Ura e re mbi Osum dhe Qendra Historike e Beratit

[RaPSouL]

Rijetëzimi i vlerave të trashëgimisë kulturore dhe përshtatja e ndërtimeve aktuale në komplekset historike, janë dy aspekte tepër të ndjeshme sot në fushën e trajtimit të veprave të kulturës materiale kudo në botë. Natyrisht edhe vendi ynë si një territor i pasur me vlera të trashëgimisë, si autor i mjaft organizmave ndërkombëtarë kulturorë dhe me tri qendra pasuri e kulturës botërore, është i ndjeshëm ndaj faktorëve të sipërpërmendur. Rijetëzimi i monumenteve momentalisht po ndiqet me programe të veçanta nga MTKRS në bashkëpunim me Institutin e Monumenteve të Kulturës dhe me Drejtoritë Rajonale të Kulturës Kombëtare.

Në fundin e vitit të kaluar, qyteti i Beratit u shpall pasuri e kulturës botërore nën mbrojtjen e UNESCO-s. Vlerësimi i lartë që iu bë këtij qyteti nuk mbështetej vetëm në vlerat e larmishme arkitektoniko-artistike, por edhe në pasuritë komplekse ambientale siç janë pamjet e Kalasë, Mangalemit, lugina e Osumit në mes dhe Gorica me kalanë sipër, në krahun e djathtë. Në këto rrethana, kjo siluetë e hyrjes në një qytet- pasuri e njerëzimit, duhej respektuar në çdo rast.

Prej vitesh Berati ka pasur problemin e organizimit të trafikut ndërmjet dy brigjeve të lumit Osum. Deri më sot ky trafik është përballuar ndërmjet urës mesjetare të Goricës. Në dokumente të shekullit të XIII shkruhet se në Berat mbi lumin Osum nuk kishte urë, por lumi kalohej me **** siç dëshmohet nga lufta e Beratit e vitit 1280 ndërmjet bizantinëve dhe anzhuinëve. Në shekullin e XII Ura e Goricës përmendet për herë të parë nga udhëtari dhe kronikani turk, Elvija Çelebi, që shprehet se ura e Goricës ka nëntë harqe mbi tetë këmbëza guri të ngulura thellë në ujë dhe dy këmbëza të forta anëve. Sipër është shtruar me trarë të thatë dushku të prerë në Malin e Thatë.

Kështu në shekullin XVII, ura e Goricës është me shtrojë druri mbi këmbë të gurta. Më vonë në vitin 1777, sipas një shënimi nga një libër i kishës së Shën Gjergjit, ura e Goricës u ndërtua me qemer guri nga sundimtari vendas, Ahmed Kurd Pasha. Në dhjetor 1888, kjo urë u dëmtua nga prurjet katastrofike të Osumit. Një tjetër ndërtim, kjo urë e pësoi gjatë Luftës së Parë Botërore 1914-1918. Sot kjo urë paraqitet pas riparimeve të kryera me mbarimin e Luftës së Parë Botërore. Ura e gurtë e Goricës përfaqëson një urë të tipit me shumë qemer, me pjesën kaluese të sheshtë, me dy rampa të pjerrëta në hyrjen dhe daljen e saj. Gjatësia e urës arrin 127 metra. Ajo qëndron mbi shtatë qemer rrethorë me hapësira drite nga 6.7 deri në 16.5 metra. Ndërmjet qemerëve janë çelur dritare shkarkuese për zvogëlimin e presionit të lumit. Për të zgjidhur problemin e trafikut në këtë qytet dhe për të ruajtur karakterin muzeal historik të urës mesjetare të Goricës, para dy vitesh shteti shqiptar dha një fond për ndërtimin e një ure të re mbi lumin Osum. Kjo urë u vendos të ngrihej më poshtë se ura e Goricës, ndërmjet kësaj dhe urës tjetër mesjetare të Velabishtit.

Ura e Velabishtit është ndërtuar në mesin e shekullit XVIII nga Ismail Pashë Velabishti, sundimtari i Sanxhaqeve të Vlorës dhe të Delvinës deri në vitin 1764, kur në Berat filloi periudha e sundimit të Ahmed Kurd Pashës.

