Pierre-Pandeli Simsia

[artisti.]

(Tregim)

Nga Pierre-Pandeli Simsia

Në çdo fillim të vitit shkollor, nxënësit e asaj shkolle kishin një "merak": Kush do ishte mësuesi i matematikës?
Atyre që u binin të kishin mësues Kiçon ishin me "fat", por edhe më me fat ishin nxënësit e klasës që mësues Kiçoja do t'i kishte nën kujdestari.
Lënda e Matematikës, që për vetë natyrën e saj është e vështirë dhe imponuese, për shumicën e nxënësve bëhet edhe më e vështirë, për shkak të karrakterit të ashpër dhe strikt të mësuesit të matematikës. Por mësues Kiçoja, duke patur një praktikë të tij kishte ditur ta "mposhtëte" karakterin e vështirë të lëndës së mësimit që jepte, duke "triumfuar" mbi atë. I tillë ishte mësues Kiçoja.
Fotografia e tij kishte dalë disa herë në stendë në qendër të qytetit si ndër mësuesit më të mirë.
Mësues Kiçoja ishte edhe familje dëshmori. Djali i xhaxhait të tij ishte vrarë në luftën kundër fashizmit. Në ditën e përkujtimit të dëshmorëve të vrarë Ai ishte ndër të zgjedhurit, kur njerëzit shkonin për të bërë homazhe pranë varreve të dëshmorëve. Dera e shtëpisë së tij atë ditë rrinte e hapur për njerëzit e partisë dhe të qeverisë që i shkonin për vizitë. Megjithatë, mësues Kiçoja kurrë nuk e shfrytëzonte atë privilegj, përkundrazi!

Jeta, ka edhe ajo të papriturat e saj.

E pabesueshme ishte ajo që i ndodhi mësues Kiços.
Pas disa mbledhjesh të gjata të këshillit pedagogjik të shkollës, sekretari i partisë dhe i dërguari nga komiteti morrën vendimin: "Mësues Kiço pezullohet përkohësisht nga dhënia e mësimit deri në një urdhër tjetër me motivacionin: "Duke mos qenë i sinqertë përpara Partisë, ka fshehur të vërtetat që ajo kërkon të dijë..."
Çfarë kishte ndodhur?
Gruaja e mësues Kiços, Marjeta, kishte një dajë të arratisur nga Shqipëria, i cili ishte vendosur përfundimisht në Sh.B.A. Ajo këtë e kishte dëgjuar nga nëna e saj, pasi kur kishte ndodhur ajo ngjarje, kishte qenë vetëm 5 vjeçe. Pothuajse çdo gjë ishte harruar. Vite më vonë, nipi i gruas së tij, e shfrytëzoi këtë rast. Së bashku me 4 shokë të tjerë kapen nga rojat e kufirit në një fshat kufitar shqiptar, ku arrestohen për tentativë arratisje jashtë atdheut.

Pasi u mor vendimi që mësues Kiço të pezullohej përkohësisht nga dhënia e mësimit, disa javë më vonë e thirrën në Komitetin e Partisë të qytetit. Njeriun që i fliste në emër të partisë, Kiçoja e njihte disi, sepse u kishte rrënë në sy të gjithëve ardhja dhe emërimi i tij në Komitetin e Partisë. Ishte një burrë rreth të dyzetave; kishte ardhur nga një fshat para disa vjetësh. Nuk kishte ndonjë diplomë fakulteti; e vetmja "diplomë" e tij ishte se kishte mbaruar një kurs partie në kryeqytet. Kjo ishte edhe "arma" e fortë që mbante ai njeri "intelektual", që i ishte hapur rruga për të ardhur në atë qytet e të punonte në Komitetin e Partisë.
Kiçoja ishte i detyruar të dëgjonte atë njeri injorant që e kishte thirrur në zyrën e tij dhe po i fliste në emër të Partisë me ato shprehjet bajate që u kishte dalë boja, që sa e sa herë ishin përsëritur nga njerëz dogmatikë e pa kurfarë shkolle, por nuk kishte ç'të bënte. Ishte i detyruar të rrinte para tij, ashtu siç rrinin nganjëherë nxënësit e tij, kur vinin në shkollë pa bërë detyrat.
Zyrtari i fliste herë me tone të ashpra, herë me tone të qeta, pastaj, duke i kujtuar edhe biografinë, i kujtoi Kiços se ishte familje dëshmori dhe ndihmën që i jepte partia.
- Të drejtën e mësimdhënies nuk po ua heqim, kështu që do punoni atje ku ka nevojë atdheu dhe partia... Do punoni mësues në X fshat.
Kiçoja kur dëgjoi emrin e fshatit u drodh i tëri. U mendua pak, pastaj tha: - Ai është fshat malor, është shumë larg. Mosha ime e ka të vështirë të shkojë deri atje.
Zyrtari që i komunikoi detyrën e re e pa fort në sy, sikur donte t'i thoshte: "Nuk e sheh që partia po j'u ndihmon...?" U mendua pak dhe i tha: - Do shkoni të punoni atje ku j'u kemi caktuar. Si fillim do flini atje si të gjithë arsimtarët e tjerë, më vonë do shohim."
I dha një letër emërimi për drejtorin e shkollës dhe, duke i dhënë vetëm majat e gishtave i uroi edhe punë të mbarë.

Gjatë rrugës përnë shtëpi Kiçoja ndjehej tepër i mërzitur dhe po mendohej për këtë ters që i zinte rrugën e jetës.
E kishte vendosur që nuk do shkonte. Pasi e bisedoi me gruan dhe dy fëmijët e tij, me djalin Yllin dhe me vajzën Almën, vendosi të shkonte edhe pse ishte në një moshë afër pensionit dhe nuk ia kishte as ngenë dhe as fuqinë rrugëve të gjata dhe jetën e konviktorit.

Transferimi i Kiços mësues në fshat u përcoll me diskutime të ndryshme në qytetin e vogël. Familja e Kiços morri njollë të keqe në biografi.
Gruas së Kiços, Marjetës, i ra pesha më e madhe e fajit, meqenëse ishte nipi i saj shkaktari. Nga sekretare në një shkollë të mesme ku ajo punonte, e çuan punëtore tek sera e luleve.
Kishte edhe nga ata njerëz që donin ta "ndihmonin" Kiçon. I thoshin se edhe mund të ndahej nga Marjeta, për t'i shpëtuar kësaj të keqeje që i kishte ardhur andej nga s'e pati pritur. Kiçoja nuk pajtohej kurrë me ato mendimet e atyre njerëzve. Marjeta për Kiçon, ishte bashkëshortja, që e bënte atë të ndjehej njeriu më me fat në jetë. Të dy së bashku gjatë atyre viteve jete kishin kaluar një jetë të bukur bashkëshortore për t'u pasur zili dhe kishin rritur dhe edukuar dy fëmijë shembullorë. Që të dy ishin intelektualë me shkollë të lartë. Ja që erdhi një çast dhe jeta në familjen e tyre të ndryshonte papritur.

Puna e mësimdhënies në fshatin malor ishte e vështirë. Ai këtë e kishte provuar njëherë vite më parë. Në atë kohë, sapo kishte lënë bankat e universitetit dhe me diplomën e mësuesit në xhep, e kishin emëruar në një fshat tjetër malor. ishte ajo praktikë e sistemit komunist të asaj kohe, që të emëroheshin mësuesit dhe mjekët e rinj të sapo dalë nga shkolla.

Djali i Kiços, Ylli, pasi mbaroi shkollën e mesme, filloi punë në një ndërmarje të qytetit. Ylli kishte talent të madh për pikturë. Gjithmonë e kishte ëndëruar të vazhdonte shkollën e lartë të artit. Kjo dëshirë e tij i ishte prerë në mes nga e "mallkuara" biografi e keqe.
Ndryshe nga i vëllai, Alma, vajza e Kiços, kishte një talent të jashtëzakonshëm. Ajo shkëlqente në lëndën e matematikës dhe fizikës. Letërsia ishte një tjetër lëndë, ku ajo shkëlqente me një talent të pashembullt rinor.
Në dhomën e saj, në sirtaret e dollapeve, kishte fletore të shumta, kua ajo kishte shkruar proza dhe poezi të ndryshme. Megjithatë, dëshira e saj për të vazhduar shkollën e lartë mbetej matematika.

Pas mbarimit të shkollës së mesme, Alma aplikoi për të vazhduar shkollën e lartë. Komisioni e rrëzoi menjëherë kërkesën e saj, duke parë si pengesë kryesore, "biografinë e keqe". Kjo për Almën ishte një goditje shumë e rëndë. Fillimin e atij viti te ri shkollor, Alma e jetoi me dhimbje të madhe. Tek shihte shokët dhe shoqet e saja të shkonin drejt universitetit, ajo sa nuk çmendej nga dhimbja që ndjente për veten e saj. Atë vit ajo ndejti në shtëpi, pa punë dhe pa shkollë. Qnte. Nganjëherë ulej dhe shkruante diçka. Shkruante vjersha dhe për të tjerët. Më vonë e rralloi edhe të shkruarit. Oreksi për të ngrënë po i ikte. Dalëngadalë filloi të dobësohej. Prindërve, tek e shikonin në atë gjendje vajzën e tyre, u pikonte shpirti, por nuk kishin çfarë të bënin dhe nuk e jepnin veten para vajzës. Edhe Alma nga ana e saj, mundohej të mos shfaqte shenja mërzitje para prindërve. Kishte edhe një shpresë tjetër për të shkuar në shkollën e lartë. Të priste deri vitin tjetër e të aplikonte përsëri.
I vëllai Ylli, përveçse motër, e trajtonte dhe si shoqe. Ashtu ishin rritur që në fëmijëri. Shpesh herë, mbrëmjeve, në shëtitoren e qytetit dilnin bashkë.
Ditët kalonin, por Almës i dukeshin shumë të gjata, derisa erdhi sezoni për të aplikuar përsëri për në universitet.
Të njëjtat proçedura u përdorën nga Alma, po të njëjtat proçedura përdori edhe komisioni për ta rrëzuar njëherë e përgjithmonë kërkesën e saj.
Goditja që ajo pësoi këtë herë ishte përfundimisht fatale. Ajo pak shpresë që e mbante u "këput", duke e rrëzuar përtokë njëherë e përgjithmonë, që ajo të mos ngrihej më.
Pas kësaj, gjendja shpirtërore e Almës po keqësohej çdo ditë. Po i fillonin edhe shenjat e para të keqësimit të gjendjes shëndetësore të saj.
Një natë, kur të gjithë po flinin, Alma në mes të gjumit të thellë, pas mesit të natës, papritur u gjend në mes të dhomës ku flinte. Ishte çuar në këmbë, qante dhe bërtiste. Të bërtiturat e saj shqetësuan jo vetëm familiarët, por alarmuan edhe komshijtë përreth. Pas pak, në dhomën e saj u grumbulluan shumë njerëz. Prindërit, Kiçoja dhe Marjeta, tek e shihnin në atë gjendje ndjeheshin tepër të shqetësuar. I shqetësuar ishte edhe i vëllai, Ylli. Të gjithë mundoheshin ta qetësonin. Marjeta mes të qarave vinte duart në kokë dhe nuk dinte ç'të bënte për ta qetësuar vajzën e saj. Kiçoja i përlotur, siç rrinte në këmbë, ia merrte kokën në kraharorin e tij dhe mundohej ta qetësonte. Të njëjtat veprime si i ati bënte edhe Ylli.
Në atë dhomë të vogël, në atë orë të natës shihje vetëm dhimbje dhe lot. Disa komshinj që kishin ardhur, të përlotur, shihnin njëri tjetrin në sy, sikur donin edhe ata ta largonin dhimbjen që ndjenin.
Alma, duke mos i kuptuar veprimet e saja që bënte pa vetëdije, vazhdonte të bërtiste e të qante, duke i larguar njerëzit që po mundoheshin ta qetësonin.
Një ambulancë erdhi tek porta e shtëpisë së tyre. Një mjek dhe një infermiere hynë në dhomë. Alma kur i pa, u bërtiti:
- Po ju kush j'u tha të vini këtu? Çfarë jeni ju, mjekë apo profesorë? Ha ha ha, - filloi të qeshë me zë të lartë.
Të gjithë mbetën të shtangur. Jo vetëm mjeku, por të gjithë njerëzit që ishin në dhomë e kuptuan çfarë sëmundje po kalonte ajo.
- Do t'i bëj një qetësues, - i tha mjeku Kiços, duke iu afruar Almës me një shiringë në dorë.
- Jo, jo, - bërtiste ajo. Iu drejtua mjekut që ndodhej përballë dhe filloi ta qellonte me shkelma.
Më vonë Almën e çuan në spital me makinën ambulancë që kishte ardhur. Në spital mjekët konstatuan sëmundjen e rëndë depresive.

Gjatë ditëve në vazhdim, gjendja shëndetësore e saj, herë normalizohej, herë acarohej. Edhe pse kurohej regullisht, shpresat për një shërim së shpejti të saj ishin të pakta. Në momentet, kur sëmundja e caronte shumë, veprimet e saja ishin të rrezikshme.
Kur Alma nuk jepte shenja depresioni prindërit e lejonin të dilte pak jashtë, pranë shtëpisë. Një ditë, kur ajo u duk se ishte e qetë, doli jashtë dhe po rrinte. Disa nxënës dolën nga shkolla dhe gjithësecili morri rrugën drejt shtëpisë. Ajo e përqendroi shikimin e saj tek një vajzë; e shoqëroi me sy, i shkoi nga prapa, e kapi prej flokësh dhe nuk e lëshonte. Nxënësja e shkollës e trembur dhe nga dhimbja që ndjeu, bërtiti fort. Disa njerëz të rastësishëm përreth, ndërhynë dhe e shpëtuan vajzën nga "kthetrat" e duarve të Almës. Më vonë, Almën e morrën dhe e izoluan disa muaj në spital.
Me gjithë tatëpjetën që kishte marrë jeta në familjen e Kiços, ishte Marjeta ajo, që kishte filluar ankesat për gjendjen e saj shëndetësore. Ajo ankohej për dhimbje në gjoksin e saj të majtë.
Sëmundja e mMrjetës e shqetësoi shumë Kiçon. I shqetësuar ishte edhe Ylli. Ç'të bënte Kiçoja? Sëmundja e të shoqes nuk i pëlqente. Mundohej të bënte gjithshka për shërimin e saj.
Marjeta u shtrua në spital, në kryeqytet, larg qytetit ku ata banonin.
Çdo gjë në shtëpinë e tyre po shkonte drejt shkatërrimit. Një shtëpi me dy meshkuj, me një vajzë të sëmurë dhe me gruan e shtëpisë të shtruar në spital.
Kiçoja mendohej dhe shpesh herë qante si fëmijë, nganjëherë edhe me ngashërim. Herë mendonte Marjetën të shëruar në shtëpi, herë mendonte veten e tij pa grua... Mundohej të mos e shihnin të përlotur fëmijët e tij.
Pas disa muajve që Marjeta ishte shtruar në spital, mjekët thërrasin Kiçon në zyrën e tyre, i tregojnë atë, që Kiço e kishte menduar disa herë, por që nuk e dëshironte kurrë dhe nuk e priste kaq shpejtë: - Sëmundja është e pashërueshme... Marjeta duhet të dalë nga spitali, duhet ta keni pranë..., të jeni të përgatitur për çdo gjë...
Kiçoja pas kësaj, ndodhej në udhëkryq. Vajza e tij e sëmurë, ndërsa e shoqja kishte hyrë në rrugën e gjatë pakthim, në rrugën e vdekjes. Mendoi njëherë ta bisedonte me djalin, Yllin. Po si do t'i thoshte?! Ai ishte djali i tij, por ishte edhe djali i Marjetës dhe Kiçoja e dinte se ç'është dashuria e fëmijës për nënën. Kiçoja e bisedoi me Yllin ashtu siç dinte ai, me urtësinë e tij dhe me mënyrën e të komunikuarit.
Pasi doli nga spitali, gjendja shëndetësore e Marjetës po keqësohej shumë. Tek rrinte shtrirë në shtratin e saj, shihte Kiçon dhe fëmijët dhe pa dashur as vetë ajo, lotët i rrëshkisnin mbi faqe. Nuk donte të qante në sy të tyre edhe atëhere kur sëmundja i jepte dhimbje të forta. Por Marjeta ishte nënë dhe shumë mendime i vinin në kokë. Edhe vetë e kishte kuptuar të ardhmen e saj të hidhur.
Si të mos qante ajo Marjeta nënë, tek shihte Kiçon, Yllin, Almën e pafat, Almën e pafajshme, që i kishte ardhur jeta si njerkë e keqe.

Një mëngjes të ftohtë dimri ndodhi ajo që nuk duhej të ndodhte. Alma ende nuk ishte zgjuar nga gjumi. Kiçoja si gjithmonë i rrinte të shoqes pranë shtratit të saj. Ylli si zakonisht çdo mëngjes, para se të ikte në punë përshëndetej me nënën e tij. Sapo ai hyri në dhomë Marjeta i foli: - Po ikën bir? Më jep një gotë ujë para se të ikësh. Ylli e mbushi gotën me ujë, ia dha së ëmës dhe po priste. Kiçoja ishte çuar në këmbë, për t'u përshëndetur edhe ai me djalin. Siç po rrinin at e bir në këmbë para Marjetës, ajo i hodhi një shikim Kiços, pastaj Yllit. Duart që i kishte nxjerrë jashtë kuvertës iu drodhën dy herë. Koka iu var nga ana e majtë e saj. Buzët iu hapën pak, sa për të dalë prej andej një psherëtimë e thellë dhe një frymë e lehtë. Ishte fryma e saj e fundit që i doli nga thellësia e shpirtit të saj...
Ylli nuk po e kuptonte ç'po ndodhte me nënën e tij.
- Mama! - i foli- dhe iu afrua. - Mama! Je mirë?! - Iu afrua edhe më pranë. Duart i vuri mbi fytyrën e Marjetës, duke i fërkuar ballin dhe me gishta mundohej t'i hapte sytë. - Mama! Jam Ylli. Si po ndjehesh? - Zemra po i rrihte fort. Fytyra i kishte marrë ngjyrë dylli. Mundohej të përtypej, por më kot. Pështyma në gojë i ishte tharë. Çdo gjë përreth e shihte si në mjegull. Dhoma i dukej se po i rrotullohej. Vendosi kokën në kraharorin e s'ëmës. Nuk po i dëgjonte frymëmarjen.
- Babi - dhe iu drejtua Kiços. - Mami nuk po merr frymë!
Kiçoja i përlotur u afrua, u përkul pranë Marjetës, e puthi në ballë, i morri duart e saj dhe po ia shtrëngonte mes duarve të tij: - Jo Marjeta, jo! Nuk duhet të ikje kaq shpejtë. Marjeta ime, bashkëshortja ime!
Lotët e nxehtë i rridhnin mbi fytyrën e Marjetës. Ajo grua e shtëpisë tani rrinte e shtrirë mbi shtratin e saj me sy të mbyllur, pa folur, pa lëvizur.
- Babi! - i foli përsëri Ylli Kiços. - Çfarë ka mamaja?
- Biri im! Mbahu i fortë. Je i rritur tani. Mbahu i fortë, ashtu siç po mundohem edhe unë të mbahem tani. Mamin duhet ta lëmë të qetë.
- Babi! Mos më thuaj që mami... - Zëri po i dridhej dhe nuk po i nxirrte dot fjalët.
- Po bir! Mami juaj dhe gruaja ime... - Nuk mundi dot Kiçoja t'i fliste të birit. Nga brenda vetes ndjeu një forcë të brendëshme dhimbje, që nuk e lejonte të fliste me të birin. U përqafuan të dy dhe qanin në krahët e njëri tjetrit.
Ylli nuk donte ta besonte që nëna e tij nuk jetonte më. Iu afrua përsëri të ëmës dhe e puthi. Mbështeti faqen e tij mbi faqen e saj.
Kiçoja i shihte veprimet e të birit dhe thoshte me vete: "Le të shmallet edhe pak për të fundit herë. Nuk do ta shohë më."
I përlotur, Kiçoja iu afrua të birit: - Ylli! Biri im. Duhet të më kuptosh edhe mua. Duhet të shpejtojmë, nuk kemi kohë.
Ylli e pa Kiçon në sy dhe mes dhimbjesh që ndjente, duke parë edhe dhimbjen në sytë e të atit, gjeti forca për të thënë: - Po babi! Të kuptoj. Mami iku. Mami nuk jeton më. Ku do shkojë mami tani...?
Dhe përsëri at e bir të përqafuar në krahët e njëri tjetrit qanin dhe vetëm qanin.

