Pierre-Pandeli Simsia

[artisti.]

Nga Pierre-Pandeli Simsia

Pas shumë ankthe pritjeje dhe vizitave të njëpasnjëshme nëpër mjekë të ndryshëm, vetë jeta u solli mrekullinë dhe lumturinë e saj bashkëshortëve Diana dhe Rinush të martuar para pesë vjetëve. Diana kishte mbetur shtatzëne! U duk se lumturia që sapo kishte hyrë tek ata bashkëshortë, sikur i kishte tejkaluar përmasat e asaj pritjeje pesë vjeçare për të pasur edhe ata femijën e tyre. Foshnja ishte djalë!

Djali i sapoardhur në jetë u pagëzua me një emër të bukur dhe të veçantë, të padëgjuar ndonjëherë, Ridi. Për të gjithë të afërmit dhe njerëzit e tjerë të njohur të tyre, nuk ishte i vështirë kuptimi i emrit të foshnjes. Emri Ridi ishte bashkimi i dy gërmave të para të emrave të dy prindërve të tij, Rinush dhe Diana. Sapo kishte ardhur në jetë, foshnja me flokë të zinj i kishte mrekulluar edhe vetë mjekët me përvojë shumëvjeçare në profesionin e tyre. U duk se ishte një foshnje i mbarë. Foshnja i bukur dhe i shëndetshëm kishte kaluar në duart e mjekëve dhe ndihmësve të tyre, duke i gëzuar edhe ata, si ta kishin fëmijën e tyre.

***

Sa të lumtur ndjeheshin Diana dhe Rinushi, ndërsa e mbanin në krahë fëmijën e tyre të bukur me flokë dhe sy të zinj. Ridi foshnje kishte hyrë në zemrat e njerëzve të njohur përreth tij. Lumturinë ua shtonin edhe më tepër njerëzit e njohur kur i ndalonin dhe e përkëdhelnin vogëlushin. Edhe Ai, me instiktet e tij foshnjore, sikur ta ndjente çfarë mendonin njerëzit për atë, u buzëqeshte më ëmbëlsinë e tij fëmijërore.
Edhe pse muajt kalonin dhe Ridi rritej çdo ditë, ai vazhdonte të ishte shumë i afruar me të gjithë njerëzit. - Hajde tek teta, Ridi, nëse do t'i thoshte ndonjë grua, ndërsa rrinte në krahët e nënë së tij, ai buzëqeshte, shkëpuste krahët nga supet e s'ëmës, dhe i jepte trupit para...
Ridi u bë fëmija i dashur edhe për komshijtë përreth tij. Edhe pse kishin kaluar disa vite nga ardhja e tij në jetë, Ridi vazhdonte t'i rruante ato veti që kishte pasur në foshnjërinë e tij. Sytë e tij të zinj së bashku me flokët bashkoheshin me buzëqeshjen e tij të ëmbël. - Sa i mirë është Ridi! - thoshin njerëzit. Edhe Diana dhe Rinushi ndjeheshin më tepër se të lumtur me fëmijën, gëzimin e tyre të parë, që kishte rrëmbyer zemrat e shumë njerëzve. Në mes prindërve të tij i kapur për dore, kur shëtisnin të tre së bashku, i shikonte njerëzit, të njohurit e tij, i buzëqeshte dhe, me dorën e tij të vogël i përshëndeste.
E papritur për të gjithë njerëzit, ishte ajo ditë e Hënë, kur panë Dianën të shqetësuar. Më tepër se e shqetësuar, ajo ishte edhe e përlotur. Ç'të kishte ndodhur vallë?! Të Dielën në mbrëmje Ridi i vogël 6 vjeçar nuk ndjehej mirë. Temperatura e lartë e trupit të tij dhe disa shqetësime të tjera në shëndetin e tij, pas mesit të natës, i kishte detyruar prindërit të shqetësuar të shkonin menjëherë në spitalin e qytetit të tyre. Ç'kishte ndodhur me Ridin e vogël? Ku kishte shkuar buzëqeshja e Ridit?! Po ëmbëlsinë e tij fëmijërore, kush po e rrëmbente?! Mjekët dukeshin të shqetësuar. Nuk po mundnin të përcaktonin diagnozën e sëmundjes së tij. Ridi i vogël duhet të rrinte disa ditë në spital. Lumturia dhe buzëqeshja e prindërve të tij ishin larguar për t'u zëvendësuar me makthin e hidhur. Si do vinte fati i djalit të tyre?!
Pas disa ditë pritje dhe ankthi, zbritja e temperaturës te Ridi, sikur ua lehtësoi pak dhimbjen prindërve të tij, për t'i dhënë shpresa për një shërim të shpejtë djalit të tyre të dashur. Në konsultën e tyre, vetë mjekët, nuk po u besonin syve, ajo çfarë tregonte përgjigjja e analizës mjekësore në përcaktimin e diagnozës së sëmundjes së Ridit. Sëmundja ishte e rrëndë! Mjekësia Shqiptare me kushtet e saja të pamjaftueshme dhe të pakta, mungesa e aparaturave të ndryshme moderne, e kishte të pamundur trajnimin e sëmundjes së vogëlushit në spitalet shqiptare. E vetmja mundësi për shpëtimin e jetës së Ridit të vogël ishte çuarja e tij në një nga spitalet e huaja jashtë Shqipërisë, të cilën shteti shqiptar nuk e mundësonte një gjë të tillë. Ç'të bënin prindërit e tij të dashur dhe të pafajshëm, Rinushi dhe Diana? Sëmundja që kishte hyrë padrejtësisht tek ai fëmijë engjëll ishte e pamëshirshme s ivetë vdekja. Djali i tyre gjashtë vjeçar, shpresa e tyre e vetme, i kishte hyrë padrejtësisht vdekjes në gjijtë e saj dhe dukej sikur ajo do ta rrëmbente njëherë e përgjithmonë. Ata ishin të pafuqishëm, por më i pafuqishëm ishte vetë shteti i tyre, në të cilin ata punonin dhe jetonin me shumë mundime dhe sakrifica të mëdha për ta shkëputur djalin e tyre nga thonjtë e të mallkuarës vdekje. E vetmja shpresë ishte shteti, mjekësia e huaj. Me ndërhyrjen e një të afërmi të Dianës, i cili punonte prej disa vitesh emigrant në një shtet të huaj ishte krijuar mundësia për dërgimin e Ridit në atë shtet, por pagesa shumë e lartë që kërkonte mjekësia e huaj, ishte një pengesë, që dukej e pakapërcyeshme për Dianën dhe Rinushin dhe të afërmit e tjerë të familjes. Edhe pse e menduan që mund të shisnin çdo gjë të shtrenjtë, edhe shtëpinë, vetëm që Ridi i tyre të shpëtonte, kjo nuk mund ta plotësonte atë pagesë marramendëse parash që kërkohej për kurimin e djalit të tyre.
Në ditët e pritjes plot ankth dhe dhimbje në marrjen e vizës për të shkuar në shtetin e huaj dhe grumbullimin e parave, vogëlush Ridi, pjesën më të mirë të kohës e kalonte i mbyllur në shtëpi. Për moshën e tij nuk kishte shumë lodra për të luajtur. E vetmja lodër për të ishte ekrani i vogël i televizorit, ku Ridi shihte dhe dëgjonte me vëmendje të madhe emisione të ndryshme. Vogëlushi nuk arrinte të kuptonte rëndësinë e sëmundjes së keqe që i kishte hedhur kthetrat e saja tek ai. Ajo që kuptonte për vetë moshën e tij dhe që kishte dëgjuar ishte se, duhet të shkonte në një nga spitalet e huaja për t'u kuruar. - Mami, pse nuk më çojnë edhe mua jashtë shtetit që të shërohem? - i thoshte shpesh të ëmës, pa e kuptuar se me këto fjalë ia lëndonte edhe më tepër dhimbjen e shpirtit të saj. - Babi, edhe ne këtu në vendin tonë kemi spitale, pse duhet të iki unë jashtë shtetit që të shërohem atje...?! Në vend të përgjigjes për çfarë ai i pyeste, merrte përqafimet dhe puthjet e tyre. Pastaj, ata, prindërit e tij, me hapa të ngadaltë dhe të rrënduara nga pesha e dhimbjes së tyre ecnin dhe hynin në dhomën tjetër për t'u shkrehur në vaj nga të qarat. - Mami, iu drejtua ai një ditë s'ëmës, ndërsa rrinin të tre në dhomë, në shtëpi. - E dini se çfarë do bëhem unë kur të rritem? - Po shpirti i mamit, fol, çfarë do bëhesh kur të rritesh? - i tha e ëma, duke psherëtirë me ngadalë. - Unë, mami dhe babi, kur të rritem, do bëhem deputet, do bëhem ministër. Edhe kryeministër do bëhem. Edhe president do bëhem. - Mirë shpirti i mamit, bëhu çfarë të dëshirosh ti zemra ime... - i tha e ëma me një zë të lehtë vajtues. Ajo ishte e zbehur e tëra, e kishte pushtuar një drobitje e hidhur. - Do bëhem mami, që kur të jem sëmurë, të shkoj në spitalet e huaja jashtë shtetit që të shërohem... - Ah! Psherëtinë thellë prindërit e tij të përlotur. - E kam dëgjuar disa herë në televizor që, edhe presidenti edhe ministrat edhe deputetët, kur janë sëmurë, të gjithë shkojnë jashtë shtetit që të shërohen. Edhe unë dua të të shkojë jashtë shtetit, të shërohem. - Ti mos u mërzit shpirti jonë, ti nuk je shumë i sëmurë... - Po pse thonë mjekët se duhet të shkoj jashtë shtetit...?! - ... Ah...! - Psherëtinë përsëri të dy prindërit e tij, duke bërë ritualin e tyre të përditshëm. U çuan dhe me hapa të ngadaltë e të rrënduar shkuan në dhomën tjetër për t'u shkrehur përsëri në vaj.
Një ditë, kur të gjithë ata që e donin Ridin e vogël dhe e ndihmonin nga rroga e tyre e pakët për grumbullimin e shumës së parave për ta dërguar atë jashtë shtetit, ndodhi e papritura, ajo që nuk duhet të ndodhte kurrë. Ridi i vogël 6 vjeçar, në shtratin e tij ku lëngonte prej tre muajsh, mbylli sytë e tij të bukur për të mos i hapur më kurrë. Shpirti i tij i vogël u shkëput njëherë e përgjithmonë nga trupi i tij i bukur. Buzët e tij të njoma u mbyllën njëherë e përgjithmonë për të mos folur më asnjë fjalë. Duart e tij të ngrohta ngrinë njëherë e përgjithmonë, ashtu, pak të hapura për t'u ftohur, për të mos përshëndetur më njerëzit që e donin...
Shpirti i tij i vogël u ul në krahë të engjëjve për të fluturuar... Vogëlush Ridi nuk mundi të realizonte ato ëndrat e tij të bukura per jetën e tij të ardhme, të bëhej president, ministër, deputetë... sepse fluturoi..., ndoshta i duhej edhe vetë Zotit...
Vogëlush Ridi u nda papritur, shumë shpejt nga jeta e bukur që sapo kishte nisur ta shikonte dhe ta gëzonte. Ridi u nda nga njerëzit që e donin shumë, pa arritur të realizonte ëndrat e tij fëmijërore, nuk u bë president, ministër, deputet... Ai iku, u nda shumë shpejt, nga prindërit e tij, duke i lënë të hidhëruar, për t'i hapur një plagë në shpirtin e tyre, që s'do t'i mbyllet kurrë.
Ridi iku..., sepse, për fatin e tij të keq edhe prindërit e tij nuk ishin presidentë, ministra, deputetë...

[artisti.]

Kur do kthehemi në Shqipëri?!


Nga Pierre-Pandeli Simsia

Ne ikëm atëhere nga Shqipëria në fillimin e viteve 90-të, duke shqyer dyert e ambasadave të huaja dhe duke u kacavjerë e gjakosur në kangjellat e hekurta të mureve rrethues të tyre.
Ne ikëm atëhere si të babëzitur drejt shteteve të huaja, të uritur për të parë botën e jashtëme, pa e ditur se kush na priste.
Ne ikëm atëhere, duke kapërcyer malet, duke ecur ditë e netë të tëra, e duke fjetur në pyje mes egërsirave.
Ne ikëm atëhere duke çarë detin e qetë e të trazuar me vaporë e me anije, duke parë se si shokët që kishim në krahë binin në det për t'u bërë ushqim për peshqit dhe për të mos u gjendur më kurrë...
Ne po ikim tani përsëri nga malet, nga deti me gomone... duke parë se si shoku që kemi pranë e përpin dallga e detit, se si foshnja që qan në krahët e nënës pa ngrënë e pa pirë e rëmben e njëjta dallgë e mallkuar dhe nëna e pafuqishme mes natës së errët dhe të ftohtë nuk ka forrcë t'a rikthejë e t'a marë përsëri fëmijën pranë gjirit të saj.
Ne po ikim përsëri me një vizë turistike për të mos u kthyer më.
Ne ikëm e po ikim nga atdheu ynë, nga toka jonë, çdo vit, çdo javë, çdo orë...
Ne erdhëm në tokë të huaj duke u quajtur edhe vetë të huaj, se dhe ajo ka nevojë për ne. Janë metrotë për t'u ndërtuar, janë dhëntë dhe dhitë për t'u kullotur, janë ullinjtë për t'u shkundur e për t'u mbledhur, janë pleqtë, njerëzit e sëmurë që kanë nevojë për shërbimin shqiptar, janë pjatat dhe tenxheret e restoranteve për t'u larë e fërkuar nga duar shqiptarësh, janë....
Ne erdhëm në tokë të huaj duke gjetur vendin që na takon të jemi në jetë. Po studjojmë, po shkollohemi, po mbarojmë shkollën në universitetet më me emër në botë me rezultate të shkëlqyera. Ne erdhëm në tokë të huaj për të mbajtur në xhep diplomat e Masters Degree dhe atë të Profesor e Doktorit. Ne erdhëm në tokë të huaj për të çuditur profesorët, mësimdhënësit tanë, duke u treguar atyre racën e bukur e të zgjuar shqiptare, Shqipërinë e panjohur...
Ne erdhëm në tokë të huaj për t'i dhënë lirisë njerëzimit bijtë tanë më të mirë, ushtarët, marinsat, heronjtë tanë në luftën kundër terrorizmit.
Ne erdhëm në tokë të huaj, por edhe duam të kthehemi një ditë pranë tokës sonë. Duam të kthehemi, po ku do shkojmë, kush po na pret? (Sa keq! Të mendosh kush po na pret në shtëpinë tonë!)
Po hyjmë në vitin e 15-të që jemi larguar nga Shqipëria, ndoshta dhe jemi rritur e plakur pak nga vuajtjet dhe streset e mërgimit e atdheu ynë ndoshta dhe nuk do na njohë, por ne duam të kthehemi të punojmë për nënën tonë, se kalorësit e saj të këqinj që e drejtojnë, i kanë hipur mushkës xanxare, duke e bërë një Nënë të vuajtur, të mbërdhirë, pa drita, pa ujë, të përmbytyr mes shiut, llumit dhe baltës.
Ne duam të kthehemi përsëri, po ku do vemi? Nuk mund të blejmë dot një apartament banimi në periferi të qytetit a kryeqytetit, me lekët që kemi kursyer gjatë këtyre viteve në tokë të huaj. Ato lekë nuk mjaftojnë, se kalorësit xanxarë të shtetit tonë i kanë ''blerë'' apartamentet e tyre në qendër të kryeqytetit sa trefishi i sipërfaqes i atij që duam të blejmë ne me një trefish më pak lekësh se ato që kërkojmë ne.
Ne duam të kthehemi po ku do kthehemi ?
Kalorësit kanë filluar të ''shtrojnë'' rrugët për t'a bërë udhëtimin e tyre me makinat e shtrenjta sa më të rehatshëm për të shkuar drejt vilave të tyre të ''blera'' në Shkëmbin e Kavajës, në Shkëmbin e Pëllumbave, në Malin e Robit a në Kalanë e Lëkurësit...
Ne duam të kthehemi, po ku do kthehemi ?
Nëse Shqipëria është i vetmi vend pa metro, vijmë ne e i ndërtojmë metrotë në shtetin tonë. Nëse ka ullinj për të shkundur e për t'i mbledhur Shqipëria, vijmë ne e t'a bëjmë atë punë në tokën tonë. Nëse ka pjata dhe tenxhere në restorantet shqiptare vijmë ne e i lajmë.
Nëse Shqipëria ka zyra biznesi, Bursa Stock Market, spitale të pajisur me aparatura të kohës... vijmë ne e punojmë në tokën tonë.
Nëse Shqipëria është vërtet shtet ligjor demokratik, vijmë ne e t'a drejtojmë atë, por a do na pranojnë vallë kalorësit xanxarë që e kanë privatizuar edhe drejtimin e Shqipërisë e nuk zbresin kollaj nga mushka ku kanë hipur ?
Ne duam të kthehemi një ditë në Shqipëri dhe do kthehemi, po kur? As vetë nuk e dimë.

[artisti.]

Një Prill!

