Nezir Myrta / SKIPJA ILLIRE
STUDIME ETHYMOLOGJIKE
EMRAT: ILLIR, SKUPI, SKARDI, SKODRA - ILLIR, SHKUPI, SKARDI
(SHARRI), SHKODRA (ILLYR, SCUP, SCARD, SCODRA)
DYTINGULLORI - SK (SC) SKIPE, SKUPI, SKARDI, SKORDI, SKUTI, SKODRA, SKOTI, SKOCI
(SCIP-E, SCUP, SCARD, SCORD, SCUT, SCODRA, SCOC, SCOT)
HILLYRIUS
Si e lidhin disa theoricient, fjalėn illir, me fjalėn gjarpėr.
Studjuesit e kohėve tė shkuara, po edhe sipas theorisė sė illirologut ballkanas Aleksandėr Stipēeviqit,
illirolog kroat - dhanė disa theori shkencore lidhur me
pėrcaktimin e emrit illir, nga fjala Hillyrius (illyrios), qė do tė
thotė i lakueshėm, gjarpėror S, duke e lidhur me fjalėn greke tė
lashtė illyo, ashtu sikurse e nxierr edhe illirologu Aleksandėr
Stipēeviqi, duke u munduar ta spjegojė origjinėn linguistike tė emit
illir, nė prothezė tė theksuar se prejardhja e illirėve lidhet me
gjarpėrin, me emrin illyriana, si besim qė ka luajtė rol nė
religjionin illirian. Qė, sipas studjuesit gjėrman Otto Gruppe, nė
veprėn "Mythologie..." Mynchen, 1906, fq.358, i pari qė vuri nė dukje
njė theori tė tillė ku ethymologjia e emrit illir, lidhet me
gjallesėn gjarpėri - "kjo fjalė greke illyo=lakohet, kthehet".
Stipēeviqi vazhdon rreth emrit illir: "filologu slloven, Karel
Oshtir, gjithashtu erdhi deri tek konkluzioni, ku nė kėtė emėr
illir(illyr) fshehet gjarpėri. Vėrtetimin pėr kėtė e gjeti nė
argumentin qė ėshtė edhe mythi i madh mbi gjarpėrin tek Hititėt
indo-europian, e mbajti emrin e kuptimit tė njajtė." Sipas K. Oshtirit,
"ai gjarpėr ėshtė quajtė illyriana dhe gjithashtu ėshtė vėshtirė, qė
nė pėrbėrjen e atij emrit, nuk shihet ngjashmėria me emrin - illir".
Kėshtuqė, theoritė e theoricientėt heshten pėr njė kohė, kur, iu shkoi
pėrshtati duke mos e njohur brėndėsinė ethymologjike tė emrit illir,
sepse gjarpėri nė besimin fetar illirian, kulti totemik mbi gjarpėrin,
ishte vetėm njė cilėsi a veti e karakterit tė idhtė, tė sertė, tė
ashpėr, guximtar, tė rrebtė tė njeriut, si rrfeja nbeteja guximi si
njė element psikik illirian. Ndėrsa, ethymologjia e vėrtetė qėndron
nė pėrcaktimin e emrit illir, nga fjala e hershme PIE hill-i
(hyll-i), ill-yll, (me shėmangien e tokzanores H,
indo-europiane-hindoeuropiane) - qė do ta pėrkufizojsha me shprehjen
Llama e illit, drita e yllit.
Sot nė shqipen ballkanike, disa fjalė lidhur me kėtė rrėnje hyj, hyji,
hyjni, hyjnia, hyjneshė, hyjnesha-t, hyjnitė, hyjnore, hyjnike, Hyjnor,
Hyjnori, Hyjnorėt, i,e,tė hyjnueshme, hyjnueshėm - janė si emėrtime tė
shėnjta, hyjnore, ku edhe i pėrgjigjet fjala tjetėr shqipe poashtu
shėnjt, Shėnjti, shėnjtėnit, shėnjtėri-a, shėnjtėritė, i,e,tė shėnjta,
shėnjtėrore, shėnjtėror, shėnjtėrore, (shėjt, shėjti, shėjnim-i, shėji,
me shėj, i shėjuem, gege-shqipe).