Marjeta ndëroi jetë!
Dhimbja e humbjes së Marjetës për familjen e Kiços ishte shumë e madhe.
Familja e tij kishte kaluar shumë dhimbje gjatë viteve të fundit, por vdekja e Marjetës ishte një tragjedi me një dhimbje më të madhe nga ato që kishin kaluar.
Marjeta iku nga jeta pa thënë asnjë fjalë. Ajo donte të thoshte shumë në ato çaste të fundit të jetës së saj, por nuk mundi. Ajo donte të kishte pranë në çastet e fundit të jetës edhe Almën, vajzën e saj të shtrenjtë; ta shihte për herë të fundit, siç pa të shoqin dhe të birin, por vdekja nuk e la. Donte t'i thoshte shumë gjëra edhe asaj. Donte të fliste për pafajësinë e saj, se gjithë kohën, që nga dita kur familja e tyre morri tatëpjetën, ajo e ndjente veten "fajtore" për gjithë ato vuajtje që kaloi në jetë ajo dhe familja e saj...
Marjeta ndërroi jetë! Ajo bashkëshorte e ndershme. Ajo grua, ajo nënë, që jeta e dënoi pa të drejtë...
Marjeta ndëroi jetë si një fajtore pa faj.

[artisti.]

(Tregim)

Nga Pierre-Pandeli Simsia

- E kam me ngut punën shofer... - u dëgjua një zë burri nga mesi i autobusit. Ai bëri sikur nuk e dëgjoi, vazhdonte shikimin e tij në pasqyrën anësore. Vajza jashtë në vrapimin e saj të lehtë po i afrohej autobusit; flokët e saja kaçurela ngyrë gruri i ledhatoheshin poshtë supeve të saja, duke vallëzuar herë majtas e herë djathtas. Një vajzë tjetër në të njëjtin stacion po priste autobusin e linjës tjetër. Po e shihte dhe, seç ndjeu një gëzim kur ajo iu afrua derës së autobusit.

I kishte ndodhur vetë disa herë që në çastin e mbërritjes pranë derës së autobusit, shoferi e kishte mbyllyr derën dhe ishte nisur, duke e lënë atë jashtë, prandaj dhe nuk e dëshironte t'i ndodhte edhe asaj vajze. Ajo mbërriti te dera e pasme, ndaloi pak, shumë pak, sa për të qetësuar frymëmarjen dhe me delikatesë ngriti pak cepin e fundit në anën e djathtë të tij, sa për t'i dhënë mundësi të ngjiste hapin e parë në shkallët e autobusit. Hipi dhe qendroi mes grumbullit të njerëzve në fund të autobusit. Era e mirë e parfumit të saj u përhap menjëherë. Ishte e pashme; sytë i kishte gjyrë blu. Me një shikim të ëmbël vështroi përreth, pastaj u përqendrua. Kërkoi me sy të shihte shoferin në pasqyrën sipër timonit si për ta falenderuar. Njerëzit e shumtë në autobus nuk ia lejuan një gjë të tillë. Disa pasagjerë pranë saj po i dëgjonin frymëmarrjen e shpeshtë. Fytyra i kishte marrë ngjyrë të trëndafiltë. Tualeti i lehtë në fytyrën e saj e bënte dhe më tërheqëse atë vajzë rreth të 20-ave. Një burrë rreth të 55-ave me flokë pak të rrëna gjyrë hiri që ishte përbri saj i hodhi një shikim me bisht të syrit. Edhe ajo e kuptoi atë shikim të tij dhe me delikatesë, me gishtat e saja të hollë, preku majat e flokëve, duke i dhënë kokës majtas. Askush nuk e pa buzëqeshjen e lehtë të saj, kur shikimin e hodhi tek ai burrë. Pak më tutje, dy burra të tjerë më të moshuar, nuk po ia ndanin shikimin. - Shikoje, - i bëri njëri me shenjë pasagjerit tjetër të panjohur, moshatar me të, duke i dhënë pak kokës së tij para. Tjetri nuk foli; bëri sikur nuk kuptoi çfarë i tha i panjohuri. Ajo e kuptoi shikim e tyre dhe u buzëqeshi ëmbël. Të njëjtën ëmbëlsi ia ktheu edhe Ai që i bëri shenjë.

- Ah! Moshë e pleqërisë, të dhjefsha t'ëmën, - foli përsëri Ai nën vete. Menjëherë e imagjinoi atë vajzë të zhveshur në shtratin e tij, duke luajtur me të gjitha pjesët e trupit të saj. Ah! - tha përsëri, duke e joshur me shikimin e tij. Burri i moshuar, i futur thellë në imagjinatën e tij, i pavetëdijshëm, lëvizi buzët dhe dhëmbët, ndërsa sytë nuk i hiqte nga gjoksi i saj i ngritur përpjetë. Bluza hollë pambuku ngjyrë qielli i rrinte ngjitur pas trupit, që ia tregonte format e gjoksit në mënyrë eksituese. Vetëm një grua pranë saj, që po rrinte e shtrënguar mes njerëzve, ndoshta e shqetësoi zhurma e lehtë e frymëmarrjes së saj të shpejtë, ktheu kokën nga ajo, i hodhi një shikim të rreptë dhe mërmëriti me vete nën zë: "Për këtë surrat e mbajti kaq orë autobuzin shoferi pa e nisur?!" Vajza, si të mos e kishte parë shikimin kritik të asaj gruaje, vështronte me sy njerëzit brenda si të kërkonte njeri të njohur. Nga mesi i autobusit ishte një djalë rreth 25 vjeç. I pa profilin e tij dhe mendoi se duhet shpejtuar, pa i humbur ky rast, ndoshta djali mund të zbresë në stacionin ardhës.
- Më falni, mund të kaloj pak, ju lutem? - tha, pa iu drejtuar askujt dhe hyri mes dy burrave të moshuar. Ata nuk folën; e panë me kërshëri, duke i dhënë trupit pak prapa, për t'i krijuar asaj hapësirë të kalojë. Në çantën personale, ajo mbante gjithmonë disa copëra të vogla letre të palosura në mes.
- Faleminderit, - foli me ngadalë, duke ecur në mes tyre. Ata të dy, në të njëjtën kohë ndjenë diçka të prekëshme në pjesën e zinxhirit të pantallonave. Duart e saja ledhatuan tre herë pjesën e përparme të pantallonave të tyre, si të kërkonte diçka. Vazhdoi të ecë mes njerëzve të tjerë, gjithmonë duke përsëritur fjalët "Më falni, mund të kalojë pak ju lutem?" Burri nga ana e majtë e saj ndjeu neveri nga ai veprim i papritur dhe tepër i guximshëm nga një vajzë e panjohur dhe e re në moshë. E shoqëroi me sy nga pas, duke u mëdyshur në pamjen e saj të jashtëme që të impononte respekt. Menjëherë po e brehte zhgënjimi për atë vajzë. Po e shikonte i çmeritur me atë ç'i ndodhi. Shkulme mendimesh të çuditëshme i vërshuan menjëherë: "Pse kanë ndryshuar kaq shumë njerëzit?! Pse veprojnë kështu disa vajza të reja sot, kërkojnë të shesin trupin e tyre me cilindo mashkull për të siguruar mjetin e jetesës?! Nuk ke kujt t'i besosh... ! - mërmëriti nën vete mes dhimbjes, habisë dhe urrejtjes për atë vajzë. Të kundërtën e moshatarit të tij, mendoi burri nga ana e djathtë e saj: - Hë, ç'më ndezi... zogëza, - mërmëriti. - Nuk e lë këtë ngjalë kaq të bukur të më shkasë nga dora sot - dhe mendoi t'a shoqërojë nga pas. Djali në mes të autobusit rrinte me shikim nga dritarja. Në dy veshët mbante të puthitura dy kufjet e një kasetofoni të vogël. Ai dukej se po kundronte natyrën, ndërsa ishte përhumbur i tëri në muzikën që po dëgjonte. Ajo iu afrua nga pas. E hetoi me një shikim të shpejtë dhe e preku lehtë në supin e tij. - Më fal - i tha, me buzëqeshjen e saj të ëmbël. Ajo po fliste me gjeste lozonjare, duke i shoqëruar fjalët edhe me gjeste padurimi. Djali ktheu kokën. - Ka shumë njerëz në autobus. - Ai nuk i dëgjoi fjalët, vetëm pa lëvizjen e buzëve të saja. - Çfarë thatë, ju lutem? - dhe hoqi kufjet nga veshët. Shikimi i tij shkoi te buzëqeshja e saj e ëmbël. I pëlqeu ajo buzëqeshje, ato sy të kthjellët si dy burime kristali, ato buzë femre pak të fryra, forma e gjoksit dhe ai shikim plot delikatesë i saj.
- Më duhet të zbres në ... Edhe sa stacione janë? - Ajo e njihte shumë mirë zonën përreth, por të tilla pyetje përdorte shpesh për të hyrë në bisedë me djem të panjohur.
- Edhe tre, - tha djali. - Mua më duhet të zbres në stacionin e dytë, ndërsa ti, duhet të zbresësh në të tretin.
- Oh! - tha ajo dhe mblodhi pak buzët. Pas pak autobuzi bëri një tronditje të vogël dhe ajo e shfrytëzoi atë rast. U mbajt te djali duke vënë dorën e saj të majtë në brezin e pantallonave të tij. Djali e zhbiroi atë me sy, uli sytë dhe me një buzëqeshje të lehtë lëvizi pak kokën majtas-djathtas. Autobusi ndaloi në stacionin e radhës. Njerëzit lëviznin për të zbritur dhe ajo e shfrytëzoi përsëri atë rast. Pa e hequr dorën nga brezi i pantallonave të tij, trupin e saj e afroi edhe më pranë trupit të djalit, kur një grua prapa saj me vështirësi po kalonte të dilte jashtë.
- Në cilën lagje banoni? - e pyeti ajo me zë të ulët, - dhe i preku zinxhirin e pantallonave të tij. Në çdo fjalë që nxirrte nga goja, dukej se ishte e zalisur nga padurimi. Djali në fillim nguroi të fliste, sikur kërkonte fjalët e përshtatshme për t'i përgjigjur asaj pyetjeje.
- Unë banoj tek ... lagjja e sallamit, - tha pastaj me një humor rrëzëllitës dhe i dha pjesës së belit para. - Ju ku banoni? Ajo ndjeu një pjesë të trupit të djalit t'i preknin kofshët e saja. Nuk foli. Një buzëqeshje e lehtë ia vijosi fytyrën. Lëvizi lehtë dorën në pjesën e zinxhirit të pantallonave të tij duke ndjerë diçka. - Ju lutem, nëse dëshironi..., mund të më telefononi në çdo kohë.
- E ardhur jeni në kryeqytet, apo vendase...? - e pyeti përsëri Ai, pa marrë përgjigjen e pyetjes së parë. Ajo e kuptoi se ai ia zbuloi menjëherë mendimet dhe qellimin.
- Mund t'ua jap numrin tim të telelfonit? - tha pa u menduar. Hapi me delikatesë çantën, duke e hequr dorën nga aty ku po e mbante dhe nxorri letrën e vogël të palosur më dysh. - Këtu është shkruar numri i telefonit tim - dhe ia dha atij. Mbi fytyrën e saj rrëshkiti përsëri buzëqeshja e saj e lehtë. Djali e hapi letrën e vogël dhe po lexonte numrat e shkruar në të. - Telefoni është për herë tjetër, tani, nuk mundesh të zbresim të dy, ta vazhdojmë rrugën bashkë? - Menjëherë ndjenjat e tij të zjarrta po zienin si vullkan dhe ishin gati të shpërrthenin. Të gjithë trupin po ia mbysnin hove zjarrmie. Fytyra i kishte marrë pamje të ngazëllyer. - Mund ta bëjmë rrugën bashkë tani, mund të shkojmë...?
- Tani jo! - i tha prerë ajo. Më duhet të shkoj... E kam me shumë ngut punën. Më telefono, të lutem. Djali nënqeshi. E kuptoi që ajo po tregonte një fodullëk të pështirë. - Mos ndoshta dëshironi që unë t'ju përgjërohem dhe të më mbushen sytë me lot, përse nuk mund ta bëjmë rrugën bashkë tani? - i foli Ai me zë të ulët dhe me një humor rrëzëllitës. Ajo ishte lajkatare e sprovuar. E pa në sy; nuk foli, vetëm i preku lehtë gishta e duarve të tij. Burri i moshuar disa hapa larg saj, ndërsa po i shikonte, ndjeu xhelozi dhe një revoltë e brendëshme ndjenjash nuk po e linin të qetë. Ishte gati edhe ai në ato çaste të shpërrthente... "Më duket se ma rrëmbeu rrufjani ngjalën" - mendoi. I bëhej t'i afrohej vajzës dhe të hakërrehej ndaj djalit. "Sado që je djalë i ri në moshë dhe karemin, sigurisht, e ke më të fortë se unë për të kuar grepin, por dije se përvojën time nuk e ke kurrë, o bukurosh, që kërkon të peshkosh ..." - mendoi.
- Oh! - tha djali dhe afroi përsëri pjesën e belit pranë trupit të saj. - Në këtë stacion më duhet të zbres tani; mund të zbrisni edhe Ju? Ajo nuk foli, donte të "peshkonte" edhe me burrin e moshuar, sikur edhe numrin e telefonit t'ia jepte atij.
- Ti zbrit këtu - i tha, me zë të mekur dhe me një buzëqeshje joshëse, duke lëvizur edhe ajo trupin pranë trupit të tij. - Ndërsa unë po zbres në stacionin ardhës, takohemi... - dhe i dha shenjën e puthjes me buzë. Djali e dëgjoi; zëri i saj iu duk se nuk shprehte bindje, megjithatë, mendoi ta vazhdonte lojën e saponisur.
- Mirë - i tha me zë të vendosur - dhe eci mes njerëzve në drejtim të derës, duke mbajtur duart në pjesën e përparme të pantallonave të tij. Burri i moshuar, duke e shoqëruar me sy djalin, lëvizi edhe ai mes njerëzve, si të donte të zbriste në atë stacion. Mendoi se edhe ajo do zbriste me djalin. Kur pa që ajo nuk lëvizi, sikur u çlirua nga ai makth që e kishte kapur. Iu afrua vajzës fytyrëqeshur.
- Në këtë lagje banon edhe ti? - e pyeti ajo e buzëqeshur dhe me zë të ulët, duke lëvizur lehtë dhe hijshëm trupin e saj.
- Në këtë lagje banoj moj t'u bëfsha unë ty. Nuk e kam shumë larg shtëpinë, por, çfarë të bëj unë i ziu tani që kam plakën në shtëpi.
- Të kuptoj xhaxhi, mos u shqetëso, - i tha ajo dhe hapi çantën e saj të vogël. Nxorri një letër tjetër të palosur më dysh. Duke ia dhënë i tha: - Këtu është shkruar numri im i telefonit. Mund të më merrni në çdo kohë, që të flasim; do t'ju përgjigjem xhaxhi. Ka plot shtëpi të tjera pa plaka... Burri i moshuar skërmiti dhëmbët, si të donte t'ia kafshonte atë gjoksin, që ajo bluze e hollë ia tregonte aq bukur format e tij. - Ah të keqen unë ty moj shpirt, - mërmëriti burri. " Ah të ishte kjo kohë atëhere në kohën tonë të rinisë..." - mendoi. - Sot mbasdite, je e lirë, të të telefonojë xhaxhi, tu bëfsha?
- Jam xhaxhi, jam e lirë. Më telefono. Burri i moshuar nuk po i besonte asaj rastësie që i kishte ardhur krejt papritur. Vetja në ato çaste po i dukej se po avullonte në ngrohtësinë e asaj dashurie, mes ndjenjave që po zjenin si vullkan. Autobusi qendroi në stacionin tjetër. - Më duhet të zbres në këtë stacion, xhaxhi, - i tha ajo burrit dhe i preku brezin e pantallonave. - Nëse ke mundësi, më telefono pasdite, pas orës 6. Lëvizte shtrënguar mes njerëzve të shumtë në autobus dhe në mënyrë të kulturuar përdorte fjalët: - Më falni, mund të kaloj, ju lutem?
- Zbriti në stacionin tjetër. Eci në drejtim të kundërt të lëvizjes së autobusit. Katër djem të rinj në moshë rreth të 20-tave po vinin në drejtim të saj. Kur u përballën, ajo me një shikim ledhatues i buzëqeshi ëmbël. Vetëm dy nga ata e panë buzëqeshjen e saj. Njëri nga ata ktheu kokën kur u shkëmbyen dhe seç mërmëriti me vete. Edhe djali saponjohur që zbriti nga autobusi po vinte në drejtimin e saj, nuk ishte shumë larg. Po ecnin përballë njëri tjetrit. Ai seç ndjeu një gëzim naiv në vetvete kur e pa që ajo po vinte në drejtim të tij; kishte menduar se do ishte një lojë e gënjeshtërt, ashtu siç ndodh rrëndom nga vajzat për t'i shpëtuar ngacmimeve të rastit.
- Je shumë e bukur- i tha, kur u takuan. - Besoj se nuk je e shtrenjtë në pagesë sa ç'ke dhe bukurinë ... Në cilin motel do shkojmë? Ajo e vështroi me sytë që i shkrepëtinë, sikur donte t'i thoshte: "Pse, është problem për motele apo hotele private?" - Pastaj me një lëvizje të gjoksit dhe me një buzëqeshje joshëse, që i shkëlqeu fytyrën tha: - Në një nga ata të periferisë në rrugën kryesore që lidh dy qytetet... Na duhet të marrim një taksi. Ata po rrinin të dy në këmbë në pritje të ndonjë taksie.

Ditën tjetër ajo doli nga shtëpia dhe eci në drejtim të stacionit të autobusit. Një burrë dhe një grua, që kuptohej se diçka po kërkonin e ndaluan dhe e pyetën: - Ju lutem, ku ndodhet spitali i ri...?- e pyeti gruaja. Ajo, siç e kishte zakon kur takohej me njerëz të panjohur, me një mirësjellje për ta pasur zili, iu drejtua burrit: - Jeni pak larg për të shkuar deri atje, po j'u ndihmojë unë; shkojmë bashkë. Jeni për vizitë në spital, apo...? - pyeti pa iu drejtuar asnjerit pasi ecën disa hapa.
- Jo ne, një mbesa ime është operuar dhe duam t'i bëjmë një vizitë në spital.- u përgjigj gruaja.
- Nuk jeni nga kryeqyteti?
- Jo - tha burri.
" Eh, sa mirë do ishte, sikur të ishe vetëm ti..." - mendoi ajo, sapo burri u përgjigj. Kur mbërritën tek porta hyrrëse e spitalit, para se të largohej, ajo nxorri nga çanta letrën e vogël të palosur dhe ia dha burrit. - Këtu është shkruar numri i telefonit tim. Mund të më telefononi në çdo kohë, ose më lini mesazh, nëse nuk j'u përgjigjem, për çdo rast që mund t'ju nevojitem.
- Rrofsh moj bijë - tha gruaja. - Shumë faleminderit dhe me një fat të mirë.
- Sa vajzë e mirë dhe e bukur ishte, - i tha gruaja burrit, kur ajo u largua.
- E mirë, e edukuar dhe shumë e sjellshme ishte, - u përgjigj menjëherë ai.
- E di si po mendoja? - tha gruaja. - Një nuse si kjo të fusësh në shtëpi. Sa mirë do shkonte me djalin tonë, sikur të jetë fat të martohen të dy.
- Nuk do ta lë me kaq, - tha burri. - Do t'i telefonoj dhe do ta falenderoj më vonë... Pas dy ditësh, vajza pa në telefonin celular të saj t'i kishin ardhur dy mesazhe. Njëri mesazh ishte tekst i shkruar dhe tjetri ishte me zë. Mesazhet vinin nga i njëjti numër telefoni dhe kishin të njëjtën përmbajtje. Ata të dy, burrë e grua, në mesazhet e dërguar vajzës i shprehnin mirënjohje dhe falenderime dhe vazhdimin e lidhjes së njohjes së tyre në të ardhmen. Mesazhet fillonin me fjalët: "Shumë e nderuara zonja ..." dhe përfundonin: "Me shumë respekt për ty..." Vajza e lexoi, e dëgjoi mesazhin disa herë dhe me një nënqeshje ironike, duke shtrirë pak buzët, foli nën vete: "Zonjë e nderuar", "E nderuara zonjushë"..., "Me shumë respekt për ty zonjë e nderuar"... "Këto janë shprehjet e përditëshme që na vrasin veshin ngado, në rrugë, në institucione të ndryshme, në biseda me shokë dhe miq, të njohur e të panjohur, në dërgimin e një letre, mesazhi të një e -mail... "Unë jam një vajzë e re. Për arësyet e mija personale subjektive unë kam zgjedhur një rrugë të jetës për të ecur, një profesion të lirë për të ushtruar, një mënyrë për të jetuar... Nuk e di, nëse këta njerëz të mirë dhe të panjohur, do t'ua lejonte ndërgjegjja e tyre të më drejtohen me këto shprehje në emër të qytetarisë së kulturuar, nëse do dinin të vërtetën e profesionit tim që unë ushtroj? Këtë të jep shoqëria demokratike; edhe pa e njohur tjetrin çfarë soji është t'i drejtohesh me fjalët "Zonjë e nderuar..., Shumë e nderuara zonjushë..., Me shumë respekt për ty ..." Nuk më interesojnë dhe nuk dua t'i dëgjoj këto shprehje, sidomos nga njerëz të panjohur, që në jetën tonë të përditëshme janë bërë shumë të përdorshme, t'i drejtohesh dikujt në emër të sjelljes së kulturuar dhe që përdoren pothuajse nga shumica e njerëzve... I shuajti mesazhet nga telefoni dhe mendoi të mos i përgjigjej më atyre njerëzve, që nuk e njihnin të vërtetën e saj.