(Tregim)

Nga Pierre-Pandeli Simsia

Jashtë shiu vazhdonte të binte imët dhe shtruar.
Dhoma e shtëpisë ishte e madhe dhe mezi ngrohej.
Violeta shkoi te stufa, hapi derën e saj dhe futi dy dru të tjera. Vazhdonte të ndjente gëzimin për fejesën e Valbonës.
Nga jashtë, disa pika shiu trokitën në xhamin e dritares, si për ta ftuar të ulej edhe ajo në minderin pranë dritares dhe të zodiste atë peisazh pranvere, që në atë ditë të parë të prillit dita dukej e zymtë.
U ul mbi minder. Vështroi drurët e pemëve të lagura me gjethet e tyre të njoma të porsadala.
- Rrënka shi me erë - the me vete dhe mendja i shkoi përsëri tek i shoqi, Dhori. - Pse u vonua shumë sot edhe ky i uruar? Shkoi ora 3!
U çua nga minderi dhe shkoi përsëri te stufa. Në anë të saj kishte lënë tenxheren e gjellës. Hapi kapakun e tenxheres. Fasulet e ziera kishin zënë një cipë të hollë. Nuk po i kujtohej, nëse i kishte hedhur kripë gjellës apo jo. Morri lugën që e kishte lënë mbi një pjatë aty pranë dhe filloi të trazojë gjellën. Një fjollë tymi doli nga dera e stufës dhe i kaloi para fytyrës. Ajo ndjeu erën e druve të djegura. Shkoi përsëri te dritarja dhe u ul mbi minder. Nga dritarja e dhomës ku rrinte dukej avllia dhe porta e shtëpisë, kështu që edhe Dhorin do ta shihte kur të vinte.
I dukej se ai po vonohej më shumë nga ditët e tjera. Mezi po e priste, donte t'ia thoshte edhe atij sa më parë lajmin për fejesën e Valbonës.
" Lavdi o Zot, që ia hape fatin edhe asaj çupe. Çupë e mirë është, sa s'ka ku të vejë, por, ç'ti bësh fatit. Vetëm me fatin nuk hahesh dot. Lavdi o Zot! Si për vajzën time po gëzohem. Epo, vajza jonë është, komshi të vjetër jemi. Kot s'e kanë thënë të parët tanë atë shprehjen: "Njeriu do vejë në ditën dhe fatin e tij" Ja, i erdhi fati edhe asaj çupe. Mendove o Zot edhe për atë, se nuk është e pakët, është 30-të vjeçe. Si harrova ta pyes Ritën, nga është dhëndri? Ndoshta edhe ajo nuk e di, sapo ia tha Manjola dhe erdhi e ma dha mua lajmin e mirë. Manjola...! Po Manjolës, kush i tha? Nga e morri vesh? Apo, shoqe me shoqe. Jo, ç'ne shoqe, ato s'janë moshatare! Manjola vjet sikur i mbushi të njëzetat. Hajt tani edhe Manjolës një fat i mirë, heqtë këmbën zvarë Valbona edhe për të.
Tringëllima e ziles së portës ia prishi mendimet. Që kur kishte qenë gjallë i vjehri, te trari sipër portës kishte vënë një zile hekuri dhe, sa herë hapej e mbyllej porta, zilja tingëllonte fort, sa edhe në dhomën më të thellë të shtëpisë të ishe e dëgjoje tringëllimën e saj.
Në portë hyri Dhori. Violeta sa e pa u ngrit nga minderi dhe shkoi të hapë derën e dhomës.
Dhori i lagur dhe me fytyrën e skuqur, ku i dallohej qartë nervozizmi, po ngjiste shkallët e drunjta.
Ku je, ç'u bëre? - i tha ajo, duke mbajtur me njërën dorë derën e hapur të dhomës.
Dhori ngjiti edhe shkallën e fundit, iu afrua të shoqes, e pa në sy dhe shtrëngoi dhëmbët. - Rrufjanka! Edepzëska! Kurrë burrë mos u gjendtë për atë! - mërmëriti me zë të ulët dhe hyri në dhomë; iu afrua stufës. Violeta po e shihte e hutuar dhe s'po kuptonte ç'po ndodhte. Hyri edhe ajo në dhomë, duke i shkuar nga pas.
- Ç'ka ndodhur? e pyeti e trembur.
- Opo, është rrufjankë ajo, - tha Dhori, duke hequr xhaketën e lagur. Violeta ia morri nga duart duke e parë në sy, si për t'i thënë, hë, vazhdo, ç'farë të ka ndodhur?
- Unë e kam pjellë dy herë atë. Ç'më pandeh mua ajo, shokun e saj?
Violeta ishte hutuar e tëra dhe s'po kuptonte përse bëhej fjalë.
- Më bjer pak benevreket; nuk e shikon si jam bërë? Jam lagur i tëri, që u lagtë dhe mos u thaftë kurrë.
E shoqja shkoi te dollapi i rrobave, nxorri një palë benevreke dhe një fanellë. - Shumë qenke lagur sot - i tha, duke ia dhënë rrobat.
- Edepsëzka! - mërmëriti përsëri Dhori.
- Ulu - i tha Violeta, ndërsa ai po fshinte kokën me peshqir.
- Do ulem, do ulem, - tha dhe u ul në minderin pranë sobës.
- Për kë edepsëzkë po flet?
Dhori nuk foli, zgjati duart pranë sobës për t'u ngrohur.
- Kohë e keqe po bën sot, si dimër. Do ulemi të hamë drekë, apo do thahesh njëherë - e pyeti Violeta.
Edhe bukë do hamë, por të marr një afsh të ngrohtë njëherë.
E shoqja shtroi mbulesën e tavolinës dhe filloi të presë bukën. I hodhi një shikim shkarazi të shoqit me bisht të syrit.
- E di ç'më bëri sot ajo rrufjanka e Taqit? - filloi Dhori të flasë. Violeta lëshoi thikën e bukës mbi tavolinë dhe iu afrua të shoqit; u ul pranë tij.
- Për kë rrufjankë e ke fjalën?
- Për thuthuqkën e Taqit, që kurrë burrë mos u gjendtë për të.
- Kush Taq, Taqi ynë?
- Taqi yt, se unë s'kam të bëj me të. Po edhe ti... hajt ma, ç'farë kushurinj jeni, po nejse...
- Njeriu kur bëhet me tjetrin nuk pyet nëse je gjak apo jo. Po hë, vazhdo, ç'farë të ka ndodhur?
- Vdiq i ndjeri Taq, po ç'farë la prapa, një thuthuqkë, që kurrë burrë mos u gjendtë për të.
- Shshsht, se është gjynah nga Zoti, është edhe çupë. Mos e mallko deri te fati. Është gjynah edhe për të ëmën, Dafinën; ajo e di si po i rrit, grua e ve, pa burrë.
- Si nuk i ka ngjarë fare Dafinës; as nga Taqi nuik ka ngjarë. Ajo tjetra e motra, është më e vogël dhe nuk e njoh mirë, po kjo e madhja, Manjola, mjerrë kujt do t'ia zërë derën.
- Lëri tani mallkimet me fatet e të tjerëve, se është gjynah, janë punët e Zotit ato. Më thuaj, ç'farë të ka ndodhur?
- Poo... ishim të dy me Milton. Edhe ai i papunë si unë. Ku të shkojmë, ku mos të shkojmë; i rramë tre katër herë rrugëve të qytetit. Hall të madh e ka zënë edhe atë të shkretin. E bija, Valbona, i ka shkuar 30-të vjeçe. Djali, po edhe ai nuk është i pakët, dy vjetë më i vogël se e motra. Edhe ai tjetri po i shkon 24 vjeç. Atë po më thoshte: Jam në hall të madh Dhori, ngushtë nga shtëpia, ngushtë nga ekonomia. Po ekonomisë, ç'i dhjet t'ëmën; se nuk hëngra tre herë bukë në ditë, do ha njëherë, por fatit të çupës ç'farë ti bëj, që nuk po i del, të iki edhe ajo si gjithë shoqet në rehatin e saj. Çunat të bëjnë ç'të duan, çuna janë ata.
- Për kë Milto e ke fjalën, për Milton e Sofijes? - e pyeti e shoqja e habitur.
- Jo po, të Maries. Një Milto kemi ne këtu. Kush Milto tjetër ka këtu në lagje çupë, që po i ikën mosha?
- Uaa! Po ajo... - e ndërpreu të folurën Violeta, duke pritur të vazhdonte bisedën e porsanisur i shoqi.
- Eee, ajo, ajo. Nuk të pyet njeri sot po të kaloi pak mosha, si ka ardhur koha tani. Ma tha vetë me gojën e tij Miltoja: "Mosha e saj tani, besoj se nuk gjen më djem beqarë" Sikur po kërkonte ndihmë edhe nga unë.
Violeta s'po kuptonte ç'po ndodhte, gati sa nuk i tha për fejesën e Valbonës, por e mblodhi veten menjëherë. Po mendonte edhe për Manjolën; pse Dhori po shfrynte gjithë atë duf kundër saj.
- Po Manjolën, ku e takove? - e pyeti, si për t'i kujtuar të vazhdonte bisedën e porsanisur.
- Pamë qiellin që po mbyllej me re të murme e thamë të kthehemi në shtëpi pa na zënë ndonjë shi i madh. Ai na zuri që na zuri. Sikur e hapi njeri me dorë rrubinetën e çesmës, ashtu u hap edhe gryka e qiellit. Sapo u ndava me Milton, nga prapa, dëgjoj një zë femre të më thërriste. Ishte vulhumbura, Manjola e Dafinës, se nuk dua t'ia zë as emrin në gojë. Mezi po merrte frymë, si duket kishte vrapuar.
- Dhoti, Dhori!
- Po ti ku shkon në këtë mot të keq?
- Sa mirë që të gjeta; kam dy orë që po të kërkoj. Isha në bashkinë e qytetit, që andej po vij. Të kërkon kryetari i bashkisë... më duket se një vend i mirë pune po të troket në derë. Duhet të shkosh sa më parë, që tani.
- Punë?"
- Po, për ty. E pash vetë emrin tënd në listë. Ishit tetë veta, ti ishe i pesti. Ti bëj si të duash, unë po iki tani, se kam ca punë.

Dhori u kthye nga rruga dhe u nis drejt bashkisë.
Kur hyri në derën kryesore, qendroi para sportelit. Filloi të bisedojë me punonjësen e shërbimit.
- Kryetari ka dy ditë që nuk është këtu, ka shkuar me shërbim jashtë qytetit. Për listat që thoni ju, s'kam fare dijeni, megjithatë, prisni një minutë. Ngriti receptorin e telefonit dhe se me kë foli.
Pas pesë minutash nga shkallët Dhori pa të zbriste një grua e re, e bukur.
- Zotëri, më vjen keq që jeni munduar, sidomos në këtë ditë me shi - i tha e porsaardhura. -Tani nuk kemi ndonjë mundësi për t'ju punësuar. Ne e dimë, ju jeni në listën e urgjencës.Kur të na krijohet mundësia, do t'ju njoftojmë vetë.
- Je e sigurtë për këto që po më thua? e pyeti ai.
- Kjo është detyra ime zotëri, megjithatë, kur të vijë kryetari, ju mund të vini përsëri e të flisni me të.
-Të faleminderit shumë zonjë për sqarimin - i tha ai dhe u nis për në shtëpi.
Duke ecur rrugës, Dhori po mendohej të shkonte e të pyeste Manjolën mos ishte ndonjë keqkuptim. U nis drejt shtëpisë së Dafinës.
Kur po ngjiste shkallët, pa Manjolën të dilte nga guzhina ku rrinin zakonisht, të hyjë në dhomën tjetër. Ajo i hodhi një shikim të shpejtë, që u duk sikur po mbante të qeshurën.
Dafina kur e pa Dhorin, iu lut të hynte brenda, për të pirë një kafe.
Dhori i ruhej edhe fjalëve të njerëzve, ngaqë Dafina ishte grua e ve, pa burrë, megjithëse ajo i kishte të rralla shoqet për nga karakteri.
Që kur kishte vdekur Taqi, ishte hera e parë që Dhori hynte vetëm në atë shtëpi pa të shoqen. I tha Dafinës arësyen e vajtjes atje. Fytyra e Dafinës menjëherë ndryshoi ngjyrë, herë të trëndafiltë e herë në limonti. Shtrëngoi nofullat dhe thirri të bijën.
Manjola, sapo hyri në dhomë, kur pa Dhorin e trembur dhe të mërzitur dhe rrobat e trupit të lagura, ia dha të qeshurës me të madhe.
- Hë- i tha, - kemi ndonjë të re?
Dhori e kuptoi që ishte tallur me të. Iu drejtua Dafinës: - E shikon ç'më bëri jot bijë?
Dafina u bë më tepër nervoze. Nxehtësinë e brendëshme filloi ta ndjejë në të gjitha pjesët e trupit. Nuk iu durua. Me pëllëmbë i qelloi të bijës në fytyrë.
Manjola atë veprim të s'ëmës në sy të Dhorit, nuk e priste.
- Mama! Pse vepron kështu? Ç'farë të keqe kam bërë unë sot më tepër se të tjerët. Sot është 1 Prill, të gjithë njerëzit argëtohen sot në këtë ditë.
- Të bëfsha gropën. Burrë për të bërë shaka me ty është ky? Shakaja nuk bëhet me hallet e njerëzve.

- Sa turp! - tha Violeta.
- Posi s'është turp - iu përgjigj ai.
- Jo jo! Më vjen turp nga Dafina - tha përsëri ajo.
- Neve, s'ka pse të na vijë turp; turp duhet t'i vijë asaj, për atë soj malli që ka në derë.
- Turp i ka ardhur asaj nga ty, përderisa i qelloi të bijës me pëllëmbë në sy tënd.
- E mirë, le të mbajmë turpin e çupës së Dafinës ne.
Violeta po rrinte e menduar me sytë ulur përdhe mbi qilim. Ia hodhi përsëri sytë të shoqit dhe e pyeti: - Domethënë, nuk është fejuar Valbona?
- Moj ti, dëgjon ç'po llomotis unë deri tani? Pse, për të martuar Valbonën shkova unë në bashki? Valbonën, si vajzë e mirë që është e ndihmoftë Zoti për ndonjë fat të mirë. Ne po të na jepet mundësia do ta ndihmojmë.
- Nuk është puna tek mundësia, por...
- Ç'farë por, se mos i kam unë mbyllur çunat në dhomë dhe, hajt, të marr një e t'ia jap Valbonës?
Violeta nuk foli, uli përsëri sytë përdhe.

Dhorit i pëlqenin shumë fasulet, sidomos në atë ditë me shi. Për t'i shijuar edhe më mirë, po i shoqëronte me ullinj e qepë.
- Po ti, pse s'po ha? - e pyeti të shoqen, kur pa pjatën e saj që pothuajse s'e kishte filluar fare. - Apo ke ngrënë?
- Jo jo! Nuk kam ngrënë, ty po të prisja, por...
- Mos e mba mendjen aty tani. Ja edhe mua më zbritën nervat sapo e bisedova me ty, e megjithatë, e kam një lëmsh të mbledhur nga brenda.
- Nuk e di ç'paskam sot - tha ajo. Morri një copë bukë, e futi në gojë dhe filloi ta përtypë. Edhe asaj i ishte mbledhur një lëmsh nga brenda; nuk po e mbante vendi të rrinte në shtëpi. E shihte të shoqin tek hante dhe i dukej se po vonohej më shumë nga ditët e tjera në të ngrënë.
Dhori morri kafshatën e fundit të bukës bashkë me dy kokrat e ullinjve dhe i futi në gojë.
- Të hedh edhe pak gjellë? - e pyeti ajo.
- Jo, jo. U kënaqa shumë. Hahen këto të uruara fasule. - U çua nga tavolina dhe eci drejt sobës.
Edhe Violeta u ngrit dhe filloi të mbledhë pjatat. Tek e shihte të shoqen, Dhori ndjeu dënesë që i kishte folur aq ashpër me ato fjalë për Manjolën.
- Do që ta bëj tani kafen ta pijmë, apo do presësh pak? - e pyeti Violeta.
- Pse, ç'farë do bësh ti?
- Më duhet të shkoj deri tek Rita. Nuk vonohem, as pesë minuta.
- Pse, ç'i ka bndodhur Ritës?
- Jo, po...
- Mirë, shko dhe kur të kthehesh e pijmë kafen. Dëgjo - i tha ai, sapo e shoqja preku dorezën e derës për ta hapur. - Mos i thuaj gjë Ritës për ç'farë të thash, se ju gratë i keni qejf këto gjëra.
- Pse, muhabete për të bërë janë këto - tha Violeta dhe doli jashtë dhomës.

Violeta po ecte me hapa të shpejtuar në rrugicë, sa që, kush e ka parë, do ketë menduar se diçka do ti ketë ndodhur. U gjend përpara portës së shtëpisë së Ritës.

- Ç'farë po më thua moj! - i tha Rita e shqetësuar, duke e parë Violetën në sy. - Nuk është e vërtetë që është fejuar Valbona? E zeza unë, shkova dhe i thash edhe Nadires, vazhdoi Rita të flasë, duke prekur faqet me duar.
- Pse edhe asaj i the ti? Po ç'të duhet ty që flet lart e poshtë?
- Ç'të duhet, thotë! Edhe Nadirja ashtu si ne u gëzua; qau edhe ajo e shkreta nga gëzimi.
Violeta po e dëgjonte dhe nuk po fliste, vetëm mblodhi pak buzët.
- Je e sigurtë që nuk është fejuar Valbona? e -pyeti përsëri Rita si për t'u bindur.
- Edhe më pyet? Unë për këtë erdha tani. Kishin qenë bashkë sot, Miltoja dhe im shoq. I kishte qarë edhe hallin e tij i shkreti për moshën e të bijës që po i kalon.
- Kur kishin biseduar, sot?
- Sot sot!
- Po shejtanit, Manjolës, kush i tha?
- Ty kush të tha, Manjola?
- Manjola, kush tjetër!
- Nuk di ç'të them, këto gjëra janë me zarar. E mira është të shkosh te Dafina, bisedoje edhe njëherë me Manjolën. Është mëkat edhe për Valbonën. Është çupë në moshë dhe i del nami kot së koti dhe mos harro, Manjola është pak çapkëne.
- Moj po... le të jetë sa të dojë çapkëne ajo; këto çapkënllëqe nuk i shkojnë tek mua.
- Unë për këtë erdha tani tek ty. Ika, se kam edhe Dhorin vetëm në shtëpi.

