Rrafshohet muri antik në Finiq

[Xhuxhumaku]

Një banor i fshatit, Thoma Fani, e ka shkatërruar për të zgjeruar territorin e shtëpisë së tij. Drejtoria Rajonale e Kulturës Kombëtare në Sarandë bën të ditur se specialistët kanë shkuar në vendin e ngjarjes dhe janë pezulluar ndërhyrjet. Drejtori Ilir P

Rrafshohet muri antik në Finiq

Thoma Nika

Në pjesën e banuar të tij, apo në atë që njihet ndryshe edhe si Finiqi i sotëm, ditë më parë është shembur një mur arkeologjik, i ngjashëm me murin e ujësjellësit të Justinianit në afërsi të Kranesë. Autori i kësaj ngjarjeje është një banor i fshatit, Thoma Fani, pronar i një banese që ndodhet në anë të rrugës. Me synimin për të rikonstruktuar banesën, është ndërhyrë edhe në murin arkeologjik. Për këtë veprim është vënë në dijeni edhe Drejtoria Rajonale e Kulturës Kombëtare, specialistët e së cilës kanë shkuar në vendin e ngjarjes pas sinjalizimit për këtë ndërhyrje. Drejtori Ilir Papa shprehet se që nga ai moment, në vendin e ngjarjes është pezulluar ndërhyrja dhe nuk janë kryer veprime të mëtejshme. "Do të ngrihet një grup specialistësh në bashkëpunim edhe me Agjencinë e Arkeologjisë së Shpëtimit për të vlerësuar nëse pjesa e shembur ishte një mur romak apo jo. Pas kësaj do të vendoset se si do të veprohet më tej", thekson Papa. Ndërsa ai thekson se ende mbetet për t‘u vlerësuar rëndësia e këtij muri, arkeologu Dhimitër Çondi, i cili ka qenë pjesë e ekspeditës italo-shqiptare që ka gërmuar edhe së fundmi në Finiq, shpjegon se ky mur ishte ndërtuar me teknikën romake. Ndërkohë, autoritetet e pushtetit vendor shprehen se kanë bërë denoncimin duke kërkuar edhe veprimin e institucioneve të specializuara si Drejtoria Rajonale e Kulturës Kombëtare në Sarandë dhe Ministria e Kulturës në Tiranë. Kryekomunari i Finiqit, Ziso Lluci, u shpreh se është në pritje të reagimit të këtyre strukturave. "Këtu çdo pëllëmbë është arkeologji. Jo pak prej objekteve arkeologjike të Foinikes së lashtë gjenden edhe në territore të banesave, të oborreve apo kopshteve të shtëpive", theksoi Lluci, duke lënë të kuptohet se ndonjëherë edhe mungesa e informacionit mund ta rrezikojë këtë pasuri. Nga ana tjetër ai shprehet për mungesën e një harte të qartë arkeologjike. "Prej disa vitesh u kemi kërkuar drejtuesve të ekspeditës italo-shqiptare të na e siguronin këtë hartë, por kjo është bërë e mundur vetëm në shtatorin e sivjetshëm, kur kjo ngjarje tashmë ndodhi", shprehet ai.

Teknika e murit të shembur

Muri i shembur, sipas arkeologut Dhimitër Çondi, ka qenë ndërtuar sipas teknikës romake, në formë rrjete, gjë që ngjallte kureshtjen e vizitorëve që kanë nisur të përfshijnë në guidat e tyre edhe Finiqin. Dëmtimi i ndodhur nuk mund të anashkalohej nga ekipi i misionit arkeologjik italo-shqiptar. Burime të besueshme thanë se pjesëtarë të tij e kanë dokumentuar dhe botuar këtë episod te punimi shkencor "Foinike 1". Mësohet se dëmtimi ka ndodhur disa ditë para nisjes së ekspeditës arkeologjike shqiptaro-italiane. Enriko Xhorxhi, arkeolog italian, autor i botimit, ka bërë thirrje për ruajtjen e trakteve të tjera të mureve të tillë. Shqetësim kanë shprehur edhe arkeologë të tjerë shqiptarë, të cilët për kompetencë mësohet se i janë drejtuar institucionit më të ri, Agjencisë Shqiptare të Arkeologjisë së Shpëtimit.