Sipas, studjuesit Niko Zhupaniqit, nė veprėn e tij Etnologu 5-6/1933,
fq.100-101, thotė lidhur me prejardhjen e emrit illir: "njė paraqitje
ėshtė gati si naive (naivisht), por qė shpesh citohet, - arkeologu Qiro
Truhellka, sipas theorisė sė tij, thotė se emri ilir, mund tė spjegohet
pėrmes fjalės shqipe i lirė.Pėrveē kėsaj kemi edhe mendime, qė emri
illir nuk ėshtė indo-europian, por paraindo-europian, i rrjedhes
mediterane ("pellgazgjike")- pellazgjike". Ky mendim na jep tė kuptojmė
se emri illir, shtrihet nė pėrmasa botėrore trekontinentale tė kohės sė
tij, duke rrjedhur nga rrėnja pellgazgjike dhe vet prejardhja shihet
kjartė illiro-pellgazgjike, apo pellgazo-illire, sipas theorisė,
sepse, bota pėrjetoi disa pėrmbytje e fatkeqėsi natyrore, sėmundje
gjenerale shfarosėse - ku u shua gati tėrėsisht, por qė nė secilėn
fatkeqėsi, u ruajt fara e njeriut dhe filloi e rifilloi pėrsėri nga e
para, nga fillesa si filli i jetės (qė na duket neve), apo rifillim
jete!
SKUP - SKOP - SHKUP - SKOPJE
KUN - SKUN - SKUP - SKOP
ETHYMOLOGJIA E EMRIT - SHKUP
Tė dy fjalėt skup skop, lidhen me gjuhėn kuniforme
illiro-pellgazgjike dhe kanė kuptimin e kunit e skopit (kuni e shkopi)
si fjalė tė para skipe (shqipe), nga Skipja e Parė me origjinė
linguistike kuniforme, tė cilat lidhen me kuptimin e drunit, njė copė
dru, njė copė shkop, qė ėshtė vet kuni, nga i cili edhe u lind guha
kuniforme, si gjuhė e parė e folur skune-skipe, nga kuptimi
gjenealogjik linguistik, skun qė do tė thotė, kuni i rrebtė, kuni
shkreptimė, si garpėri i dritės sė rrufesė, nė pėrcaktim tė
shpejtėsisė, ku lidhet me guximin e njeriut, si veti e karakter
specifik i veēantė psiko-fizik.
Tingulli S, ka kuptimin e lėvizjes, skun - spejt (shpejtėsia), nė
formė lakore na jep hieroglifin rrufetar, gjarpėror, me shkrim si
shkrollė kun skun e nga kjo formė shprehėse me konstitucionalitet
ilinguistik, na del nė shprehjen e fjalės - skrun kuni shkrun kuni
shkruan, shkrimi i shkrollės (shkronjes). Nga vetia e karakterit
shpėrthyes tė njeriut, nė aspekte tė ndryshme mėnēurie, diturie,
trimėrie, nė log a provė studimi edhe shkencor, rrodhi emėrtimi skun,
i cili nga kuptimi i emrit skop (shkop-i), me ndryshimin e tingullit
fundor n=p, u formua emri skup, skop, ku sot nė shqipen ėshtė
Shkup, kurse nė sllavishtet Skop (Skopje, Skoplje). Fjalėt rrėnje:
kun kup kip kyp kop, kur duhet tė vėhen nė lėvizje, nė
gjallėri, nė jetė, jetėsohen, gjallohen, zhvillohen - pėrmes fillesės,
tingullit S skun skup skip skyp - skop nga tė cilat rrėnje
fjalėsh rrodhėn emėrtimet: Skuni Skipe (shqipe-Shqipja), edhe si
emėrtim pėrcaktimi i zogut tė qiellit, qė karakterizohen prej atij zogu
tė rrufeshėm, kėto vetitė e cilėsitė dhe karakteret e njeriut nė tokė,
me tė cilin emėr edhe u pėrcaktuan shqiptarėt, etnonomi shqiptar skip
skiptar, skiptari, Skipnia Skipėria (Shqip shqiptar shqiptari
Shqipnia, Shqipėria). Vlen tė theksojmė se me lindjen e grupit tė
tingujve shqip pt, si pėrcaktim i shpejtėsisė, imunitetit, qėndresės
sė njeriut, pėrballimit kundėr ēfarėdo vėshtirėsie nė jetė, si njeri qė
nuk mund tė zhduket nė asnjė mėnyrė, sado tė egėr e barbare tė veprohet
mbi tė, kundėr tij ky grup tingujsh pt dha disa fjalė e kompozita
i.e. sikurse janė: Ptolemeu, skipter, skiptar, kapter, monopter, tė
cilėt lidhen me kuptimin e pathyeshmėrisė, nga ato fjalėt kompozitat
PIE, me koncept tė pėrballimit, ekzistencės heroike, pamposhtėshmėrisė
etj., qė janė veti e shqiptarit skuptarit skiptarit shqiptarit.