Kur Violeta u largua, Rita po rrinte e menduar te pragu i portës. Gjaku i kishte hipur në kokë.
- Jo, jo! Do iki që tani - tha dhe eci drejt shtëpisë së Dafinës.
Pas pak minutash Rita u gjend në derën e shtëpisë së Dafinës. Trokiti në derë. Doli Manjola. - Hajde Rita, po, mamaja nuk është këtu.
- Ti me kë je aty? -e pyeti Rita, që mezi po merrte frymë.
- Vetëm jam.
- Pse, ku ka shkuar jot ëmë?
Manjola psherëtiu, e pa në sy, u mendua pak pastaj tha: - Ka shkuar..., po, do vonohet ca.
- E po mirë - tha Rita, - unë për ty kam ardhur, por edhe për Dafinën.
Manjola shtrembëroi buzët si për t'i thënë se s'po e kuptonte. - Mua, ja, këtu më ke.
- E po thashë, t'i them edhe Dafinës, të marrim edhe Violetën dhe Nadiren e të shkojmë te Vangja, ta urojmë për fejesën e çupës, Valbonës.
Manjola kur dëgjoi këto fjalë, sa nuk ia plasi të qeshurës me të madhe, megjithëse për këtë kishte bërë fjalë me të ëmën. Kafshoi buzën e poshtëme dhe i tha: - Rita, nuk e kuptoj si e morre seriozisht atë që të thashë. Unë mendova se sot është 1 Prill, megjithatë, faji është imi, që merrem me plakat për të bërë shaka. Njëherë në vit është kjo ditë. Edhe ti, gjinkallë je, shkove dhe e hape në gjithë lagjen.
Ritës nuk iu durua. - Shaka për të bërë është ajo që bëre ti? Ti je vetë çupë beqare; e kupton që i del nami tjetrës? Më thua edhe gjinkallë.
Fytyra e Ritës kishte marrë një shtrembërim të theksuar. Manjola, duke e parë Ritën me atë pamje të fytyrës, sa edhe buza e poshtëme po i dridhej, iu kujtua, çfarë Rita kishte treguar njëherë për veten e saj. Kur kishte qenë e vogël ishte goditur në buzën e poshtëme dhe plaga i kishte lënë një shenjë të përjetshme. Buza e Ritës anonte pak nga ana e djathtë, sa edhe gratë e lagjes i kishin vënë nofkën, buzështrembëra. Ndërsa kur po fliste me Manjolën, buza po i dridhej më tepër. Manjola mundohej ta mbante të qeshurën, duke vënë dorën përpara gojës dhe kafshonte buzën me dhëmbë.
Rita e kuptoi që ajo nuk po shqetësohej fare për atë që kishte bërë.
- Dëgjo Manjola - i tha: Ti ndoshta kërkon të tallesh, se po e shoh, qe s'je fare e shqetësuar, por dua të them, se kjo punë ka vajtur shumë e madhe. Do të rëndojë shumë ty. Valbonës, mos i dil përpara syve, ndërsa të vëllezërit e saj, sidomos ai i vogli, ishte bërë xhind. Unë që andej po vij tani; nuk luajnë nga e tyrja ata. Donin të vinin këtu tek ty, por Miltoja nuk i la.
Manjola u zverdh menjëherë dhe zemra filloi t'i rrahë me shpejtësi. Gjunjët po i dridheshin, i dukej se do rrëzohej përdhe. Qeshja e mëparshme që i rrinte varur në cepin e buzëve i iku menjëherë. Balli i shkëlqeu nga djersët. U përtyp, megjithëse pështyma në gojë i ishte tharë: Pastaj tha: - Vërtet?
- Pse, po tallem unë?
- Kush u tha atyre?
- Unë shkova, nuk po më mbante vendi nga gëzimi. Doja t'i uroja sa më parë.
- Kot nuk them unë, që ti je gjinkallë.
- Moj po... lëre gjinkallën ti! Ka vajtur shumë e madhe kjo punë.
Tani Manjola po e shihte Ritën, sikur ajo të ishte shpëtimtarja e saj. Po mendohej, si mund të dilte nga ai qorrsokak ku vetë kishte hyrë.
- Po vetë Valbona, ça thoshte?
- Valbona? Ajo po i thoshte...
- Dëgjo Rita!- e ndërpreu Manjola. - Meqenëse ti që andej po vjen, të lutem shumë, mund të shkosh përsëri atje.
- Përse duhet të shkoj?
Manjola nuk foli. Vetëm mendonte. U pendua shumë për atë shaka të tepruar që kishte bërë. Fytyra e Ritës, që para pak çasteve e kishte bërë të qeshte, tani po i dukej e frikëshme. Mendonte se vetëm nga Rita varej zgjidhja e asaj ngatërrese.
- Rita! Të lutem shumë! Ti duhet të shkosh menjëherë atje.
Rita lëvizi kokën në shenjë mohuese.
- Të lutem shumë Rita. Duhet ta bësh për mua. Mos u shpejto, vetëm më dëgjo. - Nuk mundi dot të fliste. Sytë menjëherë iu mbushën me lot dhe filluan t'i rridhnin në faqe. Ishte buza e Manjolës ajo, që po dridhej në ato çaste.
Rita që po e shihte në atë gjendje, iu dhimbs shumë dhe mendoi ta ndryshojë drejtimin e lojës.
- Çfarë ke? Pse qan?
Manjola nuk iu përgjigj. Ngriti dorën e majtë dhe fshiu lotët.
- E ja, se po shkoj te shtëpia e Valbonës. E ç'farë duhet t'i them, se ishte një shaka e jotja për 1 Prill?
Manjola përsëri nuk foli. Në ato çaste trishtimi që po kalonte, menjëherë iu kujtua edhe Dhori.
- Manjola! kur do t'i heqësh këto prapsira ti nga mendtë e kokës? Vërtet ke qenë vajzë e praptë e vogël, por tani në këtë moshë nuk të shkojnë më prapsitë. Ti po më thua se ishte një shaka, por moshës tënde tani nuk i shkojnë këto shaka, ashtu siç nuk më shkojnë edhe mua që po të gënjej ty në këtë ditë.
Manjola, nga ato fjalë të papritura që dëgjoi, nuk po u besonte veshëve.
- Si the? Nuk janë të vërteta të gjitha këto që po më thua?
Rita buzëqeshi, duke tundur kokën.
- Rita, të lutem, më thuaj; nuk janë të vërteta këto që më the? Nuk po vjen nga shtëpia e Valbonës ti tani?
- Si s'janë të vërteta? Janë aq shumë të vërteta, sa është e vërtetë që Valbona është fejuar, ose të them më mirë që Valbonën e fejove ti sot më 1 prill.
Manjola u çlirua nga ai makth, buzëqeshi, fshiu lotët dhe tha: - Të marrtë dreqi buzën e shtrembër ty, se më ngrive gjakun.
- E po, kjo buza ime e shtrembër, e shpëtoi gjuhën tënde të shkurtër që po përpëlitej brenda gojës tënde të tharë.
Manjola iu afrua, e përqafoi dhe i tha: - Hajde, ulu tani, të të bëj një kafe.
- Do ta pi - tha Rita, - por jo tani. Do vij më vonë me Violetën dhe Nadiren, kur të jetë edhe Dafina në shtëpi.

[miska]

Tregim interesant........vertet rena sa me shum te rritet aq me shum probleme sjell...

a keni genjyer sot.....?

[artisti.]

Tregim

Nga Pierre-Pandeli Simsia

Me rastin e emërimit të tij, drejtori i asaj ndërmarjeje të vogël të qytetit, kishte menduar, siç janë rregullat zakonisht, të mblidhte punëtorët në një mbledhje të shkurtër për t'u prezantuar.
Në tavolinën e improvizuar si"podium" të sallës së madhe të mbledhjeve, siç ndodh zakonisht, kishin zenë vend drejtori, zëvendës drejtori, shefi i kuadrit dhe shefja e financës.
Fjalën e hapjes e mbajti shefi i kuadrit, i cili prezantoi drejtorin e ri, duke ia dhënë fjalën atij.
Në fjalën e tij, drejtori nuk u zgjat shumë, foli disa gjëra të përgjithshme për ndërmarjen, duke premtuar edhe realizimin e detyrave në të ardhmen, ndërmarja që ai do të drejtonte të kishte suksese...
Pas fjalës së drejtorit, kur të gjithë menduan se mbledhja mbaroi dhe duhet të shpërndaheshin, pranë "podiumit" u afrua një vajzë rreth të 30-tave.
Vajza njihej nga të gjithë në atë ndërmarje, për kontributin e saj në shërbim të ndërmarjes, siç dëgjohej të flitej shpesh nga drejtuesit e saj. Disa punonjës në sallë, duke e parë me neveri vajzën, filluan të pëshpërisin me zë të ulët me njëri tjetrin: - Filloi edhe me drejtorin e ri, kjo tani...?
Vajza atë ditë, i kishte prerë flokët shkurt dhe i kishte dhënë një ngjyrë të kadifenjtë, që ra në sy tek të gjithë .
- Më falni pak minuta, ju lutem; nuk dua t'ju mbaj shumë - dhe u drejtua nga salla. - Në emër të administratës së ndërmarjes sonë dhe në emër të gjithë kolektivit punonjës, i uroj drejtorit tonë të ri mirëseardhjen, duke i uruar, suksese në detyrën e tij të re.... - Ktheu kokën nga drejtori me një buzëqeshje që iu varr në cepat e buzëve dhe vazhdoi: - Zotohemi, se do jemi gjithmonë të palodhur në kryerjen e detyrave tona, në shërbim të ndërmarjes...
Në sallë pëshpërimat e njërëzve u dëgjuan edhe më tepër.
- "Hë moj budallaqe! Nuk e le të kalonte pak kohë, e prezantove veten që tani? - mendoi shefi i kuadrit dhe skërmiti dhëmbët.
Drejtori e pa vëngër dhe, nga ajo e papritur që dëgjoi ndjeu një sëkëlldi. Nuk e la të vazhdojë: - Ju lutem, shpërndahuni; mbledhja ka mbaruar - tha.

Pas pak drejtori thirri në zyrën e tij të njëjtët njerëz që ishin në podium, bashkë me ta ishte edhe sekretarja e tij, një grua rreth të 45-ave.
- Kush ishte ajo? - pyeti drejtori pa iu drejtuar askujt dhe uli kokën mbi tavolinë.
- Për cilën e keni fjalën, shoku drejtor, për...
- Po! Për atë bilbileshën. Kush është dhe ç'do ajo që flet dhe më uron në emër të administratës?
- Nuk është vajzë e keqe drejtor, do ta njihni vetë; na ndihmon shumë, punon, punon në të mirë të ndërmarjes.
Drejtori u mëdysh në vetvete; mendoi, se mos ishte sekretarja e tij, gruaja që rrinte ulur në tavolinë, gruaja, të cilën ia kishin prezantuar si sekretare... Me këto mendime, instiktivisht, ktheu kokën nga sekretarja. Ajo, sikur ia lexoi mendimet dhe për t'ia bërë më të qartë drejtorit tha: - Shoku drejtor, ajo vajzë më zëvendësoi mua pak kohë, atëhere..., kur isha sëmurë, gjatë kohës së operacionit, dhe...
- Tani ç'farë pune bën ajo këtu? - pyeti ai, duke përthyer krahun mbi tavolinë dhe mbështeti mjekrën në dorën gjysëm të mbledhur.
- Po ja... e mbajmë si ekonomiste dhe, na daktilografon të gjitha materialet që na duhen; punon shumë, i shërben shumë ndërmarjes - tha shefi i kuadrit dhe hodhi shikimin nga nëndrejtori dhe shefja e financës, si për të kërkuar mbështetjen e mendimit të tij. Shefja e financës nuk foli, uli sytë përdhe.
- Sigurisht! Të gjithëve na takon të punojmë shumë, por... Ekonomiste! ... domethënë, ekonomiste me shkollë të lartë të bëjë edhe punën e daktilografistes?!
- Jo! Nuk është ekonomiste me shkollë të lartë ajo, por, përderisa na bën punën, jemi të kënaqur. Pastaj, ajo na bën edhe punën propagandistike ne, shoku drejtor, madje shkruan edhe në gazetën lokale të qytetit tonë për arritjet dhe sukseset e ndërmarjes sonë. Besoj se do t'ia keni lexuar emrin ndonjëherë në gazetë. Ne, për të gjitha këto, e kemi vlerësuar, madje, fotografinë dhe emrin e saj e kemi nxjerë disa herë në tabelën e emulacionit si punonjëse e dalluar - foli përsëri shefi i kuadrit.
Drejtori lëvizi kokën majtas djathtas, shtriu pak buzët e bashkuara dhe tha: - Mirë mirë, do ta shikojmë edhe atë punë... - dhe përsëri mendoi me vete: "Prandaj ka marrë tatëpjtën ndërmarja juaj, nga ty, në fillim shoku shef i kuadrit, që po më flet me këtë gjuhë tani, që përkrah njerëz të tillë, siç po e thua edhe vetë... Më kujtoke edhe punën propagandistike që bëkërka ajo vajzë me disa shkrime të botuara në gazetën lokale; pse nuk më thua ajo vajzë bën punën mashtruese me ato shkrimet e saja, duke gënjyer lexuesit e gazetës, ndryshe nga ç'është e vërteta këtu në ndërmarje. Drejtorin, përse ua hoqën nga drejtimi i ndërmarjes? Ndoshta, pas shkarkimit nga detyra të drejtorit tuaj të mëparshëm, paska radhë për të tjerë njerëz këtu, që duhet t'i shkojnë nga pas atij... Më pritka një fillim i vështirë me ju..." - Mirë, mund të vazhdoni punën tani dhe u çua në këmbë. U çuan edhe të tjerët, u përshëndetën me të dhe morrën drejtimin nga dera.

Ajo ngjiti edhe shkallën e fundit të katit të tretë të atij pallati pesëkatësh ku banonte dhe u kthye në anën e majtë; eci drejt derës së apartamentit të saj. Uli dorezën e derës, duke e mëshuar fort dorën dhe i dha një goditje me shkelm. Dera u perplas pas murit të sallonit të ngushtë duke dhënë një zhurmë të pakuptueshme.
Ç'të jetë? - tha me veten e tij i vëllai i saj. U çua në mënyrë të rrufeshme nga tryeza; ishte pothuajse në përfundim të ngrënies. Eci në drejtim të derës së dhomës. Përpara i doli portreti i së motrës. Ajo nuk i foli, hodhi shkujdesur çantën e dorës mbi kolltuk dhe u ul në kolltukun tjetër dy vendësh.
- Ti qenke? - tha ai, duke e parë në sy. Nuk u ul. Ajo morri frymë thellë, duke nxjerrë pastaj një psherëtimë. Tundi kokën dhe u çua në këmbë. Shkoi te kolltuku ku kishte hedhur çantën, e hapi dhe mori paketën e cigareve. Nxorri një cigar dhe po e mbante mes dy gishtave.
I vëllai, që nuk ia kishte ndarë shikimin për asnjë çast, u ul dhe vazhdoi ngrënien. Ia dinte kapriciot motrës. Më tepër se respekt, dukej, sikur ai i frikësohej asaj; jo vetëm se ajo ishte 3 vjetë më e madhe se ai, por, ai e justifiionte me një mendim tjetër. "Është 33 vjeçe dhe, sigurisht, mungesa e burrit, mungesa e krijimit të familjes, ndikojnë në psikozën e saj, që në shumë raste të dali jashtë kontrollit".
Që kur i kishte vdekur i ati tre vjetë më parë, ata ishin lidhur më shumë me njëri tjetrin; ai e ndjente më shumë si detyrim i vëllait ndaj motrës edhe si një amanet të pathënë të të atit: "Unë nuk jam më, por je ti ai tani që duhet të kujdesesh për motrën tënde... Ti je shtylla e shtëpisë tani..." Vërtet, shumë vite të shkuara, që kur kishte vdekur e ëma e tyre, pesha e familjes kishte rrënë mbi kryefamiljarine shtëpisë, babait, por ja, që jeta ishte treguar e pamëshirshme për ta ndarë edhe të atin nga kjo jetë e ai të ikte me zëmër plasur, të paktën për vajzën; ta shikonte në shtëpinë e saj të re, të rehatohej edhe ajo si gjithë shoqet e saja, e pastaj të ikte i qetë nga kjo jetë. S'kishte qenë e thënë që edhe ai të gëzonte...
Ishin këto arësyet, që i vëllai ishte shumë i lidhur me të motrën edhe pse ia njihte mendjen. Ai i kuptonte veprimet e saja, që atij i dukeshin të tepruara, madje nganjëherë edhe të lajthitura. Ai kishte kuptuar, që e motra vuante edhe nga një "sëmundje", diagnozë e papërcaktuar nga mjekët dhe, sigurisht, e pamjekueshme.
E motra, hodhi këmbët përmbi këmbë dhe ndezi cigaren. Ai e dëgjoi tingullin e letë të shkrepses, e ndjeu edhe eren e cigares së djegur që u përhap në dhomë dhe nuk foli. Duke përtypur kafshatën e fundit, u çua, mori pjatën në dorë dhe eci drejt lavamanit.
- Nuk u bëre pak merak për mua? Pse nuk më pyet, ç'farë kam? - i tha ajo, pa ia hedhur shikimin.
Ai nuk foli, u ul përball saj, zgjati dorën nga paketa dhe nxorri një cigare.
- Diçka duhet të ketë ndodhur me ty! Këtë e tregon fytyra jote e zymtë, e tregoi edhe mënyra se si hyre në apartament.
- Do më lëvizin nga ai vend pune... drejtori i ri që ka ardhur, ka menduar të shkurtojë administratën dhe, sigurisht, unë jam e para që do më lëvizi. M'a thanë njerëz të sigurtë këtë... E pakët të duket kjo për mua?
- Këto gjëra, zakonisht, njihen; ndërrohen drejtuesit, ndërrohen partitë, ndërohet edhe personeli, administrata.
- Domethënë... në vend të shqetësohesh për motrën tënde, në vend që të më japësh kurajo, në vend që të më japësh një mendim se si duhet të veprojmë, ma shton edhe më tepër makthin...! Ooohhhh! - Psherëtiu përsëri ajo dhe thithi fort cigaren. U duk në atë çast, sikur donte ta hante me dhëmbë cigaren e jo të thithte tymin e tij.
- Je e sigurtë, për ç'farë po thua?
- Shumë! Ma thanë njerëz të sigurtë.
- Po ç'farë duhet të bëjmë atëhere... Ndoshta drejtori ka menduar të lëvizë ty... ndoshta, se je pa arësimin përkatës, pa shkollën e lartë, dua të them...
- Pa shkollën e lartë kam qenë gjithmonë; këtë e dinte edhe drejtori i mëparshëm, por punën ama, e bëj më mirë se të tjerët, përndryshe nuk do më kishin falenderuar disa herë për punën që kam bërë, në shërbim të ndërmarjes sonë. Këtë e thonë dhe e pranojnë të gjithë. Këtë e tregon edhe tabela e emulacionit në ndërmarje ku është fotografia dhe emri im. Vërtet, nuk kam mbaruar ndonjë fakultet oratorie, por jam oratore e aftë në punën që bëj. Edhe pse nuk jam shume e vjetër në punë, i kam shërbyer ndërmarjes më shumë sa ç'e meriton dhe për këtë jam krenare. I shërbej ndërmarjes sonë më shumë se ata që janë më të vjetra se unë; edhe ti vetë je i ndërgjegjshëm, sa orë të gjata shpenzoj edhe në shtëpi me të gjitha ato dokumetat që më çmendin. E kush më mirë se mua do ta bënte një punë të tillë? Vërtet ndërmarja jonë ka një sekretare, por jam unë ajo, që i bëj të gjitha punët edhe të sekretares.
" Eh moj motër, moj motër, sa të ka hyrë vetja në qejf! Kësaj "sëmundjes" tënde që të ka zënë ty, s'kam ç'ti bëj, jo unë, por as edhe mjekët. Të kanë gjetur kokën ata të ndërmarjes, pa të kanë vënë edhe festen..." - mendoi i vëllai...
- Vërtet lodhesh për punën që bën, të daktilografosh gjithë ato faqe letrash nuk është e pakët, por edhe ajo punë, ty të jep nder dhe krenari, siç e thua edhe ti shpesh. Nuk është e pakët edhe për ty në opinion e gjërë shoqëror, tek të gjithë ata që të njohin, të radhitesh edhe ti përkrah punonjësve të aftë të administratës së ndërmarjes suaj.
- Nderi dhe krenaria është e të dy neve; është nder dhe krenari edhe për emrin e nderuar të familjes sonë.
I vëllai nuk iu përgjigj, vetëm mendoi atë ç'kishte menduar më parë: "Je e sëmurë motër... s'kam ç'të bëj! E mbivlerëson shumë veten"
- Hë, si thua? - e pyeti ajo, kur pa që i vëllai nuk iu përgjigj.
- Ç'farë do bëjmë? Nuk e njoh drejtorin e ri. Edhe ti vetë nuk e njeh mirë akoma. Ai është i sapoemëruar në ndërmarjen tuaj.
- E më pyet ç'farë do bëjmë? Të bëjmë atë, të njëjtën gjë, që bëmë edhe me drejtorin e parë edhe me shefin e kuadrit edhe me ...
I vëllai mblodhi pak buzët dhe lëvizi kokën pak nga e djathta, si për t'i thënë se nuk i kujtohej çfarë kishte bërë me ata, kokën e ndërmarjes, siç e përdornin shpesh ata motër e vëlla në shtëpinë e tyre.
- Duhet t'i shkojmë për vizitë drejtorit në shtëpi; duhet ta urojmë për detyrën e re. Me drejtorin e parë, nuk bëmë të njëjtën gjë? Nuk dua të përsëris ato ç'farë të kam thënë më parë. Jam vajzë, vajzë beqare dhe nuk mund të shkoj vetëm në shtëpinë e tij për urime të tilla. Ai vërtet është burrë serioz, i tillë njihet në qytet; bashkëshort i ndershëm dhe baba shembullor, por, në raste të tilla, nderin e kam me ty të shkoj.
I vëllai përsëri nuk foli; afroi cigaren pranë gojës, e thithi fort dhe e lëshoi tymin në drejtim të saj. Fytyra e saj nën mjegullën e tymit të cigares, atij iu duk e shpërfytyruar, sikur lëvizte, sipas lëvizjes së tymit dhe merrte trajtë pa formë.
Ishte e kotë t'a kundërshtonte të motrën në mendimet e saja. Kur ajo i shprehte atij një mendim a veprim për të bërë, ishte e vendosur; nuk ishte e nevojshme për diskutime, që edhe ai të jepte mendimet e tija.
- Të shkojmë tani, mendon ti?
- Po pse, kur thua ti? Hekuri rrihet sa është i nxehtë, madje edhe shumë e vonuar jam, më duket.
I vëllai përsëri nuk foli, vazhdonte të tymoste cigaren. Ajo e shuajti në hirnore gjysëm cigaren e djegur dhe u çua në këmbë, si për t'i thënë atij, që edhe ai duhej të çohej.
- Ha bukë njëherë...
- Që të më ftohet hekuri, thua ti, e pastaj ta kem të vështirë për ta rrahur? - tha dhe morri çantën në dorë.