[artisti.]

Nga Pierre-Pandeli Simsia

"Hallë Nafija!" Kështu i thërrisnin asaj gruaje që sapo i kishte kaluar të 60-tat e moshës së saj të dënuar nga jeta e rëndë për t'u plakur para kohe.
Në fytyrën me rrudha të hallë Nafijes, tek ata sytë e saj ngjyrë kafe të futur thellë brenda, sy që i dukeshin si dy zgavra, shihje vetëm vuajtje dhe hidhërim.
Që nga dita kur i kishte vdekur i shoqi aksidentalisht i duhej të përballonte një jetë plot vështirësi. Vdekja e papritur e djalit të saj të tretë, Ridvanit, e kishte vrarë shumë thellë në shpirt. Pas kësaj, jeta i dukej e pakuptimtë.
Megjithëse kishte edhe tre djem të tjerë të martuar dhe me fëmijë, Nafijes i qante zemra, kur kujtonte birin e saj të shtrenjtë, Ridvanin e vdekur. Asgjë nuk e mbushte vendin bosh të tij...
Një nënë e plagosur nga vdekja e të birit. Një nënë që nuk e pa kurrë të vdekur djalin e saj. Një nënë që nuk e qau te koka birin e saj të dashur. Një nënë që nuk dinte akoma se ku ndodhej varri i të birit. Një nënë, që vdekja e djalit të saj e la me "turp". Një nënë...!
- !Ah ai nëntor i mallkuar, nëntori i zi" - mërmëriste shpesh hallë Nafija, për nëntorin e atij viti që i kishte marrë Ridvanin dhe i kishte nxirrë jetën.
Nusja e Qemalit, djalit të dytë të Nafijes, katër vjetë pas vdekjes së Ridvanit kishte lindur djalë dhe i kishin vënë emrin e tij; po hajt e të flisje me hallë Nafijen. A mund ta zëvendësonte ai engjëll i vogël i sapoardhur në jetë azganin e nënës?!
- Aaah ha! - kjo psherëtimë e thellë i dilte nga thellësia e shpirtit të saj. Megjithëse kishin kaluar vitet, hallë Nafija vazhdonte të mbante thellë shpirtit të saj atë brengë, që vazhdonte t'i rrinte si mish i huaj dhe e ngacmonte çdo ditë.
Kërkonte vetëm të dinte se ku ndodhej varri i djalit të saj. Të shkonte, sikur vetëm njëherë, të qante mbi varrin e tij e të zbraste gjithë atë helm dhimbje që i ishte mbledhur në shpirt, pastaj le të vdiste.
Me këtë shpresë i kalonte ditët hallë Nafija, me shpresën se një ditë do të shkonte e të vajtonte mbi varrin e Ridvanit.

Familja e hallë Nafijes nuk do t'a harronte kurrë atë ditë të ftohtë nëntori, kur në portën e shtëpisë së tyre trokiti korrieri i policisë me një letër ku ishte shkruar se duhet të paraqiteshin në Degën e Punëve të Brendëshme.
Ç'të kishte ndodhur vallë?!
Sapo Skënderi, djali i madh i Nafijes u kthye në shtëpi nga Dega e Punëve të brendëshme, atë ditë të zezë fundvjeshte, në shtëpinë e tyre do "shpërthente" bomba. Dhimbja do prekte të gjithë familjarët, por ajo që do ta ndiente më tepër dhimbjen ishte zemra e nënës Nafije. Ishte ajo ditë e zezë nëntori, kur jeta në atë familje do ndryshonte papritur. Ishte dhimbja e madhe që kishte pushtuar atë familje dhe frika se si do rridhte jeta e tyre në ditët e ardhëshme.
Ajo ditë e zezë nëntori me atë lajm të kobshëm më të zi se të korbit nuk duhet të kishte ardhur kurrë.
Ridvani, djali i tretë i Nafijes, që kryente shërbimin ushtarak prej 22 muajsh në një fshat kufitar, në tentativë për t'u arratisur nga Shqipëria, së bashku me dy shokë të tjerë, ishin vrarë në tokën shqiptarë nga rojat e kufirit.
Lajm më të zi nuk kishte!
Nafija, me shpirtin e përvëluar prej nëne, me dhimbjen e madhe që i kishte hyrë deri në palcë, i duhej të përballonte edhe një dhimbje tjetër; nuk duhet të qante e të mbante zi për një tradhëtar, duke e braktisur edhe shërbimin ushtarak, paçka se ai tradhëtar ishte djali i saj.
Nuk dihej edhe fati i asaj familjeje. Zëra të ndryshëm flisnin edhe për një internim të tyre në fshatrat e thellë.
Ku të gjente një vend e të zbraste gjithë atë lëmsh të madh dhimbje që i ishte mbledhur nënës Nafije!
Mbyllej në dhomën e saj të fjetjes. Merrte fotografitë e Ridvanit. I shihte, i puthte, i shtrëngonte fort pas gjoksit të saj. I lagte me lotët e saj të nxehtë dhe i dukej se kishte aty pranë djalin e saj të shtrenjtë, Ridvanin.
- Vetëm këtë të mos ma kishe bërë more bir... - Fliste mes vajit të të qarave, duke shtrënguar fort fotografinë, me frikën se dikush nga jashtë shtëpisë mund ta dëgjonte.
- Ushtari i nënës, - i thoshte ajo një fotografie ku Ridvani kishte dalë ushtar. - Të thonë armik more bir, të thonë tradhëtar. Po çfarë armiku të ka nëna ty more bir që kam kaq kohë pa të parë? Po kur do të shohë nëna përsëri ty more bir. Ah ta dish sa shumë më ka marrë malli! Nëna as vetë nuk e di se ku të kanë hedhur more djali im. Oohh, si duron kjo zemra ime tani more bir, vetëm Zoti e di...!
Zëri i saj ngrihej pa e kuptuar as ajo vetë, sa që shpesh herë, duhej ndërhyrja e djemve për ta qetësuar.

Dy muaj kishin kaluar që kur nafija kishte marrë mandatin e të birit.
Një dhimbje të fortë ndjeu në kokë, sikur ta kishin qelluar me plumb. Me plumb! Sa do dëshironte Nafija dikush ta qellonte me plumb e ajo të mbyllte sytë njëherë e përgjithmonë. Vdekja e Ridvanit e kishte vrarë më shumë se një plumb.
- Pse ndejta sot këtu?! Të kisha ikur larg, larg; larg të ikja, në male, sikur edhe prapa diellit të kisha ikur, vetëm këtu të mos rrija sot. O Zot! Pse po ma lëndon përsëri këtë plagë të madhe që më është hapur?! Përse o bir...?! - Ulërinte Nafija nën vete, tek dëgjonte nga dritarja e dhomës së saj zërin e një grup ushtarësh, që po ktheheshin përfundimisht nga kryerja e shërbimit ushtarak, pranë familjeve të tyre.
Makina të tjera kalonin në rrugë me ushtarë. Zëra ushtarësh dëgjoheshin, duke brohoritur të gëzuar. Zemra të gëzuara nënash po rrihnin me furri në ato çaste, kur ato kishin dalë të përmalluara të prisnin djemtë e tyre që ktheheshin nga ushtria.
Ah, si do ta priste Nafija atë ditë po të lirohej Ridvani i saj, ushtari i nënës. Ai nuk do të kthehej më kurrë dhe kjo i rrinte nënës si një kob dhimbjeje në gji, si një makth prej të cilit nuk do të lirohej dot kurrë! - Ah, sa më ka marrë malli! - psherëtiu thekshëm dhe ra gati pa ndjenja mbi divan.
Vetëm zëri i një ushtari, biri i një nëne me zemër të vrarë, mungonte në ato çaste në korrin e zërave të ushtarëve të tjerë. Vetëm një zemër nëne vajtonte në ato çaste. Një zemër nëne e përmalluar për djalin e saj, rrihte kraharorin, sikur donte të ikte prej andej e të nisej për rrugë, pas të birit të dashur! Kjo ishte zemra e vrarë e nënës Nafije.

E dhimbëshme ishte ajo ditë e diel, kur një makinë e madhe e shoqëruar me dy policë dhe disa burra civilë erdhi në shtëpinë e hallë Nafijes.
Eh ata policë sa hije të frikshme që kishin. Njëri nga djemtë e Nafijes, dy nga ata tre burrat civilë i njihte. Ishin ata, që sorrollateshin rrugëve të qytetit, që futeshin mes grumbullit të njerëzve, nëpër stacionet e autobusave, në radhat e gjata të dyqaneve, në vende ku kishte grumbuj njerëzish, për të mbledhur informacione nga bisedat e lira të njerëzve, që pastaj t'i spiunonin atje ku kishin marrë udhëzimet dhe nga ku pagoheshin.
Eh sa njerëz të pafajshëm ishin marrë më qafë nga ata njerë të poshtër!
Pas vendimit të organeve partiake, atë të diel, familja e hallë Nafijes do internohej në një fshat të thellë malor.

Jeta e re në internim për Nafijen dhe familjen e saj ishte shumë e vështirë. "Ah ky i mallkuar internim kush e shpiku, që mos i pastë shpirti rehat" - mërmëriste shpesh hallë Nafija.
T'i lindësh e t'i rritësh fëmijët në qytet, në atë lagje, tek ajo shtëpi ku kanë lindur fëmijët dhe janë nisur brezat në rrugën e tyre të pakthyeshme dhe papritur, të vijë një ditë që të detyrojnë të ikësh me dhunë prej aty, të shkosh diku ku duhet të kërkosh leje në këshillin e fshatit për të shkuar në qytetin tënd, kjo për Nafijen ishte më shumë se çmenduri.
Nuk mjaftonte vetëm kjo. Për të vizituar qytetin tënd me orar të kufizuar njëherë në 2-3 javë, 4-5 orë në ditë, kur 2 orë të duhen për të mbërritur atje, duhet të paraqitesh pranë policisë së qytetit tënd, në orën e hyrjes dhe në orën e daljes nga qyteti.
Puna në fshat, sidomos periudha e korrjes së grurut për Nafijen, djemtë e saj dhe nuset e tyre ishte shumë e vështirë.
- Ndryshe është korrja e grurit në fusha, se atje shkon edhe autokombajna, po këtu në mal..., na griu duart drapëri... - ankohej shpesh Nafija.
Nafijes i vinte shumë keq kur shihte banorët e atij fshati të hanin bukë misri në kohën e pushimit të drekës. - Të zinjtë këta si bëjnë një jetë të tërë. Është mëkat i madh, gjynah nga Zoti për këta njerëz fatkeqë e të vuajtur. E mbjellin grurin dhe e korrin me shumë mundime dhe lodhje dhe, më në fund, u mohohet e drejta për të ngrënë gjatë gjithë vitit bukë gruri. Ja, "shpërblimi" që u jep kooperativistëve sistemi komunist shqiptar dhe partia-pushtet që i shërben këtij sistemi.
Nafijen nuk e linin rehat edhe "mizat", siç i quante ajo disa fshatarë injorantë që shkëmbenin fjalë me njëri tjetrin, ndërsa punonin me kazmë dhe shikonin nga Nafija dhe djemte e saj: - Heej, punoje ore tokën mirë. Kujt i shërben ti, armikut? Është Parti e Punës kjo partia jonë. - Ore, - ia kthente tjetri. Mos më fol mua ashtu ti; nuk jam unë as armik e as kulak. E kam të pastër, qelibar biografinë unë. Nuk jam familjhe unë që të kem njerëz të arratisur dhe nëpër burgje...
- Hahahaha! - Ia kthenin të tjerët me të qeshurat e tyre.
Kishin të "drejtë" të qeshnin. Kishin gjetur vendin e përshtatshëm t'i jepnin argëtim vetes në atë pllajë mali, duke e shpyllëzuar.

Pas rrënies së komunizmit, kur çdo gjë po shkonte drejt shkatërimit dhe ekonomia shqiptare kishte rënë tërësisht, dy djemtë e mëdhenj të Nafijes, emigruan edhe ata jashtë Shqipërisë.
Nafija rrinte në shtëpi me djalin e saj të vogël.

Dy djemtë e saj të mëdhenj në emigracion, tek shihnin atë qytet të bukur që vezullonte nga dritat e panumërta, menjëherë, mendja u shkonte tek nëna e tyre e vuajtur. Dëshironin ta kishin pranë. Të shihte edhe ajo botën e jashtëme me sy. Të hynte edhe ajo në supermarketet e mëdhenj, që Shqipërisë i kishin munguar. Të zgjidhte vetë me duart e saja të gjitha ato mallrat e shumta që i nevojiteshin një shtëpie.
Djemtë e saj i kishin bërë të gjitha përpjekjet, kishin gjetur edhe mënyrën me pagesë për ta sjellë nënën e tyre në atë shtet. Nafija një gjë të tillë nuk e dëshironte, aq më tepër, ku djali i saj, i ndjeri Ridvan, kishte lënë kockat për të shkuar deri atje.
Ja që Nafija ishte ishte nënë dhe gjyshe. ashtu siç kishte pranë fëmijët e djalit të vogël dhe i shihte, donte të ishte pranë edhe me fëmijët e dy djemve të tjerë në emigracion. E kishte marrë shumë malli dhe ishte ai mall i zjarrtë, që e "detyroi" Nafijen të vendoste të shkonte pranë djemve të saj në shtetin e huaj për pak kohë.

Tek një shesh i bukur në lagjen ku banonin djemtë e saj, Nafija dilte mbrëmjeve. Ishte njohur me disa moshatare të saja nga Shqipëria. Ajo sapo kishte ardhur aty nga Shqipëria ku kishte filluar tranzicioni i një sistemi tjetër politik dhe çdo gjë i dukej edhe e bukur, por edhe e çuditëshme. Ajo nuk kishte parë në Shqipëri vajza të reja në moshë të pinin cigare. I dukej e turpshme dhe e neveritshme, kur shihte djem dhe vajza të putheshin në rrugë në sy të të tjerëve. Tek shihte një vajzë në grumbullin e të rinjve pak metra larg ku rrinin gratë që kishte veshur një fustan të hapur prapa, deri në mesin e trupit, thoshte me vete: "Kujt ia nxjerr gjithë atë kuriz jashtë kjo zuskë? Të keqen e Shqipërisë, nuk kemi ne nga këto gjëra që po shoh unë këtu."
Shihte djem e vajza të reja që argëtoheshin me njëri tjetrin dhe mendja i shkonte tek mbesat e saja...
Duke biseduar me një shoqe, moshataren e saj, pa të afrohej një vajzë e re, që i foli gruas në gjuhën shqipe.
Ndërsa vajza u largua përsëri pranë shoqeve të saja, Nafija dalloi se ishte e njëjta vajzë që kishte parë me kurrizin e "nxjerrë" jashtë. E habitur pyeti shoqen: -Shqiptare është kjo? - Po iu përgjigj ajo, është mbesa ime. - "E zeza unë, tha afija me veten e saj. Shyqyr që nuk thash ndonjë fjalë pak më parë". Nuk dallohet fare... - Eh, ia preu bisedën shoqja, pak sa e turpëruar. Është vajzë e vetme. Edhe prindërit e saja kanë vuajtur shumë. I kanë vdekur tre fëmijë para kësaj. Jetonin deri pa mbushur dy vjetë dhe vdisnin. Shyqyr Zotit që e kanë edhe këtë.
- Sa vjeçe është kjo? - e pyeti Nafija
- 17 - iu përgjigj ajo menjëherë.
- T'ia falë Zoti, t'i rojë - tha dhe duke ulur sytë përdhe foli me vete: "Janë bërë edhe shqiptarët jashtë shtetit, nuk dallohen fare nga të huajt."

Jeta në atë qytet të huaj Nafijes nuk i jepte kënaqësi të madhe. Ajo ndjente dhimbje në shpirt kur shihte djemtë dhe nuset e tyre të vinin të lodhur nga puna. "Lekë gjaku janë. Jo jo, ta dija se si u nxjerrkërka paraja jashtë shtetit nuk do t'i pranoja kurrë ato lekë që më dërgojnë djemtë. Më mjafton lekët e pensionit që marr në Shqipëri.
Nuk i vinte mirë Nafijes kur dëgjonte nga shoqet e saja se si punonin njerëz të ndryshëm, që kishin pasur profesione të ndryshme në Shqipëri. Nuk i vinte mirë, kur dëgjonte se si një pjesë e mirë e intelektualeve shqiptarë punonin duke i shërbyer pleqve të moshuar, ose edhe pastronin shtëpitë e dyerve të huaja. "Ah! psherëtinte thellë nën vete hallë Nafija.
Ajo ndjente kënaqësi edhe kur dëgjonte nipërit dhe mbesat e saja të flisnin gjuhën e atij shteti të huaj. "E bukur kjo gjuha e huaj, po se si merren vesh me njëri-tjetrin, unë asgjë nuk kuptoj..."
Përveç se gëzimit, ajo kishte një maraz në shpirtin e saj. Nuk i pëlqente kur dëgjonte t'i thërrisnin fëmijëve me emra të krishterësh. Ajo nuk e dinte as për veten e saj që djemtë e kishin prezantuar tek e zonja e shtëpisë që jetonin me qera, me një emër tjetër të krishterë.
- Kanë vajtur dhe kanë ndëruar emrat, - thoshte shpesh. - kanë vënë emrat e kaurëve. Ç'kishin me emrat? Pse duhet t'i ndëronin? Pse ia kanë ndërruar emrin Marjolës dhe ia kanë kthyer në Marie?! Entela ka goxha emër të bukur, shkojnë e i thërrasin Eleni. Çfarë nuk u bëkërka jashtë shtetit! Ja edhe djalit, Skënderit, i thërrasin Spiro. Po me Ridvanin ç'kishin?! Ai ka emër të bukur, emrin e të ziut që po ha dheu, këta i thërrasin Vangjel. Nga i gjejnë këto emra?! Nunaja, thonë. Shkuan e i pagëzuan. Nuk shkuan të bëjnë synet çunat, po i pagëzojnë. I gëzohen kryqit të florinjtë që e mbajnë varur në qafë!
Këto mendime e lodhnin shumë hallë Nafijen.
Ditët kalonin. Ajo nuk ndjente gëzim në shpirtin e saj. Ishte në tokë të huaj, në shtëpi të huaj.
Tek shihte nipërit dhe mbesat të hanin, sikur edhe një kokër portokalli, mendja menjëherë i shkonte tek djemtë e djalit tjetër që jetonte në Shqipëri. E kishte marrë shumë malli edhe për ata.
Nuk po i rrihej. Brenda shpirtit ndjente një peshë të madhe dhimbjeje që kishte vite që po i rëndonte: Donte të dinte ku ndodhej varri i Ridvanit.
Kishte shkuar disa herë në dyert e Degës së Punëve të Brendëshme të qytetit ku banonte, tek ajo derë, ku vite më parë i kishin dhënë mandatin e të birit dhe ishte larguar me fjalët refren shpresëdhënëse: "Po interesohemi"
Duke menduar këto e shumë gjëra të tjera e vendosi. Do ikte. Do kthehej në atdheun e saj, në shtëpinë e saj, pranë djalit të saj, duke lënë pas dy djemtë e tjerë në tokë të huaj. Do ikte, po si do ikte? Për Nafijen ishte mirë të ktheheshin edhe dy djemtë e tjerë me familjet e tyre në tokën e tyre...
Nga thellësia e shpirtit të saj dëgjoi një zë t'i fliste përsëri: "Ridvani! varri i tij! Ç'pret akoma? Duhet të ikësh menjëherë. Të interesohesh për të gjetur varrin e tij, ku prehet trupi i tij. Të shkosh e t'i marrësh eshtrat e t'i vendosësh atje, ku prehet edhe trupi i bashkëshortit tënd, në varrezat publike...!
- Po, - tha Nafija, - do iki që nesër. Do kthehem në atdheun tim, në shtëpinë time, në tokën time, në Shqipëri.
Do kthehem, të shkoj e të gjej varrin e djalit, Ridvanit. Vetëm atëhere do të më lehtësohet dhimbja e madhe e plagës, që kurrë nuk do të më mbyllet. vetëm atëhere do iki e qetë nga kjo jetë.