Siç thuhet më sipër, detyra e projektuesve ishte të respektohej silueta karakteristike e hyrjes së qytetit të Beratit e lënë në mbrojtje si "Pasuri e Kulturës Botërore". Hartimi i projektit të urës së re të Beratit mbi lumin Osum e mori përsipër studiuesi S.D.C.N me autor Nazmi Patozi dhe Maksim Arapi, inxhinierët e sipërpërmendur përgatitën projektin konstruktiv të urës, ndërsa projektin për rifiniturë dhe integrimin e këtij objekti të ri me ambientin historik të Beratit, e përshtati autori i shkrimit.

Sfondi i urës së re përbëhej nga lagjja Qendra Historike në krahun e Mangalemit në krahun e majtë, nga ura e vjetër e Goricës në ballë nga pas, si dhe nga lagjja "Goricë", Qendra Historike nga krahu i djathtë. Në këto rrethana, autorët e projektit menduan me të drejtë një bashkëpunim ndërmjet projektuesve të sotëm dhe atyre të konservimit të veprave historike.

Duke u konsultuar me dokumente dhe pamje të urave të drurit me origjinë antiko-mesjetare, menduan një zgjidhje sa më optimale për një përshtatje sa më origjinale të urës së re në luginën e Osumit në hyrje të Beratit. Së pari, u vendos që pilat prej betoni të urës të maskohen me mur guri pllakë gëlqerore dhe të trajtohen të rrumbullakosura nga ana e sipërme e ardhjes së ujit. Parapeti i urës u ndërtua me binarë druri, që forcohen me pajanta druri mbështetur mbi konsula po të drunjta. Lidhjet e binarëve janë realizuar me pjastra hekuri. Trotuaret e urës janë shtruar me gurë dhe pjesa kaluese është me shtresë asfalti. Mbi urë janë vendosur shtylla ndriçuese hekuri me llamba neoni. Ura e re mbi lumin Osum ka një gjatësi prej 130 metrash dhe një gjerësi prej 18 metrash. Ajo ngrihet mbi 6 hapësira ndërmjet këmbëve me distancë 21,8 metra nga aksi në aks. Kapaciteti mbajtës i urës është 30 tonë dhe koha e ndërtimit të saj zgjati 1 vit. Theksojmë se me këtë zgjidhje, ura e re e Beratit mbi lumin Osum, përfshihet në karakterin e siluetës historike të hyrjes së qytetit të Beratit. Ajo përforcon një bashkëpunim profesional të projektuesve të ditëve tona me studiuesit konservatorë, një kërkesë e domosdoshme për trajtimin e qendrave tona historike. Në këtë mënyrë arrijmë dhe në respektimin e orientimeve të UNESCO-s për trajtimin e qendrave historike-pasuri botërore. Rasti i urës së Osumit është një shembull i qartë i ndërtimeve të sotme në kontekste historike. Zgjidhjet optimale shpërfaqin një bashkëjetesë të merituar ndërmjet kulturës së trashëguar dhe të ndërtuarit të sotëm me kulturë.


Shqip

[Brari]

i lumte Berishes e olldashit qe ja dhuruan Beratit ate ure te mrekullushme por qe gazeta shqip e malltez albe basho anile arta dades se bollino edvinit nuk e permend..
nejse..e di poplli ate pune..

[DYDRINAS]

[Brari]

thx per foton Dydrins..

kjo mania e shum korsive..eshte pak shprehje e injorances se atyre qe po bejne rruge..
e vura re dhe te ura qe beri maks velo per edvinin mbi lane..

bota po i ngushton rruget neper qytete per dy arsye.. me ja hap hapsiren bicikletaxhiut e kembesorit.. dhe me pre hovin makinaxhiut qe po ta lesh fishkellon rrotat brenda ne qytet..
pra disiplinon trafikun me makina dhe zgjeron hapsiren per njeriun.. e kuptohet me njeri mendohen jo vetem te rriturit por te rritur me fmi per dore.. shkollare qe dalin grupe grupe plus te moshuarit invalidet me paterica..me karroca etjetj..

aty qafleshi altin dardharas i beratit.. i bie tja shkeli mbi ure.. me mercedesin e tij tym nxjerres e terrorizues.. dhe rrota e qafleshit.. kalon mu te kembet e nje kembesori.. pra kembesori do rraset te parmaku ures se.. aty prane uturin vdekja..