Tek ecnin të dy në rrugë, ajo nuk donte t'i dilte njeri përpara në ato çaste mërzie dhe trishtimi që po kalonte. Edhe ndonjë të njohurën e saj nuk e donte që ta shikonte.
Hynë në dyqanin e ëmbëltores dhe qendruan përpara vitrinës së xhamtë. Nuk po i mbushej mendja se cilën tortë të zgjidhte për të blerë; po i dukeshin të gjitha të vogla.
- Shkojmë - i tha të vëllait - dhe eci në drejtim të derës.
- Nuk do blejmë? - e pyeti ai dhe i shkoi nga pas.
- Të shkojmë në një ëmbëltore tjetër. Nuk po ma mbushin syrin këto... - Dolën nga ëmbëltorja.

Jo shumë larg, u gjendën përpara dyqanit të luleve. Pa u menduar, i bëri porosinë shitëses: - Ju lutem, një buqetë të madhe dhe të bukur...
- Nga cilat lule e dëshironi? - e pyeti shitësja.
- Nga të gjitha llojet, por, mundësisht, zambakët dhe trëndafilat të jenë më dominues.
Pas pak, buqeta me lule ishte gati e rrethuar nga letër e tejdukshme. Vërtet ishte një buqetë e bukur e madhe, ku midis tyre, bleronin disa degëza me gjethet e tyre të holla, si maja gjilpërash. Shitësja i ngjiti edhe letrën e vogël të urimit, ku e shkruajti vajza vetë: "Urime për detyrën e re i nderuar drejtor. Me shumë respekt, punonjësja juaj e administratës..."
Të dy motër e vëlla dolën nga dyqani i luleve dhe vazhduan të ecin bulevardit kryesor të qytetit. - Ja këtu - tha ajo dhe bëri me kokë nga një dyqan tjetër. Sipër dyqanit, lexohej tabela ËMBËLTORE
Hynë në ëmbëltore dhe qendruan përpara vitrinës së xhamtë. "Edhe këtu nuk paska tortë të madhe? I paska rrënë dambllaja sot të gjitha ëmbëltoreve?" - mendoi.
- Hë - i tha i vëllai, - vendos, kë tortë do marrim; gjithandej njësoj janë - pa e hequr shikimin nga vitrina.
"Nuk e di, do i pëlqejnë drejtorit tortat me çokollata, apo..." - mendoi.
- Blejmë këtë - tha i vëllai duke e drejtuar gishtin tregues tek njëra nga tortat. Edhe asaj i pëlqeu ajo që i tregoi ai. Torta ishte e rrethuar me trëndafila të vegjël kremi dhe në mës të saj ishte një trëndafil i bardhë. Në mes të trëndafilit ishte një kokër qershi, që dukej si zemër trëndafili.

Ajo mbante në dorë buqetën me lule, ndërsa i vëllai mbante në dorë kutinë me tortën brenda.
Një i njohuri i tyre po ecte në drejtim të tyre dhe kush e di ç'do ketë menduar kur i pa të dy motër e vëlla me dhuratat nëpër duar. Kur u afruan, i njohuri u mat t'i përshëndeste dhe t'i pyeste për ku ishin nisur. Ajo seç i tha të vëllait për t'i tërhequr vëmendjen. U shkëmbyen me të njohurin, pothuajse pa u përshëndetur.

Apartamenti i drejtorit ndodhej në katin e katërt të një pallati të ri të sapondërtuar, siç i thoshin, pallat i firmave.
Përpara derës së apartamentit ajo rrinte e para dhe pas saj i vëllai. Ai lexoi në një fletë të vogël metalike në derë fjalën, Familja dhe pas saj emrin dhe mbiemrin e drejtorit. Ndjeu një ngacmim në vetvete dhe druajtje, ndërsa ajo... Ajo ishte mësuar me metoda të tilla.
Vajza shtypi butoni dhe në brendësi të apartamentit u dëgjua tingulli i ziles. Në pritje të hapjes së derës, ajo dëgjoi nga brenda hapa njerëzish. Pastaj ato hapa ishin shumë afër derës. - Kush është? - u dëgjua një zë gruaje nga brenda.
- Punonjës të administratës së ndërmarjes së drejtorit, jemi.
Dera u hap dhe ata panë një grua me veshje të regullt. Gruaja duhet të ishte rreth të 50-tave.
- Urdhëroni, hyni! - tha gruaja, duke bërë një hap prapa, si për t'i lënë atyre hapësirë të hynin brenda.
Vajza hyri dhe bëri përshëndetjen e saj të zakonshme; duke buzëqeshur, i drejtoi dorën gruas për ta takuar. Pas saj hyri edhe vëllai.
- Urdhëroni, uluni - tha gruaja, kur ata u gjendën në një dhomë të mobiluar këndshëm dhe me shije. Ata të dy, vendosën në një tavolinë të vogël të qelqtë në formë ovale me këmbëza metalike buqetën me lule dhe kutinë me tortën brenda dhe u ulën pranë njëri tjetrit.
Gruaja doli jashtë dhomës, ndërsa vajza e hodhi shikimin gjithandej nëpë dhomë.
- Kush ishte? - e pyeti drejtori të shoqen, kur ajo hyri në dhomë.
- Të kanë ardhur punonjësit e administratës - i tha ajo, ndërsa ai po rrinte gjysëm shtrirë në krevat, duke shfletuar një libër.
- Punonjësit e administratës?! - tha ai habitshëm dhe e pa të shoqen në sy.
- Po! Edhe me harxhime, madje.
Ai i dha një lëvizje të pakuptimtë kokës në shenjë habie dhe u çua. - Shko ti, po vij edhe unë, mos i lër vetëm....
Kur drejtori hyri në dhomë, ajo u çua nga ndenjësja ku rrinte ulur dhe, me një buzëqeshje të ëmbël, zgjati dorën nga drejtori: - Urime për detyrën e re, i nderuar drejtor. Ky është vëllai im; na falni për këtë vizitë të papritur, por, erdhëm vetëm sa t'ju urojmë... - i foli me naivitetin e saj femëror.
- Faleminderit! - tha drejtori, me një përbuzje të ftohtë... Nuk po u besonte syve të kishte në shtëpinë e tij, atë... Fytyra e tij u duk, sikur u mbulua nga një hije pakënaqësie dhe i morri një shprehje nervozizmi edhe pse u mundua të mos e japë veten.

Qendrimi i tyre në shtëpinë e drejtorit ishte i shkurtër. Për vajzën, nuk ishte e rëndësishme koha e ndenjes aty; ajo ia kishte arritur qellimit të saj. Drejtori ishte njeri i zgjuar dhe me kulturë dhe gjatë kohës që ata ndejtën aty edhe pse u mundua të mos e japë veten për pakënaqësinë e ardhjes së tyre në shtëpi, nganjëherë i dilte si padashur ajo pakënaqësi. Vajza e kuptonte shumë mirë dhe përsëri vazhdonte të fliste me fjalët të shoqëruara me buzëqeshjen e saj.
Kur ata u çuan për të dalë, drejtori iu drejtua asaj: - Ju faleminderit! Shumë jeni harxhuar; ju lutem merrini këto që sollët.
- I nderuar drejtor, këto s'janë asgjë, përveç se një urim, që mund t'i bëhet ç'dokujt, veçanërisht për një detyrë të re dhe të rëndësishme, siç është detyra e juaj, në drejtimin e ndërmarjes sonë... - foli ajo me gjeste lozonjare.

- Këta njerëz, jo vetëm që duhet të lëvizin nga administrata, por tipa të tillë si kjo vajzë, duhet të largohen fare nga ndërmarja... - po i thoshte drejtori të shoqes.
- U duk grua e mirë e edukuar - i tha e shoqja. - Ishte e komunikueshme dhe në veshje ishte e regullt, me shije. Mendoj se s'ka bërë asgjë të keqe, madje të ka vlerësuar me urimin e saj.
- Nuk është grua, është vajzë.
- Vajzë, mendoj, se s'ka asgjë të keqe...
- Mirë, mirë... - tha drejtori dhe doli nga dhoma; lëvizi pak kokën nga neveria.

Të nesërmen drejtori kaloi në koridorin e ngushtë për të shkuar në zyrën e tij. Dera e dhomës së daktilografimit ishte hapur. Vajza kishte ardhur pak më herrët në punë se ditët e tjera. Drejtori dëgjoi tingujt e makinës daktilografike dhe eci pa e kthyer kokën. Hyri në zyrën e tij, u përshëndet me sekretaren në paradhomë dhe u ul në tavolinën e tij të punës. - Të lutem, - i tha sekretares pas pak, - kërkoj të më vijnë në zyrë, nëndrejtori, shefi i kuadrit dhe shefja i financës. Të jesh edhe ti këtu bashkë me ta.
Kur ata hynë në zyrën e tij, drejtori ishte çuar në këmbë dhe po rrinte pranë dritares me shikimin hedhur jashtë.
- Uluni - u tha ai atyre dhe vetë zuri vend në ndenjësen e tij.
Kur vajza mësoi për shkuarjen e tyre në zyrën e drejtorit, nuk po e mbante vendi; iu prenë krahët për punë. Donte të ishte edhe ajo atje.
Sapo drejtori filloi të flasë, u dëgjuan trokitje në derë. Drejtori i dha shenjë sekretares të hapë derën. Sekretarja u çua nga ndenjësja ku rinte ulur dhe shkoi drejt derës. Hapi derën dhe... Në kuadratin e derës, u shfaq ajo, vajza... - Më falni për shqetësimin, por...
- Të lutem, largohu - i foli prerë drejtori dhe morri një qendrim serioz. Ajo e pa në sy hutueshëm nga ajo e papritur, pastaj shikimin e hodhi nga shefi i kuadrit, nga nëndrejtori dhe u largua.
- Budallaqe femër! - tha drejtori me zë të ulët, pa iu drejtuar askujt. - Edhe për këtë budallaqe femër j'u kam thirrur tani. Nuk dua ta shikoj më këtu nëpër këmbët tona, gjejini ndonjë vend tjetër për të punuar, mundësisht, larg zyrave të administratës sonë.
Nëndrejtori donte të fliste, por zgjodhi heshtjen. Heshtjen e tij e theu drejtori kur iu drejtua atij: - Ju ç'mendim keni për këtë femër "ekonomiste"? - Fjalën ekonomiste e theksoi më tepër, duke i dhënë një ton irronik.
- Shoku drejtor! - filloi të flasë nëndrejtori. - Jam plotësisht dakort me mendimin tuaj; ju nuk e njihni akoma atë vajzë. Megjithëse mundohet të punojë shumë, siç e tha edhe vetë shefi i kuadrit, madje na ndihmon edhe në punën propagandistike nëpërmjet nja dy shkrimeve të saja që janë botuar në gazetën lokale të qytetit edhe pse shumica e punonjësve nuk e pëlqejnë, madje na kanë ardhur edhe letra nga persona anonimë për të, për vlerësimin që i kemi bërë, duke e nxjerrë emrin dhe fotografinë e saj në tabelën e emulacionit të ndërmarjes, por ajo që dua të them dhe që njihet nga të gjithë, ajo vajzë është ... fatkeqe në jetë...
Shefja e financës uli sytë përdhe dhe i dha një lëvizje kokës, si shenjë mospëlqimi për ç'farë po fliste nëndrejtori. Ishte ajo vetë që kishte shprehur pakënaqësi për atë vajzë, që fliste shpesh në emër të administratës; madje, njëherë në mbledhjen e administratës, ia kishte thënë drejtorit të mëparshëm të ikur. - Nuk e kuptoj qendrimin e saj dhe tuajin bashkë, se si i jepni kaq pushtet të flasi në emër të administratës dhe në emër të ndërmarjes sonë edhe atëhere kur nuk duhet. Kësaj i thonë, sipas asaj shprehjes popullore: "të dali bishti më i madh se sqepari" pra, ajo po del mbi ne të gjithë dhe Ju me heshtjen dhe qendrimin tuaj, me mbivlerësimin që i bëni, e ushqeni më tepër se ç'duhet në qendrimin e saj...Ajo vajzë, është një ekonomiste me shkollë të mesme; në ndërmarjen tonë ne kemi edhe pesë vajza të tjera me të njëjtën shkollë dhe që punojnë në prodhim, ndërsa ajo...
Drejtori e pa reagimin në heshtje të shefes së financës, ndoshta ia lexoi edhe atë ç'po mendonte ajo dhe përsëri pyeti nëndrejtorin: - Nuk jemi ne si ndërmarje të zgjidhim fatkeqësitë e jetës të njërit apo tjetrit, - pastaj menjëherë mendoi, të dinte edhe për atë fatkeqësi. Heshti pak dhe vazhdoi: - Ç'farë fatkqesie ka në jetë ajo vajzë?
- I kanë vdekur të dy prindërit - iu përgjigj shefi i kuadrit. - Jeton bashkë me të vëllanë. Janë të pamartuar të dy. Ndoshta edhe i vëllai i saj do të martohet, por pret t'i dalë fati të motrës njëherë.
Drejtorit në ato çaste iu kujtua një kolege e tij në punën e mëparshme nga ndërmarja tjetër nga vinte. Edhe ata në administratën e tyre të ndërmarjes kishin një vajzë me shkollë të lartë, të pamartuar që i kishte kaluar mosha dhe shpesh herë bëhej nervoze, kalonte jashtë kontrollit për ç'farë fliste. "Skandali", siç u quajt më vonë nga të gjithë ishte, kur ajo vajzë kishte bërë debate të ashpra me të dërguarin e ministrisë, kur ky i fundit kishte ardhur për inspektim në ndërmarje.. I deleguari nuk i kishte kushtuar shumë rëndësi fjalëve të saja, e kishte kuptuar, vetëm kur ishte interesuar për të dhe kur kishte mësuar për moshën e saj dhe që kishte mbetur akoma beqare ishte shprehur duke qeshur: "Epo, ka të drejtë të jetë nervoze dhe të flasë me atë gjuhë, përderisa s'është e martuar..."
- Por ajo që dua të them, shoku drejtor, është, se ajo vajzë punon shumë në të mirë të ndërmarjes sonë - ndërhyri përsëri shefi i kuadrit.
- Domethënë, ju të gjithë nuk punoni, vetëm ajo punon - i ndërhyri drejtori, duke qeshur ironikisht
"Më shumë se punon, ajo vajzë do të duket mbi të tjerët, kërkon ngritjen e lavdisë së saj..." - mendoi prap shefja e planit. "Për këtë, po, mund të thoni se është fatkeqe në jetë, por jo se i kanë vdekur prindërit, ashtu si e mendoni ju dhe që i jepni kaq liri veprimi dhe mbivlerësim në ndërmarjen tonë" - vazhdonte të mendonte shefja e planit.
- Shoku drejtor! Ndoshta është herët për të diskutuar për atë vajzë, kur kemi shumë gjëra të tjera të diskutojmë, por, le të pranojmë edhe këtë. Ndërmarjes sonë nuk do t'i vijë e keqja nga ndonjë punonjës i saj, jo vetëm për punën që kryen, por edhe për punën propagandistike në të mirë të ndërmarjes sonë, siç bën ajo vajzë... Megjithatë, le t'ia lëmë kohës...
Shefja e finacës, nuk mundi të durojë dot më: - Më fal shoku drejtor, mund të them edhe unë mendimin tim?
- Mund ta thuash shoqja shefe, mendimin tënd - fjalët "shoqja shefe", drejtori i theksoi më tepër, duke menduar për një "sulm" tjetër nga shefja e financës, në përkrahje të shefit të kuadrit: - Ju vërtet jeni i sapoemëruar në ndërmarjen tonë, por për ç'farë po flasim, kjo është një çështje më vete, madje, disa herë edhe unë e kam ngritur këtë shqetësim, pavarësisht, se shefit të kuadrit nuk i ka ardhur mirë, pavarësisht, se unë jam specializuar në profesionin që kam dhe mbaj në xhep diplomën e shkollës së lartë, por nuk e pranoj kurrsesi, që një ekonomiste me shkollë të mesme, siç është ajo vajzë, jo që barazohet me ne, por edhe del mbi ne në shumë raste. Në ndërmarjen tonë, janë edhe pesë njerëz të tjerë ekonomistë me shkollë të mesme dhe, nuk e kuptoj, përse ajo vajzë nuk i bashkohet shokëve të saj, të punojë në prodhim. Këtë më mirë se ne e di shefi i kuadrit i ndërmarjes sonë që e përkrah atë vajzë për punën e saj të "lodhëshme" që bën, apo edhe për punën propagandistike në të mirë të ndërmarjes sonë me shkrimet e saja...
Shefit të kuadrit i ndërroi ngjyrë fytyra. I hodhi një shikim të vëngërt shefes së financës, skërrmiti dhëmbët (kjo u kuptua nga lëvizja e nofullave) donte të fliste, por drejtori i ndërhyri: - Ju kam thirrur t'ju dëgjojë të gjithëve, të më jepni mendimin tuaj...

