Sa herė i ndjek daljet publike tė politikanėve tanė (politikanėve shqiptarė nė Maqedoni) gjithmonė e mė shumė bindem pėr moskorektėsinė e tyre. Me kėtė dėshiroj tė nėnvizoj atė qė tė gjithė shqiptarėt e dijnė, por rallėkush e pėrmend: jetojmė nė njė vend me demokraci tė mjegulluar. Tregues mė i mirė i shkallės sė zhvillimit tė demokracisė janė mediet. Tė gjithė studiuesit e analistėt e dijnė mirė se karakteri kritik qė media duhet tė mbajė ndaj pushtetit pėrcakton bazamentin e idealit mediatik tė mirėfilltė. Mediet cilėsohen si pushtet i katėrtė pikėrisht pėr kėtė arrsye, sepse duhet gjithnjė tė jenė kritik ndaj pushtetit ekzekutiv. Zhvillimi i dobėt i kriterit kritik tė medies, tregon njėkohėsisht pėr zhvilliin e dobėt tė sistemit demokratik. Njerėzit sot janė tė pėrfshirė nė hipnotizinė e medieve. Ata janė shumė tė ndjekura e gjithpėrfshirėse. Mar shkas nga deklaratat e liderėve politik kėtu, qė sa herė vijnė nė pushtet thonė: nė dallim nga pushteti i kaluar, sot mund tė vėrrehet lehtė se medet janė tė pavarura, pra nė njė mėnyrė ata duan tė vrasin dy pėllumba me njė gur. Nga njėra anė thonė se gjatė qeverisjes sė kaluar mediet kanė qenė tė izoluara, ndėrsa nga ana tjetėr si pėr lavdėrim apo ndoshta qėllim pėr pėrfitim elektoral thonė se gjatė kėsaj qeverisjeje (ku sigurisht mbartin pėrgjegjėsitė e veta) mediet janė tė lira dhe kėtė e marin si arrijtje qeveritare. Nė njė vend si ky, nė tė cilin populli vetėm akumulon, por nuk reagon, gjuajtja e ketillė me gur mund tė ketė rezultat, mund tė vrasė dy zogj. Rezultatet e kėtilla na shpiejnė mbrapa, sepse ata janė tė bazuara nė gėnjeshtra. Nėse do ti pyesnim publikisht se ku bazohen kur thonė se mediet sot janė tė lira, ata sigurisht nuk do tė ketė pėrgjigje, apo do tė sajojnė dicka. Mediet janė tė dukshme ata nuk janė fantazma. Pra, edhe studenti mė i thjeshtė i medieve mund tė vėrrejė se ata sot janė tė politizuara, madje tė partizuara. Kjo lehtė vėrrehet poqese analizohet programacioni i Radio-televizionit tė vetėm publik kėtu MRTV2.
Pasi mediet na tregojnė se vendi ka shkallė tė dobėt tė zhvillimit tė demokracisė, ne duhet tė gjejmė fenomenet qė krijojnė kėtė situatė. Do tė numėroj disa fenomene politike qė janė shkaktarė themelorė tė zhvillimit tė sistemit demokratik, apo tė pėrsosjes sė tij.
Kohėve tė fundit nėpėr kuloare tė shumta preket ēėshtja e partive politike dhe komunikimit politik nė Maqedoni. Analistė e profesorė tė hauj, kanė prirje ti shohin nė prizmė tjetėr problemet e kėtushme politike. Kėshtu ndėr ēėshtjet mė tė prekura kėtu ėshtė mungesa (apo zhvillimi i dobėt) e komunikimit politik, ndėrmjet partive dhe brenda tyre. Duke u bazuar nė trendet e politikės globale, personalitete tė huaja me tė drejtė vėrrejnė njė fenomen tjetėr qė ėshtė i pranishėm kėtu. Vota e qytetarėve e bazuar nė premisa etnike, sipas tyre ėshtė fenomen aglobalizues. Pra, kur dihet se globalizimi si fenomen tenton nė mėnyrė tė veēantė unifikimin kulturorė, vota e kėtushme e bazuar nė etiketa etnike shkon nė linjė tė kundėrtė.