Tash, fjala skun, me formimin e grupit fillestar tė dy tingujve sk,
si formė skallimi, kapėrcimi, shkallė e ngritjes sė diturisė dhe
veprimit tė njeriut, si spikatje graduale psiko-fizike, zhvillim i
vetėdijes, pėr ta kapėrcyer primitivizmin, pėr tu ngritur pėrmes tė tė
menduarit dhe pėr tu bėrė zotėrues i tokės, mbijetues mbi tė gjitha
gjallesat tjera nė natyrė ky skun, duhet tė vėhet edhe nė lėvizje
tjetėr, nė lėvizje shkrimi, sepse vetėm lėvizja gjallon, jetėson jep
vitalitet. Pėr tu arrjitur kjo formė e ngritjes sė vetėdijes, duhet
veprim konkret, e tė formohet pas gjuhės sė folur ajo gjuha e shkruar
abeceja e parė. Pėr tu shkruar tingulli (pėrmes hieroglifit), duhet njė
forcė tjetėr tingullore e fjalės skun skup skip duke u lidhur
me atė fuqi qė bjen, bie, ajo qė Ra, nė kuptimin e rėnies ra, (sipas
tė cilės edhe u formua besimi nė zotin Ra u^ra e cila ėshtė vet ura
lidhėse nė mes tė tė folurit dhe tė shkruarit tė gjuhės sė njeriut. E
pikėrisht kjo ra, duhet tė krijojė vend nė fjalėn skun-skup-skip,
menjėherė pas grupit dy tingujsh fillestarė sk tė krijohet njė R
dhe tė formohet fjala tjetėr sk(r)un sk(r)up sk(r)ip = skrun
skrup skrip, ku fjala skrun, formoi fjalėn shqipe shkrun,
shkruen-shkruan, ai qė shkruan, kuni qė shkrunė (shkruan), shkrim,
shkrimi, e deri tek formimi i fjalėformimeve tjera -
shkrimtar-i-e-ja-ėt, shkrime-t, shkrues-e-t, shkrimtore etj. Kurse,
duke u bazuar nė pjesėmarrjen e grupit tė dy tingujve pt, rrodhi nga
skrip = skript-i-e-et, skriptor-e-ja-et - skripti, shkrimi i
shkrollės nė abecenė e gjuhės dhe prej saj nė shkrimin e gjuhės nė
forma tė ndryshme tė shkrimit.
Mbase nė formimin e disa gjuhėve tė Lindjes, na formohet si gjuhė
e lashtė, ku u pėrdor nė vend tė grupit pt, vetėm tingulli t,
skrit, skriti, qė formoi gjuhėn e shkruar sanskrit, san+skrit me
kuptimin shqip sanskriti, san=sony = son=zon-i qė do tė thotė
shkrim i zanit (sanit-sonit-zonit)- san skrit son skrit zon shkrim
zonshkrimi zanshkrim-sanskrit.
Fjalėt: skun-shkrun, skroll (shkrollė), skoll (shkollė), skencė
(shkencė), spik (spika, spikatje, spikamė, i,e,tė spikatur), skall
(shkallė, gradė), skept (skeptik, skepticizėm), skard (skardi, Sharri),
skot (skoti, skotėt), skien (sciense-shkenca), skamp (shkamb-i), skab
(shkabė, shkaba-shqiponja), skan (skandi, skandėt), skulp (skulpturė)
etj., janė tė gjitha kėto fjalė tė njė gjuhe paraardhėse i.e. kuniforme
skipe-illire pellgazgjike.