Ekspedita

Ekspedita më e fundit arkeologjike italo-shqiptare kreu punime nga 5 deri më 30 shtator, në evidentimin e elementëve të rinj në teatrin antik, në pjesën e shkallareve të tij, si dhe në bazilikën e Akropolit e në Nekropol. Në të mësohet të jenë gjetur elemente të tjerë, që i përkasin periudhës helenistike dhe romake, si altari i bukur, që do të shërbejë për t‘u vizituar nga turistët etj.

Zona ku ndodhi shkatërrimi

Një pjesë e Foinikes së dikurshme shtrihet në fshatin e sotëm, qyteti i poshtëm, siç e quajnë arkeologët. Ai është ndërtuar në periudhën romake. Në sipërfaqe ndodhet nekropoli më i madh në vend, pas atij të Apolonisë. Në numrin e madh të varreve të datuara në shekullin IV para Krishtit, deri në periudhën romake, me konstruksion solid, janë gjetur një sasi e madhe objektesh, që shkojnë nga 5 në 35 për çdo varr. Kjo është lëndë për muzeumin e ardhshëm. Një pjesë e tyre gjenden në muzeun arkeologjik të Butrintit. Në pjesën e poshtme të qytetit gjendet edhe trakti i ujësjellësit të Justinianit, që i shërbente këtij qyteti. Këto rrënoja dhe trakte muresh e ndërtesa, përfshihen dhe alternohen me ndërtimet e sotme të fshatit Finiq. Jo pak prej tyre gjenden në oborret e shtëpive dhe plotësojnë guidën e turistëve vendas dhe të huaj, guidë e cila, krahas Akropolit, të ndodhur në majën e kodrës së Finiqit, plotësohet edhe me këto elemente. "Shekujt dhe brezat nuk i dëmtuan", vlerësojnë arkeologët". Ndërsa prishja dhe dëmtimi i tyre ndodh tani, kur edhe numri i institucioneve që merren me trajtimin dhe ruajtjen e tyre është rritur (janë rreth 20 të tilla). Kështu e shpjegojnë specialistë të kësaj fushe atë që ka ndodhur, kur është dëmtuar deri në rrafshim një mur në mes të fshatit, rreth 30 metra larg vendit ku kryqëzohet rruga kryesore e fshatit, me atë që çon në Akropolin e Finiqit të lashtë, rrugë kjo që përfaqëson një investim serioz të qeverisë shqiptare.

shqip.

[Xhuxhumaku]

varianti i gsh per ngajrjen...


Zhduket muri antik në Finiq të Sarandës

» Dërguar më: 07/10/2009 - 13:52

Fatmira Nikolli

Shembet muri antik i Finiqit në Sarandë. Muri antik 3 metra i lartë dhe 6 metra i gjerë, gjendej vetëm 30 metra nga vendi ku është punuar për rikonstruksionin e rrugës, por ndryshe nga sa është bërë publike nga shumë media dje paradite, dëmtimi nuk erdhi nga punimet e pakujdesshme për hapjen e rrugës, por për shkak të ndërtimit të një shtëpie nga një banor i zonës. Ajo çfarë ka ndodhur me monumentin është konstatuar para dy muajsh gjatë një ekspedite të arkeologëve të Institutit të Arkeologjisë, të cilët lajmëruan për këtë problem institucionet që janë të ngarkuara me detyrën e mbrojtjes së monumenteve. Por, lajmi u bë publik vetëm dje, e me sa duket iu ka shpëtuar hallkave që përpiqen t'i "mbulojnë" me heshtje këto probleme. Por, si dhe pse ka ndodhur kjo ngjarje, në mes të ditës dhe në sytë e të gjithëve? Versionet janë të ndryshme. Hipotezat, po ashtu. Për disa nuk është shembur muri antik, por muri i një shtëpie e për disa të tjerë ajo që ka ndodhur është një hap më shumë drejt zhdukjes së lashtësisë sonë. Gurët e murit antik janë thyer. Janë të shtrirë përdhe, të thërrmuar copa-copa. Diku tjetër një llamarinë ka mbuluar një pjesë të tyre. Ndanë tyre qëndrojnë rrënoja të tjera antike të Finiqit të hershëm, e diku më tej disa kolona betoni të kohëve të sotme. Edhe këto të shtrira përdhe. Afër "thërrimeve" të gurëve të murit antik, i lartë dhe "krenar", qëndron një bolier dushi...Shekulli i gjashtë në këtë sit arkeologjik sapo ka humbur një dëshmi të veten. Pas 15 shekujsh, dëshmia u zhduk pothuajse fare.