Drejtori nuk mund ta pranonte atë fyerje që i kishte bërë ajo vajzë me vizitën e saj në shtëpinë e tij. "Mendojnë, se do të më kompromentojnë shumë lehtë?! Hë!" Për më tepër, ndërmarja ku e kishin emëruar drejtor, kohët e fundit kishte pasur dështime në prodhim, duke zhgënjyer shumë njerëz për opinionin e mirë që kishin pasur në fillim të krijimit të saj.
Nuk vonoi shumë kohë dhe vajzën e larguan nga administrata e ndërmarjes.
Pas afro një viti, të njëjtin fat, pati edhe vetë shefi i kuadrit. E hoqën nga detyra, që ai e mbante prej disa vitesh, si njeri i paaftë, rryshfetmarrës... Madje, nuk nguruan ta quajnë mashtrues dhe gënjeshtar, duke i kujtuar edhe ato, shkrimet e "bukura" që dërgoheshin në gazetë të shkruara nga vajza, ndryshe nga ç'ishte realiteti në ndërmarjen e tij...

[artisti.]

Nga Pierre-Pandeli Simsia

Qyteti im!
Ç'të ka rrënë sot ky nur?
Është malli, të shoh pas kaq vitesh
Po më dukesh më i bukur se kurrë!

Shtëpitë e ndërtuara njëra mbi tjetrën,
Që asnjë piktor s'do t'i vendoste dot aq bukur.
Unë piktor dua të bëhem për ty sot,
Në telajo të hedh mallin e pashuar...

Dua të pi pak ujë Bogove,
Ajrin e pastër të pishave të thith.
Të shoh diellin n'agim kur del mbi Tomorr,
Të udhëtoj me linjën urban Kombinat - Uznovë.

Erdha tek ti qyteti im!
Këto rrugica të shtruara me kalldrëm
Më çojnë në të largëtën fëmijëri.
Nuk u shmallkam dot me ty
Dhe pse i puth të gjithë e qaj si fëmijë..

Erdha tek ti qyteti im,
Tek ju o njerëz të mirë e të dashur.
Tek ti vendlindja ime jam tani,
Ju, përherë mall e dashuri më keni falur...

Vetë natyrës i ke marrë
Gjithë këtë bukuri të rrallë.
Po mua vallë ç'do më japësh
Të më shuaj sado pak mall?!

Do marrë pak ujë të ftohtë Bogove.
Si ujin e bekuar në shtëpi t'a mbaj.
Me pikatore t'a pi, etjen të më shuaj,
Mallin për Beratin do mundet dot vallë?

Do marrë një gur nga kalldrëmi,
Nga ajo rrugicë ku hodha hapin e parë.
Një degë pishe nga Mali i Gorricës,
Ngado që të shkoj, me vete t'a mbaj.

Kam shumë vjetë i mërguar.
S'më dëbove, u largova.
U enda shteteve në tokë të huaj,
I përbuzur, i pangrënë, i skllavëruar.

Berat! Je djali i Europës,
Shpirti që më jep frymë je ti, më mban gjallë.
Amerika dhe Europa,
Je vetë ti o i bukuri Berat.

Malli i zjarrtë që digjet në vite.
Mallin nuk e qetëson as gjumi.
Sikur Tomorri të shkrihej e bashkë me Osumin,
Mallin s'do mundeshin dot t'a shuanin!

S'qenka e lehte te ndahesh nga qyteti,
Qe tridhjete vjete me mbajti ne gji.
Vij nga udhe e gjatë kurbeti,
Më beso, do kthehem përsëri.

Dhe kur një ditë vdekja të trokasë
Nuk dua që shpirti të më dalë në tokë të huaj.
Pranë varreve të prindërve të mij dua të prehem,
Dheu i tokës mëmë të më tresë, dua...

[Plot]

Po pse me qenka fshire nje postim ketu ?

Shkrimtari ne fjale eshte nje pese me hic, per te mos thene gje tjeter. Shikoni vetem ne intervisten e tij, budalliqet e tmerrshme qe i dalin nga goja, ne lidhje me prostitutat.

Gje e trashe.

[artisti.]

Fragmente nga Tregimi: "Le të jem unë Zamira..."

Nga Pierre-Pandeli Simsia

Fjala "Lamtumirë" dhe zëri i Lorencit ditën e fundit kur ata u ndanë, Zamirës i rrinte si vëth, i varur në veshin e kujtesës. Megjithëse kishte kaluar njëfarë kohë, nuk e kishte të lehtë t'i shkëputej nga mendja. E donte, ndjente për të. Nganjëherë edhe i ndizeshin shpresat, sikur Lorenci një ditë do të vinte përsëri, do të harronte gjithë atë të kaluar disi të trishtë dhe ata të dy do të fillonin përsëri rindërtimin e jetës së tyre. E kishte marrë shumë malli. Ah, sikur vetëm njëherë ta shihte, qoftë dhe nga larg, vetëm ta shihte njëherë dhe nuk do të donte gjë tjetër nga kjo jetë! Por e gjitha kjo i dukej si një shpresë e pakthyeshme, një pamundësi.
- "Lorenci nuk ka faj. Faj ka ai, Aureli. Aureli që më donte dhe e doja! Apo kam unë faj? Edhe unë kam faj! Pse kam faj?! Sepse dashurova një djalë? Pse dashurova dhe një tjetër, vetëm e vetëm për të jetuar në kryeqytet? A mund të bëja tjetër gjë, në kushtet kur e drejta e njeriut për të qenë banore e kryeqytetit pengohet nga qindra ligje dhe psikoza shtetërore?! Ah, të drejtën për të jetuar në Tiranë nuk ma japin ligjet e shtetit ku jetojmë... Atëhere çfarë faji kam unë?! Pastaj unë e doja Lorencin, akoma e dua, madje dhe më shumë... Por...
Aureli u bë shkaktari i prishjes së fejesës sime...! Ky djalë i ri i vendit tim me ndjenjat e moshës dhe të rinisë së këtij vendi, me egoizmin dhe kryeneçësinë, si vetë moshatarët e tij, që rriten e jetojnë në këtë vend, që dashurojnë në këtë vend, që vrasin një dashuri dhe e groposin pa pikë delikatase në këtë vend, ku varrosen të gjitha gjërat e bukura.
E unë Zamira, një vajzë e këtij vendi, ish shoqja e tij, ish e dashura e tij, nuk paskam të drejtën të jetoj, të dashuroj, të ndërtoj jetën time, të ardhmen time, vetëm se paskam qenë e dashuruar më parë!? O Zot, farë absurditeti! Ligji i Shoqërisë së këtij vendi ku unë u linda e u rrita, si pjesëtare e kësaj shoqërie të sëmurë, po më bën të ndihem dhe fajtore, thjeshtë për faktin se dashurova, qoftë dhe për hir të Tiranës! Po, po! Shoqëri e sëmurë! Një shoqëri, ku djemtë sundojnë mbi ne, vajzat e çarmatosura. Ne vajzat sot nuk kemi fuqinë, as forcën, as mjetin, të mbrohemi nga sulmet e djemve, sepse arma jonë e të qenit femër në këtë vend, nuk mundet dot të shkrepet mbi ata djemë, ish të dashurit,-ish të fejuarit tanë, sepse akoma nuk është arritur koncepti në vendin tim që një mashkull të ndjehet po aq i fyer para një vajze dhe, më tepër, kur është fjala për të dashurën apo të fejuarën e tij, sa ç'mund të ndjehet e fyer një vajzë para një mashkulli, kur kanë dashuruar më parë.
Cili djalë sot ndjehet i fyer para të dashurës, të fejuarës apo edhe bashkëshortes së tij për dashuritë e tija para martese?! Përkundrazi, ndjehet superior dhe mburravec.
Unë sot në shoqërinë që më rrethon ndjehem një vajzë e ulët, imorale, një grua e ndarë nga i fejuari i saj, pavarësisht se cilët janë kushtet dhe arsyet e kësaj ndarje, një vajzë që më ka mbuluar turpi, një vajzë që më përgojojnë kur kaloj në rrugë, ... një vajzë ... që jeton në një qytet të vogël, ku egoizmi dhe thashethemet janë biseda e parë e ditës. Unë jam një vajzë që ndihem keq dhe me veten time, për hir të një flirti rinie, një dashurie të mbetur në rrugë, një fejese të pakonsumuar, një ëndrre që u kthye në zhgjëndërr! Pse, kaq pak vleka dashuria dhe jeta, sa të mbetet vajza peng i një historie ose i disa historive që i kanë ndodhur në kërkim të lumturisë?
Le të jem unë Zamira, viktima e radhës e kësaj shoqërie të sëmurë e këtij sistemi, ku më mohohet e drejta e të dashuruarit, e të jetuarit, e të banuarit në kryeqytetin e atdheut tim...
Le të jem unë Zamira, viktimë e kësaj shoqërie, mbeturinë e ndërgjegjes së njerëzve të sëmurë... Po a meritoj këtë fat!? Sidoqoftë... Le të jem unë Zamira...!

[artisti.]

Fragment nga Tregimi "Arturi"

Nga Pierre-Pandeli Simsia

Atë ditë Gabriela ishte më ndryshe nga ditët e tjera. Atë ndryshim Arturi nuk
ia vuri re shumë, sepse, si çdo ditë ishte Xhimi i vogël e priste të
"lodronte" me të.
Kur Xhimin e zuri gjumi, ata të dy u ulën në dhomën e pritjes. Ndërsa po
shihnin televizor, Arturi i vuri dorën në qafë dhe e puthi tek rrëza e saj.
Gabriela mbështeti kokën në kraharorin e tij. Arturi e puthi në kokë, duke i
ledhatuar flokët me dorën e majtë.
- Artur, - tha ajo, duke mbajtur kokën mbështetur në kraharorin e
tij.
- Po, mjalti im, fol, - tha, duke mos ia hequr duart nga flokët.
Gabriela ngriti kokën; u largua pak dhe e pa në sy: - Të lutem i ëmbli im,
më thuaj që më do!
Arturi buzëqeshi: - Pse e dashur, kur të ka munguar ty ndonjëherë kjo fjalë?
- Asnjëherë, por...
- E do ta them përsëri? I love you, I love you, I love you. Sa herë do ta
përsëris I love youuuuuu! - U afrua dhe e puthi në buzë.
- Kë do më shumë, mua apo Xhimin? - dhe drejtoi trupin.
Arturi buzëqeshi përsëri: - Sa kohë shpenzove për të gjetur këtë pyetje?
- Nuk do të më përgjigjesh?
- Ty të dua shumë se të kam grua, Xhimin e dua shumë se e kam djalin tim.
- Se e ka djalin tënd! - tha ajo. - Ndenji pak çaste e menduar, pastaj
vazhdoi: - Edhe unë e dua shumë Xhimin, se e kam edhe unë djalë. E di ti çdo të
thotë dashuri e nënës për fëmijën?
- E di, tha Arturi.
- Nga e di, ti s'ke qenë ndonjëherë nënë?
- Nuk kam qenë dhe nuk kam për të qenë kurrë nënë, por edhe unë kam një nënë
dhe ti e di shumë mirë se si bën ajo sa herë që flasim në telefon.
- Oh mjalti im, sa i mirë je! ... Por unë jam nënë, nënë. Unë jam nënë dhe
duhet t'i rri pranë fëmijës tim, t'i jap ngrohtësi. Nuk më kujtohet se ku e
kam dëgjuar të thuhet, se fëmijën e rrit dashuria e nënës, përkëdhelitë e saj...
- Unë ta kam thënë e dashur. Të kam thënë atë që ka shkruar një poet i madh shqiptar dhe, pikërisht ka thënë: "Kush i rrit çiliminjtë? Dashuria e nënës dhe përkëdhelitë..." Sa mirë më vjen e dashur, që i mban
mënd mirë ato ç'të them unë, vargjet e poetëve shqiptarë. Xhimi ynë e dashur po
rritet jo vetëm me përkëdhelitë e nënës, por edhe të babait, - tha, duke i
rrënë lehtë gjoksit të tij me dorë. Iu afrua dhe e puthi përsëri në buzë.
Gabriela po kalonte çaste vërtet të vështira. Kishte vendosur që atë ditë
t'ia tregonte atë brengë të madhe, që po e gërryente çdo ditë shpirtin e saj, që
nga dita që kishte filluar të bashkëjetonte me Arturin. - Arturi im i
dashur! A do të më duash kështu gjithmonë? - i tha pas një pauze, duke e parë në sy,
Sytë i dukeshin si të perënduar.
Arturi nuk iu përgjigj. Po mendonte: "Nuk m'a ka bërë ndonjëherë një pyetje
të tillë, përsë e bën pikërisht sot?! Ne tani nuk jemi të sapodashuruar. Edhe
pse amerikanët e kanë të përditëshme shprehjen "I love you", kjo nuk i ka
munguar asnjëherë nga unë"!
- Po ti më do? - i tha, duke marrë një seriozitet në fytyrë dhe ngrysi
vetullat.
- Mjalti im, ç'po më thua! Po të mos doja shumë, a mund të isha tani pranë
teje? Por... , - nuk mundi të flasë. Mbështeti kokën në kraharorin e tij dhe
nga sytë i rrodhën menjëherë lotë.
Arturit iu dhimbs, kur e pa me sy të përlotur. - Fol e dashur, nuk po të
kuptoj sot ç'farë ke? - tha, duke ia lëmuar flokët me gishta.
Gabriela ndejti pak e heshtur, pastaj tha: - Kam një sekret për të thënë. -
Heshti përsëri dhe ngriti kokën.
Arturi nuk po e kuptonte ç'donte të thoshte ajo. E pa në sy dhe tha: - Çfarë
the?
- Kam një sekret për të thënë, - përsëriti ajo. - Nuk ta kam thënë deri
tani, por ja, duhet të ta them... Nuk mundem dot të duroj më....
Arturi shtrëngoi fort dhëmbët, duke e parë në sy, në pritje të rrëfimit të
sekretit.
- Artur, Xhimi është djali ynë...
- Po e di...
- Por... unë... më parë se të njihesha me ty.... O Zot i madh... Xhimi ka
edhe një vëlla tjetër më të madh...
- Si, si, çfarë the?!
- Po i dashuri im. Xhimi jonë ka edhe një vëlla tjetër më të madh. - Fjalët
që thoshte mezi i kuptoheshin. Ajo po qante me ngashërim. - Ai është djali
im, ata janë të dy fëmijtë e mi.
Kur kam qenë nxënëse në vitin e fundit të shkollës së mesme, dashurova një
djalë. Mbeta shtatzëne. Nuk doja ta hiqja fëmijën, ta abortoja, më dhimbsej
ishte fëmija im. Nuk është faji im, as i fëmijës tim, që pati atë fat babai i
tij, i cili zgjodhi një rrugë të keqe në jetë...
Arturit iu errësua gjithshka përreth. Gabriela, që para pak çastesh ishte
njeriu më i dashur për të, tani Ajo shihej prej tij si një pleh. Ajo s'ishte
gjë tjetër, vetëm një copë bajgë para syve të tij.
- Po po, ti je një copë bajgë, - foli ai në gjuhën shqipë, duke e ngritur
zërin. - Ç'po më thua tani, përse nuk ma ke thënë më parë, - vazhdoi të
fliste, këtë herë në gjuhën angleze.
- Unë doja...
- Çfarë doje! - tha, duke lëvizur në dhomë pa kuptim. - Ku është djali yt
tani?
- Ma mban gjyshja...
- Hë, kurvë e ndyrë! - foli përsëri me zë të lartë në gjuhën shqipe.
- Nuk po të kuptoj ç'po thua, pse nuk flet anglisht?
- Do flas si më pëlqen, - tha, duke lëvizur vazhdimisht nëpër dhomë. - Gjuha
shqipe është gjuha ime... Mos do të më thuash se edhe Xhimi nuk është djali
im, e pastaj të zësh e të kërkosh dashnorë të tjerë e t'u thuash: Mjalti im,
i dashuri im, unë të dua shumë, por kam një sekret për të thënë...
- Artur, të lutem shumë qetësohu! Duhet të kuptosh se ç'po flet. Si e kupton
ti, nëse unë kam patur një fatkeqësi në jetë dhe kjo jo për fajin tim, jam e
keqe, rrugaçe? Kështu e gjykon ti?
- Unë do ta kisha gjykuar shumë mirë, nëse ti do më ishe treguar e sinqertë
që në fillim, ashtu siç jam treguar edhe unë i sinqertë me ty që në fillim.
Përse nuk ma ke thënë më parë? Përse e ke mbajtur të fshehtë deri tani? Kush
të shtyu të ma thuash sot, apo dashuria e nënës që rrit fëmijët? ... Sa vjeç
është djali yt tani?
- Do edhe pesë muaj të mbushë katër vjeç.
- Çfarë po më thua! - Bëri lëvizja të pakuptimta nëpër dhomë. Në fytyrë i dallohej lëvizja e nofullave. - I ati i fëmijës ku është?
- Ka vdekur. U bë përdorues i drogës. Vdiq nga superdoza e lëndës narkotike.
Kur jemi njohur ka qenë njeri shumë i mirë, por më vonë... ndryshoi, nuk e
di pse... u bë përdorues i regullt i drogës.
- O Zot! - tha Arturi dhe vuri duart në kokë...
.................................................. .
Gabriela u çua në këmbë, shkoi tek varësja ku kishte varur çantën e saj dhe
duke nxjerrë një fotograi i tha: - Ja, ky është djali im.
- Çfarë race ka babai i djalit tënd? - e pyeti Arturi, duke i hedhur një
shikim shkarazi fotografisë.
- Je racist? Ç'do të thuash me këtë pyetje? Ti hiqesh sikur nuk je racist -
i tha ajo, që po rrinte në këmbë para Arturit.
- Ti po e thua këtë, unë vetëm të pyeta.
- Është latino-amerikan, por ka lindur këtu në Sh.B.A.
Arturi duke i hedhur edhe një shikim fotografisë zgjati dorën për t'ia
dhënë, pa e parë në sy. Edhe ajo zgjati dorën për të marrë fotografinë, duke e
parë në sy. Priste si do reagonte Arturi, çfarë mund t'i thoshte ai tani asaj.
Arturi pa ia hedhur shikimin, u çua në këmbë, bëri disa lëvizje nëpër dhomë,
hapi derën dhe doli jashtë...
.................................................. ..

