Ndasite veri-jug mes shqiptareve

[EdiR]

Thjesht e shkurt: ekzistojnë ndarje Veri-Jug. Me përjashtime, po është e kot ta fshehim, pavarsisht që dikush prej patriotizmit mundohet ta mbulojë këtë fakt.

Së pari kjo ndarje vjen në rradhë të parë nga dialekti, veriu flet gegnisht e jugu flet toskërisht. Pas vendosjes së standartit gjuhësor i bazuar në toskërishte u rrit edhe më tej ky dallim, kush fliste letrarshe (aka toskërisht) ishte i 'hollë' ndërsa kush fliste veriorshe (geg) ishte i trash, malok. Që të flasim drejt Jugu ka qenë gjithmonë më i shkolluar se Veriu, kanë qenë më të shëtitur, kanë patur më shumë mundësi shkollimi. Po të bëj ndonjë listë mund të rezultojë se shumica e rilindasve ose të themi e figurave të spikatura në kulturë në shekullin e 19 e këtej kanë qenë përgjithësisht toskë (apo nga Jugu) . Ndërsa Veriu (përfshirë edhe Kosovën) megjithëse përbën shumicën e popullatës ka pasur vetëm një qendër që ka nxjerr apo kultivuar vazhdimisht figura, Shkodrën. Toskët (Ortodoksët po them kësaj rradhe) më shumë janë njohur për ushtrimin e zanateve ose profesioneve, ndërsa Veriorët janë njohur kryesisht për karakterin luftarak (pjesa dërrmuese e kryengritjeve janë zhvilluar në Veri, psh kryengritjet e Lidhjes së Prizrenit, kryengritjet e 1910-11-12 etj..). Nga pikëpamja fetare në Veri, katolikëve (përveçse luftëtar) u takon edhe pjesa më e madhe e intelektualëve, njerëzve eminentë në kulturë ndërsa myslimanët nuk janë njohur si prodhimtarë intelektualësh, janë marrë kryesisht me blegtori e bujqësi si dhe me luftë.Tashi duke qenë se Jugu ka qenë më i shkolluar se Veriu lind një 'rracizëm' e shprehur kryesisht me termin "malok". Rracizëm në thonjëza, jo në kuptimin thelbësor, sepse dihet që gegët janë më gjatosha se toskët.

Faktor tjetër është edhe regjimi i Enver Hoxhës. Duke qenë se anti komunistët kanë qenë masivisht nga Veriu, nga katolikët kryesisht, komunistët që ishin masivisht nga jugu shprehnin antipati ndaj veriorëve. Sa e sa intelektualë nga Veriu e klerikë katolikë u masakruan vetëm e vetëm se ishin anti komunistë... Sa për kureshtje 90% e personazhe negativ/disidentëve/armiqve të Partisë në filmat e epokës komuniste flisnin gegërisht.

Tjetër gjë, pjesa më e madhe e atyre që nuk i duan kosovarët ose që shprehin antipati ndaj tyre janë nga Jugu/tosk, sepse në veri kosovarët janë të padëshiruar saç janë shqiptarët e Shqipërisë të padëshiruar në Kosovë.

Po të marrim 'hollë' edhe partitë politike kryesore janë të ndarë në bazë të veri-jug. Më parë Ahmet Zogu mund të jetë parë si sundim i gegëve, Enver Hoxha si sundim i toskëve, ndërsa sot PD shihet si parti e Veriut dhe PS parti e Jugut (pasardhëse e PPSH-së). Veriu psh voton në shumicë PD, ndërsa jugu në shumicë PS-në, aty në mes vendoset fati i zgjedhjeve .

Gjithsesi, besoj se me kalimin e kohës, lëvizjes së popullsisë, rritjen e arsimimit, zgjerimin e medias do të ulen dallimet veri-jug.