[artisti.]

Nga Pierre-Pandeli Simsia

Ai hapi derën e apartamentit me ngadalë, ashtu siç e hapte çdo ditë. Në dorë mbante një gonxhe trëndafili ngjyrë vishnje.
- Erdhe? - i tha e ëma dhe u çua në këmbë nga ndenjësja ku po rrinte ulur. Sytë i shkuan menjëherë tek ajo gonxhe trëndafili. "Është Shën Valentini sot..." - mendoi dhe ndjeu një gëzim në shpirt.
Ai e përqafoi si gjithmonë kur vinte nga puna, e puthi dhe hyri në guzhinë. E ëma i shkoi nga pas. - Ma jep mua - i tha, - ta vendos në gotën me ujë, ti shko lahu e të hamë bukë.
Atij nuk i pëlqeu veprimi i s'ëmës, të ndjente edhe ajo gëzimin e asaj luleje dhuratë, që ai nuk e dëshironte. Nuk e kishte adhuruar kurrë atë vajzë, shoqen e klasës, madje as shenjën më të vogël të simpatisë së tij ndaj saj nuk kishte treguar. Ishte ndjerë krejt i befasuar, kur ajo me gonxhe trëndafilin në duar ishte drejtuar tek ai, duke i uruar festën e Shën Valentinit. Ai me mirësjellje e kishte falenderuar dhe për të mos e fyer e kishte pranuar lulen. Kërkesës së saj për një festim së bashku në mbrëmje, ai e kishte rrefuzuar.
Nuk ia kishte prishur kurrë dëshirën nënës së tij; bëri siç i tha ajo. Ia dha gonxhe trëndafilin dhe hyri në banjë të lahej.
- Sonte është dita juaj - i tha e ëma, ulur në tryezën e ngrënies. Do të lutem shumë... të jesh i kujdeshëm dhe... mos u vono shumë në mbrëmje.
- Ai duke u përtypur, buzëqeshi si për të aprovuar ato ç'farë tha e ëma.
Ndryshe nga vitet e tjera, atë vit, Shën Valentinin kishte menduar ta festonte me një shoqëri të re.
Një shok latino-amerikan i kishte propozuar të shkonin së bashku në klub me një grup vajzash edhe ato latino-amerikane. I kishte pëlqyer propozimi i shokut, aq më tepër që për të ishte hera e parë që do festonte me vajza të huaja...
Mendoi të pushojë në shtrat, derisa të vinte ora e lënies së takimit me grup shokët.

- Mos merr shumë para me vete - i tha e ëma, tek e shihte përpara pasqyrës, ndërsa ai krihte flokët.
- E pooo... një herë në vit është kjo ditë moj mama, pastaj...
- Kujdes edhe me pijen, se je edhe në timonin e makinës, mos pi shumë.
Ai nuk foli, nënqeshi duke parë në anën tjetër të pasqyrës fytyrën e saj.
- Më pëlqen shumë kjo era e kolonjës - i tha ajo, duke ndjerrë dënesë për fjalët që tha dhe për të ndërruar bisedën që vetë e nisi.
- Po ti, ku do shkosh për ta festuar? - i tha ai dhe qeshi me të madhe siç e kishte zakon kur bënte shaka me të ëmën.
- Eh! Shën Valentin zeza për mua... unë do ta festoj duke të pritur ty.
- E po mirë atëhere, kalofsh edhe ti gëzuar mama - dhe e përqafoi.
- Dëgjo, - i tha ajo, kur ai bëri dy hapa të ecë. - Mos e mbaj fikur telefonin kur të të marr unë. Më merr edhe ti nganjëherë në telefon.
- Mos u bëj merak mama - tha dhe e përshëndeti me dorë.
E ëma mërmëriti disa fjalë, duke e ndjekur me sy nga prapa. "Zoti të ndihmoftë bir"
Shkoi në guzhinë, qendroi përpara gotës me gonxhe trëndafili dhe buzëqeshi. "Të keqen nëna" - tha dhe afroi kokën duke i marrë erë. Iu duk se ndjeu erën e të birit.
Ai ecte rrugës drejt vendit ku ishte makina. "Boll janë njëmijë dollarë" - mendoi. "Besoj se nuk do t'i shpenzoj të gjitha sonte"
Rrugës me makinë iu kujtuan ato, vajzat latino-amerikane që s'i njihte dhe s'i kishte parë kurrë. "Kanë trup të bukur dhe... kulturë seksuale të shfrenuar..." mendoi. Ndaloi CD-në me këngët që po dëgjonte dhe vuri një tjetër me muzikë latino-amerikane. "Muzika "Salsa" më pëlqen shumë. Më japin shumë kënaqësi këto trompat dhe kitarat kur i dëgjoj" - dhe iu parafytyruan vajzat latino-amerikane me bluzet e hapura përpara kraharorit, që ua tregonin gjokset ngjyrë gruri... Diçka mendoi dhe një "aahh" i doli pa e kuptuar as ai vetë.
Tingullin melodik të ziles së telefonit celular nuk e dëgjoi nga tingujt e lartë që po dëgjonte këngët e CD
Shoku që i kishte dërguar zile ishte shqetësuar nga mospërgjigjja e tij. Kishin kaluar pothuajse 15 minuta që i kishte lënë mesazh dhe ai nuk po i përgjigjej. Shoku më tepër do ndiente druajtje nga shoqet latino-amerikane, nëse për ndonjë arësye ai nuk do vinte.
Pas pak, atij iu kujtua t'i dërgojë një telefonatë shokut. Uli zërin e muzikës që po dëgjonte dhe nxorri telefonin. Atëhere e pa se shoku i tij i kishte dërguar thirrje dhe i kishte lënë mesazh.
Nuk vonoi shumë dhe ata u takuan në vendtakim.
- Ku janë ato, nuk do vijnë sonte? e pyeti shokun sapo zbriti nga makina.
- Do vijnë, por, vajzat... ti e di vetë...
Djegia e cigares që sapo ndezën nuk kishte shkuar deri në gjysëm, kur përballë tyre u shfaqën gjashtë vajza. Të gjashtave fytyrat e tyre ngjyrë gruri u shkëlqenin nga kremrat që kishin venë. Ishin të bukura dhe elegante në trup, vetëm dy nga ato kishin një shëndet më të theksuar që binte në sy.
Ato u afruan buzagaz, u përshëndetën, duke prezantuar secila emrin e saj.
- Ju latino-amerikanet keni emra të bukur, ashtu siç jeni edhe vetë - tha ai, si për të hyrë i pari në bisedë.
- Edhe emri jot është i bukur - tha njëra nga ato dhe qeshi, duke u pasuar e qeshura edhe nga të tjerat.
- Vetëm emri i tij? - pyeti shoku latino-amerikan.
- Ty të njohim ne, por po themi për këtë shokun e ri. Shumë simpatik qenka. - foli një vajzë tjetër.
- Që të mos vonohemi, - tha shoku latino-amerikan, - të shkojmë atje për ku jemi nisur, në klub. Hajde shpejt, tre vajza të vijnë në makinën time dhe tre të tjerat të shkojnë në makinën e tij.
Vajzat panë njëra tjetrën në sy. Nuk dinin në cilën makinë të shkonin.
- Hajde, - foli përsëri shoku dhe zgjati dorën, duke prekur tre vajzat që kishte më pranë. - Ju të treja hajdeni me mua; kurse ju, shkoni me të.
....................
Në klub ishte vërtet një mbrëmje e këndëshme dha gazmore, siç është vetë dita e Shën Valentinit. Drita e zbehtë që lëshonin flakët e qirinjve e bënte eksituese ambientin gjithandej. Djem dhe vajza të reja kërcenin dhe këndonin nën ritmet e muzikës frenetike që ndryshonte herëpashere ritmin e saj. Dikush gjatë vallëzimit mbante një shishe birrë në dorë, dikush një gotë me konjak, uiski, pije të ndryshme.
- Të lutem zemra ime, më thuaj çfarë të pëlqen tjetër të pish? - po i thoshte një djalë, që dukej se e kishte zënë pija, shoqes së tij, ulur në një tavolinë më tej dhe nxorri paret nga portofoli. Vajza iu avit më pranë, mbështeti shpinën në gjoksin e tij dhe ngriti kokën. - Dua një puthje tani mjalti im - dhe zgjati buzët në shenjën e puthjes...
- Ju ç'dëshironi të pini tjetër tani? - pyeti shoku latino-amerikan vajzat.
- Jo, jo! Mos e tepro tani. Është radha ime për të paguar - tha ai dhe menjëherë nxorri paret nga portofoli.
Njëra nga ato e pa me bisht të syrit kur ai nxorri lekët dhe shikimin e hodhi nga shoqja e saj. I bëri një shenjë me kokë që askush nuk e pa. Edhe shoqja iu përgjigj me një buzëqeshje të lehtë.
Vajzat dëshiruan të pinin birrë.
Dy nga vajzat u çuan dhe filluan të spërdridhnin belin dhe vithet në mënyrë të pahijshme sipas ritmit të muzikës që ishte e mprehtë dhe shurdhuese. Më pas i shkuan edhe katër të tjerat që imitonin shoqet e tyre. Njëra nga ato zbërtheu kopsta e këmishës sa iu dukën mbajtëset e gjoksit ngjyrë qielli, të qarkuara me tyl.
Djemtë po i kundronin ëmbël. Mbi fytyrat e tyre reshkiste buzëqeshja e lehtë që ia vijosi fytyrën.
- Çohemi të vallëzojmë edhe ne - i tha ai shokut latino-amerikan. U çuan dhe nën tingujt e muzikës kërcenin edhe ata mes atyre njerëzve të shumtë. Atë e çuan këmbët tek vajza që kishte zbërthyer këmishën. Ai i qe avitur fare pranë, ndërsa ajo i kishte hedhur krahët në qafë. Aroma e fortë e parfumit të saj ia goditi fytyrën. Shihte gjoksin e saj gjysëm të zbuluar që e kishte fare pranë, ndërsa ndjente prekjen e kofshës së tij nga kofsha e saj.
- Rroftë Shën Valentini - tha shoku latino-amerikan, që ishte pranë tyre. Nga tingujt e fortë të muzikës nuk u dëgjua ç'tha ai, vetëm u kuptua nga lëvizja e buzëve.
............................
Ajo mbrëmje kaloi këndshëm, ashtu siç kalohet përherë festa e bukur e të dashuruarve.
Kërkesës së djemve për të kaluar disa çaste të këndëshme dhe intime në një nga motelet aty pranë, vajzat e refuzuan, duke premtuar se miqësia e tyre do të vazhdojë edhe në ditët që do të vijnë.

E ëma e tij edhe pse kishte kaluar ora 3:15 e mëngjesit, rrinte në dhomë e priste të birin të vinte.
- Si do t'i çojmë vajzat tani? - pyeti ai shokun.
- Ashtu si edhe erdhëm, tre në makinën tënde dhe tre në makinën time.
Vajza që kishte kërcyer me këmishën e zbërthyer e pa ëmbëlsisht atë, si për t'i thënë që dëshironte të ishte në makinën e tij. Edhe ai vetë e donte një dëshirë të tillë.
Kur vajzat hipën në makinë, për çudinë e tij, në ndenjësen e parë në krah të tij u ul një vajzë tjetër. Nuk i tha gjë asaj edhe pse donte që në atë vend të ishte ajo...
- Të dëgjojmë pak muzikë latino-amerikane? - tha ai, se keni muzikë të bukur ju, ashtu siç jeni edhe vetë - dhe pa marrë përgjigje nga ato shtypi butonin. Tingujt e ëmbël të muzikës u përhapën brenda kabinës së në makinës, ndërsa vajzat filluan ta shoqëronin muzikën me përplasjen e pëllëmbëve.
- Vetëm më tregoni rrugën nga duhet të shkojmë - tha, pa e lëvizur kokën.
Befas ndjeu një prekje në pjesën e qafës. Gishta të lëmuar po e ledhatonin. Pastaj dëgjoi një frymëmarje përzierë me erë alkooholi që i ishte afruar pranë, një puthje të lehtë në qafë dhe më pas fjalët: "Unë kisha shumë dëshirë sonte..." Ishte vajza me këmishën e zbërthyer e ulur prapa tij.
Ai nuk foli, vetëm buzëqeshi. Ndjeu përsëri një puthje tjetër në qafë dhe dy duar përpara gjoksit të tij. - Paske shumë trup të bukur - dëgjoi përsëri zërin e saj. Vajza tjetër e ulur në krah tij, shikonte me bisht të syrit veprimet e shoqes dhe buzëqeshte.
Dy duart e saja po lëviznin në pjesët e trupit të tij "Sa trup i bukur..." - dhe e puthi përsëri në qafë. Ai nuk foli, shikonte përpara në timon dhe ndjente kënaqësi nga ai veprim i vajzës.
Pastaj iu duk se ishin katër duar që po ledhatonin trupin e tij. - "Ç'më ndezën...! S'kanë faj, vajza të reja në moshë, i është ndezur gjaku, por tani ndikon edhe pija.
Dy duar të zgjatura nga prapa shpinës së tij iu afruan shumë pranë pjesës së barkut të tij, ndërsa dy duart e tjera, lëviznin lirshëm në pjesë të ndryshme të trupit, të shoqëruara me puthje në qafë dhe në shpinë. Nuk mund t'i ndalonte veprimet e tyre, sepse edhe ai vetë kishte hyrë në të njëjtën botë të eksitimit. Vetëm kishte një merak, të ishte i vëmendshëm në timon. Rruga ishte e shkretë dhe e qetë. Kulmi arriti, që edhe ai vetë nuk do ta besonte, kur duart e shtrira nga prapa me trupin pak të përthyer pranë tij, filluan e t'i zbërthejnë pantallonat. Vajza e arriti atë që dëshironte dhe bashkë me ato të dyja nga prapa në atë lojë, hyri edhe vajza në krah tij. Tre vajza të shthurrura bënin veprime të marra ndaj një mashkulli që nuk kishte forcë t'i ndalonte, sepse vetë ndjenja e kishte mposhtur forcën dhe logjikën në ato çaste.
Në atë kabinë makine që ecte me shpejtësi mesatare, në orët e para të atij mëngjesi dëgjoje vetëm muzikë, të qeshura,...
Sa shpejt dhe pa u kuptuar mbërritën në vendin ku duhet të zbrisnin vajzat. Dy makinat qendruan njëra pas tjetrës. Vajzat dolën nga makinat, i falenderuan djemtë, u përqafuan, madje edhe i puthën.
Ai donte t'i tregonte shokut të vetë latino-amerikan për "çmendurinë" e tyre, por tingulli i ziles së telefonit celular që u dëgjua në atë çast, nuk e la që ai të fillonte bisedën. Kur vuri dorën për të marrë telefonin, ndjeu se i mungonte portofoli i parave që e mbante zakonisht në xhepin e djathtë të pantallonave. I shqetësuar po kërkonte me duar nëpër xhepa; e ndjeu portofolin në xhepin tjetër, në të majtë. Edhe pse pak i dehur, e mbante shumë mirë mend që portofolin e kishte vënë në xhepin e djathtë të pantallonave, ashtu siç e mbante përherë. Kjo e bëri të dyshojë. E nxorri portofolin dhe e hapi.Nuk po u besonte syve kur e pa portofolin bosh në vendin e mbajtëses së parave. Mendja i shkoi menjëherë tek dokumentet e tjera dhe tek kartat e kreditit. Ato ishin të paprekura, vetëm paratë mungonin. I shqetësuar vrapoi në drejtim të tyre, duke u thirrur edhe me zë. Shoku i tij i tronditur nga ajo ç'i kishte ndodhur shokut të vetë, filloi edhe ai të vrapojë pas tij. Në vrapim e sipër shokut latino-amerikan diçka iu kujtua; ndaloi dhe nxorri edhe ai portofin nga xhepi ku e mbante. Të njëjtin fat kishte pasur edhe ai si shoku i vetë; edhe atij i mungonin të gjitha paret e mbetura nga mbrëmja. Vazhdoi të vrapojë përsëri pas shokut të tij. Të tronditur në kulm iu afruan vajzave. Ato si të mos dinin gjë, ndaluan dhe hapën krahët për t'i përqafuar, por u zhgënjyen kur ndeshën me zemërimin dhe sharjet e tyre. Ato me ëmbëlsinë femërore e mohuan çdo gjë. Njëra nga ato pati guzimin që edhe t'i fliste me ton të ashpër, si akuzonjës ndaj atyre vajzave të pafajshme. Guximin e saj e morrën pastaj të gjitha ato, duke mbrojtur pafajësinë e tyre.
Djemtë u dorëzuan, s'kishin ç'të bënin. Nuk e kishin të drejtën t'i preknin me dorë kundër dëshirës së tyre, për një kontroll.
U kthyen të dëshpëruar pa i përshëndetur.

Kur Ai hyri në shtëpi në orët e para të mëngjesit, e ëma po rrinte në dhomën e pritjes, duke ndjekur programet televizive. Ajo nuk kishte fjetur gjithë natën, derisa i biri të kthehej në shtëpi.

[artisti.]

Nga Dukagjin Hata

Në vazhdën e asaj tradite, ku kanë hedhur themelet e ngrehinës së tyre estetike ikonat e letrave dhe kulturës shqiptare në diasporë, Noli, Konica etj. po ecin dhe krijuesit e rinj, të cilët në një raport të ri psiko-gjeografik me “lëndën e parë” të frymëzimit, përcjellin në krijimtarinë e tyre metaforën e kërkimit të lirisë, kryetema e thuajse të gjitha veprave të vërteta dhe autorëve dinjitozë. Radha e këtyre shkrimtarëve, kryesisht të rinj, kërkojnë në shtratin psiko-estetik të një realiteti global, në bashkësinë e pikave konverguese dhe diverguese, të veçantat e botës shqiptare në përgjithësi dhe dhe të atij që quhet “trungu amë” ne veçanti.