Versionet

Për ngjarjen ka dy versione. Njëri i takon Institutit të Arkeologjisë dhe tjetri drejtorit të Drejtorisë Rajonale të Kulturës Kombëtare në Sarandë, Ilir Papës. Drejtoresha e Institutit të Arkeologjisë tha për "Gazetën Shqiptare" se, ky problem është konstatuar nga arkeologët e institutit që para disa javësh, kur këta të fundit shkuan atje në një ekspeditë. "Ne shkuam atje për gërmime dhe gjatë punës sonë konstatuam se muri që është zbuluar atje që në vitet '30 nga Luigi Maria Ugolini është shkatërruar". E pyetur se cila është arsyeja që muri është shembur, duke pasur parasysh hipotezat mbi shembjen e tij për shkak të punimeve të pakujdesshme gjatë ndërtimit të rrugës, Gjongecaj tha se shembja nuk ka të bëjë me rrugën. "Aty afër është një shtëpi, pronari i së cilës do që ta zgjerojë atë, për t'i dhënë shtëpi edhe të vëllait. E gjitha kjo është bërë në kurriz të murit antik. Aty është komuna, është Drejtoria Rajonale e Kulturës Kombëtare të Sarandës, është parku i Finiqit, e të gjitha këto varen nga Ministria e Kulturës dhe Agjencia e Shpëtimit Arkeologjik (ASHA), dhe me sa shoh nuk kanë bërë asgjë". Por, a ka Instituti i Arkeologjisë përgjegjësi për këtë ngjarje, ose cili është roli i tij në objektet e sitet arkeologjike? Drejtoresha Gjongecaj thotë se, instituti prej kohës nuk ka në dorë asgjë. "Ne, ka kohë që na i kanë hequr që të gjitha kompetencat dhe na kanë lënë vetëm të drejtën që të gërmojmë, të bëjmë kërkimet e specializuara dhe të kryejmë ekspedita sipas planeve që aprovohen nga Komisioni i Kombëtar i Arkeologjisë. Ne kemi gërmuar, i kemi mbaruar detyrat tona, pas gërmimeve ato që gjejmë i dorëzojmë tek monumentet, dhe janë institucione të tjera që duhet t'i ruajnë ato". E revoltuar, ajo thotë që pasi arkeologët kanë parë dëmtimin e murit, kanë njoftuar për problemin institucionet e lartpërmendura, duke iu treguar gjendjen reale të monumentit dhe duke kërkuar një zgjidhje për të. Por, çfarë thotë për këtë problem drejtori i Drejtorisë së Rajonale të Kulturës Kombëtare në Sarandë, Ilir Papa. I kontaktuar në telefon nga "Gazeta" dhe i pyetur se si qëndron problemi i shembjes së murit dhe çfarë ka ndodhur realisht, tha se, "aty para dy muajsh, pronari i shtëpisë ka tentuar të prishë një pjesë të shtëpisë së tij. Për këtë ai është ndaluar nga komuna dhe DRKK-ja e Sarandës. Janë bërë konstatimet dhe të gjitha procedurat e nevojshme. Pas zhurmës që u bë tani në media, ne vajtëm sërish dje dhe e gjetëm murin në të njëjtën gjendje që e kishim lënë herën e parë". I pyetur për një reagim të tijin pas asaj që deklaroi drejtoresha e IA-së, ai tha se aty nuk është ndërtuar shtëpi, sepse ndërtimi i paligjshëm është ndërprerë nga komuna. Papa tha se aty ka qenë një shtëpi, dhe pronari i saj ka dashur të prishë njërën nga dhomat, dhe kaq ka ndodhur. "Ai ka prishur dhomën e tij. Me sa pashë unë në vendngjarje, muri nuk është mur antik", - shtoi ai. Për t'u siguruar e pyetëm sërish, nëse ai në fjalën e tij po thoshte që muri për të cilin bëhet fjalë është mur antik apo jo, dhe përgjigja e tij ishte: "Muri që është shembur nuk është mur antik, por është muri i njërës prej dhomave, dhe kjo mund të shihet shumë qartë, është muri i vazhdimit të shtëpisë". Ai hedh poshtë publikimin në media të faktit që muri është dëmtuar për shkak të punimeve të pakujdesshme të rrugës që po ndërtohet. "Muri është në anë të rrugës. Siç thashë, aty pranë tij është një shtëpi, të cilën i zoti e prishi për të ndërtuar diçka tjetër, por kjo u pezullua edhe nga komuna edhe nga DRKK-ja Sarandë".

gsh.