Ke shkruar mire ne pergjithesi ne kete teme vetem desha te te kujtoj nje gje. Se ndoshta neper filma ata disidentet flisnin gegerisht,por kishte mjfat nga jugu dergjeshin ne burgun e Spacit, te internuar ne Fier e Lushnje ku ishte mushkonja sa nje "mize kali" dhe as ne filme nuk i permendnin.
Ka mjaft gjera qe i bejne te vecante Shqiptaret e seciles krahine por jo politika. Enveri nuk desh fare tja dije nese ishe nga Jugu apo Veriu nese ishe me i zgjuar, me i pasur se te tjeret ai te vriste.

[flory80]

Shumë e vërtetë EdiR
Ai ishte sistem diktatorial dhe nuk ja vlen ti referohesh për asgjë. Enver Hoxha ekzekutoi burrin e motrës së tij që e kishte mbajtur me bukë. Ai ekzekutoi gjithë shokët e tij të luftës, etj etj...
Nuk ja vlen ta zgjas me shëmbuj por mendoj se ndasitë ekzistojnë, por ato po vijnë drejt zhdukjes.

[Jack Watson]

Ke shkruar mire ne pergjithesi ne kete teme vetem desha te te kujtoj nje gje. Se ndoshta neper filma ata disidentet flisnin gegerisht,por kishte mjfat nga jugu dergjeshin ne burgun e Spacit, te internuar ne Fier e Lushnje ku ishte mushkonja sa nje "mize kali" dhe as ne filme nuk i permendnin.

Nuk po thotë njeri që s'ka pasë të burgosur nga Jugu, vetëm shpreha konstatimin tim që 90% e armiqve të popullit nëpër filma flisni gegnisht. S'po e shpik po është e vërtetë.

[Shkelqesia_E_Tij]

Dua te shtoj dicka lidhur me ate çka ka bere sistemi diktatorial enverist persa i perket perceptimit te ndarjes Veri-Jug.

Ai sistem me te gjithe te keqiat qe kishte (dhe kjo nuk diskutohet) arriti qe te ndertonte realisht, me nje qellim te caktuar kuptohet, komunitete qytetaresh midis gegeve dhe toskeve. Po ju kujtoj ketu shembullin tipik te krijimit te qytezave si Laçi dhe Memaliajt.

Nuk me duket e drejte te etiketohet ky sistem si nje klike toskesh apo ne sherbim te tyre dhe aq me teper te shpjegohet si nje sistem anti-gegesh. dhe pro-toskesh..Kjo eshte shume e gabuar.

Ai sistem ka qene dhe ngelet nje fatkeqesi kombetare per te gjithe pa perjashtim.

[Korcar-L1]

Harruat qe pas studimeve, sistemi komunist te dergonte ne veri po te ishe nga jugu dhe ne jug po te ishe nga veriu. Keshtu u krijuan dhe shume familje "mixe". Eshte dhe kjo qe thote Shkelqesia E Tij.

[flory80]