Një i tillë syresh, Pierre Pandeli Simsia, një djalë energjik nga Berati, emigrant në SHBA, me dy librat e tij në prozë, botime të Shtëpisë Botuese “Arbëria” Tiranë, shpalos realitetet post-diktatoriale në vendin e tij, në sferën e marrëdhënieve sociale, sidomos në fushën e marrëdhënieve dashurore. Pas librit me tregime “Le të jem unë Zamira”, që u mirëprit nga lexuesi dhe kritika, Pierre Pandeli Simsia, vjen me romanin e tij të parë me titull “Një dashuri e vrarë”, një narracion i ngjeshur, ku fati i kryepersonazhes paradestinohet nga rrethanat psiko-sociale të një komuniteti, ku dukuritë e reja të modernitetit bëjnë një reaksion të egër, duke provokuar frikë dhe paragjykim kolektiv. Fati tragjik i Dorinës, jeta e së cilës, nga ajo e një vajze të pastër e plot ëndrra të bukura për jetën, në atë të një prostitute që masakrohet në mënyrë barbare nga tutori i saj, është fati i qindra vajzave të tokës së shqiponjave, që në kërkim të dashurisë dhe lirisë, gjejnë ankth, zhgënjim, lot e përdhunime. Ato nisën në kërkim të “Tokës së Premtuar” të ëndrrës dhe dashurisë, por përfundojnë si “skllave të seksit” në bodrumet e instinkteve kriminale të bashkëkombasve të tyre, trotuareve të vendit të tyre apo metropoleve të huaja. Akti tragjik i kësaj drame, bëhet akoma më i trishtë në një realitet global, ku lufta ndaj krimit dhe trafikut ka shënuar arritje të epërme, ndërkohë që vendi i vogël ballkanik vazhdon të furnizojë me “lëndë të parë” industrinë kriminale të qejfit bodrumeve dhe skutave të Evropës e më gjërë. “Një dashuri e vrarë" nuk është një histori sentimentale dashurie, por një narracion provokues i fatit njerëzor, në një vend ku psikozat totalitare janë zëvëndësuar me sindromat e skllavërimit të qënieve të dobëta. Manikët, perversët, tutorët dhe gjithë kontigjentët e botës së krimit, në lulëzim e sipër, janë njerëz të veshur me pushtetin e egove kriminale, që nuk ndalen para asnjë ndjenje humane, në rrugën e aferave të tyre mafioze. Rrëfimi është një akuzë e gjallë për klasën politike shqiptare, për atë muranë të trishtë të indiferencës, ku përplaset njeriu i thjeshtë, deri tek viktimizimi sipëror i tij. Mijëra vajzat shqiptare që mbushin semaforet e Evropës, janë pengu i kësaj klase, që vazhdon ta mbajë shoqërinë shqiptare në kthetrat e një tranzicioni përtej të gjitha parashikimeve. Historinë lexuesi le ta ndjekë në faqet e romanit, por ajo që ia vlen të evidentohet është humanizmi i autorit, shkrirja e tij ideoemocionale me fatin e personazhes, me dramën e saj deri në tragjizëm. Simsia nuk rrëfen në mënyrë të ftohtë, por bëhet një me personazhen e tij, pjesë e dhimbjes dhe shpresës se një ditë ky realitet ngjyrë gri do të ndryshojë… Ndonëse i një formati dhe mjedisi krejt të ndryshëm, për nga kurba emocionale që përcjell, për nga tharmi tragjik që mbart, “Një dashuri e vrarë” e shkrimtarit shqiptaro-amerikan Pierre-Pandeli Simsia, të kujton romanin e famshëm “Një tragjedi amerikane” të Drajzer-it. Larg vendit të tij, me banim në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ku historikisht është krijuar një letërsi e vërtetë nga shkrimtarët tanë të diasporas, qysh nga apostujt Noli e Konica e deri te më pak të njohurit, Simsia ndërton një univers narrativ me “miellin e tij”, ku detaji artistik dhe mesazhi shkrihen në një amplitudë poetike, ku gjallon dashuria për jetën dhe lirinë, si vlera më autentike e njeriut. Arkitipi i lirisë së zgjedhjes së dashurisë, që këputet në mes nga psikozat delirante të tutorëve, është një metaforë e kërkimit të shkrimtarit në natyrën psikike të njeriut, në etjen e tij për jetë të vërtetë. Romani është ndërtuar me një kompozicion të thjeshtë, por funksional. Shkrirja e monologjeve dhe dialogjeve, tekstit dhe nëntekstit, paralelizmi figurativ midis dukurive të natyrës dhe gjendjes shpirtërore të personazheve, ambientet e gjallë dhe ekspresivë, dialogjet e ngjeshur, pasazhet e kursyera, por funksionale, e bëjnë rrëfimin të një natyre disi filmike, ku paragrafet ngjajnë me blicet e një filmi artistik. Romani është shkruar me një gjuhë të zhdërvjellët dhe lexohet me një frymë. Romani “Një dashuri e vrarë” i shkrimtarit Pierre-Pandeli Simisia është një prozë kualitative, e shkruar me tharm dhe ndjenjë, ku humanizmi është kryefjala e çdo pasazhi dhe një thirrje për ridimensionimin e vetvetes sonë, në raport me të keqen brenda nesh dhe të keqen brenda shoqërisë shqiptare.




Pjese e shkeputur nga Romani "Nje dashuri e vrare"

... Zëri i embel i Dorines trokiti papritur ne veshet e tij, aq i qarte sa per nje çast iu duk sikur e kishte aty prane. "Te dua shume Saimir. Dua te vij me ty, edhe shkollen e le per ty, Saimir!" "Ç'fare shkolle do vazhdosh jashte shtetit, Dorina, shkollen e bordellit, shkollen e ****ave, te *****ave? Ooohh! Dorina, shpirti im i pafajshem, sa keq jam ngaterruar. Dikur, une kam qene Saimiri qe jam njohur me ty ne nje mbremje, ne festen e nje ditelindjeje... Une dikur kam qene nje djale i mire, i druajtur, ashtu si me ke njohur dhe vazhdon te me ruash në kujtesen tende... Oh, Dorina! Ti nuk e di, e dashur, qe nga ai djali i dikurshem mua me ka mbetur vetem emri, emri Saimir. Fatkeqesisht, vazhdoj akoma ta mbaj kete emer qe nuk me takon, sepse une duhet te quhem Saikeq, Samaskara, Sakriminel... Po, Dorina! Une jam kriminel. Une jam nje kriminel qe nuk kam vrare njerez, por kam vrare dashuri, kam vrare ndjenja, kam vrare bese. Po, po, besen kam vrare. Jo nje e dy, por me dhjetera, une bashke me shoket e mi, me grupin tim, me ata njerez me te cilet krijuam kete ndermarje te turpshme dhe te poshter, trafikimin e vajzave per te ushtruar profesionin e ndyre te prostitucionit, jashte atdheut tone. Jo, Dorina! Ti nuk e meriton kete; prandaj dhe doja te largohesha sa me pare nga ty, prandaj dhe me vjen shume keq per ty. Ti nuk i di te gjitha keto, Dorine, prandaj dhe nuk me kupton.

Dorina, do mundesh ndonjehere valle, e dashur, te me kuptosh? Çfare kerkoj une të kuptosh, pendimin tim ndaj teje apo deshiren tende per te hyre edhe ti ne grupin tone? Perendi! Me ndihmo te lutem, çfare llogjike po me detyron te flas tani ne keto çaste? Çfare dashurie kerkoj une tani? Nga kush dhe kujt po ia kerkoj?

Perendi! Me zgjo te lutem, nese jam ne nje gjume te thelle dhe po shoh kete enderr mizore. Eshte kjo nje enderr e poshter, eshte enderr kjo qe po vazhdoj akoma të shoh? Me ndihmo, o Zot, si mund te dal nga ky ferr ku jam futur? Si mund te shkeputem qe te shpetoj nga kjo e mallkuar rrjete helmuese, nga kjo rrjete merimange qe ne vete e kemi thurur, une bashke me shoket e mi! Jo, Dorina! Ti nuk e meriton t'i hysh nje rruge te tille. Me ty vetem nje rruge ka: une bashkeshorti yt dhe ti bashkeshortja ime. Bashkeshortja ime! Do mundesh vallë ndonjëherë të jesh bashkeshortja ime? A do te me lejojne valle shoket e mi, grupi yne? Ooohhh!"...

[artisti.]

Mbresa duke lexuar romanin "Nje dashuri e vrare" e autorit Pierre-Pandeli Simsia

Shkruajti dhe intervistoi Natasha Tola

Me emrin e zotit Simsia fillimisht jam njohur para disa viteve ne gazeten e vetme shqiptaro-amerikane "ILLYRIA" qe botohet ne Nju Jork, nepermjet shkrimeve te herepashereshme te shkruara nga ai. Pastaj emrin e tij e lexoja si autor te disa shkrimeve ne shtypin e pavarur ne Shqiperi si Koha Jone, Shekulli, Panorama, Dita, Tema, Gazeta Ndryshe, Gazeta Shqip, Balli i Kombit..., gjithashtu shpesh here lexoj edhe shkrime dhe krijime te tij ne listat e ndryshme te internetit. Tematika e shkrimeve qe ai zgjedh jane shqetesimet per popullin dhe vendin e tij, sukseset e shqiptareve anembane kudo jane, sidomos shqiptaret ne Amerike. Jane te shumte emrat e shqiptareve, studente, pedagoge, mjek, shkencetare... , sukseset e medha qe ata kane arritur ne Sh.B.A.dhe qe jane bere te njohur per lexues te shumte nepermjet Simsise.
Duke jetuar prej shume vitesh ne Sh.B.A. zoti Simsia ka gjetur vendin e tij,mundesi te reja shprehjeje e afirmimi, ka rrokur tema e motive te begata artistike, te cilat i ka perpunuar e ngritur ne sistem vlerash estetike te mirefillta. Duke lexuar keto dhe shume shkrime te tjera nga ai, kam krijuar bindjen se zoti Pierre-Pandeli Simsia eshte teper energjik. Pierre-Pandeli Simsia ka edhe nje memorie teper te rralle, qe do t'ia kishte zili cdonjeri. Te gjithe jemi deshmitare per kenget e shumta shqiptare, sidomos ato te muzikes se lehte dhe festivaleve te kenges ne radiotelevizion neper vite, qe ai na i jep herepashere ne faqet e ndryshme te internetit, pavaresisht se ato kenge jane kenduar 20-30 vjete me pare. Nje gazete shqiptare para pak kohesh ne suplimentin e saj jepte per lexuesit e shumte tekstet e 100 kengeve nga festivalet e kenges shqipatre, ku zoti Simsia ishte bashkepunetor ne ate gazete dhe "autori" i tyre i te diturit permendesh. Besoj se do jete i vetmi njeri ne Shqiperi, i cili i mban mend dhe i di permendesh pothuajse te gjitha kenget e festivaleve brenda nje periudhe 20 vjecare, qe me te drejte ne gazete dhe mbare opinioni shqiptar e kane quajtur "Gjeniu i Kenges". Duke u njohur me krijimtarine e tij letrare disa here isha e interesuar ta njihja nga afer kete njeri intelektual per te biseduar dhe per t'i shprehur mirenjohjen time per cdo gje ai shkruan. E kisha te pamundur nje njohje me te, por "fati" e deshte qe une shfrytezova nje rast te volitshem i ardhur si me porosi. Ne pranveren e vitit 2006 mesova se Pierre-Pandeli Simsia do te promovonte vellimin e tij te pare me tregime "Le te jem une Zamira..." ne nje nga sallat e medha ne "Bronx House" ne Bronx te Nju Jorkut, ku edhe numri i Komunitetit Shqiptar ne ate lagje te Nju Jorkut eshte me i madh. Shkova edhe une ne mes atyre intelektualeve dhe bashkeatdhetareve te tjere per te marre pjese ne ate ate ceremoni, ne ate promovim libri. Nuk dua te shkruaj mbresat e medha qe na la ai promovim libri, sepse eshte shkruar per te. Ne fund te takimit shfrytezova rastin e ardhur per mua dhe me nje fare "druajtje" i prezantohem (nuk mund t'i prezantohesha ne kohen kur po me nenshkruante librin e tij, i cili na i dhuroi te gjitheve librin), gjithashtu i shpreha mendimin tim per te shkruar dicka per te dhe ate shkrim ta shoqeroja me nje interviste. Me druajtje dhe me nje menyre te kulturuar, Zoti Simsia e refuzoi kerkesen time, duke me bindur, packa se une nuk e prisja nje reagim te tille nga ai. Disa muaj me vone rastesisht e pash fotografine e tij ne nje reviste te Nju Jorkut, ku nje gazetare amerikane kishte shkruar per te. U ndjeva e gezuar, ashtu sic do ndjeheshin edhe te tjere shqiptare si une, ashtu sic do ndjehesha per cilindo shqiptar tjeter te shkruhej per te ne nje reviste Njujorkeze te shoqeruar edhe me fotografi. Atehere nuk e pyeta Pierre-Pandeli Simsine nese mund te shkruaja dicka per te apo jo. Shkruajta me vullnetin dhe deshiren time lajmin per cfare ishin shkruar per te ne ate reviste amerikane dhe fatmiresisht ate shkrimin tim e pash te botuar ne disa gazeta ne Shqiperi. Pa kaluar nje vit nga botimi i vellimit te tij te pare me tregime, Pierre-Pandeli Simsia erdhi para lexuesit me nje tjeter liber te ri, me romanin "Nje dashuri e vrare", botuar ne te njejten Shtepi Botuese "Arberia" ne Tirane, ku i eshte botuar edhe libri i pare. Duke lexuar te dy librat e shkruara nga ai kam krijuar bindjen time se Pierre-Pandeli Simsia, me origjine nga Berati, eshte nje tregimtar dhe romancier befasues duke na sjelle nje pervoje te re. Menjehere u interesova dhe e lexova librin. Mbeta e mahnitur per cfare lexova, per temen dhe subjektin e gjetur nga zoti Simsia te trajtuar ne ate roman, per rrjedhshmerine e frazave dhe vargjeve, per gjuhen e paster dhe te kuptueshme, qe ai e perdor ne liber. Ngjarja teper e dhimbeshme e shkruar me mjeshteri nga Simsia eshte nje drame e gjalle, nje tragjedi e dhimbshme... Nje plage e madhe e shoqerise dhe jetes shqiptare ende e hapur, plot dhimbje edhe gjak, nje plage 16 vjecare, qe ne vend te shkoje drejt mbylljes, po merr infeksionin e saj gjithnje ne rritje, rrembimin dhe trafikimin e vajzave shqiptare sot per t'i cuar ato ne shtete te ndryshme te botes. Kjo eshte edhe dhimbja e Simsise, dhimbja e te gjithe neve,dhimbja e cdo familje shqiptare sot ne romanin e ri te tij "Nje dashuri e vrare". Askush nuk duhet te heshte rreth kesaj dhimbjeje shqiptare sot. Te gjithe duhet te luftojme rreth kesaj plage te infektuar qe ka prekur familjet dhe femren shqiptare sot. Edhe pse zoti Simsia ka shume vite i larguar nga atdheu i tij i dashur, Shqiperia, kjo plage atij i shkakton dhimbje. Sepse ndjen dhimbje te madhe nga kjo plage infektuese Pierre-Pandeli Simsia edhe pse jeton ne Nju Jork, nuk hesht. Perkundrazi, e ngre zerin e tij me force te madhe duke shkruar kete liber dhe duke iu drejtuar shtetit te tij ame, shtetit shqiptar. Eshte shteti shqiptar ai, qe duhet te shqetesohet per ta luftuar dhe per ta mbyllur njehere e pergjithmone kete plage tejet te dhimbeshme. Nuk dua t'i bej komente te teperta atij libri, vetem rekomandoj cdo shqiptar ta lexoje ate dhe do ndjeje sadopak nje dhimbje nga ajo dhimbje e madhe e realitetit te sotem shqiptar, te cilen na e trajton me se miri shkrimtari Pierre-Pandeli Simsia ne liber dhe, pervec dhimbjes, shteti shqiptar duhet te ndjeje pergjegjesite e tij. Dua te falenderoj Shtepine Botuese Arberia, zonjen Nazire Veizi si redaktore e atij libri, zotin Abaz Veizi qe ka shkruar me mjeshteri parathenien e librit, i cili eshte edhe Botues i asaj Shtepie Botuese, zotin Dukagjin Hata si recenzent i librit. Falenderoj gjithashtu edhe shkrimtarin Pierre-Pandeli Simsia, qe ka shkruar kete roman me nje teme dhe subjekt teper te rendesishem dhe shqetesues qe po kalon sot Shqiperia, duke na dhene ne duar dhe ne biblioteken tone kete liber shume domethenes. Me ne fund mendoj se e "binda" zotin Simsia per te me dhene nje interviste te shkurter per lexuesit.

Interviste me zotin Pierre-Pandeli Simsia

Zoti Simsia, pa kaluar ende nje vit nga botimi i librit tuaj te pare ju eshte botuar libri juaj i dyte, romani "Nje dashuri e vrare. Mund te thoni dicka?

Mendoj se lexuesi duke e lexuar vete librin aty do t'i gjeje te gjitha brenda, ato cfare une kam trajtuar ne ate liber, shqetesimin dhe dhimbjen e madhe qe po kalon shoqeria dhe familja shqiptare sot.

Si autor i librit, duke u nisur edhe nga vete titulli qe mban ky liber "Nje dashuri e vrare", do ishte nje kenaqesi per lexuesin besoj, te flisnit.
Lexuesi, duke lexuar ne fillim titullin e librit, mendoj, pak a shume e merr me mend se shkruhet per nje dashuri qe nuk jeton me, qe vritet, per ato dashuri qe lexojme shpesh ne shtypin shqiptar cdo dite . Ne te vertete nuk vritet vetem dashuria e nje femre te pafajshme dhe enderimtare per jeten e saj te ardhme, sic eshte Dorina. Ne ngjarjen qe trajtohet ne liber vritet besa e shqiptarit, vritet nderi, vriten ndjenjat e moshes me te bukur qe ka njeriu, mosha e rinise, vriten te gjitha endrat e femres shqiptare sot qe ka per te ardhmen e saj te lumtur dhe te gjitha keto vriten, sepse shteti shqiptar sot nuk eshte i afte ose nuk do t'i mbroje te gjithe keta njerez te pafajshem dhe enderimtare. Pse duhet kerkuar lumturia e njeriut te sotem shqiptar ne shtete te huaja, kur ne shume mire mund ta ndertojme ate lumturi ne vendin tone. Mundesite i kemi, madje edhe vete natyra me duket se e ka "tepruar" me privilegjin e saj qe na ka bere, duke na dhene thesare te medha; si nga pozita gjeografike ku jemi vendosur, ashtu edhe nga pasurite natyrore dhe nentokesore qe kemi.

Mos doni te thoni se me kete liber ju i drejtoheni me nje akuze klases se papergjegjshme politike shqiptare, e cila dashje pa dashje, eshte motivuesja e kësaj strukture kriminale qe cdo gje e bukur, vritet sapo krijohet qe ne embrion?

Cdo ngjarje ne liber eshte nje pjese e vertete e jetes shqiptare sot dhe qe tragjedi te tilla luhen nen hunden e shtetit. Duke pare realitetin e familjes dhe shoqerise shqiptare sot, ajo plage e madhe qe eshte hapur para 16 vjetesh, menjehere sapo ne Shqiperi erdhi demokracia, pra plaga e rrembimit dhe trafikimit te femres shqiptare sot dhe per te bere tregeti me trupin e tyre qe te huajt te shuajne ndjenjat dhe epshet e tyre mbi trupat e brishte te femres shqiptare, etj. etj. kjo eshte e papranueshme nga nje shoqeri, qe pretendon te quhet shoqeri e qyteteruar, nje shoqeri,qe deri dje ka qene totalisht e mbyllur nga bota e jashteme, sic eshte shoqeria jone shqiptare, qe kerkon dhe deshirojme te jete pjesetare e familjes se qyteteruar evropiane, sic eshte shoqeria jone shqiptare. Por sic e kam permendur edhe me siper, e gjithe kjo drame luhet nen hunden e shtetit shqiptar.

Duke u nisur nga ngjarjet qe Ju i trajtoni ne liber, del se, jo cdo vajze rrembehet, genjehet dhe trafikohet per ato qellime. Pra, sipas jush, ne liber jane edhe disa vajza qe e ushtrojne ate profesion te ulet me deshiren e tyre. Cfare mund te thoni?

Kjo eshte edhe njera ane e asaj qe mua me shtyti te shkruaja kete liber me kete teme dhe me kete subjekt. Une realitetin ne Shqiperi nuk e njoh nga afer, sepse kam shume vite ne emigracion, pothuajse 16 vjete. Ate e njoh vetem nepermjet shtypit, medias qe e lexoj cdo dite ne Internet. Ndjehem teper i shqetesuar dhe teper i revoltuar, kur lexoj se si policia e nje shteti te huaj kap ne flagrance vajza shqiptare duke ushtruar ate "profesion" prej shume vitesh dhe i riatdheson. Dhe c'ndodh me vone, kur ato vajza cohen ne qendren e rehabilitimit? Ato, me paturpesine e tyre me te madhe, akuzojne ata djem, te cilet i quajne tutore, per perdorim dhune ndaj tyre, per fikje cigaresh ne trupat e tyre dhe lloj lloj menyrash te tjera "torturuese", qe kane mbetur shume te "varfra" nga ana financiare, sepse te gjitha te ardhurat ua rrembejne ata tutore, etj. etj. Vete llogjika te thote: Kush jeni ju qe flisni tani me kete gjuhe? Ku ishit ju deri dje? Sepse jeni riatdhesuar, prandaj edhe flisni me kete gjuhe tani? Nese policia e atij shteti te huaj nuk do t'ju kishte kapur, ju per mrekulli dhe per kenaqesine tuaj do vazhdonit ta ushtronit ate pune, perderisa keni vite te tera qe i jeni ushtruar atij profesioni. Per keto qe po ju them tani dhe qe i kam trajtuar ne liber, une kam shkruar edhe ne shtypin e pavarur ne Shqiperi, sepse eshte edhe nje fakt tjeter shqetesues per mua; organet e drejtesise shqiptare, sipas denoncimit te te riatdhesuarave, i marrin nen mbrojtje ato, duke fajesuar djemte, tutoret e tyre. Fajesimi ne kete rast duhet te jete per te dy palet.

Qe do te thote se pergjegjesia perseri bie mbi shtetin shqiptar!!