Krahasimet e tilla me vende qė kanė tejkaluar herėt kėtė problematikė, mė duken shpesh tė paqėndrueshme poqese analizojmė aktualitetin politik. Ngecja e proceseve integruese tė kėtij shteti, mund tė jetė pasojė e shumė problematikave nė mesin e tė cilave mė themelorja ėshtė ndarja e partive politike nė premisa etnike. Pra, kėtu ekzistojnė dy tabore tė mėdha tė partive ato maqedonase dhe shqiptare. Nėse analizojmė do tė vėrrejmė se ekziston njė humnerė ndarėse shumė e thellė nė mes tyre, madje shkon edhe deri nė premtime politike tė bazuara nė diskriminimin e tjetrit. Tė parėt mendojnė se pengesė pėr integrimin e tyre nė strukturat e NATO-s dhe BE-sė janė shqiptarėt, pasi ata nuk ēajnė kokėn shumė pėr kėtė shtet saqė kanė edhe dilema tė ndryshme sa i pėrket ēėshtjeve esenciale tė tij, ndėrsa tė dytėt akuzojnė politikėn nacionaliste tė maqedonasve e cila sipas tyre ėshtė shkaktar pėr ngecjen e pėrparimit tė tė drejtave tė tyre. Por, njė gjė dihet, kėtu ngec peocesi i integrimit tė vendit nė strukturat e NATO-s dhe BE-sė.
Politika aktuale normalisht nuk mund tė jetė e ēastit, por ajo ėshtė e kultivuar ndėr vite. Ka shumė prej tyre (shumica e nacionalitetit maqedonas) qė mendojnė ende se Maqedonia ėshtė shtet etnik, tezė tė cilėn u pėrpoq ta kultivonte ish presidenti i vendit Gligorov. Me kėtė, pėrparimin (arsimimin) e nacionaliteteve tė tjera e shohin si kėrcėnim ndaj tė drejtave tė tyre qė janė mėsuar tė jenė apsolute. Prandaj mundohen qė me zhagitje tė zgjasin proceset e barazisė, e me kėtė cėnohet shumė edhe cungimi i tė drejtave. Parė nga ky aspekt mendoj se politika maqedonase vepron vetem nė interes tė njė etniteti, duke diskriminuar tjetrin. Ky kompleks i madh lehtė shihet edhe nė premtimet paraelektorale, nė tė cilat shqiptarėt u premtojnė shqiptareve e maqedonasit maqedonasve.
Nga politika e tillė tejet e gabuar e maqedonasve pėrsėri nuk mund tė thuhet se gjendja nė kėtė shtet ėshtė status quo. Pėrkundrazi, kėtu gjithnjė e mė tepėr rritet niveli i revoltės tek tė dyja bashkėsitė etnike, njėkohėsisht. Nė njėrėn anė shqiptarėt risin revoltėn sepse tė drejtat e tyre qė tashmė i kėrkojnė me vite nuk pėrparojnė assesi. Kurse nga ana tjetėr maqedonasit bashkė me shqiptarėt janė tė revoltuar pėr pėrparimin e ngathėt ekonomik tė vendit.
Nė kėtė kontekst, duhet tė ekzistojė njė fuqi e tretė qė do ta stoponte ngritjen e nivelit tė revoltės nė pėrmasa tė pakontrollueshme. Pėr tė dyja palėt ėshtė e qartė, integrimi i vendit nė strukturat e NATO-s dhe BE-sė do tė ishte medikamenti pėr tejkalimin e situatės sė krijuar. Kur vjen te integrimi nė NATO shfaqet njė problem tjetėr ai i kontekstit me emrin me Greqinė, qė Maqedonia duhet ta kalojė sa mė shpejt. Ndėrsa kur do tė vijė te integrimi i vendit nė BE do tė takohemi sėrish me problemet e vjetra, ata tė brendshmet. Nė kėtė drejtim pėr integrim ne BE, Maqedonisė i duhet tė pėrgjigjet e tė jetėsojė 72.000 pyetjet (kėrkesat) qė si bazė kryesore kanė respektimin e multietnicitetit nė vend. Herėt a vonė shqiptarėt do tė jenė tė barabartė me maqedonasit, ashtu si Perėndia i ka krijuar tė gjithė tė barabartė. Nė qoftė se nuk ndodh kjo duhet tė themi se ngritja e revoltės kėrcėnon ekzistimin e kėtij shteti. Nėse sinqerisht garnitura udhėheqėse maqedonase angazhohet pėr stabilitetin e vendit dhe zhvillimin e tij ėshtė imediate tė zgjasė dorėn pėr bashkėpunim edhe me etnitetin shqiptar. Nė kėtė mėnyrė do tė krijohej njė kulturė mė e lartė politike e cila nuk do tė bazohej mė nė premisa etnike. Nga kjo sa thamė ėshtė e qartė se kush ndjek politikė tė gabuar, apo kush ėshtė shaktar i politikave tė orientuara nė baza etnike. Vazhdimi i kėsaj politike, pra zhagitja e proceseve pėr integrimin e tė drejtave tė tė gjitha etniteteve qė zhagit njėkohėsisht integrimin e vendit nė NATO dhe BE, besimi i verbėr se Maqedonia ėshtė shtet etnik nuk ėshtė gjė tjetėr veēse shkaktar i ngritjes sė revoltės qytetare nė nivele tė pakontrolluara.
Krijoni Kontakt