Shiu jashtë vazhdonte të binte imët. Arturi i hodhi një shikim cigares që po
e mbante në mes dy gishtave. Nga paketa aty pranë nxorri një cigare tjetër
dhe e ndezi me bishtin e cigares që mbante në dorë. Tymi ishte
përhapur në gjithë hapësirën e dhomës dhe dukej sikur mjegulla që kishte mbuluar
Nju Xhersin përballë kishte hyrë edhe në dhomën e tij.
"Paskam pirë shumë duhan" - tha, kur pa hirnoren të mbushur me bishta
cigaresh. U çua në këmbë dhe shkoi te dritarja. Iu duk vetja se edhe ai ndodhej
tani atje në mes të asaj mjegulle që kishte mbuluar Nju Xhersin. Menjëherë
mendja i shkoi te Xhimi. "Oh, sa më ka marrë malli shpirti im i vogël, sa po më
mungon zemra ime e vogël! Ma ke lënë shtëpinë bosh. Kanë kaluar dy javë që nuk
të kam parë, por babit tënd i duket sikur kanë kaluar dy vjetë, dyzet
vjetë... Kam dy javë pa të parë, sa do të kesh ndryshuar, sa do të jesh rritur. Dy
javë që nuk po i dëgjoj belbëzimet e tua, zërin tënd të bukur kur qan. Ti,
patjetër po fle tani, në këtë mot të zymtë me shi. Ti nuk e di që babin tënd e
ka marrë shumë malli për ty" - po i thoshte një fotografie që po e mbante në
dorë dhe po e shihte. Në atë fotografi Xhimi kishte dalë në krahë të Gabrielës.
"Po Gabriela, edhe ty të dua shumë, më mungon. E di, edhe unë të mungoj
shumë ty" - dhe sytë iu mbushën me lot. Puthi fotografinë dhe po kujtonte copëza nga jeta e tyre. Sa shumë e kishte ndjerë ndryshimin e jetës kur kishte filluar të bashkëjetonte me Gabrielën. Kur jetonte vetëm ishte dorëshpuar dhe lekët i iknin në drejtime të paditur.
Hapi dritaren. Nga jashtë, në dhomë hyri ajri i lagësht dhe i freskët. Ndjeu
një rrënqethje trupi. Ajri i lagësht i freskoi fytyrën. Shihte tymin e
cigares që dilte jashtë dhomës.
Dalëngadalë dhoma po pastrohej nga ajo mjegull tymi, ndërsa Nju Xhersi
përballë vazhdonte të ishte i mjegulluar. Mjegulla atje dukej më e dendur, sikur
po ia merrte frymën atij vendi, atyre njerëzve që ndodheshin atje dhe, në mes
të asaj mjegulle ndodhej edhe xhimi, edhe Gabriela, edhe...
Dhoma u pastrua plotësisht nga tymi dhe era e cigareve. Në atë ambient të
pastër iu duk sikur Gabriela po i trokiste në derë dhe kërkonte edhe ajo të
hynte në atë ambient të pastër bashkë me Xhimin dhe...
- Gabriela! - tha, duke vështruar mjegullën që kishte mbuluar Nju Xhersin.
Shkoi te telefoni, e ngriti dhe formoi numrin e telefonit të gjyshes së saj.
- Hello, - u dëgjua një zë gruaje nga ana tjetër e telefonit.
E kuptoi, ishte zëri i gjyshes së saj.
- Hello, missis ...
- Po, - iu përgjigj gruaja
- Arturi jam... Po, shumë mirë. .. Gabriela ndodhet aty, ju lutem?.... Mund
t'i flas?
.................................................. .....

Uli receptorin e telefonit. I hodhi një shikim rreth e qark dhomës. Mori
hirnoren e mbushur plot me bishta cigaresh dhe shkoi për ta zbrazur në qesen e
mbeturinave. Veshi xhaketën, mbathi këpucët dhe doli jashtë. Duke zbritur
shkallët e pallatit në mendje i rrinin Xhimi, Gabriela,... dhe iu duk se i
kishte pranë edhe ata. Përsëri ndjeu një mall të madh për Xhimin. Mezi priste ta
shihte sa më parë. Edhe Gabriela iu dhimbs shumë. Pamja e saj e vrarë, kur
arturi i kishte folur shumë ashpër herën e fundit, kur e kishte fyer me ato
fjalë, për të cilat edhe ishte penduar... e ngacmonin edhe më tepër tani. Iu
dhimbs shumë, shumë, prandaj po shkonte tani atje, t'i merrte e t'i kishte
përsëri pranë në shtëpinë e tij... familjen e tij, gruan, djalin e tij Xhimin. Do
merrte edhe ... atë, vëllanë e djalit të tij, atë fëmijë të pafajshëm e të
pafat.
Po, po, ai fëmijë do t'i bashkohej familjes së tij dhe do rritej me nënë dhe
me vëlla. Do rritej edhe ai fëmijë në familjen e tij, për të mos i munguar
dashuria e prindit, dashuria e babait. Arturi së bashku me gruan e tij
Gabrielën do ta kenë nën kujdesin e tyre, nën kontrollin e tyre, që edhe atij fëmije
të mos i mungojë mrekullia e dashurisë prindërore.

[artisti.]

Kafeja

(Tregim)

Nga Pierre-Pandeli Simsia

Ato ditë qyteti dukej i zbrazët; rrugët ishin pothuajse të shkreta. Shëtitjet e përnatshme të njerëzve në bulevardin kryesor të qytetit ishin më të shkurtra. Përpara televizorit, njerëzit prisnin të dëgjonin lajmet e reja. Ato lajme nuk ishin dëgjuar kurrë.
Kishte ditë që folësja e televizionit njoftonte për qarkullim zërash të rremë në hapjen e kufirit shtetëror me shtetin fqinj dhe se kalimi i kufirit nga qytetarët mund të sillte pasoja të rënda për jetën...
Ishte hera e parë në jetën e njerëzve që dëgjoheshin ato lajme tronditëse.
Ndryshe ishte realiteti i të ikurve; sapo mbërrinin në tokën e huaj, të larguarit lajmëronin familjarët për mbërritjen e tyre shëndoshë e mirë.
Ajo situatë e krijuar, izolimi i plotë i Shqipërisë me botën e jashtëme, varfëria e madhe që po kalonte populli, urrejtja ndaj sistemit pesëdhjetë vjeçar diktatorial, rrënia përtokë e ekonomisë, mungesa e theksuar e artikujve ushqimorë, shpresa e humbur për një të ardhme të mirë në vend, bëri, që njerëzit të largoheshin nga atdheu.
"Po unë, ç'pres, pse rri akoma këtu"? - mendoi Dimi, ndërsa rrinte i vetmuar në qendrën e qytetit të tij, atje ku mblidheshin zakonisht grupshokë mbrëmjeve.
Njerëzve që largoheshin çdo ditë në shtetin fqinj i ishin bashkuar pothuajse të gjithë shokët e tij. "Pse duhet të rri edhe unë akoma këtu"?
Mendime të shumta i kaluan menjëherë në mendje si për të aprovuar vendimin që donte të merrte. "Djalë beqar jam, pa preokupime familiare... Do iki..."
Mendoi edhe njëherë për të atin, i cili kishte disa vite që ishte burrë i ve, pastaj, mendimi tjetër e bindi: I ati do vazhdonte të jetonte me djalin tjetër, vëllanë e tij më të madh.
Por një mendim tjetër që e fshiku atë çast mendjen e tij, sikur ia sprapsi vendimin e porsa marrë; ishte një pengesë, sikur e mbante të shtrënguar për të mos vendosur të largohej nga atdheu, nga qyteti, nga shtëpia e tij qindravjeçare ku ishin lindur parardhësit e tij, trashëgimtar i të cilëve ishte edhe Ai vetë.
Përpara syve i doli e ëma, siç kishte qenë gjithë jetën e saj dhe para se të vdiste; e gjatë dhe e shëndetshme, ashtu, siç e kishte parë për të fundit herë, tek flinte në gjumin e saj të përjetshëm në arkën mortore.
Herë i çfaqej fytyrëqeshur dhe që kujtohej me respekt nga ata që e kishin njohur edhe pse kishin kaluar dhjetë vjetë që kur ishte ndarë nga kjo jetë, duke i dhënë bekimin: "Të qoftë udha e mbarë bir, dritë t'u bëftë udha dhe mbarësi të kesh përherë ngado që të shkosh"
Ishin ato të njëjtat fjalë urimi, që e ëma i kishte thënë shpesh gjatë kohës së sëmundjes, veçanërisht, gjatë javëve të fundit të jetës së saj.
Pastaj ajo nënë e dashur iu çfaq pak e mërzitur. Pse iu dukën atij sytë e nënës të përlotur? "Ik bir edhe ti, si shumica e njërëzve që po ikin këto ditë, por... do të më marrë malli për ty, nuk do të shohë më nëna"
"Shiheshin" shpesh me njëri tjetrin. Ai shkonte tek varri i saj për t'i vendosur buqetën me lule; e puthte pllakën e ftohtë të mermertë ku ishte fotografia me emrin e saj, viti i lindjes dhe viti i vdekjes, e prekte me duar dhe i dukej sikur prekte trupin, flokët e saja. Edhe ajo e "shihte", duke u ndjerë e lumtur për rritjen e djalit të saj, që ishte më i vogli ndër katër fëmijët.
Të njëjtin veprim bëri edhe atë ditë që e vendosi për t'u larguar; shkoi në varreza, pranë varrit të nënës së tij me një buqetë lule në duar; ndezi një qiri, u përshëndet dhe... i përlotur u largua. Iu duk se morri bekimin e nënës.

* * *
Një shi i imët po rigonte atë ditë fillim pranverë, si për t'i prishur buzëqeshjen lulëzimit të natyrës. Dimi qendroi te pragu i portës, ktheu edhe njëherë kokën pas, si për t'i dhënë lamtumirën asaj shtëpie që u lind dhe kaloi 30-të vitet e jetës së tij. Në dorë mbante një çantë sporti të zezë. As tridhjetë hapa nuk kishte ecur, kur befas përpara i del i ati. U përshëndetën të dy. - Baba, të të përqafoj pak? - I ati nuk foli; e kuptoi ç'donte të thoshte i biri me ato fjalë, madje edhe vendimin e tij që kishte marrë. Vetë i ati, e dëshironte edhe ai, që i biri t'i bashkohej atyre grupe njerëzve që po shkëputeshin nga atdheu i tyre duke kaluar kufirin, si e vetmja shpresë mbijetese, kur çdo gjë në atdheun e tyre po shkonte drejt shkatërrimit.
I hodhi një shikim të birit. Ishte vetë i ati ai, i pari, që hapi krahët për ta përqafuar. At e bir të përqafuar ndjenë nxehtësinë dhe lagështinë e lotëve të njëri tjetrit. Nuk folën, ndejtën pak çaste të përqafuar. Atë çast, heshtja e të dyve dhe sytë e tyre të përlotur folën më shumë se ç'duhet të flisnin ata të dy.
Ai u largua, ndërsa i ati qendroi, duke e shoqëruar me sy nga prapa. "Nëse je për udhë, të qoftë udha e mbarë bir. Paç bekimin tim gjithë jetën, por... a do të shoh vallë babai përsëri?!" - uroi ai me gjithë shpirt nën vete, me sy të përlotur.

* * *
Në qytetin e fundit bregdetar shiu kishte pushuar. Autobuzi kaloi mespërmes qytetit për të shkuar në afërsi të fshatit kufitar.

Mbasditja sapo kishte kaluar. Vendi përreth dukej si një shesh i madh fushimi; burra, gra, djem, vajza, fëmijë të moshave të ndryshme.
Vargut të gjatë të njerëzve duke ecur drejt vijës ndarrëse të kufirit që ishte e rrafshuar e gjitha iu bashkua edhe Dimi.
Nuk ishte e lehtë të ecje nëpër male, ishte tepër e vështirë. Pasi zbritën një tatëpjetë, sapo mbërritën poshtë në bregun e një përroi që rridhte pak ujë, duhet të ngjiteshin përsëri lart në mal nëpër një rrugë dhish. Në biseda të ndryshme dëgjoheshin edhe fjalët: "Duhet të shpejtojmë, të ecim sa pa na zënë nata në këto udhë të shkreta e të vështira mes maleve..."
Askush nuk e dinte se sa rrugë të gjatë dhe të lodhshme kishin ecur dhe, vargu i njerëzve u shpërbë. Më të rinjtë ecnin me të shpejtë, ndërsa më të moshuarit e ndjenin shumë lodhjen.
Dalëngadalë muzgu po fillonte të nderrej mbi atë grykë mali.
- Hë hë, nuk po mundem dot të ecë; nuk më mbajnë më gjunjët" - tha një burrë dhe u ul.
- Po vazhdove kështu ti, s'kemi për të mbërritur kurrë ne me ty në gjithë atë rrugë që kemi për të bërë - i tha një tjetër, pothuajse moshatar me të.
- Nuk e mendoja kaq të vështirë e të lodhshme këtë rrugë, - tha përsëri burri.
- Edhe unë nuk po mundem dot të eci - tha një grua, pak më e re në moshë se ata.
- Juve gratë, për havale' j'u kemi ne burrat - tha një tjetër.
- Për havale', thua ti, po... s'bëni dot pa ne gratë ju, - u hodh e foli një grua tjetër.
- Nuk është çasti për të bërë shaka, po hë, të shpejtojmë hapat pa na zënë nata në këto shkrepa. I faleminderit Zotit që pushoi shiu së rrëni. Është më mirë të na zërë nata atje, lart në mal, sesa në këtë grykë këtu, - tha një burrë tjetër.

Nga prapa u dëgjua një zë, qarje fëmije. Pastaj ai zë u shtua; u dëgjuan disa zëra të tjerë fëmijësh. Tre burra ulën fëmijtë e tyre që po i mbanin në krahë. Lodhja e madhe u lexohej pastër në fytyrat e skuqura dhe frymëmarja e shpejtë e tyre dëgjohej si erë çjerrëse në atë shteg të ngushtë dhish ku po i ngjiteshin asaj pjese mali.
Dimi ktheu kokën dhe eci disa hapa prapa; ndjeu lëndim të thekshëm. Iu drejtuar një burri rreth të 44-ave. - Mund t'ju ndihmojë unë?
Burri bashkë me gruan dhe dy fëmijtë e tij u ulën. Fëmijët duhet të ishin 5-së dhe 7-të vjeçë.
- Me çfarë mund të më ndihmosh? - tha burri dhe tundi kokën majtas-djathtas, si shenjë pendese.
- Të vazhdojmë rrugën, të ecim. T'ua mbaj unë në krah një fëmijë - dhe pa nga më i vogli.
- Ah, Zot i madh! Ç'mallkim qenka ky fat për ne, për gjithë këtë popull! Përse duhet të vuajmë? - tha gruaja dhe vuri duart përpara fytyrës.
- Të faleminderit shumë more vëlla, por nuk është e lehtë edhe për ty kjo që po thua. Nuk po mundemi dot. Nuk e mendonim se do ishte kaq larg dhe shumë e vështirë mbërritja në atë shtet të huaj. Vërtet jemi shtete fqinjë, një vijë e hollë teli i ndan kufijtë tanë, megjithëse ne edhe atë vijë teli s'e pamë fare, por qenka shumë larg, shumë, shumë, shumë e vështirë dhe e mundimshme. Do kthehemi përsëri nga erdhëm, do kthehemi në Shqipëri. Po ku do shkojmë tani? Po fillon të bjerë nata.
- Ooohhh! - doli e dhimbshme një psherëtimë e thellë nga gjoksi i gruas.
- Kurajo! Duhet të bëjmë kurajo, përderisa e morrëm këtë vendim - tha Dimi dhe kapi djalin e vogël, duke ia vënë duart poshtë sqetullave. E ngriti në krahë. - Çohu vëlla, çohu të ikim.
Burri e vështroi Dimin gjithë mirësi.
Zëra të tjerë qarje fëmijësh u dëgjuan edhe më afër.
"Pse shpejtuan ata djemtë e rinj ..., ikën - tha ai nën vete dhe një gulç iu mblodh në stomak që po i rëndonte si një gur i rrëndë. - "Edhe këta fatkeqë s'e kanë ditur sa e mundimshme qenka për të mbërritur në shtetin fqinj, përndryshe, s'do ta kishin marrë udhën me familjet e tyre" - mendoi.

- Ah, o Zot i madh! Këtë natën e sotme që po heqim ne me fëmijtë tanë, s'kam për ta harruar kurrë; natës së parë të varrit kam për t'ia rrëfyer - u dëgjua një zë tjetër burri, që po i ngjitej të përpjetës në mal me fëmijën e tij në krahë, në mes errësirës së zezë të natës.
- Ç'mu desh mua të shkretën që erdha, nuk e mendonim se do ishte kaq larg - ia ktheu e shoqja, që ecte disa hapa prapa tij dhe që kishte hedhur krahut një çantë.- M'u torturuan fëmijët sonte; na shpëtoftë Zoti nga ndonjë egërsirë në këtë mal.
- Ore, po ku ndodhemi ne tani, në tokën tonë apo në shtetin fqinj? - u dëgjua një zë tjetër burri.
- Pse, nuk e dëgjove ti atë djalin kur tha, ja, këto janë piramidat. Tani po hyjmë në tokën e huaj.
- Jo, s'e dëgjova unë! Kur e tha ai?
- Më duket se, para... dy orësh.
- Uaaa! Domethënë paskemi dy orë ne që po ecim në malet e shtetit fqinj?!
Dimi, kur dëgjoi këtë bisedë, menjëherë solli përpara syve hartën e Shqipërisë. Qytetin e tij nga ishte nisur dhe shtetin e huaj në të cilin ndodheshin aty. Po i dukej e çuditëshme; "Domethënë, unë tani ndodhem në shtetin fqinj? Në tokë të huaj?! "Babi tani, sigurisht, fle!" - Një psherrëtimë i doli nga thellësia e shpirtit.
- Edhe pak të ecim, se e hodhëm këtë të përpjetën e madhe. Kjo ishte dhe më e lodhshmja - tha një burrë që e njihte rrugën, e kishte kaluar disa herë kufirin nga ai vend.
- "O Zot! Na ndihmo të mos kemi më për të ecur rrugë të tilla kaq të përpjeta, të vështira dhe të lodhshme" - mërmëriti një grua nën vete, duke i rrënë gjoksit me dorë, si për t'u çliruar nga ajo lodhje "e tmerrshme", siç do ta quante ajo.