nejse aq di olldashi ngrate.. sepse aq di dhe maksi velo qe mbahet si arkitekt..
injoranca ska brire..


pra kjo ura ska pas arsye me qene me 4 korsi.. por nje korsi andej nje ketej e hapsira majtas djathtas per kembesor e bicikletaxhij te ishte dyfishuar.. plus nje parmak ndares i sigurte midis udhes se kerrave dhe udhes se kembosorave..
prandaj them se duhet te kete urbaniste nga europa e zhvilluar ne zyrat e ministri - bashkive tona..

nejse..

dydrins a kemi inxhiniere urbanist a arkitekte apo zbatues nga tanet qe kan 10 ose me shum vite qe punojne ne profesion te tyre jashte?

[flory80]

i lumte Berishes e olldashit qe ja dhuruan Beratit ate ure te mrekullushme

Po pra Braro, sa gjynaf i shkreti. I hoqi lekët nga buka e kalamajve dhe ja dhuroi Beratit.
Po i vdesin fëmijët për bukë!
Shiko Argita si qan. S'ka lek të blej këpucë, me çizme llastiku shkon për të derdhur milionat e Eurove në bankë.
Lëre Shkëlzenin pastaj, ta këput shpirtin. Kaq e këput kokrrën e lotit. Po ska o vëlla ça të bëj, hallexhi djali.
Pastaj ka edhe një tufë me fëmijë, si ti ushqejë?
Seç thonë posht e përpjetë se do merte ndonjë lekë i shkreti andej nga Gërdeci, nuk i eci, u bë m*ut ajo punë, e pastaj plasi m*uti e bëri m*ut dynjanë.

Për këtë Olldashin nuk di se ç'të them se më duket burr i mirë, por sa më larg duhet ti rrinë atij qënit plak me morra, se do ti infektoj siç infektoi Lulin e shkret.
Nuk i shpëton dot epidemive Sali mavria, e kanë kapur shpejt, që kur u shërbente zgjebarakëve të Byrosë Politike. Është sëmundje vjetër ajo Brarooo, nuk shërohet lehtë.
Frenat e Partisë Demokratike duhet të kishin kaluar me kohë në duart e njerëzve të rinj me ide të reja. Luli dhe Koli janë çuna të mirë, por po qe se nuk i bëjnë derman Saliut që tani, keq kanë për ta parë veten se Saliu ka shejtanin në bark e ashtu e mëson shejtani.
Do ma fusi Lulin bashk me Kolin në rrugë të keqe.

[Brari]

berisha qe thuati bakërri enverist me nick flori eshte ndryshuesi i madh e fatit te nje populli..
eshte ai qe hapi nje kapitull te ri.. per shqiperine..

kurse ju dhe ti pra je tunxh i viteve 1950 nga formimi e shtazeria mendore.. je stalinist ne mentalitet e fryme sikurse soji yt xhelat .. dhe nuk pritet nga ju asgje tjeter vec urrejtje per ndryshuesin e madh..per ate qe ju a hoqi nga dora stilografet e urdher arrestim internimeve gjysherve tuaj qe u mesuan keq..

qe u mesuan qe urine e etjen e varferin e nje populli ta shuajne ne nje menyre origjinale.. duke futur ne cdo prag feste qindra njerez te mrekullushem neper burgje.. qe kusuri te dilnin nga tmerri te kendojn e vallzojn per krye xhahilin enver qe u jepte rroga sojit tuaj vampir injorant e inkuizitor..

nuk pritet nga ju tjeter gje vec ndoj 97 te.. qe te cfryni shtazerine tuaj.. mllefin tuaj polpotist.. arapoist caushist..

lul basha eshte nje ylll i politikes e diplomacise nje lider i se ardhmes nje vazhdues i rruges demokratike qe hapi berisha prandaj ndaj tij kini kurdisur fushata te felliqura shpifjesh e kurthesh te djallezuara..

mirpo per lulin po flet koha..
ai po e con vendin atje ku e duam.. ne nato e ne be.. or krokodila te asaj kohe te qelbur..
ju zente ne fyt liria e mirqenja qe ju erdhi dhe juve nga berisha.. o morra e tartabiqa.. te nomenklatures hysni kapoiste enveriste..