Vet fjala kun, nga gjuha kuniforme u ngjallė me ngritje
audio-vizuale, pėrmes shkrimit tė shkrollės dhe nė gjuhėn e folur
kuniforme, merret si formė e hershme kun kunu^, qė sipas grupit tė
shqipes sė folur tė sotme, gjindet grupi nd, si formė bashkėdyzimi dy
tingujsh nė njė tingull specifik, tė veēantė, qė nuk ėshtė nė shqipen e
shkruar ku e forcon tingullin n, nė fjalėn kun(d), kun(d)u, dhe
na rrodhi fjala kundu, e me shėmangien orale tė njerės zanore, tė
parės nė fjalė u, - kndu, u formua fjala kndu, dhe po ai tingull
u, i shėmangur gjatė tė folurit, u ndryshua nga u=ė, kėndu (e),
kėndim-i, kėndohet, gjuha qė kėndohet (flitet), gjuha qė lexohet,
leximi-kėndimi i gjuhės, ku kemi disa shprehje shqipe tė sotme a din
me kndu librat,/ a din me ma kndu qet letėr, / kndimi asht punė e
madhe, / njeri i kndushėm (i dijtur), / a shkon ti me kndu nshkollė,
/ nė kuptimin e leximit tė librit, letrės, mėsimit nė shkollė etj.
Vlen tė theksohet se vetėm tingulli k, vertikal, si hieroglifi i
ngritjes mbi botė e jetė me vizion ardhmėrie k, horizontal kalė,
kali, kurse k vertikal njeriu, ecja, kalimi, kalueshmėria,
tejkalimi i vėshtirėsive nė jetė, e kaluar, e kalueshme vetėm ky
tingull, nga fjala kun-i, mbeti nė formimin e emrit kėnga, nga
fjala kndim kėndim-i-e-et, nga kuptimi i tė diturit tė leximit,
apo shkrim-leximit tė gjuhės nė kuptimin oral zanor, tingullor,
kėndimi i asaj qė ėshtė mėsuar kėnga qė kemi tash, ndryshimin e
grupit bashkėformues morfologjik nd, nė ng, poashtu me njė tingull
theksimi nė shqipen e vjetėr kon(g)a (skipe-illire) ka^n(g)a
(gege-skipe) kėnga (toske-skipe) konga kndohet pėr dy fjalė
shprehje e lashtė shqipe.
Toponomi skup (skop) u formua nė bazė tė gjuhės shqipe, si
skipe-illire pellgazgjike Shkup-i, (Skopje), i cili lidhet
territorialisht e kulturalisht si njė fjalė emėrtim shqip, qė i takon
njė populli shqiptar edhe historikisht, si kryeqyteti i Dardhanisė
(shek.VI e.r.).
SKUPI - SKARDI - SKUTI - SKODRA (SCUP - SKARD - SCUTI - SCODRA
Nė kėtė kontekst linguistik, socio-linguistik e historiko-linguistik,
bėjnė pjesė tre toponome tė njė gjuhe, kulture dhe historiografie
skupi skardi skodra, tė cilat sot janė tė ndame nė tri shtete
politike padrejtėsisht dhe qė pėrbėjnė njė etnitet shqiptar,
historikisht.
Toponomi skardi qė sot ėshtė ruajtė historikisht, vetėm si njė
emėrtim mė shumė malor, se sa si etnonom, me emrin sharr-i, i cili
shtrihet nė mes Kosovės sė sotme e Maqedonisė (Makedhonisė illire),
ėshtė mbetur si substrat i emrit tė fisit tė lavdishėm illiro-dardhan
skordian (skordistėt) qė pėrbėnin gjithė territorin e sotėm tė Sėrbisė
qendore.
ETHYMOLOGJIA E EMRIT - SHKODĖR, SHKODRA
Me ardhjen e sllavėve nė Ballkan (shek.VI ER), filloi shtyemja etnologjike
e skordistėve kah deti Adriatik, me zhbimje tė spastrimeve etnike nga
sllavėt. Kėshtuqė, pas kryeqendres mbretėrore tė Dardhanisė Shkupit,
e me rrudhjen demografike skordiste, nga Shkupi erdhi toponomi tjetėr i
shtyer dhunėshėm deri buzė Adriatikut Skodra (Skutari), Shkodra. Se
sa kemi njė dallim linguistik fono-morfologjik nė mes tė kėtyre dy
emrave, toponome: Skardi e Skodra, kur kemi parasyshė, emėrtimin,
toponomin skord (skordistėt), ndoshta edhe u bė ndonjė ndryshim
fonetik tė ndėrrimit tė vendit tė tingujve rd, nė dr,
respektivisht, nga skord, nė skodr, pėr tu larguar nga kuptimi i emrit
si etnonom skordian, nė skodrian (shkodran).