Kur mbërritën në majë të malit, disa thoshin se ishte kodër, jo mal, atyre u dukej se kishin fituar një betejë ndaj armikut. Pas një pjese të rrafshtë, që atyre, në errësirën e natës iu duk si një fushë, shtrihej një pyll i madh, që nxinte më tepër sa ç'nxinte ajo natë me një dritë hëne të zbehtë.
- Të ulemi e të çlodhemi, se vdiqëm, s'po ngopemi dot me frymë - u dëgjua një zë gruaje.
Disa fëmijë të tjerë nuk folën, u ulën vetë.
- O bobobobo, sa po më çajnë këmbët - tha një burrë rreth të 50-tave dhe vuri duart në këpucë për t'i zmbathur. - Ah, o qen i ngordhur, o katil, o vrasës njerëzish të pafajshëm, ç'na bëre ti neve me atë politikë të vetizolimit që ndoqe...
- S'kemi ku shkojmë tani. Të rrimë pak këtu e të shlodhemi.
- Ndenjja është në dëmin tonë. Sa më shumë të rrimë, aq më shumë do vonohemi. E mira është që lumin ta kalojmë me ditë.
Pak në brendësi në errësirën e pyllit u duk një dritëz e vogël. Pastaj u dukën dy. Dritat herë shfaqeshin, herë humbisnin shkëlqimin e tyre
- Shahin, e shikon atë dritën e vogël atje? Çfarë është ajo? - i tha një grua me zë të ulët bashkëshortit të saj tepër e frikësuar, që nuk po i dallonte ç'farë dritash ishin ato dhe drejtoi gishtin në drejtim ku shtrihej pylli.
- Nuk është gjë moj grua, njerëz fatkeqë do jenë dhe ata si ne që kanë marrë këtë rrugë, që s'i dihet se ku do përfundojë - i tha Shahini së shoqes për ta qetësuar. Edhe ai vetë i kishte parë ato drita. Vërtetë të vogla ishin ato, por nuk i ishin dukur si dritë cigareje e ndezur. Dritëzat lëviznin ngadalshëm, herë afroheshin, herë largoheshin.
I shkoi mendja tek një komshi i tij që i kishte thënë ç'i kishte ndodhur rrugës për të shkuar në atë shtet ku po shkonin edhe ata. - "Na kapën ushtarët e vendit fqinj në mal, ishin pesë ushtarë" - i kishte thënë fqinja. - "Ne ishim tre shokë, të tre trupa të fuqishëm, por në tokë të huaj, trupi, sado i fuqishëm të jetë, bëhet spurdhjak. Mua, si më të bëshmin, më thanë të merrja dy shkopinj. Unë as gjuhën s'e kuptoja, por më bënë shenja. Këputa dy degë të holla nga një shkurre, ia zhvesha gjethet dhe ia dhashë atij që m'i kërkoi. Prisja ç'farë do bënin. Ai seç foli disa fjalë në gjuhën e tyre dhe ata duke u zgërdhirë filluan të qeshnin. Më bënë shenjë që të merja edhe katër shkopinj të tjerë. Veprova ashtu siç veprova edhe më parë. Këputa katër degë nga shkurret, ia zhvesha gjethet dhe ia dhashë. Ata përsëri flisnin dhe qeshnin. Nuk kuptonim, vetëm me shenja na thanë të uleshin në gjunjë dhe ta mbanim kokën të përkulur poshtë. Bëmë ashtu siç e kuptuam. U ulëm të tre përbri njëri tjetrit dhe prisnim me zemër të ngrirë ç'do bënin. Njëri nga ata filloi një këngë të pakuptueshme në gjuhën e tyre, që u pasua edhe nga të tjerët. Mbi kokën time unë ndjeva një goditje, pastaj edhe një tjetër, edhe një tjetër. Goditjet mbi kokën time vinin sipas ritmit të këngës që ata këndonin. Koka ime në atë çast po shërbente si xhez e goditur nga shkopinjtë që unë vetë i bëra, për të mbajtur ritmin e këngëve të tyre. Më shumë se dhimbja që po ndjeja, një urrejtje e madhe më ngacmoi në ato çaste për poshtërimin që po më bënin. Doja të veproja, pa marrë parasysh asgjë edhe pse isha i huaj në një tokë të huaj e të panjohur. Mes dhimbjeve dhe poshtërsisë që po jetoja në ato çaste, doja të shikoja se ç'po bëhej me shokët e mi, megjithëse e mendova se edhe ata të njëjtën situatë si unë po kalonin përderisa ishim ulur përpara tyre. Lëviza pak kokën për të parë shokun që kisha në krahun e majtë, kur një goditje e fortë shkopi më fshiku syrin dhe faqen. Pas pak sekodash kënga u ndal dhe ata përsëri folën në gjuhën e tyre, që ne s'i kuptuam, vetëm nga shenjat e veprimeve të tyre, kuptuam se duhet të çoheshim në këmbë. U çuam, kur njëri nga ata më drejtoi një bajonetë, nga arma që mbanin në duar, duke më prekur pak gushën..."
- Ashtu qoftë Shahin, njerëz si ne të jenë që kanë marrë këtë udhë, por, kam frikë për vajzën; është 13 vjeçe dhe e ka trupin pak të zhvilluar, - ia prishi përsëri mendimet e shoqja.
Shahini nuk foli, vetëm po mendonte: "Do Zoti të më ndihmojë, të mos m'i ndodhë gjë e keqe vajzës, se, përndryshe, jetën time kam për ta dhënë për këtë vajzë..."

Dalëngadalë, nata e zezë dhe e frikëshme ia la vendin agimit të ri të ditës tjetër. Ai grup njerëzish me fëmijët e tyre e kishin kaluar atë natë në mal, në qiell të hapur. U çuan dhe ecën andej nga ecte ai që i drejtonte, që e njihte atë udhë. Në horizont u çfaqën rrezet e para të diellit.
- Na duhet të shpejtojmë pak tani; nuk është shumë larg lumi, na duhet ta kalojmë sa më shpejtë...
- Ujë, dua ujë! Ah o Zot! Vdiqa për një pikë ujë! M'u tha buza për pak ujë - u dëgjua zëri i një gruaje.
Vërtetë buza i dukej si e plasaritur dhe i kishte marrë një zbardhje. - Ku ka një përrua këtu afër apo ndonjë burim uji? Ku është lumi, që na thanë, se keni për të kaluar lumin?
- Babi, dua ujë, dua ujë - i tha një fëmijë të atit që po e mbante në krahë.
- Nuk ka babi ujë tani xhani i babit, por edhe pak dhe do pish ujë sa të ngopesh.
- Po unë dua tani - tha fëmija dhe ia shkrepi të qarit.
- Ah! Vdiqa për një pikë ujë - vazhdonte të fliste përsëri gruaja.
- Të lutem, moj motër - iu drejtua asaj burri që mbante fëmijën në krahë dhe që kërkonte ujë. - E dimë qe je e etur, ashtu si të gjithë ne, por, mos fol me zë, se po të dëgjojnë fëmijët dhe po na kërkojnë ujë.
Gruaja si e zënë në faj, në pendesë për atë që kishte bërë, iu afrua fëmijës në krah të të atit: - Jo shpirti i tetës, mos qaj. Edhe pak dhe të gjithë do pijmë ujë. Mos qaj zemër e vogël, të kam xhan - i foli gruaja me zë përkëdhelës dhe me dy gishtat e duarve ia fshiu lotët fëmijës që po rridhnin faqeve.
- Mami, ka ujë në çantën që po e mban babi? - u dëgjua një zë tjetër vajze të vogël që po i thoshtë nënës së saj të kapur për dore.
Ajo bëri sikur nuk dëgjoi. E dinte që nuk kishte. Ngjitja e vështirë dhe e lodhshme e rrugës në mal i kishte detyruar të gjithë ata që po ecnin në atë të përpjetë ta kishin mbaruar më shpejt sa duhej ujin e marrë me vete për rrugës.
- Babi - iu drejtua përsëri vajza e vogël të atit. - Ke ujë në çantë?
- Hej ç'na bëri ajo e flamosur, me ujin që e kujtoi - mërmëriti nën vete e ëma e vajzës .
- Edhe pak dhe të gjithë do pimë ujë - tha gruaja si me dënesë. - Shikoni sa bukur kanë çelur lulet! - vazhdoi të flasë gruaja, si për t'i ndëruar drejtimin bisedës që kishte marrë udhë pa krye dhe këputi një lule mes gjelbërimit të porsaçelur pranveror në mal.
Duke ecur nëpër mal, nga larg u duk një lumë i gjërë, që vende vende bënte disa dredhje, duke ndryshuar drejtimin e tij. U duk edhe një urë e madhe që lidhte dy brigjet e lumit.
- Mos të bëjmë gabim të zbresim poshtë urës, - tha një burrë, që ecte në krye të njerëzve. - Janë ushtarët atje; do t'i shkojmë ujkut në gojë vetë, me këmbët tona.
- Po si do ta kalojmë lumin? Është i madh!
- Është ca i gjërë, por do mundohemi ta kalojmë.
- Pse, duhet të kalohet patjetër lumi?
- Unë s'e kalojë lumin me fëmijët - tha një grua. Nuk erdhëm ne të lëmë jetën bashkë me fëmijët në këtë lum.
- Po si do t'ia bëjmë?
Asnjeri nuk foli.

Nga lart, duke zbritur poshtë kodrës, panë një grup njerëzish që po rrinin në breg të lumit.
- Do jenë ata, që shpejtuan për të mbërritur sa më parë - tha një burrë. Të tjerët nuk folën.
- "Qenka shumë i gjërë lumi" foli një burrë me veten e tij. Si do t'ia bëjnë gratë dhe fëmijët?
Një burrë tjetër sikur ia lexoi mendimet, tha: - Shumë i madh duket lumi nga lart...
Njerëzit ecnin, duke vështruar lumin.

Ata zbritën poshtë bregut të lumit dhe iu bashkuan grupit tjetër të njerëzve. Një si pyll i vogël shtrihej përgjatë bregut të lumit.
Një grua lëshoi çantën në tokë dhe diçka po kërkonte brenda saj. U dëgjua një fëshfëritje e lehtë. Gruaja nxorri ushqimet e mbetura që kishte marrë me vete nga qesja plastike dhe me atë në dorë u drejtua për nga bregu i lumit. Ishte e njëjta grua, që ishte shprehur për etjen e saj.
- Do bjesh në lumë, moj e uruar, ku shkon ashtu? - i tha një burrë, që duhet të ishte i afërmi i saj.
"Mua shyqyr që më panë sytë ujë" - mendoi gruaja. - Kemi ujë plot tani, të pijmë e të ngopemi të gjithë, - tha dhe doli me qesen e mbushur me ujë.
Katër burra të tjerë iu drejtuan bregut me qese në duar.
- Hë! Çfarë mendoni, si do bëjmë? - tha një burrë nga grupi i të porsaardhurve.
- E kemi gjetur zgjidhjen - iu përgjigj një burrë rreth të pesëdhjetave. - E shikon atë atje? - dhe bëri me dorë nga një barakë e vjetër e ndërtuar me dërrasa.
- Më duket se vetë zoti i madh po na ndihmon. Në barrakë ndodhen ato që na nevojiten tani, sqepar, gozhdë, çekiçë...
- Edhe?
- Ja, do ta kalojmë lumin, - tha një burrë tjetër.
- Do ta kalojmë, po si? Me sqeparë, me gozhdë, me çekiçë...?
Gratë nga grupi i sapoardhur po dëgjonin me vëmendje dhe s'po kuptonin ç'po thuhej. Një grua, që po shihte degët e pemëve të thara të rrëzuara po mendonte: "Ah, t'i kisha unë në shtëpi tani gjithë këto dru për dimër...
- T'i futemi punës e të mos vonohemi - tha përsëri burri dhe eci në drejtim të barrakës. Pas tij ecën edhe dy djem të rinj në moshë.
- Do marrim disa dërrasa nga kjo barraka këtu, do ndërtojmë një trapo, ta lidhim me tel...
- Ku j'u paska shkuar mendja more vëllezër, foli një burrë tjetër. Eh, mëndjendriturit...
- Se mos na kapin? - u dëgjua një tjetër zë burri.
- Mos na ndillni tersllëk tani.
- Ç'të bëjmë? Rrugë tjetër nuk ka. Ftohtë është. Lumi është i gjërë, janë gra dhe fëmijë - dhe e hodhi shikimin nga disa gra.
Si të ishin në tokën e tyre, si ta kishin mallin e tyre, shkëputën disa dërrasa nga barraka, duke e lënë atë si një kufomë të kafshuar nga ndonjë egërrsirë. Morrën dy trungje të trashë dhe filluan t'i shtrijnë dërrasat mbi to. Një djalë doli nga barraka me një rreth teli hedhur krahut. Dëgjoheshin trokitjet e çekiçit mbi gozhda.
Pas pak trapoja ishte gati, pothuajse dy metër e gjërë dhe e gjatë. Në të dyja anët e trapos lidhën tel.
- Duhet të hidhet njëri në lumë tani, - foli një nga burrat që kishte ndihmuar në ndërtimin e trapos.
Askush nuk foli.
- Hë, - foli përsëri i njëjti burrë. Del ndonjëri të hyjë në lumë, të tërheqi trapon për ta kaluar në anën tjetër të lumit? Rrugë tjetër nuk kemi.
Përsëri asnjëri nuk foli. Vështronin trapon; disa e hodhën shikimin në gjërësinë e lumit. Seç mërmëritën me vete dhe lëvizën pak kokën majtas djathtas.
Heshtjen e theu ai, Dimi. - Po hyj unë, - tha dhe filloi të zhvishej. Të gjithë njerëzit kthyen kokat nga ai.

Ai xhvishte rrobat e trupit, të tjerët e shikonin. Një grua lëvizi supet, si të ndjente të ftohtët në trupin e saj. Dimi vendosi rrobat e trupit mbi trapo dhe hyri në ujë.
Ai notonte me njërën dorë, ndërsa me dorën tjetër tërhiqte trapon. Dy burra të tjerë nga bregu e ndihmonin duke e lëshuar telin lidhës. Të gjithë njerëzit në breg të lumit ndjenë morrnica në trup kur shikonin Dimin të notonte me njërën dorë, me trupin e kthyer brinjas.
Ai notonte me vështirësi të madhe; uji i lumit e largonte më poshtë në drejtim të rrjedhës së tij. Dy burra në bregun e lumit lironin telin nga rrota e mbledhur, ku ishte lidhur me pjesën tjetër të trapos
Pas disa minutave, Dimi mbërriti në bregun tjetër të lumit, disa metra më poshtë drejtimit nga vendi ku ishte nisur. Trupi filloi t'i dridhej nga të ftohtët. Pjesën e mjekrës dhe mollëzat e faqeve nuk i ndjente t'i kishte të tijat. Mori në dorë trapon dhe eci gjatë bregut, që binte vijë e drejtë me njerëzit matanë bregut tjetër.
- Aman, o Perëndi! - tha një grua dhe bëri kryq me dorë. Ai veprim i të bërit kryq, u shoqërua edhe nga disa gra të tjera.
- Ta tërheqim telin tani? - U dëgjua zëri i një burri.
- Prisni pak - tha Dimi me zërin që i dridhej, që mezi u dëgjua dhe morri rrobat e trupit; hyri mes shkurreve. Nuk vonoi shumë, kur u duk përsëri; ishte i veshur.
- Tani po, tërhiqeni, - tha dhe mbante të shtrënguar me dorë telin. Ca nga zhurma e rrjedhës së ujit, ca nga të dridhurat e tij, zëri iu dëgjua si i mekur. Disa burra të tjerë iu bashkuan dy burrave dhe filluan tërheqjen e telit për të sjellë trapon në breg të lumit.
Kush do ishte i pari që do ta merrte guximin t'i hipte asaj "varke"? Gratë filluan pëshpëritjen me njëra tjetrën. Ndjeheshin shumë të frikësuara, për më tepër mendonin për fëmijët e vegjël.


- "O Zot i madh! Kalohet gjithë ky lumë kështu me këto copra dërrasa të lidhura me dy fije teli?" - mendoi një grua.
Edhe një burrë tjetër po mendonte, si mund të kalohet lumi me këtë copë "varkë"? Pastaj i njëjti burrë iu drejtua dy djemve: - Hajdeni ju të rrinjtë, se dini edhe të notoni. Hipni, që të mos vonohemi shumë.
- Dy të rrinjtë qeshën: - Do hipim xhaxhi, do hipim, po më mirë është që të hipësh edhe ti me ne.
- Opo hë, vazhdoni ju të rrinjtë në fillim, po dhe ne do e kalojmë...
Dy të rrinjtë hipën në "varkë" dhe po qendronin në këmbë; po mundoheshin të mbanin ekuilibrin. Dimi nga ana tjetër e bregut filloi tërheqjen e telit. "Varka" e vogël rrëshqiste në sipërfaqen e ujit. Njerëzit në breg të lumit shikonin me ankth, në pritje të ndonjë të keqe, përmbysjen e trapos, siç do ta quanin ata.
Dy gra u panë të bëjnë kryq me dorë, duke mërmëritur diçka; ishte lutja e tyre që po i drejtoheshin Zotit .- Zoti j'u ndihmoftë, - u dëgjua një zë gruaje.
- Zoti na ndihmoftë të gjithë neve këtu si jemi; të gjithë kemi për ta bërë këtë lundrim sa të vështirë aq edhe të rrezikshëm.
- Na shpëto fëmijët o Zot - u dëgjua një zë tjetër gruaje.
- Zoti ka për të na ndihmuar të gjithë neve.
"Varka" e vogël kishte arritur pothuajse në gjysmën e gjërësisë së lumit. Dy djemtë e hipur në atë "varkë" kishin përkulur kurrizin dhe kishin mbështetur duart mbi dyshemenë e saj.

- Kur të na vijë rradha për ta kaluar lumin, nuk do rrimë në këmbë ne - i tha një grua bashkëshortit të saj, që pranë kishte një djalë të vogël.
- Ç'a këmbë, thua ti, moj? Do rrimë ulur dhe do mbahemi fort, madje.
Tek i shikoje ata njerëz fatkeq, siç ishte i keq fati për një vend dhe popull të tërë, tek lundronin mbi disa dërrasa të gozhduara mbi dy hunj, ndjeje dhimbje, dhimbje dhe brengë.
I fundit që e kaloi lumin me atë trapo, ishte një djalë rreth të 28-tave.

- O Perëndiiii, o Perëndi e madhe! Nuk di ça të them more djalë. Nuk gjej më fjalë që të uroj more bir, për këtë sakrificë dhe nder të madh që na bëre - u dëgjua zëri i një gruajë. Të gjithë kthyen kokat nga ajo. Gruaja iu afrua Dimit, sikur donte ta përqafonte. - "Rrofsh bir, rrofsh!
- Të rrojë se ç'ke me të, - tha një burrë dhe u përkul të marrë çantën. Një burrë tjetër nxorri nga çanta një shishe: - Merre! Hallall ta kesh. Është raki, e kam zjerrë vetë. Merre, ta kesh për rrugës, të pish, se të bën mirë, të nxeh.
- Faleminderit more djalë! Rrofsh! - U dëgjuan zëra të tjerë.
Dimi e pa në sy. - Merre i tha tjetri, - hallall e ke. Dimi e morri shishen: Edhe pse vetë nuk ishte i vënë shumë pas rakisë, iu kujtua i ati; e pinte rakinë, madje shumë. Pa të, nuk mund të rrinte as edhe një ditë pa e pirë, por siç e thoshte edhe vetë i ati, unë pi rrakinë e jo rakia të më pijë mua. Kur e shoh që po e teproj në pije, e ndërpres... - Kjo ishte edhe arësyeja, që i ati, kurrë nuk vinte në shtëpi i dehur. -"Eh babi, babi!" - foli Dimi nën vete; ndjeu mall dhe dashuri të madhe. Iu duk se kishte shumë ditë pa e parë të atin - Ku do jesh tani në këtë orë të mëngjesit? Sigurisht, në klubin e lagjes për të kthyer ndonjë gotë dhe për të pirë kafenë e mëngjesit. Kafeja! Eh, ajo kafe elbi! Eh ajo kafe qiqre që shteti shqiptar na i ka detyruar ne, njerëzve për ta pirë në mungesë të kafes origjinale, që se ka kurrë shijen e kafes... dhe ju të moshuarit, gënjeheni pas saj" - Sytë i mbante tek shishja e rakisë, që, instiktivisht e rrotulloi me dorë. Vetë i ati i kishte thënë ato ditët e ikjes së madhe të shqiptarëve përtej kufirit. "Nuk do gjë babi prej teje të më dërgosh, nëse ikën andej bir, vetëm kafe; kafe të më dërgosh biri im, mi ke sjellë të gjitha. Na është tharrë buza për të pirë një kafe origjinale. Mosha jonë vetëm kafe do tani..." - Një ofshamë e thellë i doli nga shpirti dhe u duk se qerpikët shkundën lotë edhe pse fytyrën e kishte ende të lagët nga lumi.
- Kemi dhe shumë rrugë për të bërë? - tha një burrë, duke vështruar kodrën përballë.
Askush nuk foli. Njerëzit filluan të lëviznin. Më të rrinjtë, përsëri u shkëputën dhe ecën në drejtim të kodrës.
- Pse, prap paskemi të përpjeta për t'u ngjitur ne? - foli një grua nën vete.
- Shikoni mirë, se mos kemi harruar ndonjë gjë, - tha një burrë dhe ktheu kokën pas.
Një burrë tjetër vuri dorën jashtë xhepit të pantallonave, për t'u bindur për portofolin.

