Viti 2005, 600 vjetori i lindjes së Gjergj Kastriot - Skënderbeut

[Albo]

E Premte, 18 Mars 2005

Per publicistin e njohur nje gje eshte e qarte: Ne trashegimtaret e Kastrioteve ne Demokraci, i jemi borxh Heroit per sa i perket nderimit. Elementi, qe i eshte referuar, eshte i thjeshte dhe ka te beje me polemiken per armet e tij dhe me indiferencen e madhe per te nderuar realisht figuren e tij

Nga Ylli Polovina*

Polemika e fundit per vertetesine apo jo te armeve te Skenderbeut te ruajtura ne Muzeun e Vjenes ben te qarte se si ne kete bote e ne kete Shqiperi nuk shterrojne kurre ata qe ushqehen rehatisht mbi shpine te te tjereve. Mjafton te kesh nje emer e sidomos nje veper. Mbi emrin e bemen e Gjergj Kastriotit nuk kane munguar, qe prej castit kur nderroi jete, pervetesuesit e tij. Kane qene nje lukuni me "sternipa" e "stermbesa" false, bashkeluftetare te shpikur, pasardhes te sajuar, trashegimtare mashtruese. Gjashteqind viteve te fames se tij nuk u kane munguar as shkrimtaret e paguar per te legjitimuar ndonje pinjoll te paligjshem as edhe dokrataret, ata qe nuk dine asgje rreth Skenderbeut e megjithate flasin gjithe diten.

Perpjekja per ta nderuar

Mirepo gjer sa u mberrit qe kombetarisht shqiptaret dhe drejtuesit e tyre ne qeverisje ne Tirane, Prishtine, Shkup apo Podgorice te njemendesoheshin per te shpallur vitin 2005 si Vitin e Gjergj Kastriot Skenderbeut, u desh jo pak mund. Ne mes te marsit, tashme nuk ka fort kohe per te harrxuar dite me dyshimin e padokumentuar kurre se perkrenarja dhe dy shpatat e tij te ruajtura ne nje nga muzete me te njohur te botes, jane false. Nuk mund te realizohet ndonje kontribut i ri per Skenderbeun ne rast se ndokujt i hipen ne koke te rrezoje brenda disa minutave nje pune te tere kolosale studimore te dhjetra historianeve te spikatur ne njohjen e dokumentuar te jetes e vepres se Heroit Kombetar. Do te ishte i pranuar cdo lloj rishikimi e cmitizimi i vepres dhe i jetes se Gjergj Kastriotit, vec i ndermarre brenda logjikes se paraqitjes se nje prove te re te dokumentuar. Vetem pastaj le te deshmojne para opinionit publik se me ne fund e kane gjetur te verteten e tyre, e cila mund te kete brenda vetes te gjitha me te papriturat e me te paparafytyruarat. Pershembull se Skenderbeu na paska qene sllav opo sllavo-shqiptar. Se ishte thjesht nje fshatar periferie, por qe pati fat dhe i eci. Se ishte individ shume egoist dhe lakmoi te behej mbret. Se nuk vdiq nga ethet, por e helmuan njerez te Republikes se Venedikut. Apo se zeheri vrases i erdhi nga Vatikani.

Por nuk eshte as rishikim dhe as cmitizim pozitiv perpjekja per ta carmatosur Skenderbeun dhe refuzuar vertetesine e perkrenares se tij historike. Ai eshte thjesht nje shvleresim i tij. I bere ndoshta jo me keqdashesi te posacme, por me protagonizen naiv.

Po mbyllen tre muajt e pare te vitit te Gjergj Kastriotit dhe kane filluar te duken qartas jo vetem ato institucione qe po rrine indiferente para kesaj ngjarjeje te madhe, por edhe emra te vecante individesh prej te cileve pritet shume. Tashme dallohen ata qe po bejne per Skenderbeun dhe ata qe po marrin apo perfitojne prej pervjetorit te tij. Dhe ne kete rast te fundit nuk e kemi thjesht shqetesimin per nje gazetare te Radiotelevizionit italian qe, duke mbajtur mbiemrin Kastriota e duke mos qene fare nje Kastriote, trajtohet institucionalisht si nje pasardhese e Skenderbeut. Meraku i gjithsecilit shqiptar eshte qe viti 2005 te sjelle risi e gjera te reja per Heroin tone kombetar. Te gjithe duam qe viti i tij te mos kaperxehet me monotonine e idese se te gjitha zbulimet per te jane bere. Apo se ja kemi bere te gjitha nderet dhe tani nuk kemi mundesi tjeter vec t'ja perserisim ato me po aq respekt. Renia ne nje vit perkujtimi rutinor do te ishte demi me i madh qe do t'i benim vetvetes. Jo Gjergj Kastriot Skenderbeut. Jemi ne qe kemi patur e ca me shume kemi mjaft nevoje sot per te. Jemi ne tek dyert e Evropes, Gjergj Kastrioti ka gjashte shekuj qe eshte ngulitur ne zemer te kontinentit.