Me te gjitha gjurmimet e
deritashme pėr ethymologjinė e emrit, toponomit Shkodra (Shkodėr) ku
nė sllavishtet e kemi Skadar, dhe ital. Skutari, duke filluar nga ato
theori, se fjala vjen me ethymologji shqipe tė fjalės folje shko,
poashtu edhe me theorinė se vie nga kuptimi i bashkimit tė dy degėve tė
Drinit, me domethėnien shko nDri, nuk me duken si theori tė thella e
bindėse, por sikur janė ende kontestuese. I kemi dy toponome shumė tė
afėrta skord skodr (skodėr-Shkodėr), ku fjala Shkodėr sipas njė
theorie lidhet edhe me fjalėn kodėr, ku na jep njė tė vėrtetė
historiografike, respektivisht gjeo-linguistike, e cila lidhet me
kodrėn e Rozafatit, por, qė kuptimi i dyanshėm ndėrlidhet me fillesėn
sko, e cila ėshtė vetėm njė alternom i fjalės rrėnje ski (skip) sko
(skop-je) sku (skup-i, shkupi) ska (Skard-i, Sharr-i) - dhe tė
gjitha lidhen kryekėput me fjalėn skip skipe shqipe, si tokė e
vende tė Shqipes, toponome tė bijve tė shqipes nga rrėnja e fjalės
ski skipe, nė rrėnjet tjera me disa ndryshime fonetike e sufiksale:
sko skord, ska skard, sko skodr (skodėr). Tash a ėshtė fjala pėr
toponomin Skodra apo Skorda (Shkodra, a Shkorda), qė ėshtė bėrė me
qėllim dallimi nga rrėnja skord, tek skordistėt illirian. Pra na
mbetėt si ēėshtje linguistike e hapur, pasiqė disa theori shkencore
janė nė dispozicion linguistik dhe asnjera nuk e shpreh apo, spjegon
pėrcaktimin e saktė, si ethymologji e konstatuar definitivisht nė
mėnyrė shkencore.
Sipas theorisė sime, emri - shkodėr, Shkodra, pėrbėhet prej dy fjalėve
- skut(ė) dhe kodėr, tė cilat fshehen nė emrin - shkodėr, si fjalė
shumė tė hershme illire, skutė, skuta, ngushticė breg ujit (liqenit), e
si skutė adriatike, nga deti, vend i fshehur, citet, qytet antik nė
skutė, qė u quajt SCUTARI, si emėrtim i hershėm, qė u njoft edhe nga
antika greke e latine (romane), nė hartat e vjetra, pra nė hartografinė
e lashtė. Brėnda emrit - shkodėr, fshehet emri - skutė, skuta,
vendbanim me njė pėrshkrim timin SKUTA NĖN KODĖR edhe si emėrtim
SKUTARI (SKUTARI) vendbanim i fshehur, poashtu edhe lidhet me kodrėn e
Rozafatit tė sotėm legjendar, kėshtjella e Rozafatit, qėunė e lidhi me
shprehjen - FATI I ROZĖS, flijimi i gruas nė themelet
e kėshtjelles (kastelles, kashtelles, ku edhe kjo fjalėlidhet me fjalėn
- kastė-kashtė, si kėshtjella tė hershme prej kashtes sė kallamit, para
pėrdorimit tė gurit), pra FATI I ROZĖS SĖ FLIJUAR - ROZAFATI.
Lindet pyetja: si rrodhi, qė nga emėrtimi SKUTARI (SCUTARI), tė dali emėrtimi - SHKODRA
(SCODRA) dhe a kanė ndonjė lidhje ethymologjike tėpėrbashkėt, apo tė
ndryshme, kėta dy emra, si kompozitė apo fjalėformim, nė emrat -
scutari e scodra?