Sigurisht. Jo vetem ne kete rast pergjegjesia bie mbi shtetin shqiptar, por edhe ne raste te tjere, kur prostitucioni kryhet hapur ne rruget e kryeqytetit shqiptar. Po e riperseris, te gjitha keto luhen nen hunden e shtetit shqiptar. Sa lajme tronditese lexojme cdo dite? Ne lulishte te ndryshme ne qender te Tiranes, ne lulishten tek Monumenti i Skenderbeut, prapa Pallatit te Kultures ne Tirane tek ajo grope qe i ngjan nje goje te stermadhe e quajtur gropa e Sejdin Hajdise, etj. te gjitha keto vende jane kthyer ne cerdhe prostitucioni, ku vajza te ndryshme me deshiren e tyre e ushtrojne ate profesion te ulet..., pavaresisht se shkruhet se eshte gjendja e mjerueshme ekonomike ajo, qe i detyron ato femra te moshave te ndryshme t'i nenshtrohen atij profesioni.

Ne librin tuaj Ju keto shembuj vajzash pak i keni permendur. Autorja kryesore e romanit, madje dua te them, heroina e romanit tuaj eshte Dorina.

Dorina ne liber nuk eshte ajo vajze qe riatdhesohet. Dorina eshte personifikimi i vajzes se vertete shqiptare. Dorina eshte nje vajze e pafajshme qe enderon jeten e saj te lumtur, te ardhmen e saj, ate te ardhme, sic e kam thene edhe me siper, qe nuk ia mundeson shteti i saj. Dorina eshte nje nxenese e shkelqyer ne mesime dhe kerkon te vazhdoje shkollen e larte ne nje shtet te huaj, duke pare se shteti i saj eshte i paafte per perspektive per te gjithe ata qe mbarojne shkollen e larte. Si cdo vajze ne moshen e saj edhe ajo e ka te drejten t'i bindet ligjit te dashurise, aq me teper me nje njeri qe e ka njohur me pare dhe qe eshte nje i afert i ish shoqes se saj te klases. Dhe ajo mendoi se arriti majen e saj te suksesit, perderisa endra e saj po fillonte te behej realitet, u "fejua" me njeriun qe e "donte" per te krijuar jeten e saj te arte te ardhme. Pavaresisht se ajo bie viktime e atij njeriu, te dashurit te saj, gje te cilen nuk e kishte menduar dhe s'i shkonte mendja kurre, kur meson qellimet e ndyra te tij dhe te gjithe grupit te djemve shqiptare qe trafikonin vajzat shqiptare, motrat e tyre, ajo kerkon t'i shpetoje asaj rrjete te mallkuar merimange. Nuk e donte vdekjen, kerkonte te shkeputej ne rastin me te pare qe do t'i jepej dhe ashtu beri. Pavaresisht se fundi i saj eshte tragjik, ajo sic e thote edhe ne letren e saj qe e kishte shkruar vete me pare, me mire e vdekur, se sa te mbaj kete turp, une, familja ime, shteti im...

Duke trajtuar kete teme, kete shqetesim te shoqerise shqiptare, mendoni se po filloni te shkruani romane politiko-artistik?

Une gjithmone kam deshire te shkruaj per jeten reale, per shqetesimet dhe hallet e medha qe kalon vendi dhe populli im. Po t'i hidhni nje sy te gjithe shkrimeve te mija ne gazetat e ndryshme, ato flasin vete per qellimin tim te te shkruarit. Nese nje pjese e popullit tim sot eshte i varfer, i pafuqishem ndaj cdo politikani dhe klases politike..., deshiroj qe ajo varferi te mos ekzistoje atje. Boll kemi qene te vuajtur dhe te varfer nga nje regjim gjakatar dhe diktatorial komunist shqiptar.Gjithe klasa politike shqiptare sot, kete duhet te mendoje per popullin e saj te vuajtur dhe te varfer,duhet te jete ne gjendje te binde popullin e saj qe te kete besim tek politika dhe politikanet. Prandaj edhe i votojne ata. Klasa politike shqiptare sot ka pergjegjesine e madhe perpara popullit te vete, qe ajo ender e vjeter, shembja e diktatures, e nje bote te zymte, te justifikohet. Nuk u shemb diktatura qe populli te mbetet fukara dhe i papune, qe populli te vazhdoje akoma, ashtu si atehere para 16 vjetesh te marre "arratine" ku te munde, ne cilin shtet te botes...

Ne shkrimet e tua ne gazeta te ndryshme, si edhe ne internet ju prekni tema te ndryshme, qe, sigurisht edhe jane te pelqyeshme. Ne dy librat e tu te botuara njeri past jetrit brenda nje viti, e perbashketa e tyre, eshte femra shqiptare. Shqetesimi juaj per femren shqiptare. Cfare mund te thoni?

Natasha, jeni vete femer dhe duhet ta kuptoni ate qe ka ndodhur dhe ndodh me femren shqiptare, sidomos sot. Ne tregimin Le te jem une Zamira, trajtohet problemi i emancipimit social dhe psiqik i Shoqerise Shqiptare ne kohen e diktatures. Zamira e kishte te "ndaluar" te dashuronte, per vete opinionin e semure te meshkujve dhe gjithe shoqerise shqiptare, sepse e denonte opinioni shoqeror qe e rrethonte. Per hir te nje dashurie endra e saj per te jetuar ne kryeqytet u kthye ne zhgjender. U nda nga i fejuari i saj, kur ky i fundit e mesoi ate lidhje dashurore te meparshme. pra Zamira pagoi haracin e njohjeve te moshes. Ndryshe ndodh me Dorinen ne romanin "Nje dashuri e vrare". Po sot? Nuk jemi te gjithe deshmitare si po trajtohet femra shqiptare nga i fejuari, bashkeshorti, nga prinderit e saj, nga vellezerit?, vetem se kane pargjykime, dhe, sipas zakonit te vjeter e quajne veten te plotefuqishem perpara femres dhe mund te bejne me te c'te duan... Sa femra shqiptare sot po vazhdojne te vriten dhe te keqtrajtohen nga keta te siperpermendur qe u thash? Askush nuk ka te drejte te vere dore mbi femren. Ai vella, bashkeshort apo kushdoqofte, mendoj, nese kerkon me fanatizem pastertine dhe besnikerine e karakterit tek gruaja, motra e tij,..., ne radhe te pare duhet ta kerkoje te vetja e tij . Koncepti i sundimit te meshkujve ndaj femrave vazhdon te ekzistoje akoma ne Shqiperi. Cdo shtet, cdo qeveri ne bote ka ligjet e veta, ka drejtesine e vete. Edhe Shqiperia duhet t'i kete keto. Jo vetem t'i kete, por te gjithe njerezit duhet te ndergjegjesohen se eshte ligji ai qe vepron dhe perpara tij, askush nuk e ka te drejten te veproje sii te doje. Po e perseris edhe njehere; askush nuk ka te drejte te vere dore mbi femren sot. Cdonjeri duhet t'i drejtohet ligjeve... Por fatkeqesisht Shqiperia dhe opinioni i saj sot eshte pak larg ligjeve dhe opinionit te qyteteruar demokratik boteror. Femra shqiptare duhet te kete me teper hapesire ne jeten shoqerore dhe politike. Nuk duhet ta quajme si harritje nese kemi nje kryetare parlamenti femer, nje ministre femer, nje drejtoreshe femer...

Ju kane cilesuar "Gjeniu i Kenges", sepse sic e keni deklaruar vete ne gazete dhe qe ne i kemi lexuar shume tekste kengesh, ju dini permendesh shume kenge, mbi njemije kenge. Do ishte ne kenaqesine e lexuesit te dinim me shume rreth tyre.

Natasha, per kete pyetje, para pak kohesh kam dhene nje interviste te plote ne nje gazete ne Shqiperi dhe në TV PLUS dhe cdo gje e kam spjeguar atje. Mendoj se nuk shkon te perseris te njejten teme, pyetje pergjigje. Por, meqenese ju po me pyesni, une po ua them edhe juve. Eshte plotesisht e vertete, se une di shume, shume kenge shqiptare dhe vecanerisht ato te muzikes se lehte dhe te festivaleve te kenges. Po! Mund te them se di pothuajse njemije kenge, tekstin, muziken, autoret e tyre edhe t'i kendoje i di te gjitha. Per autoret e teksteve nuk jam dhe aq i sakte, nuk me kujtohen te gjithe, sa c'me kujtohen kenget.

Edhe nje pyetje e fundit. Jetoni ne Nju Jork, jeni nje aktivist i komunitetit shqiptar ku aktivizoheni shpesh ne aktivitetet e Komunitetit. Keni ndonje mesazh per te dhene?

Une vertet jam aktivizuar ne aktivitete te ndryshme te komunitetit shqiptar, por jo gjithmone, sepse te tilla i kam edhe kushtet. Une punoj mbasditeve, gjithashtu edhe ditet e fundjaves une punoj. Pushimin javor e kam ne mes te javes. Kjo eshte edhe aresyeja kryesore qe une nuk jam gjithmone i pranishem ne te gjitha aktivitetet, sepse, sic edhe dihet, zakonisht aktivitetet zhvillohen mbasdite dhe ne fundjave. Mundohem te mos i mungoje komunitetit shqiptar, pjesetar i te cilit jam edhe une.

Ju faleminderit Zoti Simsia qe pranuat te me jepnit kete interviste.

Edhe une ju falenderoj Natasha per bashkebisedimin.

[artisti.]

Nga Pierre-Pandeli Simsia

Ai hyri në metro' mes njerëzve të shumtë që lëviznin në drejtime të ndryshme. Shpejtoi hapat, duke zbritur shkallët që të çonin në katin e tretë të nëndheshëm.
Ajri i ngrohtë dhe i lagësht i asaj mbrëmje korriku përzierë me erën e nëndheshme dhe ajrin e tymosur, që në thellësi të metrosë dukej si një perde e hollë mjegulle e hirtë, krijonin një zagushi të madhe që nderej e rrëndë në të gjithë hapësirën e metrosë.
Njerëzit që prisnin në stacion me fytyra të djersitura, po u dukej se treni po vonohej më shumë se netët e tjera. Edhe pse ora akoma nuk tregonte 12:15, kohë kjo, kur mbërinte treni zakonisht në atë stacion, atmosfera e lagësht e kishte bërë të padurueshme qendrimin në atë stacion të nëndheshëm të metrosë në atë orë pas mesit të natës.
Shpesh herë, njerëzit, si për të thyer durimin e pritjes, afroheshin dhe zgjasnin kokat në thellësinë e tunelit metro për të parë ardhjen e trenit. Poshtë, në shina, dy minj të mëdhenj ecnin herë të qetë e herë duke vrapuar, për të kërkuar ushqimin e tyre, ndonjë hedhurinë nga pasagjerët pritës.
"Po vonohet shumë treni sonte" - foli ai me vete dhe fshiu djersën në fytyrë me një letër pecetë. Zhurma e madhe e disa trenave ia prishi mendimet. Dy trena në anën tjetër të platesë po ecnin me shpejtësi në anën e kundërt nga do vinte treni që ai priste.
U afrua edhe Ai; zgjati kokën në drejtimin nga duhet të vinte treni.
E hodhi përsëri shikimin poshtë ku shtriheshin shinat e trenit. Mes shinave rridhte uji i qetë, duke u penguar në një grumbull plehrash të grumbulluar nga punëtorët e pastrimit të metrosë, për të vazhduar përsëri rrjedhën e tij drejt një grope mes shinave.
- "Çudi"! - mendoi. - "Ky stacion treni ndodhet tre kate nën tokë. Ku shkarkohen këto ujra?!"
Nga larg u dëgjua zhurma e trenit dhe pas pak vagoni i parë mbërriti përpara tij. Çdo mbrëmje ai priste trenin në stacion në të njëjtin vend.
Dyert e vagonave u hapën dhe njerëzit, si për t'i shpëtuar ajrit të ngrohtë me lagështirë, hynë shpejt në vagonët me ajër të kondicionuar, pa pritur ata pasagjerë brenda vagonit që donin të dilnin jashtë tij.
Ajri i freskët dhe i qendrueshëm brenda në vagon ishte qetësues; të dukej se merrje frymë lirisht dhe lodhja të largohej.
Shpesh herë, ashtu si edhe në atë mbrëmje, ishin njerëz të moshave të ndryshme të sapokthyer nga puna. Të ulur në ndenjëse, pjesa më e madhe e tyre kishin mbështetur kokën mbi kraharor me sytë mbyllur. Ndonjëri edhe dremiste. Disa pasagjerë të tjerë mbanin përpara duarve një libër të hapur. Shumica e pasgjerëve kishin vënë kufjet në vesh dhe dëgjonin muzikën e tyre të pëlqyer. Një djalë i ri në moshë i zhytyr thellë në botën e tij muzikore, e shoqëronte vijën melodike të këngës me lëvizje të duarve dhe të kokës.
Një gruaje, rreth të dyzetave që dukej se po lexonte librin e hapur të mbështetur sipër gjunjëve me sytë ulur, i ra libri përtokë. Ajo nuk e ndjeu, vazhdonte të "lexonte", vetëm kur një burrë i ulur në ndenjësen përballë saj, zgjati trupin duke u përkulur, e mori dhe me librin e goditi lehtë në dorën e saj të djathtë. Ajo u përmend dhe atëhere e kuptoi se e kishte zënë gjumi.
Si çdo natë kur kthehej nga puna, Ai ndjehej i lodhur me një kapitje të bezdisshme. Donte të zinte një ndenjëse dhe të ulej. Në vagonin me ajër të freskët, do t'i mjaftonin 45 minuta udhëtimi me tren derisa të mbërrinte në stacionin e tij, të rrinte ulur me sytë mbyllur.
Po kërkonte me sy, kur në fund të vagonit, i zuri syri një ndenjëse dyvendëshe. Shpejtoi mes njerëzve që rrinin më këmbë. Kur u afrua, pa se në njërën ndenjëse ishte një çantë letre ngjyrë bezhë me luledisangjyrëshe. Madhësia e çantës nuk ishte shumë e madhe. U ul në ndenjësen bosh, duke vështruar me bisht të syrit çantën. Kërshëria po e shtynte të dinte se ç'kishte brenda ajo çantë, megjithëse tregohej mosinteresues për të. "Patjetër që dikush do ta ketë harruar" - mendoi.
Treni ndaloi në stacionin tjetër. I njëjti ritual; disa pasagjerë dolën nga vagoni dhe disa të tjerë hynë brenda, duke shprehur kënaqësinë që ndjenë me kontaktin e ajrit të freskët në vagon, të shoqëruar me një pasthirmë, "ooohhh"
Nuk e dëshironte në ato çaste që ndonjë pasagjer të vinte e të ulej në ndenjësen tjetër ku ishte çanta.
Në hapësirën midis dy dorezave të çantës, në fundin e saj, ai pa një kuti të vogël të mbështjellë me letër të kuqe të ndritëshme. "Paska blerë dhuratë..." - mendoi. "Mos ndoshta..." - dhe mendja i shkoi menjëherë... Vazhdonte t'i mbetej në mendje ai peng që shpesh herë i trokiste në ndërgjegjen e tij, që më tepër i dukej si një brengë, që ia trazonte shpirtin, mosplotësimin e një dëshire-kërkesë gruas së tij. Megjithëse kishte qenë vetë bashkëshortja e tij ajo, që e kishte qetësuar, madje edhe bindur, duke menduar edhe vështirësitë e tyre ekonomike familiare.
Edhe pse ai vetë ishte shprehur i një mendje me gruan e tij, përsëri dëshira e gruas së tij për të mbajtur edhe ajo në gishtin e saj një unazë me gurë diamanti, ato unaza, që djemtë e dashuruar ua dhurojnë vajzave, të dashurave të tyre për t'i shprehur dashurinë e tyre të sinqertë dhe vendosmërinë e lidhjes së përjetshme midis tyre, e godiste herë si një çekiç i rëndë dhe herë si një limë e bezdisshme ndërgjegjen e tij.
Shteti nga ata kishin ardhur, nuk e kishte këtë traditë, por si emigrantë të ardhur në shtetin e madh, duke gëzuar edhe statusin e qytetarit të atij shteti, si disa bashkatdhetarë të tjerë të tyre dëshironin edhe ata t'i përshtateshin asaj jete të re me traditat e atij shteti.
Në dyqanet e ndryshme kur kishin shkuar kishin mësuar për çmimin më të ulët të unazës me gur diamanti, që ishte pothuajse me pagën mujore të tij, kryefamiliar në një familje me pesë veta. Në familjen e tij ishin të kënaqur me rrogën e kryefamiliarit, si një rrogë mesatare, mirëpo, kur kishin mësuar çmimin më të ulët të unazës kishte qenë bashkëshortja e tij vetë ajo, që ishte tërhequr njëherë e përgjithmonë nga dëshira e saj për të mbajtur edhe ajo një unazë të tillë në gisht.
Ndërsa atij vetë, nuk ishte e kollajtë t'i hiqej nga mendja dora e gruas, që i ishte dukur shumë më e bukur me atë unazë.
Treni bëri edhe disa ndalesa të tjera në stacione dhe askush nuk po kujtohej të vinte e të merrte atë çantë. I erdhi një mendim; në stacionin ardhës ta merrte çantën e të dilte jashtë vagonit të trenit, për të vazhduar pastaj udhëtimin me trenin tjetër, që sipas orarit të përnatshëm, trenat pasmesante lëviznin çdo 20 minuta, kohë lëvizje e ngadaltë kjo në krahasim me kohën e lëvizjes së trenave gjatë orëve të ditës.
Vështroi me ngadalë përreth. Përballë, midis tabelave t; ndrzshme, lexoi edhe tabelën e shkruar, që disa herë e kishte lexuar në udhëtimin e tij të përnatshëm: "Pasagjerë, nëse shikoni në tren pako ose diçka tjetër të dyshimtë, menjëherë lajmëroni autoritetet e hekurudhave dhe policinë". Një tabelë tjetër shkruante shifrat e vitit të kaluar të numrit të madh të qytetarëve të atij qyteti të madh që kishin parë diçka dhe kishin njoftuar.
"E çfarë mund të ketë të rrezikshme në këtë kuti të vogël brenda kësaj çante...? Keq më vjen për atë që e ka blerë këtë dhuratë dhe... fatkeqësisht e paska harruar këtu, por... fati kështu të vjen nganjëherë" - mendoi.
Në këto mendime, treni ndaloi në stacionin e radhës. Nuk u mendua gjatë, morri çantën dhe doli jashtë derës së vagonit. Njëherë mendoi të ngjiste shkallët e metrosë e të dilte jashtë, por shpejt ndëroi mendje. "do presë trenin tjetër"
Pas pak platia e ngushtë e metrosë u boshatis nga pasagjerët, ndërsa ai vazhdonte lëvizjen e tij të ngadaltë. Donte ta hapte e të shihte se ç'kishte brenda ajo kuti e vogël. Pastaj mendoi "do jetë më bukur ta hap në shtëpi, si një e papritur e këndëshme për gruan dhe fëmijët".
Dy burra rreth të 50-tave po rrinin në krye të platisë, pikërisht në atë vend nga doli edhe ai nga vagoni i trenit. Nuk e kuptoi nëse ata dy burra kishin qenë aty më parë, apo ishin edhe ata pasagjerë të porsaardhur, sepse edhe disa njerëz të tjerë po hynin në plate'.
U dëgjua zhurma e shurdhët dhe e largët e një treni. Tabela elektronike tregoi numrin e trenit që po vinte. Ishte treni që ai priste. Zgjati kokën në tunelin e metrosë dhe nga larg, në thellësi të tij pa dritat e trenit.
Ndërmjet atyre njerëve në plate', ai pa dy burrat të ishin pranë tij. Zhurma e trenit që po afrohej sa vinte e bëhej më e fortë. Dy burrat qendruan përballë tij. Ai bëri të largohej. - Më falni - i tha njëri nga ata. Ai bëri sikur nuk kuptoi, ktheu trupin dhe u largua pak nga ana e majtë.
- Shoku qytetar! - i foli tjetri dhe iu afrua shumë pranë.
- Ç'kërkoni nga unë? Nuk j'u njoh! - dhe ndjeu rrahje të forta në zemër. Nga shokët dhe miqtë e tij kishte dëgjuar t'i thoshin raste të ndryshme të rrezikshme të ndodhura nëpër stacionet e metrove, sidomos pas mesanate, prandaj edhe e kishin këshilluar të ishte i vëmendshëm dhe i kujdesshëm gjatë kthimit me tren. Këtë këshillë ai e kishte marrë si një ndihmë për jetën e tij të përditëshme nga ata shokë dhe miq të mirë të cilët i vlerësonte, megjithëse asnjëherë s'e kishte menduar se mund t'i ndodhte diçka e keqe. Edhe pse mesanatë, stacionet e metrosë ishin me njerëz, si të ishte mesi i ditës. Ata ishin pothuajse njerëz të përnatshëm, fytyra të njohura.
"Ç'po ndodh?! Mos ndoshta... edhe unë po bije viktimë e këtyre grabitësve tani?" - mendoi.
- Mund ta shohim pak çantën? - i tha tjetri.
- Pse duhet ta shihni? Çanta është personale...
Zhurma e trenit u ndje shumë pranë; treni ndaloi në stacion. Ai bëri të ecë në drejtim të derës së trenit. Mes njerëzve që po dilnin nga vagoni i trenit, tjetri i doli përpara, zbërtheu kopsën e xhaketës, duke e mënjanuar pak atë. Ai dalloi didektivin, shenjën policore, varrur në gjoksin e tij. "Qenkan policë civilë" - mendoi. Gjunjët filluan t'i dridhen si purtekë e bashkë me to i gjithë trupi. Vetëm mendimi që ata ishin policë, bëri që atij menjëherë t'i ndryshonte pamja dhe ngjyra e fytyrës. Nga dridhja e duarve po lëvizte lehtë edhe çanta që mbante në dorë.
- Mund ta shohim kartën tuaj të indentifikimit, ju lutem? - i foli njëri nga ata.
Ai futi dorën që po i dridhej në xhepin e pantallonave, nxorri një portofol të vogël të zi, e hapi dhe ua tregoi. Ata e panë, i hodhën edhe një shikim atij dhe fotografisë; u bindën që ishte qytetar i atij shteti të madh.
- Mund ta shohim pak çantën ju lutem?
Ai nuk foli, i pa në sy, si për t'i thënë: "Çanta është personale".
Tjetri e zhbiroi me sy. Për ta bindur, pa folur preku dedektivin me dorën e majtë si për t'i thënë: "Policia ka të drejtë të kontrollojë cilindo dhe çdo gjë të dyshimtë".
Përsëri nuk foli; në vetvete u dorëzua. Një shkëndijë frike i shkrepi në mendje; u zgjati çantën. Pastaj, pa e kuptuar as ai vetë tha: - Nuk jam vjedhës! Pse dyshoni tek unë?
Ata nuk folën. Njëri nga ata futi dorën në xhep dhe nxorri një palë doreza të tejdukshme plastike. Futi duart brenda në to dhe kapi çantën. Nga xhepi i pasëm i pantallonave nxorri një palë gërshërë të vogla. E nxorri kutinë e vogël nga çanta dhe me majën e gërshërës preu me kujdes njërin cep të saj.
Ai ndiqte veprimet e policit civil; ishte edhe kurioz të dinte çfarë mbante brenda ajo kuti. Polici nxorri me kujdes kutinë pa ia prishur formën letrës mbështjellëse. Shikimet e atyre të treve ishin përqendruar tek misteri i asaj kutie të vogël. Me kujdes e hapi kapakun e saj. Ata panë gjashtë copë letra të bardha, që dukeshin si të palosura disa herë në formë drejtkëndëshi.
"Ç'farë janë ato"? - tha me vete, i zhgënjyer se çfarë mendonte të kishte ajo kuti. Nuk po kuptonte ç'ishin ato copa të vogla letre të palosura.
- Ku i ke blerë këto? - pyeti ai që mbante kutinë në dorë.
- Ç'farë janë? - pyeti ai me zë të mekur.
Polici civil e vështroi me ca sy që i vetëtinë dhe me një buzëqeshje misterioze, që atij iu duk e çuditshme. - Të pyeta, ku i ke blerë, ose ku kërkon t'i shesësh? - foli polici me ton thumbues.
Ai nuk foli. Fytyra i ndëroi shprehje, i morri ngjyrën e një të vdekuri me një shprehje të shuar. Sytë i morrën një shprehje të zbrazët, si të tejdukshëm. Një hije e rëndë frike përzier me një ankth e përshkoi gjithë trupin e tij. Fjalët nuk po i dilnin t'i përgjigjej; i kishin mbetur si kockë në grykë, që atij iu duk se po i bllokohej frymëmarrja.
Polici morri njërën nga ato letrat e palosura dhe e hapi me kujdes. Nuk u zhgënjye kur i pa. Sinjalizimi i ardhur nëpërmjet një telefonate anonim, brenda një çante, duke përshkruar formën, ngjyrën dhe madhësinë e saj, në vagonin e parë të trenit, ndodhet lëndë narkotike, ishte e vërtetë.
- Duhet të vini me ne tani - foli polici tjetër, fytyra e të cilit kishte një pamje të akullt dhe djallëzore.
Edhe pse i hutuar dhe i frikësuar, duke ndjerë shikimin hetues të policit, Ai gjeti forca të menjëhershme të flasë me zë të vendosur, për t'i bindur ata në pafajësinë e tij. E mohoi atë çantë si të tijën, madje u tregoi edhe të vërtetën e gjetjes së asaj çante.
Dy policët, si të mos kishin dëgjuar se ç'farë fliste ai, njëri futi kutinë e vogël në çantë, ndërsa tjetri nxorri nga xhepi dy "unaza" metalike, të lidhura me njëra tjetrën me një zinxhir metalik. Ato dy "unaza" shërbyen për t'i mbajtur të lidhura dhe të shtrënguara duart e tij prapa.
Ata të tre po u ngjiteshin shkallëve të metrosë. I vënë në mes nga dy policët që po e mbanin për krahu, zëri i tij dilte i mekur, si nga fundi i një shpelle, duke u folur policëve për t'i bindur në pafajësinë e tij. Fjalët e vakëta dhe të mekura i rëkëlleheshin njëra pas tjetrës.
Ata nuk flisnin, vetëm vazhdonin ngjitjen e shkallëve.
E kuptoi veten e tij të pashpresë, një viktimë e pafajshme nga ajo rastësi fatkeqe, që mund të dënohej si përdorues dhe shpërndarës i lëndëve narkotike i kapur në flagrancë.
Si nëpër mjegull, përpara syve i doli tabela e shkruar në vagonin e trenit "Pasagjerë, nëse shikoni në tren pako ose diçka tjetër të dyshimtë, menjëherë lajmëroni autoritetet e hekurudhave dhe policinë". Të mjegullta i vraponin mendimet dhe pyetjet e shumta enigmatike, që ai nuk mundej dot t'i përgjigjej; "Përse duhej të ishte ajo çantë në ndenjësen e trenit?! Kush e la dhe pse e la?! Mos vallë personi i vërtetë i çantës e nuhati ardhjen e policëve në tren, më se e zakonshme kjo, prania e policëve kudo dhe, i frikësuar e braktisi?! Mos vallë i njëjti person anonim që kishte çantën njoftoi policinë?! Po edhe nëse e ka bërë, pse e bëri?! Apo ndonjë pasagjer i zakonshëm ndoqi të gjitha veprime e mija, dyshoi tek unë dhe lajmëroi policinë?!" Këto mendime dhe pyetje i stiseshin në mendje, ndërsa ngjiste shkallët e metrosë nën shoqërinë e dy policëve civilë.
Ishte i bindur që atë natë do ta gdhinte në zyrat e policisë. Por sa netë të tjera do qendronte atje?
Ç'farë prove tjetër duhet të kishte për të vërtetuar në pafajësinë e tij?
Vetëm një fije të hollë shprese kishte, për t'ua bërë të besueshme organeve policore pafajësinë e tij që nuk ishte përdorues dhe shpërndarës i lëndëve narkotike vdekjeprurëse. Ai shpresonte në mungesën e shenjave të gishtave në kutinë, që për fatin e tij, nuk e kishte prekur dhe, se në përbërjen e grupit të gjakut të tij nuk kishte asnjë përqindje të lëndëve narkotike.