Edhe ajo rrugë e përpjetë në atë faqe kodre ishte e vështirë, por mendimi se kishin kaluar pengesën e madhe, kalimin e lumit, sikur i jepte kurajo për t'ia larguar lodhjen.
Tek i ngjiteshin kodrës përpjetë u dëgjua një zhurmë e lehtë, rrjedhje uji. Nga disa gurë panë të rridhte ujë i ftohtë dhe i pastër.
- Po unë, ç'e mbaj ujin e lumit me vete? - foli gruaja nën vete me qesen në dorë. E derdhi dhe përkuli trupin mbi rrjedhën e ujit.
- Po na ikin të gjithë dhe s'dimë nga të shkojmë pastaj, po hë, jepini pak këmbëve, lëreni ujin tani, - foli një burrë, që dukej se ishte më i moshuari në atë grup njerëzish.
Dimi ecte pa u shkëputur nga grupi i mbetur prapa që i kishte shoqëruar gjatë gjithë atij rrugëtimi; ishin prindër me fëmijë të vegjël.
Bisedat që bëheshin, dukej sikur nuk po e ndjenin më lodhjen.
- Ti ke njerëz andej, ndonjë shok, a ku ta di unë?
- Po, kam një nip. Kam edhe dy numra telefoni që m'i kanë dhënë disa shokë.
- Unë skam as shokë, as ndonjë numër telefoni.
- Po si do bësh? Apo...
- Si do bëj! Si gjithë të tjerët edhe unë.
- Na kanë thënë; edhe familjet vendase këtu, i kanë hapur dyert e shtëpive të tyre për të ardhurit. U vjen keq dhe duan t'i ndihmojnë. Sigurisht, kanë edhe interesin e tyre për krahë pune.
- Një nga lagjja ime, ka dy muaj që ka ikur. Punon çoban. Diku këtu afër duhet të jetë, se kështu ka thënë; jam në një fshat afër me kufirin.
- Punë ka plot. Stinë pranvere është tani; bujqërit e këtij vendi kanë nevojë për krahë pune, sidomos në këtë stinë.
- Edhe një ndihmësmjeke nga lagja ime, diku këtu afër duhet të jetë. Kështu ka njoftuar; i shërben një gruaje të moshuar.
- Pse, keni ndërmend të qendroni në fshatra ju? Kryeqyteti ore, kryeqyteti! Atje është edhe mundësia më e madhe edhe për të gjetur punë edhe për t'i shpëtuar policisë.
- Besoj, se ia dolëm mirë; i shpëtuam policëve.
- Prit, mos u shpejtoni, kur të mbërrijmë mirë, atëhere themi se i shpëtuam policëve...
- Ehhh!

Pas një të përpjete të vështirë, nga maja e kodrës u shfaq qyteti. Kodra gjelbëronte nga pishat dhe bredhat. Në një vend, ata panë të grumbulluara disa shishe bosh plastike uji, coca cola e pije të tjera freskuese, të panjohura deri në atë kohë në Shqipëri, të lëna aty nga ndonjë grup të rinjsh vendas, sigurisht, të ardhur për ndonjë piknik .
- O Zot! Ç'farë nuk ka bërë dora e njeriut. Shikoni sa bukuri e madhe që është! - tha një burrë, me shikimin poshtë.
Grupi i njerëzve hodhi shikimin poshtë kodrës nga dukej qyteti. Ai shtrihej përgjatë një vije bregdetare. Disa vaporë të mëdhenj ishin akorduar në port.
Në oborin e një shtëpie, një prift i veshur me veladonin e zi, i kënaqej një tufe bagëtish, dele dhe qingja.
- Së shpejti janë pashkët dhe vendasit i festojnë me madhështi atë festë të bukur e të shenjtë. Ja, ato qingja do therrin për pashkë.
- Eh! - Psherëtinë të tjerët, që kishin kohë që e kishin harruar shijen e mishit...
- Na duket, sikur jemi të një fisi, o vëllezër, si një familje. Edhe pse rastësia, i njëjti hall që na zuri, na njohu në këtë udhë të vështirë e të panjohur, sikur po na vjen keq të ndahemi nga njëri tjetri.
- Epo, bashkë gjithmonë nuk do rrimë ne, po mirë edhe kaq, e bëmë rrugën dhe i faleminderit të madhit Zot, që na ndihmoi nga ndonjë e keqe e papritur.

* * *
Autobuzi mbërriti në orët e para, pa zbardhur ende agimi. Kishin udhëtuar orë të tëra për tërë natën. Pjesa tjetër, më të moshuarit, gratë dhe fëmijët gjatë udhëtimit rranë në një gjumë të thellë, gjumë vdekje, siç do ta quanin ata. U dëgjuan edhe disa ngërhitje.
Autobusë të shumtë të ardhur nga qytetet e ndryshme të atij shteti, njerëz të moshave të ndryshme që lëviznin në të gjitha drejtimet, taksi, dyqane të shumtë që shndrisnin nga dritat neone... Kjo ishte pamja në atë agjenci autobuzësh.
- Të hyjmë në ndonjë dyqan e të shlodhemi pak - tha burri që rrinte me gruan dhe dy fëmijët e vegjël, që Dimi për asnjë çast nuk i ishte ndarë.
Ajri i ngrohtë dhe aroma e këndëshme e kafes që ishte përhapur brenda dyqanit, sikur ia lehtësoi lodhjen. Përsëri Dimit, mendja i shkoi tek i ati.
"Kafe, kafe me bollëk... Oohhhh!" Sa i pasur po i dukej ai dyqan ku nuk mungonte asnjë mall. Kafe, fruta dhe fara të thata, pije të ndryshme alkoolike dhe freskuese të panjohura. Mendja i rrinte tani vetëm tek i ati. Po i dhimbsej më shumë se kurrë. Donte të blinte kafe e t'ia dërgonte që atë çast. Po ku do ta mbante? Si do t'ia dërgonte? As vetë nuk e dinte se ku do shkonte atë ditë të parë të mbërritjes së tij në atë shtet të huaj.
Nga jashtë xhamave ku po rrinin ulur, Dimit iu duk se dalloi tre bashkqytetarë, moshatarë të tij. U çua menjëherë dhe doli jashtë. Nuk kishte qenë i gabuar; me njërin nga ata kishte qenë bashkënxënës në një klasë.
- Edhe ju këtu? -
- Po - thanë ata. - Edhe ne këtu, por e kemi vendosur të ikim.
- Të ikni?! Pse?
- Ah! - tha njëri nga ata. - Kam një javë pa u larë. Nuk njoh njeri këtu...
- S'po gjejmë dot punë...
- Vdiqëm për gjumë...
- Kam lënë gruan dhe fëmijët në Shqipëri, nuk mundem dot më...
Dimit, sikur iu mpakën shpresat kur dëgjoi ato biseda.
Ata sikur ia lexuan mendimet në fytyrën e tij, që u duk e mendueshme.
- Urojmë ore vëlla të të ectë mbarë ty. Mos u demoralizo nga ç'po të themi. Provoje edhe ti njëherë fatin tënd.
- Kur do ktheheni në Shqipëri? - pyeti Dimi dhe pa nga shoku i tij, ish bashkënxënës.
- Tani, me autobusin e rradhës.
- Të lutem shumë! Mund të shqetësoj me një porosi të vogël? Të lutem...! - Fjalët e Dimit, më tepër u dukën si lutje ndaj shokut. - Mund të të jap pak kafe për babin?
Dy të tjerët buzagazën.
- Pak! Sa pak kafe?
- Jo më shumë se një kile.
- Mirë - tha shoku me zë të ulët, që më tepër u duk se nuk u dëgjua.
- Rrofsh! - tha Dimi dhe u kthye nga dera e dyqanit.

***

Ato ditët e para, bisedat telefonike me të afërmit e tij në atdhe ishin pothuajse të pamundura. Në të gjitha ambientet postare të qyteteve të Shqipërisë, njerëzit rrinin në radhë me orë të tëra për të folur dhe për të mësuar rreth fatit të të afërmëve të tyre larguar. Dimi, me ndihmën e disa bashkatdhetarëve të tij, pas disa ditësh, në ambientët e postës telegrafike, mundësoi dërgimin e një telegrami për mbërritjen e tij shëndoshë e mirë në shtetin fqinj. Më vonë u mundësua edhe bisedat telefonike me të afërmit e tij. Zakonisht, fliste në telefon me dy motrat dhe vëllanë.
Gjendja shëndetësore e të atit, papritur ishte rrënduar, por Dimit nuk i kishin treguar. Ishte kjo arësyeja, që i ati foli vetëm njëherë me të në telefon.

* * *
Mendimi për t'i dërguar të atit sa më shpesh kafe, i rrinte si një limë e s'po e linte të qetë. E kishte marrë shumë malli.
Kishte kaluar, pothuajse më shumë se një muaj, kur rastësisht dhe mrekullisht, siç do ta quante vetë Dimi, takon një bashkqytetarin e vet, i njohur me të atin e tij, i cili pas një vizite disa javore tek djemtë e tij do kthehej në atdhe.
Më parë se Dimi t'i thoshte edhe për porosinë e të atit, ishte vetë bashkqytetari, sikur ia lexoi mendimin. - Nesër kthehem në shtëpi, në Shqipëri; nëse ke ndonjë porosi të vogël, mos nguro të ma japësh.
- Kafe - tha menjëherë Dimi, pa mbaruar mirë fjalën bashkqytetari. Kafe! Të lutem shumë, kafe për babin dua të dërgoj.
- Mos m'u lut i tha bashkqytetari, unë vetë të thashë. Vetëm kafe, apo edhe ndonjë nga ato të tjerat, rroba veshje, coca cola...?
- Nëse mundesh edhe ato të tjerat... por kafenë e kam të parën që dua të të jap.
Pa humbur kohë, shkuan në dyqanin më të afërm dhe bleu kafe; kafe të pjekur dhe të bluar të paketuar, siç shitej. Bleu edhe kafe të papjekur.
U lehtësua shpirtërisht.

Priste pas disa ditësh, nga të afërmit e tij në Shqipëri, ta njoftonin për mbërritjen e pakos. Asnjë lajm nuk kishte marrë. Iu duk e çuditëshme dhe e paspjegueshme, përse kjo heshtje nga ata. Shumë mendime i vinin në mendjen, por asgjë të keqe nuk mendonte. Ajo heshtje, zgjati pothuajse dy javë. Motrat dhe vëllai i telefononin pothuajse çdo tre ditë. - "Kanë kaluar dy javë..."!
Sapo ishte thyer mesdita. Nga jashtë dhomës ku rrinte, dëgjoi zërin e ëmbël të zonjës së shtëpisë ku rrinte me qera; po i thërriste. U çua menjëherë dhe doli jashtë. I shkoi mendja, ajo e thërriste vetëm kur e kërkonin Dimin për të folur në telefon. Me shpejtësi, i ngjiti dy e nga dy shkallët që të çonin në katin e sipërm të shtëpisë. Frymëmarrja i ishte shpejtuar nga të nxituarit dhe emocionet.
- Po të kërkojnë të flasin në telefon me ty - tha gruaja me fytyrë gazmore dhe zërin e ëmbël. - Unë s'po kuptoj se ç'më thonë, por, sigurisht, njerëzit e familjes tënde në Shqipëri do jenë. - Fytyra i buzagazte.
Dimi kapi menjëherë receptorin e telefonit dhe shqiptoi fjalën, tashmë të njohur: "Alo". Nga ana tjetër e telefonit dëgjoi një zë femre. E dalloi, ishte zëri i njërës nga dy motrat. Por ai zë po i vinte i shurdhët, si me ndërprejre, jo i qartë. Iu duk se ai zë po i vinte vajtueshëm.
- Jam Xh. - i tha ajo, që u kuptua se diçka po e mundonte të vazhdonte bisedën. Të dyja motrave të tij, emrat i fillonin me të njëjtën shkronjë.
- Më keni bërë shumë merak; pse s'më keni telefonuar...?
- Po... ja... - Përsëri zëri i motrës u ndërpre.
- Si jeni? Babi, si është?
- Mirë... jemi... mirë... ne. Mirë jemi ..., ndërsa babi... - zëri përsëri u ndërpre.
- Alo, më dëgjon? Aty je? - Buzëqeshja e mëparshme iu tret.
- Ooohhh! - Dëgjoi ofshamën e thekshme të motrës, që iu duk e dhimbshme. Ajo psherëtimë u dëgjua shurdhshëm dhe vajtueshëm.
- Fol e dashur motër. Të lutem, ç'farë ke sot? Si jeni? Babi, si është? - Diçka të keqe ndjeu në shpirt dhe trupi filloi t'i dridhej, ndërsa zemra po i rrihte me shpejtësi, sikur donte t'i dilte jashtë kraharorit.
- Ne mirë jemi, po... babi, është pak pa qejf! - E folura e të motrës iu duk e turbullt.
- Babi pa qejf? Pse, ç'farë ka?
Përsëri heshtje nga ana tjetër e telefonit. - Xh. Të lutem më thuaj, ç'farë ka babi?
- ... Është... pak... sëmurë...
- Sëmurë?! - Dhe iu duk se ndjeu një goditje në kokë. - Sëmurë shumë? Ku ndodhet, i shtruar në spital apo në shtëpi?
- Dimi, ... shpirt i motrës. Babi...
- J'u kam dërguar një pako të vogël. Kafenë që dërgova për babin, e morrët?
E motra nuk mundi dot të durronte. Nga dhimbja që ndjeu në ato çaste iu duk se iu shkëput shpirti. Nuk po mundte ta mbante më veten. Me zërin e mekur që po i dilte nga buzët që po i dridheshin, mes ngashërimit dhe lotëve që po i rridhnin, gjeti forcë të flasë: - Dimi... babi... ka... - nuk mundi dot të vazhdojë.
Ai dëgjoi vajtimet e mbytyra të së motrës.
- Ç'farë ka babi? - dhe zemra filloi t'i rrahë me shpejtësi. E zonja e shtëpisë që po i rrinte përkundruall dhe që s'kuptonte asgjë se ç'thuhej, vazhdonte ta shihte Dimin duke buzëqeshur. Pastaj ajo buzëqeshje edhe asaj sikur i ngriu. Edhe ajo, dikur e kishte pasur djalin e saj të ikur emigrant në një shtet tjetër të huaj dhe e kuptonte shumë mirë se ç'është malli dhe dashuria që të jep largësia nga njerëzit e dashur.
- Motër, ç'farë ka babi? - e pyeti përsëri ai.
- Dimi... babi... ka... 12 ditë... Oh Dimi! Babi ka 12 ditë ... që nuk jeton më!
- Ç'po më thua motër? Jo! Jo! - Lotët i rrodhën me shpejtësi nga sytë duke zbritur poshtë. Zemra po i rrihte edhe më fort. Trupi po i dridhej. Nuk po mundte dot të fliste. Në gjoks iu mblodh një gulç. Nuk donte ta besonte. - Jo! Jo motër! Joooo!
- Po, i dashur vëlla! Mbahu i fortë. Babi iku. Babi nuk jeton më. Të duam shumë vëlla! Të duam shumë, të gjithë të duam ty, Dimi. Na fal vëlla i dashur. E di që ndjen dhimbjen e thellë për humbjen e babit, ashtu siç po e ndjejmë të gjithë ne këtu, por, nuk të njoftuam dhe besoj se na kupton. E morrëm pakon, Dimi. Edhe kafenë e morrëm, por, babi nuk e pa, as pakon, as kafenë, që ti na dërgove. Ajo erdhi tre ditë pasi babi kishte vdekur. Oohh! Babi vërtet nuk e pa dhe nuk e shijoi kafenë që i dërgove ti, por ajo kafe u pi nga të gjithë njerëzit pas disa ditësh për shpirtin e tij. Babi mori me vete orën e xhepit që ia kishe dërguar ti disa javë më parë, atë orë, që e donte aq shumë dhe e mbante gjithmonë me vete. "Vërtet, më ka marrë shumë malli për Dimin, por ja, mbaj këtë orë pranë dhe më çmall... - i foli e motra me ton të përvajshëm.

Me hapa të rënduara, me këmbët që s'po i ndjente të tijat, Dimi zbriti shkallët dhe hyri në dhomën e tij për t'u shkrehur në vaj. - Babi...! Babi, nuk jeton më! 12-të ditë, që babi ka ikur nga kjo jetë dhe unë nuk di gjë! Oohh! Kafeja. Shkoi në guzhinë për të përgatitur një kafe. "Ta pi një kafe edhe unë për shpirtin tënd babi. U prefsh në paqe i shtrenjt baba..."
Me dhimbjen në shpirt, eci në rrugën që të çonte në kishën më të afërt. Mori një qiri; e ndezi dhe u fal për shpirtin e vdekur të të atit.
Në vesh i trokisnin fjalët: "Kafeja që dërgove ti Dimi, na erdhi tre ditë pas vdekjes së babit. Ai vërtet nuk e pa dhe nuk e shijoi kafenë që i dërgove ti, por ajo kafe u pi nga të gjithë njerëzit pas disa ditësh për shpirtin e tij".
- "Babi im i donte shumë njerëzit. Kishte shumë miq, me të cilët, ai, me siguri, do ta pinte kafen time, kafen që i dërgova unë..."
Sikur iu lehtësua pak dhimbja.
- Babi tani prehet përjetësisht në të njëjtin varr, me nënën tonë, bashkëshorten e tij.