin”, tha Danaj. Sipas tij, viti 2014 ėshtė nė mes viteve 2013 -2015, viti kur do tė sendėrtohet “Shqipėria Natyrale” dhe kjo Shqipėri nuk do tė ndėrtohet pa Shkupin. “As Ali Ahmeti as Menduh Thaēi nuk janė politikanė tė pėrjetshėm. Mua nuk mė shqetėson nacionalizimi i Gruevskit, pasi ai nė kėtė pikė ėshtė shumė transparent. Ai u thotė politikanėve shqiptarė, ose bėheni vasal tė mi, ose ikni, ose pėrballoni sfidėn. Njė pjesė e politikanėve shqiptarė nuk duan ta pėrballojnė sfidėn dhe kanė zgjedhur rrugėn e deklaratave”, tha Danaj. Autori i librit “Shqipėria Natyrale” e konsideron “Shkupi 2014” njė projekt nacional-shovinist tė krahut mė nacionalist maqedonas. “Ky projekt jam i sigurt se nuk do tė gjejė zbatim, sepse shqiptarėt si nė Kosovė apo Shqipėri, si dhe nė Shqipėrinė lindore, do nxjerrin njerėz tė tillė qė do tė dinė t’i mbrojnė simbolet e tyre reale. Shqiptarėt falė universiteteve, dhe qarkullimit tė lirė me bashkėkombėsit e tyre nė Prishtinė ose Tiranė do tė dinė me rrugė demokratike ta bėjnė qė tė dėshtojė projekti ‘Shkupi 2014’”, tha Danaj.
Pėr liderin e Lėvizjes “Vetėvendosja” nė Kosovė, Albin Kurti qėllimi i Gruevskit ėshtė qė t’i shpėrngulė shqiptarėt nga Shkupi. “Qeveria e IRJM-sė, ėshtė e interesuar qė tua bėjė situatėn tė padurueshme shqiptarėve dhe nė kėtė mėnyrė t’i detyrojė ata tė shpėrngulen prej Shkupit kur dihet qė afėr gjysma e popullsisė janė shqiptarė. Me pėrpjekjen e tyre tė dėbimit tė shqiptarėve ata janė duke e pėrdorur politizimin e kulturės, me ē’rast qėllimet e tyre shoviniste i shprehin nėpėrmjet pėrmendoreve, kishave tė ndryshme. Kjo bėhet me qėllim qė shqiptarėt tė ndjehen se janė nė ndonjė ambient tė huaj, ani pse shqiptarėt janė autoktonė aty”, tha Kurti.
Albin Kurti qė pėrfaqėson zėrin revolucionar tė Kosovės kėrkon qė politikanėt shqiptarė nė Kosovė dhe Shqipėri t’i ndihmojnė shqiptarėt e Maqedonisė. “Mendoj shqiptarėt nė IRJM nuk mund t’iu kundėrvihen suksesshėm si tė vetėm qeverisė sė IRJM-sė dhe pėrpjekjeve tė saja anti-shqiptare. Ėshtė domosdoshme qė reagimi jonė tė jetė kombėtar dhe i pėrbashkėt. Jo vetėm shqiptarėt nė IRJM, por edhe Kosova e Shqipėria do tė koordinonin veprimet kundėr Shkupit zyrtar. Elitat politike nė Prishtinė dhe Tiranė nuk e kanė fare nė agjendė mbrojtjen e shqiptarėve nė IRJM”, tha lideri i “Vetėvendosjes”.
Ndėrkaq, analisti nga Tirana, Koēo Danaj ka fajėsuar politikanėt e Maqedonisė pėr besimin qė kanė ndaj qeverisė sė Maqedonisė. “Duke mos hequre fare fajin as tė Prishtinės e Tiranės, dua tė them se populli shqiptar nė Maqedoni ka pėrfaqėsuesit e tyre politik, tė cilėt i ka zgjedhur pėr t’i mbrojtur interesat e shqiptarėve. Kush janė shqiptarėt, rojet e Maqedonisė? Nėse ata nuk ngrihen, jam i sigurt se sėrish do tė kemi justifikime edhe nga Tirana edhe nga Prishtina. E keni dėgjuar ndonjėherė Ali Ahmetin ose Menduh Thaēin qė tė thonė se unė jetoj nė Shqipėrinė lindore. Ata e konsiderojnė Maqedoninė si atdheun e tyre”, tha Danaj.