[artisti.]

Nga Pierre-Pandeli Simsia


Ajo erdhi në qytetin e madh e të zhurmshëm metropolitan, në qytetin vezullonjës nga miliona drita, në qytetin që nuk fle kurrë, ku nata e magjishme në atë qytet gjigand ngjan me një qiell të pafund yjesh xixëllonjës. Ishte trupimët, me sy të zinj të vegjël të futur brenda që ngjanin si dy shpella të vogla, me nofulla të dala, flokët e zinj të mbledhura prapa, i krijonin një bisht të vogël. Fytyra e saj ngyrë limoni shëndetligë, e tregonin atë vajzë të kishte kaluar ndonjë sëmundje të rëndë në jetë. Këtë e pranonte edhe vetë vajza, kur numëronte lloje të ndryshme sëmundjesh që kishte kaluar në vitet e fundit.
Të saponjohurit, duke parë shëndetin e lig të vajzës dhe duke dëgjuar vuajtjet e saja në jetë e afruan në shoqërinë e tyre që jeta e kishte goditur pa mëshirë dhe padrejtësisht. E porsaardhura pak njihej nga bashkatdhetarët e saj të shumtë në qytetin gjigand, banore e përhershme e të cilit dëshironte të ishte edhe ajo, megjithëse dëshira e saj e zjarrtë ishte të njihej dhe të njihte shumë bashkatdhetarë... Askush nuk e dinte si kishte ardhur ajo në atë qytet të madh metropolitan; legale apo klandestine. Disa zëra njerëzish thoshin se ajo kishte ardhur në atë qytet me të dashurin e saj të zemrës, të cilin, pasi kishin ndenjur të dy një javë në hotel duke thurrur ëndrat e tyre për një jetë të re në një botë të panjohur më parë, vajza e mrekulluar nga magjia e atij qyteti vezullonjës, e kishte braktisur të dashurin e saj. Arësyet nuk diheshin. Tri valixhet dhe një çantë dore ishin pasuria e saj personale të sjella nga vendlindja. Mbante edhe një çantë të vogël, e cila mbeti mister për një kohë të gjatë. E parrahur me jetën e re të një vendi të madh, vajza mendonte se jeta në botën e lirë do t'i hapte shumë rrugë në jetë. Nuk kishte gabuar dhe menjëherë hyri në kërkim të rrugëve të reja për të gjetur gjithshka. Asaj nuk i interesonin ato gjithshkatë, ajo kërkonte vetëm dëshirën dhe ëndrën e saj të vjetër që vetëm ajo e dinte dhe, për t'a realizuar atë ëndër të vjetër që i trokiste në ndërgjegjen e saj, vajza shpesh herë përdorte ato që mbante brenda në çantën e vogël dhe të mistershme. Mendonte se ato ishin çelësi i çdo suksesi. Ata pak bashkatdhetarë që e njohën në fillim, me veprimet që bënte iu dukej pak misterioze ajo vajzë. Mënyra e të folurit dhe e të shprehurit të mendimeve të saja të linin të dyshoje, megjithatë bashkatdhetarët fajin ua vishnin sëmundjes që kishte kaluar ajo vajzë e vuajtur në jetë.
- Unë jam e gjithanshme, pranoj të bëj çdo gjë në jetë...- fliste shpesh vajza e porsardhur, - por, talenti dhe profesioni im i preferuar mbetet krijimtaria letrare.
Me dëshirën e saj për të qenë përherë e dashuruar dhe e pandarë me krijimtarinë letrare, e sapoardhura kërkonte në atë qytet gjigand të botës së lirë të kapte në mënyrë të rrufeshme majën e saj të suksesit dhe për t'ia arritur kësaj, ajo kërkonte çelësin kryesor, që për të ishin njerëzit e mediave, gazetat e komunitetit që botoheshin në atë qytet gjigand. "Nuk duhet humbur kohë, suksesi duhet të jetë i menjëhershëm" - mendoi vajza dhe u nis në rrugën e kërkimit të qellimit dhe dëshirës së saj. Në çantën e saj të dorës të mbushur me libra të vegjël, përmbledhje me disa nga krijimet e saja, e porsaardhura mendonte që, përveç librave që do t'u dhuronte gazetarëve për t'i vendosur si reklamë në faqet e gazetave të komunitetit nga do të përhapej dhe jehona e saj, pse jo, të shfrytëzonte edhe moshën e saj. "E kush nuk do ta dëshironte ta joshte dhe shijonte trupin e një vajze 30 vjeçare beqare dhe, mrekullia do jetë përherë në favorin tim, sikur njerëzit e mediave të jenë në moshë madhore" Fillimi për vajzën ishte i mbarë dhe fati i mirë kaloi në anën e saj. Një ditë takon në rrugë një bashkatdhetarin e saj, të panjohur më parë. Ishte vërtet rastësi takimi i tyre i papritur, apo dikush e kishte rekomanduar vajzën për t'u takuar me bashkatdhetarin? Këtë e dinte vetëm ajo.
- Më falni... zoti bashkatdhetar... gazetar... Më lejoni t'ju prezantohem. Më quajnë... Jam krijuese...
Burri, bashkatdhetari i panjohur me mirësjellje ndaloi hapin dhe iu përgjigj zgjatjes së dorës së saj.
- Kam kënaqësinë... të njihem me një gazetar...
- Më lini t'ju spjegohem. Unë nuk jam gazetar; profesioni im nuk ka lidhje fare me gazetarinë, por më pëlqen dhe kam talent të shkruaj.
Vajza e dehur nga suksesi që e kishte takuar atë që po kërkonte dhe që kishte kohë që po e mundonte nuk e kishte mendjen çfarë po fliste ai, prandaj dhe nuk i dëgjoi fjalët e tija.
- Kam nderin... oh, më falni, ndjehem tepër e emocionuar, e gëzuar, megjithëse ne, krijuesit, nuk duhet t'i pranojmë emocionet, ato janë pjesë e jetës sonë tani... Kam kënaqësinë e madhe të njihem me një ndër gazetarët më të mirë të komunitetit...
Vazhdoi të fliste pa e lënë të saponjohurin t'i përgjigjej, hapi çantën e saj dhe nxorri një libër të vogël. - Ky është botimi im i fundit. Kam kënaqësinë t'ua dhuroj juve i nderuar gazetar. Burri, nga ajo e papritur e çuditëshme e morri librin, i hodhi një shikim kapakut të librit, lexoi titullin dhe emrin e autores. Shfletoi shkujdesshëm fletët e librit pa i kushtuar rëndësi se çfarë mund të ishte shkruar brenda dhe pa e parë atë në sy e pyet: - I lexoni shkrimet e mija që botohen nganjëherë në gazetën e komunitetit? Besoj se do t'ju ketë pëlqyer shkrimi im i ditëve të fundit, kam marrë urime për atë shkrim. Ajo, me një buzëqeshje të shtirur, lëvizi pak gjoksin para, duke i dhënë një lëvizje të lehtë trupit, me një shikim lozonjar vajzëror i tha: - Gazetari ynë i nderuar, duhet të dini vetëm një gjë; jeni i shumë i njohur në komunitetin tonë, shkrimet tuaja janë ndër më të pëlqyerat...
- Më fal, - e ndërpreu burri. Ndjeu neveri nga ato fjalë të tepërta që po dëgjonte nga një vajzë e saponjohur. - Nxitoj, më duhet të iki - dhe i zgjati dorën për ta takuar.
Vajza u befasua dhe u ndje e ligësht. Edhe pse nuk e mendonte një përgjigje të tillë nga burri, vazhdoi me të njëjtën buzëqeshje të shtirur dhe lëvizje të lehtë të trupit - Oh, ju të më falni mua i nderuar gazetar; nuk dua t'ju pengoj në punën tuaj fisnike që bëni në shërbim të komunitetit. Ndjehem shumë e lumtur që j'u takova dhe j'u njoha... - I zgjati edhe ajo dorën për ta takuar, duke e parë ëmbëlsisht në sy. Burri ktheu trupin dhe eci disa hapa. Nga pas dëgjoi një zë: - Zoti gazetar, zoti gazetar! - Ktheu kokën. Vajza e saponjohur ishte shumë pranë tij. - Zoti gazetar, më falni... harrova t'ua nënshkruaj librin. Burri, që e mbante në dorë librin ia dha. Ai po shihte se si ajo, me kënaqësi dhe me duart që po i dridheshin shfletoi kapakun e librit dhe filloi të shkruajë në fletën e bardhë të tij: "...gazetarit tonë të nderuar, të mirënjohur dhe shumë të suksesshëm të komunitetit tonë..."
Ia dha përsëri librin dhe pa pritur që tjetri ta falenderonte me të njëjtën kënaqësi i tha:
- Ju lutem, mund ta kem edhe unë numrin tuaj të telefonit?
Burri nuk foli, futi dorën në xhepin e brendshëm të xhaketës. - Në këtë kartën e biznesit tim janë të shënuar numrat e telefonit, i shtëpisë dhe mobile. Vajza sa nuk fluturonte nga gëzimi. I dha një përshëndetje falenderimi me mirësjellje që i la burrit të kuptojë se miqësia midis tyre do të vazhdonte edhe në ditët në vazhdim. " Pak të çuditëshme janë nganjëherë veprimet e disa njerëzve që merren me krijimtari letrare..." - mendoi ai. "Nganjëherë, ndjenja e të vetëkënaqurit të bën të humbësh kontrollin ndaj logjikës së të komunikuarit..." - Atij iu duk se në këto mendime përfshiu edhe veten e tij, meqenëse merrej me shkrime...
Pas njohjes me "gazetarin" gjendja e gëzuar shpirtërore e vajzës ndikoi edhe në pamjen e saj të jashtëme të ndryshonte. Kënaqej shumë kur qendronte para pasqyrës dhe shihte veten e saj në anën tjetër të pasqyrës; I dukej vetja më e shëndetshme. Edhe pa përdorur pudrën dhe kremin, fytyra i dukej se po i ndryshonte gjyrë. Ngjyra e limontë e fytyrës i kishte ikur... Kishin kaluar disa ditë që ishte njohur me "gazetarin"; ndjehej e trishtuar. I dukej se ai e kishte harruar atë. Ai nuk i kishte dërguar asnjë zile telefoni edhe pse ajo ia kishte shkruar numrin e telefonit të saj në fund të nënshkrimit në libër. Heshtjes së tij ajo nuk mund t'i përgjigjej me të njëjtën heshtje. Filloi t'i dërgonte zile telefoni të shpeshta, duke e joshur me fjalët e saja të ëmbla femërore. Nuk kaloi shumë kohë dhe midis tyre u krijua një shoqëri, "një miqësi e përhershme", do ta quante ajo, e cila ra shumë në sy edhe tek të njohurit e tjerë. Bashkëshortja e burrit nuk e pëlqeu atë shoqëri me atë vajzë krijuese. Të drejtën për të dyshuar për bashkëshortin e saj e kishte edhe ajo, kur shihte nganjëherë veprimet lozonjare të vajzës, (i kishte shkuar disa herë në shtëpi si kolegë) pavarësisht se ata të dy burrë e grua kishin shumë vite martesë dhe kishin rritur dhe edukuar tre fëmijë të lumtur, megjithëse vajza me zgjuarësinë e saj dinte të sillej kujdeshëm edhe me bashkëshorten e tij. Megjithatë dyshimet vinin dhe vallëzonin në mendjen e saj edhe pse nuk i shkonte mendja se bashkëshorti i saj mund ta tradhëtonte, por mosha 30-të vjeçare e vajzës sikur ia fshikte atë mendim. Në kafenenë, pronar i së cilës ishte një bashkatdhetar, disa klientë me gazetën e komunitetit në duar, bënë që vajza dhe "gazetari" të ishin qendra e bisedës. Në faqen kryesore të gazetës ishte botuar një shkrim për vajzën krijuese, shoqëruar edhe me foton e saj, shkruar nga "gazetari". Gojëkeqët filluan e të flisnin... Vajza nuk ua vinte veshin atyre çfarë mund të flisnin; asaj i interesonte qellimi i saj. Si fillim, si me katapultë, ajo kishte kapur majën e suksesit që e mendonte, por ai sukses nuk duhet të ndërpritej, majat e sukseseve duhet të jenë të njëpasnjëshme. E dehur nga ai gëzim i papritur dhe shumë i vlerësuar për vajzën, dalja e fotos së saj në gazetë dhe një shkrim dedikuar asaj, e bënë atë të pakontrollueshme në veprimet e saja me njerëzit, veçanërisht me njerëzit e letrave. Për çudinë dhe habinë e të gjithë atyre që i njihnin, miqësia e tyre nuk vazhdoi gjatë, pësoi një çarrje të fortë, deri në ndarje të përhershme. "Gazetari" e kishte kuptuar me kohë, kur ajo, shpesh herë në komunikimin me të përdorte ato çfarë ishin brenda asaj çante të vogël të mistershme. Ato veprime të saja atij nuk i pëlqenin, madje për karakterin e tij të pastër mund të ishin edhe shkaku i një prishje të miqësisë, por ndarja e vërtetë e tyre kishte ardhur nga vetë vajza krijuese. Ajo ishte ndjerë e zhgënjyer me veten për qellimin e saj. I kishte përdorur kot ato "materialet e mistershme" të nxjerra nga çanta e saj e profesionit ndaj atij njeriu që nuk paska lidhje me gazetarinë...
"Nuk punoj në gazetë" - i kishte thënë ai. - Unë shkruaj për komunitetin në ndihmë të komunitetit vullnetarisht. Këtë ta kam thënë që në ditën e parë të njohjes..."
Vajza kishte shprehur habi dhe zhgënjim, donte të largohej sa më parë nga ai njeri, që nuk punonte gazetar në gazetë. Miqësia e tyre u thye njëherë e përgjithmonë. Si gjithmonë me çantën e saj të vogël e të mistershme, vajza u nis përsëri në udhën e saj kërkimore për të gjetur miq të përhershëm për ta ndihmuar në ngritjen e emrit të saj si krijuese. Një ditë u gjend në redaksinë e gazetës së komunitetit. Donte të takonte në fillim kryeredaktorin e gazetës; po edhe një gazetar i thjeshtë, mjafton të ishte gazetar, punonjës në atë gazetë. Ajo nuk e njihte kryeredaktorin. Ai ishte një burrë i gjatë, thatim me flokë të verdha dhe pak të rëna. Sytë i kishte pak të dala nga foleja e tyre. Pozicioni i tij në punë i kishte dhënë të "drejtën" të ishte serioz dhe autoritar në detytrën e tij ndaj kolegëve të tjerë gazetarë. Tregonte një kulturë profesionale të vjetëruar e të trashëguar nga atdheu i tij. Për t'i dhënë edhe më tepër autoritet personit të vet, shpesh herë mundohej të ishte "korrekt" në detyrën e tij. Nxehej shpesh dhe pa shkak me kolegët e tij. Mundohej të gjente ndonjë shkak të vogël në punë për t'u folur ashpër dhe me ton të lartë. Ngjyra e fytyrës i skuqej edhe më tepër, duke i marrë ngjyrë të trëndafiltë dhe sytë e tij ngjyrë hiri i merrnin një zbardhje të theksuar. Prandaj dhe kolegët e tij të punës mes tyre me njëri tjetrin e thërrisnin "sy macja" Paraqitja e tij e jashtëme dhe tryeza e tij e punës ku ishte vendosur në anën e djathtë, pas derës hyrëse të sallës së madhe të redaksisë, vajzës nuk i dha mundësinë të mendojë se ai do ishte kryeredaktori. Në sallë ndodheshin edhe gjashtë punonjës të tjerë të ulur në tryezat e tyre të punës. Në tryezën përballë, rrinte ulur një burrë i pashëm rreth të 45-ave me flokë e sy të zinj. Me buzëqeshjen e saj të shtirur dhe me një mirësjellje për ta pasur zili, vajza eci drejt tij. "Sigurisht, ky duhet të jetë kryeredaktori" - mendoi. Kur kishte hyrë brenda e kishte parë burrin bjond në anën e djathtë që rrinte i përqendruar pranë kompjuterit dhe ajo i kishte hedhur një shikim shpërfillës, kur ai e kishte pyetur: U përshëndet me burrin e pashëm dhe menjëherë filloi të flasë, duke përdorur materialet e marra nga ajo çanta misterioze. Mbeti e zhgënjyer, madje u hidhërua shumë, kur mësoi se bashkbiseduesi nuk ishte kryeredaktori ai që dëshironte ajo të takonte. Ishte mjeshtre në ndërimin e shprehjes së fytyrës, në ndërimin e buzëqeshjeve dhe shprehjeve të fytyrës së saj. Kishte filluar t'i përdorte edhe më shpesh, kur dikush i kishte thënë: "Të shkojnë shumë shakatë..." Kryeredaktori vazhdonte të lëvizte gishtat e tij në tastierën e kompjuterit dhe të shikonte në ekran atë çfarë po shkruante, ndërsa ajo qendronte në këmbë, përballë tij.
- Zoti Kryeredaktor; të më falni për ndërhyrjen dhe shqetësimin në punën tuaj; edhe vetë nuk e dëshiroj një gjë të tillë të pengoj njerëzit në punën e tyre, veç kam nderin dhe mirësinë, t'ju dhuroj tre nga librat e mi të botuar, madje ky, është botimi im i fundit.
Kryeredaktori i hodhi një shikim të shpejtë vjedhurazi dhe, pa folur vazhdoi të shkruajë. "E çfarë mund të lexoj unë në ata libra... të vegjël" - mendoi.
Ato fjalë që i mendoi, pa dashur i shkruajti edhe në materialin e gazetës në kompjuter. Kryeredaktoi u nervozua shumë, madje donte t'i fliste me ton të ashpër dhe të lartë, siç e kishte zakon, por u përmbajt. Nuk e zgjati shumë; për ta hequr qafe i tha: - leri aty dhe, më falni, por kam shumë punë tani...
- Ju kuptoj i nderuar zoti kryeredaktor dhe për këtë j'u kërkojë ndjesë, veç të lutem... kur të kesh kohë të lirë mund t'i lexosh dhe besoj se do t'ju pëlqejnë çfarë është shkruar brenda. Kryeredaktori përsëri i hodhi një shikim të shpejtë njërit prej kapakut të librave dhe diçka iu kujtua: - Nuk ka shumë kohë që gazeta jonë ka shkruar për ju dhe...
- E di zoti kryeredaktor dhe për atë çfarë keni bërë j'u jam tepër mirënjohëse dhe j'u falenderoj shumë gazetën tonë të komunitetit dhe ju personalisht si kryeredaktor i saj.
- Faleminderit - iu përgjigj ai me zë të ulët pa e parë në sy, duke vazhduar të shkruajë. Ajo e kuptoi mosdëshirën e tij për bisedë në ato çaste.
U largua nga ai dhe shkoi edhe në tryezat e tjera për t'i dhuruar gazetarëve të tjerë libra të saj. Në ditët në vazhdim, për habinë e të gjithëve, u mësua se, midis kryeredaktorit dhe vajzës 30-të vjeçare ishte krijuar një miqësi e ngushtë. Edhe vetë punonjësit e asaj gazete nuk e mësuan dot "Pse- në" e asaj miqësie aq të rrufeshme. Ata dinin vetëm këtë se, në çdo tre-katër numra të gazetës, kryeredaktori urdhëronte të botoheshin pjesë të shkëputura nga krijimet e vajzës. Edhe një pjesë njerëzish, lexues të gazetës, nuk po i pëlqente kjo që po ndodhte me gazetën e komunitetit. Interesimi për të lexuar gazetën po zbehej, gjë që ndikoi në rrënien e numrit të shitjeve të saja. Punonjësit e gazetës të shqetësuar shumë për këtë që po ndodhte me gazetën, duke parandjerë se falimentimi i saj mund t'ë rrezikonte edhe të ardhmen e tyre në punë, kërkuan që kjo praktikë të ndërpritej menjëherë. - Po vazhdoi kështu gazeta të mos shitet, do mbetemi pa punë... Po na merr më qafë symacja... - pëshpërisnin me njëri tjetrin punonjësit. Kjo praktikë e kryeredaktorit vazhdoi më shumë se gjysëm viti. Nga rrënia e shitjes së gazetës, dy punonjës u shkurtuan nga puna. Botuesi i gazetës u alarmua për atë katastrofë që e priste gazetën e tij dhe që po shkonte drejt humnerës. Për gjendjen e rëndë të krijuar në gazetën e tij botuesi fajësoi kryeredaktorin dhe pa u thelluar shumë, e pushoi nga puna. Lajmi i largimit të kryeredaktorit nga gazeta u përhap rrufeshëm në mbarë komunitetin. Disa pëshpërisnin se, shpesh herë kryeredaktori, përveç punëve të tjera..., merrte edhe para nën dorë nga krijuesit amatorë, vetëm për t'u botuar shkrimet e tyre në faqet e gazetës. Largimi i kryeredaktorit nga gazeta shqetësoi shumë edhe vajzën krijuese. Duhej gjetur një situatë e re. Si vajzë e zgjuar që ishte mendoi të veprojë si gjithmonë në favorin e saj. Përherë i vinin në ndihmë ato çfarë ishin brenda asaj çante misterioze. Largimi i kryeredaktorit nga gazeta ndërpreu njëherë e përgjithmonë edhe miqësinë e tij me vajzën. Ish kryeredaktori këtë nuk e priste kurrë, për vetë miqësinë që kishte krijuar me atë vajzë. Ai i kishte dërguar disa herë zile telefoni, ndërsa ajo asnjëherë nuk i ishte përgjigjur. Kishte rastisur disa herë që ata të dy të shiheshin dhe të ndodheshin përballë njëri tjetrit në rrugë, por ish kryeredaktori tani për vajzën ishte një njeri krejt i panjohur, madje i neveritshëm...
Valixhet e vajzës të sjella me teshat personale nga atdheu i saj në atë qytet gjigand metropolitan u zbrazën, sapo ajo u sistemua në apartamentin për të banuar, ndërsa ajo, çanta e vogël e mistershme mbeti përherë e pazbrazur edhe pse vajza e përdorte shpesh në biseda dhe njohje të ndryshme në miq dhe shokë. Ajo çantë misterioze ishte pjesë e pandarë e jetës së saj. Nuk mund të jetonte dot pa të. Aty brenda ndodhej shpirtushqyesi i saj për të komunikuar me njerëzit. Përsëri vajza u nis në redaksinë e gazetës së komunitetit, sigurisht, me çantën e saj misterioze, të takonte gazetarët dhe të njihte kryeredaktorin e ri. Vallë, a do kishte atë sukses të madh me kryeredaktorin e ri të gazetës si me kryeredaktorin e parë? Këtë ajo nuk e dinte, vetëm shpresonte, shpresonte gjithmonë në arritjen e suksesit të saj, përderisa përdorte ato çfarë ndodheshin brenda çantës së saj të mistershme: gënjeshtrat, mashtrimet, hipokrizitë, ngritjen e lavdisë së emrit të saj si krijuese letrare