E vërtetë Korçar-L1
Me të gjitha të zezat që kishte ai sistem kjo ishte e vetmja gjë e mirë që pati ose një nga të paktat gjëra të mira. Unifikimi i popullsisë. Ata i bënin jehonë familjeve që kirjoheshin nga bashkimi i një Gegu me një Tosk.
Në ushtri dërgoheshin në të gjitha cepat e Shqipërisë, domethënë, Gjirokastriti e Sarandjoti shërbenin në Tropojë e në Shkodër, dhe Dibrani e Mirditori shërbenin në Vlorë e në Korçë, pastaj ishin aksionet e të rinjëve ku të rinj nga gjithë republika shkonin së bashku në aksione sa në Brezaret e Sarandës e sa në hekurudhën Milot - Rrëshen - Klos
Ajo që përmënde ti pak më sipër, studentët kur mbaronin shkollën dërgoheshin sa në Veri e në Jug.
Të rrimë shtrëmbër e të flasim drejtë, kjo ishte një nga metodat që ata përdorën për të bërë unifikimin e popullsisë dhe rezultatet ishin të jashtzakonshme.
Me ardhjen e ndryshimeve politike në vënd që politikanët e sotëm të punonin në të njëjtën linjë krijuan ndarje të mëdha duke u bazuar në bastione politike dhe duke i përdorur qytetarë të një krahine të caktuar për qëllime politike.
Ndërsa përsa i përket Shqiptarëve jasht kufijëve të Republikës së Shqipërisë kuptohet që ndasitë janë pak më të thella sepse bëhet fjalë për një hendek të madh të trashëguar nga historia, por që në vitet e Komunizmit u thellua akoma më shumë. E vetmja gjë e mirë që u bë në atë kohë për unifikimin Kombëtar ishte vendosja e gjuhës së Standartizuar për të gjithë Shqiptarët sepse në rast të kundërt pasojat do të ishin katastrofike.
E imagjinoni dot Kosovën sot sikur në vitin 1972 të mos kishte pranuar të aplikonte Shqipen e Standartizuar që përdorim ne sot? Ndoshta do të kishin adaptuar dialektin e tyre, dhe hendeku do të thellohej akoma më tepër duke marë parasysh që Shqiptarët e Shqipërisë nuk do të kishin asnjë kontakt me këtë dialekt dhe nga shumë njerëz të thjeshtë dhe pa njohuritë e duhura do të shihej si një gjuhë tjetër. Do të konsideroheshin si dy gjuhë të ngjashme por të ndryshme nga njëra tjetra, (pak a shumë si Bullgarishtja me Maqedonishten) dhe me këtë do të përfitonin direkt Sllavët.
Prandaj ajo plejadë protagonistësh nga të gjitha viset Shqiptare që sakrifikuan kush më shumë e kush më pak nga dialekti i tyre, sot meriton respekt dhe mirnjohje nga të gjithë Shqiptarët.

[Kavir]

Kjo teme nuk eshte teme per forum. Me keqardhje me duhet te them qe kjo teme e shtruar ne forum eshte vetem e demshme. Kjo sepse fale vete karakterit tone, dhe per faktin qe ne forum nuk ka "standarte inteligjence" per te shkruar, con ne debat tifozlliqesh, se kush eshte krahina me e famshme, me heorike dhe me vlera te paperseritshme.
Dhe te shohesh pjeset, pa patur parasysh qe jane pjese e se teres (pra qe cdo e mire apo e keqe e nje krahine nuk eshte krahinore por mbarekombetare) sjell vetem budallepsje. Dhe budallepsja e shprehur ne publik ka aftesi te shumohet dhe te kthehet ne budallepsje kolektive.
Prandaj keto tema nuk jane tema per forume apo debate publike.

[ilia spiro]

Pyetjet mbi Kombin Shqiptar më kanë ngjallur gjithmonë kuriozitet. Un vet jam nga veriu i Shqipërisë, më saktësisht nga veri-lindja. Njerëzit nga ana ime pjesa tjetër e
Shqipërisë i quan verior, geg ose malok. Në shumë biseda kur dëshirohet të cilësohet një njeri me veset e tija të këqija cilësohet si malok, pra shqiptar i veriut. Shpesh here kjo urejtje që ekziston ndaj veriut shtrihet ndaj çdo personi geg që punon në administratën publike të bëhet tabelë qitjeje nga pjesa tjetër. Faktor tjetër diferencimi është gjuha e folur, gegët flasin gegnisht ndërsa toskërishtja është bërë gjuha zyrtare. Për ta kuptuar sa ndryshon gegnishtja nga gjuha zyrtare (toskërishtja) mjafton me përmendur faktin se Gjergj Fishta është përkthyer nga gegnishtja në gjuhën zyrtare (toskërisht), për tu kuptuar.

Në diferencë nga grekët, serbët, bullgarët apo kroatët të cilët një nga mjetet e identifikimit kombëtar kanë fenë e njejtë që i bashkon dhe ka ndikuar në bashkimin e kombit klerikët e tyre, mungesa e një feje të njejtë mes shqiptarëve ka luajtur rolin e saj në unifikimin e kombit. Shqiptarët ndahen në myslyman dhe nëndarjen e tyre bektashi, katolik dhe ortodoksë. Katolikët janë geg ndërsa ortodoksët janë tosk.