Nė fund tė prononcimit pėr “Lajm”, Koēo Danaj tha se nuk mjaftonte vėrejtja e Ilir Metės ndaj Milloshovskit vetėm pėr gjuhėn maqedonase qysh nga klasa e parė . “Meta duhej tė kėrkonte llogari pse s’ka ligj pėr flamurin shqiptar nė Maqedoni, pse s’ka asnjė festė shqiptare nė dhjetė festat shtetėrore tė Maqedonisė dhe pse bėhet vetėm njė projekt ultranacionalist, pėr ta krijuar Shkupin nga ish-kryeqendėr e shqiptarėve nė kryeqendėr tė maqedonasve”, tha Danaj.
Ndryshe nė projektin “Shkupi 2014” janė paraparė tė ndėrtohen ura, pėrmendore, skulptura tė ndryshme tė figurave maqedonase, kisha ortodokse nė sheshin “Maqedonia” dhe fasada tė reja pėr objektet nė qendėr.
Danaj – Thaēit: Lufta nuk shpallet nė televizor
“Keni dėgjuar ndonjė luftė, kryengritje tė shpallet nė televizor. Ato lufta qė shpallen nė TV janė ato qė nuk ndodhin kurrė. Ato janė ata shqiptarė tė cilėve iu mungon ndėrgjegjja etnike dhe besojnė nė deklarata tė tilla. Menuh Thaēi duhet tė thotė se Tetova bėn pjesė nė Shqipėrinė lindore ose jo. Lufta nuk bėhet sa herė do ky ose ndonjė politikan. Sa kohė ka qė ka vdekur marrėveshje e Ohrit, ka vdekur edhe Maqedonia. Maqedoninė deri mė sot e mbajnė nė kėmbė politikanėt shqiptarė tė cilėt janė mė shumė zėdhėnės tė nacionalizmit maqedonas se sa i mbrojnė interesat e shqiptarėve”, tha Danaj, duke komentuar fjalėt e kryetarit tė PDSH-sė se Maqedonia kėrcėnohet nga lufta.
Kurti s’e njeh Maqedoninė me emrin kushtetues
“Me kėtė rast unė dua tė vė nė pah se nėse Greqia nuk e pranon emrin e Maqedonisė dhe e quan IRJM, ne shqiptarėt kemi shumėfish mė tepėr arsye qė po ashtu tė mos e pranojmė kėtė shtet, i cili pėr ēdo ditė dėshmon se ėshtė kundėr shqiptarėve. Mendoj se diskriminimi ndaj shqiptarėve ėshtė nė rritje e sipėr, pėrderisa shqiptarėt mbajnė qėndrim tė butė”, tha Albin Kurti.
**********************************************
"Shkupi 2014", njė kiē primitiv monoetnik
Evis HALILI
Shkup, 10 shkurt - Projekti "Qendra 2014", pėrveē se njė etalon i shėmtuar i mediokritetit urban, cilėsohet si njė park monoetnik qė do tė ndezė tensione tė rėnda etnike. Lėvizja "Sheshi Liria" ka paralajmėruar se diskriminimi qė ky projekt ushtron ndaj qytetarėve ėshtė shembulli mė i keq i bashkėjetesės mes kulturave dhe etnive nė ndryshme nė vend. "Qendra e Shkupit pėrfaqėson thelbin e shtetit ku jetojnė kombe dhe besime tė ndryshme fetare", shprehet Nikolla Gelevski. Pėr kėtė arsye, ajo ka thėnė se Qendra duhet tė reflektojė pikėrisht kėtė qytetėrim. Edhe historiania e artit, Nita Muēa, pohon se sheshit i mungon fryma multietnike, por sipas saj, duhet qė vendosja e pėrmendoreve tė heronjve tė pėrbashkėt tė bėhet pasi tė krijohet njė panteon me figurat emblematike tė historisė. "Shkupi ėshtė ndėrtuar mbi njė koncept futurist, ndėrsa ato qė ofrohen nga ky projekt janė thellėsisht primitive dhe jashtėzakonisht tendencioze. Sheshi qė shėrben pėr bashkimin e etnive, me kėtė projekt ēon nė ndarje, ėshtė momenti qė akademikėt dhe historianėt tė thonė fjalėn e tyre duke propozuar se cilat do tė jenė emrat e atyre personaliteteve tė cilėve do t'u ngrihen pėrmendore", thotė Muēa.