[Syte_e_Tigrit]

Pu cfare tmeri??
Po mire mo mire,kaq budallenj keta djemte e fisit tone xhanem he???

[llamarina]

shume budallenje..................

[Xhuxhumaku]

Prifti shkatërrues i murit të Finiqit arratiset në Greqi

» Dërguar më: 08/10/2009 - 10:13

Sherif Kola

Autori i prishjes së murit arkeologjik në afërsi të qendrës së fshatit të sotëm të Finiqit, prifti Thoma Fani, mësohet të jetë shpallur në kërkim nga policia pas denoncimit të bërë për të nga ana e komunës dhe pas ndalimit të ndërtimit në atë truall nga Drejtoria Rajonale e Kulturës Kombëtare në Sarandë. Nga ana e komisariatit të policisë të Sarandës është shpallur person në kërkim, por mësohet se ai ka kaluar kufirin përpara se të bëhej i kërkuar. Bashkëfshatarë të tij, të cilët janë edhe fqinj me të, na thanë se ai është rezident në shtetin grek, duke lënë për disa kohë edhe shërbesat fetare në një nga fshatrat e komunës së Finiqit. Ata deklaruan se Fani kishte ardhur në Finiq vetëm për të hapur truallin për rikonstruksionin që përgatitet t'i bëjë shtëpisë ekzistuese. Muri me vlera arkeologjike ishte pengesë për këtë projekt dhe me gjithë lutjet e shumta dhe ofertat e rralla për të mos e prekur, ai veproi mbi të javë më parë. Madje Thoma Fani nuk u tundua as nga oferta e biznesmenit T.Babi në Sarandë, i cili, i apasionuar në fushën e pasurisë arkeologjike, në shkëmbim të mosrrëzimit të murit i kishte premtuar atij një apartament në Sarandë. Prishësi i murit të Finiqit tashmë është një prift në kërkim. Shembet muri antik i Finiqit në Sarandë. Muri antik 3 metra i lartë dhe 6 metra i gjerë, gjendej vetëm 30 metra nga vendi ku është punuar për rikonstruksionin e rrugës, por ndryshe nga sa është bërë publike nga shumë media dje paradite, dëmtimi nuk erdhi nga punimet e pakujdesshme për hapjen e rrugës, por për shkak të ndërtimit të një shtëpie nga një banor i zonës. Ajo çfarë ka ndodhur me monumentin është konstatuar para dy muajsh gjatë një ekspedite të arkeologëve të Institutit të Arkeologjisë, të cilët lajmëruan për këtë problem institucionet që janë të ngarkuara me detyrën e mbrojtjes së monumenteve. Por lajmi u bë publik vetëm pardje, e me sa duket iu ka shpëtuar hallkave që përpiqen t'i "mbulojnë" me heshtje këto probleme. Por, si dhe pse ka ndodhur kjo ngjarje, në mes të ditës dhe në sytë e të gjithëve? Versionet janë të ndryshme. Hipotezat po ashtu. Për disa nuk është shembur muri antik, por muri i një shtëpie e për disa të tjerë, ajo që ka ndodhur është një hap më shumë drejt zhdukjes së lashtësisë sonë.
deklaratat