Pjesa toske ka pasur gjithmonë probleme me identitetin shqiptar pasi është mahnitur gjithmonë nga grekët, mahnitje që vazhdon edhe sot me politikën e pensioneve dhe kartave të homogjenit. Toskët janë shoqëruar gjithashtu me një bindje komuniste të verbër si bashk ortodoksit e tyre sllav, ato shoqërohen gjithashtu me një urejtje të verbër për gegët.

Urejtje të tilla nuk ekzistojnë në Kosovë, krahinë gege, ku flitetet gegnisht dhe midis shqiptarëve katolik dhe myslyman nuk ka probleme. Këto pyetje rotullohen gjithmonë mbi kokën time. Edhe kur unë dua të jem largpamës, ia pa influencuar nga krahinat, vjen dikush që përmend fjalën malok dhe vizioni t’kuret nga larg-pamësija.

Njeriu duhet te mos kete turp te pohoje ate qe eshte edhe nese te tjeret e fyejne per kete. Psh une jam orthodhoks dhe jam krenar per kete, pavaresisht nga epitetet si kaurr, grek, shkja, vorio-epirot, etj.
Keshtu mendoj per te gjitha krahinat , kudo qe jane. Por kjo s`do te thote te mos korrigjojme gabimet tona te krahines nga vime se te gjithe kemi dhe jo vetem maloket (jo per fyerje por mqns u permend ne teme).
Veriu , mendoj une ka me shume per te korrigjuar: se pari hakmarrjen, pastaj sjelljen ndaj gruas, zbutjen e karakterit te eger, etj.
Keto faje nuk i bejme ne nga jugu.
Por une nuk jam dakord se ne orthodhokset dhe jugoret urrekemi verioret! Kjo nuk qendron. Te mos pelqesh (psh te lidhesh krushqi me verioret) nuk do te thote t`i urresh ata pasi ne kemi kulture tjeter nga verioret.
Besimi Orthodhoks eshte e vertete qe ka ndikuar shume ne formimin tone kulturor dhe Greqia e Kisha Greke ka qene para 100 vjetesh burim i kesaj kulture, e kjo nuk do te thote se ne "u mahnitkemi nga greket" dhe kartat e identitetit.
Keto karta i kane marre me shume verioret ne Greqi.
E verteta eshte qe nese nuk do te ishin konvertuar shumica e shqiptareve sot Shqiperia do te ishte ndryshe.

[DYDRINAS]

Titulli i temes eshte dashakeqes! Flitet per ndasi, ne vend qe te flitet per dallime qe jane me se normale ne cdo komb qe ekziston sot.
Gjeni nje komb tjeter qe nuk ka dallime gjuhesore, kulturore, tradita apo zakone, njejte sic i kane dhe shqiptaret.


Korca bie fjala ndryshon shume nga Laberia, Gjirokastra ndryshon shume nga Vlora, Tirana ndryshon shume nga Shkodra, Tropoja ndryshon shume nga Tepelena, Gjakova ndryshon shume me Prizrenin, Tetova me Shkupin e keshtu me rradhe.
Kjo eshte nje dukuri me se normale.
Dallimet kane lindur per shkaqe nga me te ndryshme, mirepo ato qe kane luajtur nje rol te madh ne krijimin e ketij dallimi jane: gjeografia dhe besimi fetar.

A do te zhduken ndonjehere dallimet? Asnjehere!
A do te ngushtohen ato? Absolutisht po!
Dallimet i ngushton levizja e lire, ekonomia e tregut dhe shkollimi.

[Kavir]

Gjithnje me ka mahnitur Kanuni.
Nuk e di, e permbante Kanuni, varjen per gjuhe per percaresit dhe shpifesit?
Mesa di une kete soj, Kanuni e denonte me nje denim te rende moral, me vargun shkemb:
Je i lir me mbajte burrnin t`ande; je i lire me u shburrnue.

Po ky varg eshte shkemb (sa i rende aq edhe i forte) per ata qe nuk jane shburreruar, se per "ato" qe kane kaluar "matane" nuk ka ndonje vlere.
Prandaj Kanuni ka mangesi. Duhej ta parashikonte edhe varjen per gjuhe.