[saura]

Ndertimet e vjetra ne Berat duhen ruajtur me fanatizem ,eshte qyteti me i bukur i Shqiperise ,shpresoj qe Unesco te japi fonde te mjaftueshme ,gjithashtu dhe qeverit ,me gjithe problemet qe mund te kene.

[saura]

Po pra Braro, sa gjynaf i shkreti. I hoqi lekët nga buka e kalamajve dhe ja dhuroi Beratit.
Po i vdesin fëmijët për bukë!
Shiko Argita si qan. S'ka lek të blej këpucë, me çizme llastiku shkon për të derdhur milionat e Eurove në bankë.
Lëre Shkëlzenin pastaj, ta këput shpirtin. Kaq e këput kokrrën e lotit. Po ska o vëlla ça të bëj, hallexhi djali.
Pastaj ka edhe një tufë me fëmijë, si ti ushqejë?
Seç thonë posht e përpjetë se do merte ndonjë lekë i shkreti andej nga Gërdeci, nuk i eci, u bë m*ut ajo punë, e pastaj plasi m*uti e bëri m*ut dynjanë.

Për këtë Olldashin nuk di se ç'të them se më duket burr i mirë, por sa më larg duhet ti rrinë atij qënit plak me morra, se do ti infektoj siç infektoi Lulin e shkret.
Nuk i shpëton dot epidemive Sali mavria, e kanë kapur shpejt, që kur u shërbente zgjebarakëve të Byrosë Politike. Është sëmundje vjetër ajo Brarooo, nuk shërohet lehtë.
Frenat e Partisë Demokratike duhet të kishin kaluar me kohë në duart e njerëzve të rinj me ide të reja. Luli dhe Koli janë çuna të mirë, por po qe se nuk i bëjnë derman Saliut që tani, keq kanë për ta parë veten se Saliu ka shejtanin në bark e ashtu e mëson shejtani.
Do ma fusi Lulin bashk me Kolin në rrugë të keqe.

Luli dhe Koli jan djem nga familje shume te mira ,ajo mamaja e Kolit ka punuar me shat neper kooperativat e Shijakut duke bere nga 2-3 norma qe te rriste femijet, (duke qene nje nga gazetaret me te mira te radio _televizionit )dhe rriti dy djem shume te edukuar dhe me moral dhe s'mund te hedhi askush balte mbi to,se si ka dale nje fjale e keqe .

[flory80]

Luli dhe Koli jan djem nga familje shume te mira ,ajo mamaja e Kolit ka punuar me shat neper kooperativat e Shijakut duke bere nga 2-3 norma qe te rriste femijet, (duke qene nje nga gazetaret me te mira te radio _televizionit )dhe rriti dy djem shume te edukuar dhe me moral dhe s'mund te hedhi askush balte mbi to,se si ka dale nje fjale e keqe .

Amon mi Saura, se si moma Kolit m'Radiotelevizion ene moma Lulit m'bllok i punë kan bo. I kan shërby Byros me të gjitha muncitë që kon pas.
Ene ai dreq Luli mo, i ka gja babës sikur me e pas qit prej hune.
Nji kshu o pra moooo... çere të thomi mo una ty. Orgji e modhe u ka pas bo ke blloku. Ene doktori i di nji kto gjona mo, se ishte i mrençëm aty m'bllok, aty hajte ne ai.
Eh thuj si kan ardh kohët, jan bo shejtonët, melaqe.
Rujna Zot!

[saura]

Amon mi Saura, se si moma Kolit m'Radiotelevizion ene moma Lulit m'bllok i punë kan bo. I kan shërby Byros me të gjitha muncitë që kon pas.
Ene ai dreq Luli mo, i ka gja babës sikur me e pas qit prej hune.
Nji kshu o pra moooo... çere të thomi mo una ty. Orgji e modhe u ka pas bo ke blloku. Ene doktori i di nji kto gjona mo, se ishte i mrençëm aty m'bllok, aty hajte ne ai.
Eh thuj si kan ardh kohët, jan bo shejtonët, melaqe.
Rujna Zot!

nena eLulit(Zonja ELvira ) nuk ka punuar ne bllok po ka qene nje mesuese e nderuar ,se nga i ke marre ti keto te dhena nuk e di ,se moshen e ke pothuaj sa timen ,nejse te kan informuar gabim.