Për ngjarjen ka dy versione. Njëri i takon Institutit të Arkeologjisë dhe tjetri, Drejtorit të Drejtorisë Rajonale të Kulturës Kombëtare në Sarandë, Ilir Papa. Drejtoresha e Institutit të Arkeologjisë tha për "Gazetën Shqiptare", se ky problem është konstatuar nga arkeologët e institutit që para disa javësh, kur këta të fundit shkuan atje në një ekspeditë. "Aty afër është një shtëpi, pronari i së cilës do që ta zgjerojë atë për t'i dhënë shtëpi edhe të vëllait." Por, a ka Instituti i Arkeologjisë përgjegjësi për këtë ngjarje, ose cili është roli i tij në objektet e sitet arkeologjike? Drejtoresha Gjongecaj thotë se instituti prej kohësh nuk ka në dorë asgjë. "Ne ka kohë që na i kanë hequr që të gjitha kompetencat, dhe na kanë lënë vetëm të drejtën që të gërmojmë, janë institucione të tjera që duhet t'i ruajnë ato". Drejtori i Drejtorisë Rajonale të Kulturës Kombëtare në Sarandë, Ilir Papa, i kontaktuar në telefon nga "Gazeta" dhe i pyetur se si qëndron problemi i shembjes së murit dhe çfarë ka ndodhur realisht, tha se "aty para dy muajsh, pronari i shtëpisë ka tentuar të prishë një pjesë të shtëpisë së tij. Për këtë ai është ndaluar nga komuna dhe DRKK-ja e Sarandës. Janë bërë konstatimet dhe të gjitha procedurat e nevojshme. "Ai ka prishur dhomën e tij. Me sa pashë unë në vendngjarje, muri nuk është mur antik", - shtoi ai. Për t'u siguruar e pyetëm sërish, nëse ai në fjalën e tij po thoshte që muri për të cilin bëhet fjalë është mur antik apo jo, dhe përgjigja e tij ishte: "Muri që është shembur nuk është mur antik, por është muri i njërës prej dhomave, dhe kjo mund të shihet shumë qartë, është muri i vazhdimit të shtëpisë".

Ngjarja

Ngjarja ka ndodhur ditë më parë, por denoncimi i saj është bërë vetëm ditën e djeshme. Fshatari fiqiniot i quajtur Thoma Fani, ka guxuar të prishë dhe të hedhë tërësisht përtokë një mur me dimensione 3.2 metra të lartë e mbi 6 metra të gjatë, që ishte i veçantë në llojin e vet. Arsyeja pse ai guxoi të vërë kazmën mbi këtë mur që mbartte vlera arkeologjike, ishte shumë banale. Ai i prishte planin e bërë për rikonstruksionin e banesës vetjake, që gjendet në pjesën e poshtme të fshatit, poshtë rrugës kryesore. Na thanë se ai kishte kohë që kishte bërë këtë plan dhe dyshohet të ketë pasur dijeni për vlerat e këtij muri arkeologjik, që sot nuk ekziston më për shkak të kokëfortësisë së tij. Duke shkuar dje për në vendin ku pamë copëra gurësh dhe tullash, që dukej qartazi se vinin nga një kohë tjetër dhe mbartnin vulën dhe kulturën e asaj kohe, dikush nga bashkëfshatarët e tij tregoi se Thoma Fani kishte thirrur një skrepist për ta prishur murin, por ai kishte refuzuar. Thoma Fani e paskësh gjetur mënyrën për t'i dhënë fund hijes që bënte muri antik në truallin e shtëpisë së tij, për t'i hapur rrugë ndërtimit të ri. Krimi nuk u parandalua dot dhe muri i rrafshuar iu shtua zhbërjes të sa e sa objekteve të tjera në zonën e banuar të Finiqit, në afërsi të akropolit, ku janë kapur edhe florikërkues nëpër varret e kësaj zone, që u shoqëruan për një natë në komisariatin e Sarandës dhe u lanë të lirë, bashkë me pajisjen moderne arkërkuese. Kryekomunari i Finiqit, Ziso Lluci ka bërë saktësimin se nuk është fjala për murin e ujësjellësit të Justinianit, sikurse është trakti i tij në afërsi të Kranesë, por një mur jo pa vlera arkeologjike, që daton në shekullin e 6-të. Kjo ka qenë arsyeja që ai tha se jo vetëm është evidentuar, por edhe është denoncuar personi që e kreu këtë akt, edhe pse ai e bëri prishjen dhe u largua në drejtim të Greqisë ku është rezident. Lluci sqaron se kishte ardhur me idenë për të liruar truallin për rikonstruksionin e shtëpisë që ka në Finiq dhe me siguri që punimet do të vazhdojnë, pas rrënimit të murit arkeologjik.

gsh.

[KAPARJEL]

Cfar faji mund te kete nje fshatar i thjeshte qe nuk e di trashegimine kulturore je ka patur ai mure!!Aty as tabele nuk ka patur e as rrethim,ka qene vetem nje mure qe i hunte ne oborr te shtepis!Askush nuk i tha qe nese e prishte ate mur denohej me ligj!!Edhe nje here nuk i ve faj nje fshatari te thjeshte,por cfar ti bejme ketyre arkeologve!!