Shprehja ime - skuta nėn kodėr, e cila kodėr
u bė kėshtjellė, fortesė, fortifikatė e hershme, poashtu edhe si
shtetqytet i hershėm, pėrballė rrymave historike: greke, latine
(romake), bizantine, sllave et., si qendresė heroike kundėr armiqėve -
nga strategjitė pushtuese tė kohėrave, duke iu pėrballuar rrebesheve
armike, deri tek shpallja e vilajetit turk (krahinė e pushtuar, e ndarė
sikurse: Shkupi,Manastiri e Janina); kjo si shprehje SKUTA NĖN KODĖR, iu mishrua fonomorfologjikisht,
me kuptimin historik, e historiografik, qė ia dha kėshtjella dhe rrodhi SKUTARI
NĖ KODĖR - si ngritje heroike, qė shprehė qendresen stoike, deri edhe
kundėr malazezėve, e deri kur iu nda, iu coptua Malcia e Mbishkodres,
qė sot ende ėshtė nėn pushtim, nga ai pushtimi mbretėror, poashtu edhe
ish-jugosllav, e derisot ende nėn pushtimin malazias.
Emri -
Skutari i lidhur me emrin shqip - kodėr, formoi emėrtimin, SKODĖR, si
fjalėformim, kompozitė e ngjeshur, kompozitė morfemash, ku vėrehen
thellė brėnda dy morfema tė ngjitura aq dendur, sa krijuan edhe eufori
studjuesish tė derisotėm, qė shkruan pėr ethymologjinėe kėtij emri, si
toponom, duke i dhėnė kahje tė ndryshme ethymologjike. Emri - skutė,
skuta, u ngjesh me emrin - kodėr, kodra dhe rrodhi - SKODRA (SCODRA),
nga rrjedha kronologjike e emrit, a tė emrave - skuta-kodėr-scodėr-skodra-Shkodra
- SKUTARI - SKODRA - SHKODRA. Unė nuk jam absolut, ngase kemi disa
variante studimesh, pėr prejardhjen ethymologjike tėemrit - Shkodėr dhe
po ka, apo pati dikush tjetėr spjegim shkencor, mė tė fortė - ia japi
dorėn!
Toponomet shqipe: skupi, skardi, skordi e skodra, reflektojnė
njėkuptimshmėri gjeneaogjike tė njė populli tė lashtė nė vete, me njė
historiografi, qė nėnkuptohen sot territore kompakte tė njė populli
shqiptar.
Nga fjala shqipe skop shkop-i, u formua emėrtimi sllav pėr Shkupin
Skopje, qė nuk ka kurrfarė mundėsie ethymologjike sllave, as si
emėrtim i tillė, skopje. Fjala skipe-illire skop (skop) formoi shumė
fjalė e kompozita i.e. skopik-e, teleskop (dylbi nė shkop), mikroskop,
makrroskop, episkop etj., tė cilat lishen me fjalėn skop-shkop edhe
si formė vizuale figurative e shikimit pėrmes njė shkopi tė zhbiruar,
si gyp, tytė, shkop cilindrik i zbrastė me thjerėza kristali zmadhuese,
qė nė realitet ishte me vetėm njė shkop skop ( e tėvona u bė me dy
shkopa shikimi) edhe si instrumente tė vendosura nė shkop-skop apo,
shkopinj, si mbajtėse.
Etnonomi shkuptar (shkupjan) i sotėm, ėshtė realisht emėrtimi i
banorit tė Shkupit shqiptar, tė cilat lidhen me kuptimin e etnonomit
shqiptar ( shkupjan, shkuptar, shkiptar-shqiptar), si i vetmi etnonom,
pėr njė citet skiptar (qytet shqiptar), ku vet fjala qytet nė shqipen e
vjetėr ishte citet (qitet-qytet- citet-city, ang.), skuptar nga
citeti skiptar, qyteti buzė lumit Vardar Vardarit illirian. Kurse nė
gjuhėn turke u thirr Uskup, gjatė invazionit turk, Shkupi si
kryeqytet i Vilajetit tė Kosovės, tok me vilejetin e Shkodrės,
Manastirit e Janinės deri mė 1912, kur mbeti gjoja si pavarėsi e
Shqipėrisė me vetėm njė trung illirian buzė Adriatikut, nga sipėrfaqja
e territoreve shqipare prej 110 mijė km katrorė, iu aneksuan pa asnjė
tė drejtė njerėzore, shteteve fqinje joshqiptare mbi 81 mijė
km.katrore, toka shqiptare illire (Enciklopedia) dhe qė mė 1913,
kongresi londinez ia dha Sėrbisė e tėvona mė 1945, Maqedonisė, irjm, si
tregėti europiane me toka e territore shqiptare derisot mė 2001, gjoja
nė shekullin e milleniusin e ri.
studimet u botuan nė revisten elektronike rruzull.com, 2000-2002
Krijoni Kontakt