Lėvizja "Sheshi Liria", duke kėrkuar qė Qeveria tė bėjė transparente procedurat dhe formėn e realizmit tė kėtij projekti, ka paralajmėruar se pėrkeqėsimi i marrėdhėnieve ndėretnike mund tė marrė pasoja tė parashikueshme. "Nė asnjė fshat apo qytet nuk mund tė ndodhin transformime tė dimensioneve tė tilla pa iu nėnshtruara debateve disavjeēare. Ky projekt ėshtė hartuar pėr t'na imponuar konflikte mes njėri-tjetrit dhe tregon se zhvillimi dhe karakteri multietnik i vendit nuk ėshtė prioritet i Qeverisė", thotė Danian Zdravev.
Mungesa e transparencės dhe mashtrimet vizuale tė spotit vihen re te ndryshimi i njė prej pėrmendoreve mė grandioze, ajo e Aleksandrit tė Madh, e cila nuk do tė vendoset nė qendėr duke u zėvendėsuar me atė tė Filipit tė Dytė. "Pėrmendorja e Filipit tė Dytė ėshtė edhe njė tregues i maskilitetit dhe i thirrjes pėr luftė, aty prezantohet Filipi me katėr fėmijėt dhe nėna e tyre qė i pėrgatit pėr luftė", thotė Nikolla Naumovski.
********************************************
Tekstet shkollore maqedonase nuk e njohin Kosovėn si shtet fqinj
11/02/2010
Demokracia e Re tė enjten nė njė konferencė pėr shtyp ka reaguar ndaj disa botimeve shkollore nė tė cilat Kosova nuk pėrmendet si shtet fqinj i Maqedonisė.
“Para meje i kam tė dy tekstet shkollore nė gjuhėn shqipe dhe atė maqedonase nga lėnda “SHOQĖRIA” pėr klasėn e katėrt tė botuar nė vitin 2009. Nėse i hapni nė faqen 10 kėto dy libra, do tė shihni njė tekst ēoroditės i cili i mėson nxėnėsit edhe shqiptarė por edhe ato maqedonas se cilat janė shtetet fqinje tė R. Maqedonisė. Nė kėtė tekst mund tė shihni se fqinj verior i Maqedonisė na qenka vetėm Serbia, dhe askund nuk pėrmendet Republika e Kosovės” u tha nė pres-konferencėn e DR-sė.
Nga kjo parti thonė ky gabim duhet tė pėrmirėsohet menjėherė, sepse Maqedonia e ka njohur shtetin e Kosovės, dhe ky realitet nuk mund tė mohohet.
“I nderuar Ministėr i Arsimit dhe Shkencės, ju pyesim publikisht, se a e dini ju se Maqedonia nė vitin 2008 e ka njohur Kosovėn si shtet tė pavarur dhe a pajtoheni ju, qė nxėnėsit maqedonas tė mos e dinė qė Maqedonia nė veri kufizohet edhe me Kosovėn? Ne dhe tė gjithė qytetarėt duam tė dimė se kush mundohet qė nxėnėsve maqedonas t’ua fsheh fqinjin mė tė ri tė Maqedonisė, qė ėshtė Kosova?”, deklaroi anėtarja e lartė e DR-sė, Gjylymsere Kasapi
Demokracia e Re urgjentisht kėrkon nga Ministria e Arsimit dhe Shkencės, qė ta heqė nga pėrdorimi kėtė libėr, si dhe t’u kėrkojė falje tė gjithė shqiptarėve pėr nėnēmimin qė i ka bėrė, duke lejuar qė tė botohet ky libėr ku Kosova nuk ėshtė pėrfshirė, si njė nga shtetet fqinje tė Maqedonisė. (INA)
Krijoni Kontakt