[artisti.]

Nga Fatmir Terziu

Mendime për fjalën dhe nocionin në krijimtarinë e Pierre-Pandeli Simsisë

Aty gjendet fjala 'mik', fjala 'shkrimtar', vlerësimi real, por aty është realiteti i pakundërshtueshëm, aty gjendet natyrshëm ajo që i duhet realisht veprës dhe kritikës letrare, prandaj fjala mik dhe shkrimtar, përpos vlerësimit nuk është teprim. Është vlerësim kritik dhe pikë. Pragu është kapërcyer, por rrugëtimi është i gjatë. Në këtë rrugëtim mes fjalës dhe nocionit, pika kyçe mbetet lexuesi dhe shqetësimi autorial.
Udhëtimi i fjalës shqipe shpeshherë i kalon kufijtë realë dhe imagjinarë të nocionit që vet fjala shqipe mbart. Për pasojë, 'nocioni' i fjalës shqipe që buron tek vetë 'fjala' shqipe ka krijuar këtë shans të ri të flakjes së pragjeve ndarës, të mundësimit tejçues të kuptimit që mbart vetë fjala dhe nocioni në kuptimin real të idesë së prodhuar nga rutina e lexuesit, apo nga talenti letrar i krijuesit. Dr. Selahedin Velaj e zbulon këtë tek krijimtaria e shkrimtarit Pandeli Pierre-Simsia. Duke analizuar romanin e autorit "Një dashuri e vrarë", teksa shprehet se "i tillë është edhe personazhi në libër, Saimiri, ky bajloz i zi dhe i pashpirt, që ia arriti qëllimit të tij çnjerëzor", Velaj zbulon thelbin e asaj që ndodh tek mbartja e kuptimit thelbësor të asaj që ndodh në shoqërinë tonë, që ndodh tek ne dhe që mjeshtërisht Pierre-Simsia e trajton në veprën e tij.


Sipas Mehmet Krajës "është e pamundur që libri të ndahet nga zhvillimet negative që ndodhin te ne aktualisht dhe në këtë pikë ne dalim të pafuqishëm të inicojmë ndryshime radikale, sepse ato përfshijnë segmente të shoqërisë, ku ndikimi ynë është minimal ose krejtësisht i pamundur. Ajo që duhet të brengosë neve rreth librit, mendoj unë, është pikërisht pafuqia ose paaftësia jonë që në politikat kulturore të bëhen ndryshime të tilla dhe shfaqen nisma, të cilat do të duhej të jepnin sinjale për një fund të pritshëm të këtij tranzicioni rrënues" (Kraja, Shkurt 2005).

Ndoshta më tej argumenti i Abaz Veizit që i largohet 'krizave, me librin gjen realen e fjalës dhe nocionit të Pierre-Simsisë dhe saktëson se "tek heroina ne libër, Dorina, përplaset ëndrra me realitetin, meskiniteti i rrethanave provinciale dhe mentaliteti idiot me botëkuptimin e një idealisteje moderne, në kërkim të vizionit të kulluar për jetën e saj sociale dhe dashurore. Historia e saj nuk është një histori e shkëputur, por pjesë e një realiteti dramatiko-tragjik që prodhon një shoqëri ende në krizë, e cila nuk vlerëson vlerat njerëzore dhe morali kallp i së cilës ushqen rrënjët e tragjedive dashurore dhe të gjithëfarshme" (Veizi, 2006). Pra, nocioni, ose idea letrare e krijuar nga Pierre-Simsia qartëson të tërën, domethënësen, kryesoren, tek e cila buron natyrshëm analiza dhe logjika e argumentit që sjell fjala shqip, e zbuluar, gatuar në lëminë e pasur proverbiale shqiptare dhe e gjetur e përdorur, 'gatuar' mjeshtërisht nga "shkrimtari profilitik" (Velaj, Dhjetor 2006). Nëse nuk do të kapej ky moment kritik dhe tepër domethënës që nocioni dhe fjala krijojnë natyrshëm edhe analiza dhe kritika për veprën do të mbetej e thatë. Më tej Velaj argumenton për të plotësuar thelbin e veprës në rritje të pasuar nga e mëparshmja "Le të jem unë Zamira", atë që më shumë se ç'do gjë e kërkon sot pena dhe krijimtaria shqipe në Shqipëri dhe jashtë saj: "Dëshiroj që, me dashje ose pa dashje ky libër duhet t'i bjerë në dorë çdo politikani në Shqipëri, duke mbajtur përgjegjësitë e kësaj tragjedie që në mënyrë shumë prekëse dhe me një penë të shkëlqyer na e trajton në romanin e tij miku im i shquar zoti Simsia". Ky është adresari që nuk ka qëllim 'të humbasë rrugëtimin' e fjalës shqipe, dhe që ndriçon kuptimin e nocionit në misionin dual të tij. Por le të sqarojmë pse ka rrëndësi fjala dhe nocioni që mbart ajo, pse fraza e ndërtuar nga fjala duhet ushqyer me nocion dhe pse nocioni pa fjalën dhe anasjelltas fjala pa nocionin nuk ka vlerë. Së pari fjala është dhe mbetët arma e krijuesit, dhe si e tillë ajo i duhet dhe i nevojitet atij të 'peshojë' veprën, jo nga numërimi i fjalëve, por nga rrëndësia që ato mbartin deri tek lexuesi. Së dyti fjala e autorit nëse do të quhet vetëm fjala e tij, ajo nuk do të jetë fjala e lexuesit dhe lexuesi do të duhet të 'thërrasë' autorin në ndihmë ose do të detyrohet që t'a abandanojë atë.

Këtu ndoshta në ndihmë vjen ajo që Halil Hoxhosaj shkruan për veprën e Ali D. Jasiqit "autori Ali D. Jasiqi në veprën e vet "Pesëdhjetë shkrime për poezinë" trajton veprat poetike të dyzet poetëve të meseve, trevave, moshave, stileve, individualiteteve dhe vëllimeve të ndryshme. Por, megjithatë ai ia arrin që në këtë vepër t'i shpalosë imtësisht vlerat, figurat, stilet, vargjet, metaforat dhe vlerat e tjera artistike të veprave poetike të këtyre poetëve. Bile, ai bën një punë të madhe kur flet prej një deri në pesë vepra të një autori, siç është rasti me poetin Din Mehmeti, sepse kështu ia arrin që të paraqes nuancat më të spikatura dhe më të avancuara të një krijuesi. Po ashtu në vepër nuk mungojnë edhe paraqitjet e veprave të autorëve të trevave të ndryshme të poezisë shqiptare duke filluar nga Kosova, Shqipëria, Maqedonia, Presheva, Italia e deri te vepra e Abdyl Latif Arnautit, poetit me prejardhje shqiptare nga Siria" (Hoxhosaj, Shtator 2007).

Është në ndihmë ky kuotim sepse mbart pikërisht atë thjeshtësi që fjala shqip mundëson të ndërthurë binjakëzimin me nocionin figurative e letrar, ku vlerat, figurat, stilet, vargjet, metaforat dhe vlerat e tjera artistike të veprave gjejnë ushqim dhe bëhen të vlersueshme. Natyrshëm, të dy veprat e Pandeli Pierre-Simsias, që përshkruhen nga Velaj e gjejnë këtë strehë të mrekullueshme dhe flasin me gjuhën dhe nocionin e spikatur letraro-artistik, gërshetuar me kuptueshmërinë dhe logjikën e spikatur.

Ajo që Xhafer Syla gjen në pragjet letrare kur thekson se "në letërsi çdo vepër është një raport i rivendosur i shkrimtarit, i tekstit dhe i lexuesit dhe të gjitha këto tri "dimensione" të sendërtimit letrar gjenden në vepër, të përfaqësuara prore pak a shumë dhe të lidhura ndërsjelltas" (Syla, Shtator 2007).

Në tërë paraqitjen letrare të 'fjalës' dhe 'nocionit' që synon ky linjësim i domosdoshëm dhe jetik, padyshim është edhe teoria dhe praktika letrare që gjen shtysën e argumentit dhe kritikës. Kjo sipas Sylës është "rruga mesatare ndërmjet shtrëngesës dhe anarkisë, rëndon tentohet të gjendet me pranimin (afirmimin) e lexuesit ideal, kompetent, e ky do të ishte ai lexues, që ka mjaft përvojë jetësore dhe letrare dhe nga i cili pritet ta demonstrojë ndjeshmërinë e zhvilluar sa duhet ose shijen. Është një pajtueshmëri e përgjithshme në qëndrimin mbi nevojën e marrjes në konsiderate të lexuesit, si një faktor të barabartë, dhe vendimtar në jetën e veprës letrare". E ndërsa Syla e shikon në këtë rrugë lexuesin si marrës në konsideratë, natyrshëm ajo që e gjen lexuesit me ftesë apo edhe pa ftesë në rrugëtimin e fjalës shqip, është paraqitja reale e fjalës dhe nocionit ashtu të qartë dhe të kuptueshëm. Le të kthehemi prapë tek komenti i Velajt për veprën e Pierre-Simsisë. Aty gjendet fjala 'mik', fjala 'shkrimtar', vlerësimi real, por aty është realiteti i pakundërshtueshëm, aty gjendet natyrshëm ajo që i duhet realisht veprës dhe kritikës letrare, prandaj fjala mik dhe shkrimtar, përpos vlerësimit nuk është teprim. Është vlerësim kritik dhe pikë.

Jo më kot gazetari, kritiku dhe poeti Dukagjin Hata teksa shkruan për romanin e Pierre-Simsisë do të shprehet "Në vazhdën e asaj tradite, ku kanë hedhur themelet e ngrehinës së tyre estetike ikonat e letrave dhe kulturës shqiptare në diasporë, Noli, Konica etj. po ecin dhe krijuesit e rinj, të cilët në një raport të ri psiko-gjeografik me "lëndën e parë" të frymëzimit, përcjellin në krijimtarinë e tyre metaforën e kërkimit të lirisë, kryetema e thuajse të gjitha veprave të vërteta dhe autorëve dinjitozë. Radha e këtyre shkrimtarëve, kryesisht të rinj, kërkojnë në shtratin psiko-estetik të një realiteti global, në bashkësinë e pikave konverguese dhe diverguese, të veçantat e botës shqiptare në përgjithësi dhe dhe të atij që quhet "trungu amë" ne veçanti" (Hata 2006).

Pragu është kapërcyer, por rrugëtimi është i gjatë. Në këtë rrugëtim mes fjalës dhe nocionit, pika kyçe mbetet lexuesi dhe shqetësimi autorial. Por ajo që kritiku Sali Bashota shpreh se "temë-dilema e parë ekzistuese është më se e qartë se shkrimtarët, vërtet, gjenden në një pozicion jo të kënaqshëm, dhe ky pozicion është vështirësuar," padyshim kërkon vëmendje nga të gjithë.

--
Media Information Production & Terziu Films

[korçar]

C'bilbilzon ky zotnia?