Ata qe po punojne

Kur Sabri Godo ben te ditur se po ripunon librin e tij kryeveper per Skenderbeun dhe shpjegon se nga ky proces romani i tij historik do ta njerezoje edhe me shume figuren e Heroit, kjo eshte nje risi. Ky eshte nje kontribut i ri i tij. Eshte nje vlere e re. Te njejtin kumt jep ai edhe kur thote se do te largoje nga faqet e librit ekzaltimet me shifrat e numurit te ushtrise otomane te mundur ne Shqiperi. Prej kohesh brezat e rinj bashkekombas ne kete shekull te informacionit te shpejte dhe real- ndjejne merzi kur hiperbolizohen njerez dhe ngjarje. Shifra 200 apo 300 mije ushtare turq te deshtuar perreth Krujes dje, ne shekullin e Marin Barlecit, bente pjese te natyrshme ne kulturen romantike te kohes. Ne vitin 2005 ajo tingellon nje demagogji e paster nacionaliste.

Kur Ismail Kadare edhe njehere rilevon profilin proevropian te Gjergj Kastriotit nuk e ben kete gje per lakmira politike te dites. Ai nuk ka dale deri tani ne ndonje fushate zgjedhore per te mbledhur vota. Kadare kembengul se sherbimi i ri qe mund t'i jape atdheut te vet Skenderbeu eshte te na ndergjegjesoje edhe me se per te hyre ne Bashkimin Europian luftohet e nuk pritet. Sakrifikohet dhe nuk enderrohet me sy hapur. Qe te te shkoje emri i mire gjer ne zemer te kontinentit e te ndihet ne Bruksel si ne shtepine e tij do te duhet shume mund e perpjekje. Keshtu veproi Gjergj Kastrioti dhe ndodhi qe me emrin e statujat e tij shenohen iteneraret e shume kryeqyteteve te medhenj te eurokontinentit.

Kur Moikom Zeqo here pas here i ben te ditur opinionit per nje statuje te re te Gjergjit ne Pulia te Italise apo per gjurmet e nje vule te re te tij sjelle nga Danimarka, kur fton ne mjediset e Muzeut Kombetar koleksionisten me te madhe te librave per Gjergj Kastriotin apo shpjegon hollesi rreth nje ekspozite te mundshme te heraldikes se rreth pesedhjete familjeve fisnike te mesjetes, nuk deshmon gje tjeter vec pasionin per t'i shtuar te rene Vitit te Gjergj Kastriot Skenderbeut. Sabri Godo, Ismail Kadare, Moikom Zeqo, Shaban Sinani, Aurel Plasari e deri Luan Rama ne Unesko, ne Paris, kerkojne ta shpetojne heroin tone kombetar nga veprimi i rutines ceremoniale. Kjo fryme e fundit akoma vijon te ndihet ne mjediset e disa institucioneve shteterore.

Kur kryeministri Fatos Nano, pasi shpall me vendim te kabinetit te tij celjen e ketij viti dhe me pas ben te ditur se qeveria nisi sponsorizimin e botimit te korpusit te madh ne dhjete vellime te historianit te shumenjohur Kristo Frasheri, kushtuar jetes dhe vepres se Skenderbeut, deshmon patjeter se eshte mjaft i ndergjegjshem per rendesine e vecante kombetare te perkujtimit te gjashteqindvjetorit te lindjes se Heroit. Duke qene edhe vete nje politikan i dekoruar nga Presidenti me urdherin e larte Gjergj Kastriot Skenderbeu ai mund te beje shume per te realizuar nje vit te vecante dhe origjinal. Deri tani rezulton se kremtimet me te bujshme e me seriozet shqiptaret i kane realizuar ne periudhat autoritariste te Ahmet Zogut dhe totalitare te Enver Hoxhes. Nje periudhe e re e pluralizmit me nje jetegjatesi te qendrueshme (deri tani 15 vjecare) do ta mbante shume mire si embleme kuptimplote te saj nje kremtim konkurues me te dy regjimeve.

Ne ndjekje te Kastrioteve

Kur regjizori televiziv Namik Ajazi dhe kolegu i tij Engell Ndocaj ne prill 1999, te gjendur per pak dite ne Firence me pergatitjen e nje dokumentari per emigracionin, moren urdherin nga drejtori i tyre i atehershem Eduard Mazi te mos ktheheshin ne Tirane pa kaluar njehere nga Napoli e intervistuar njeriun me emrin Xhorxho Kastriota, nuk e dinin se ne nje fare menyre po benin histori. Plaku thinjebardhe, te cilin menjehere e vune ne qendren e dokumentarit te tyre popullor "Nje emer qe nuk shuhet" ishte nje pasardhes i vertete ne linje mashkullore i Gjergj Kastriotit. Nuk ishte fals. Kete gje e deshmojne tashme te gjitha dokumentat e mundshme. Ai ishte sternip i Akilit, i njerit prej djemve te Ferrantes, djalit te Gjon Kastriotit. I biri i Gjergj Kastriot Skenderbeut ishte duke dhe jetonte prane oborrit mbreteror te Napolit. Engjell Ndocaj dhe Namik Ajazi kishin bere nje gjetje, nje zbulim. Dokumentari i tyre ekspozoi para shqiptareve nje te moshuar me mall te ndezur per vendin e tij. Xhorxho Kastriota ishte edhe nje anetar i larte i Urdherit te Maltes, pra nje fisnik i ndritur me influence. Namik Ajazi do t'i shkonte gjer ne fund risise qe kishin zbuluar. Ndersa ne Lece pergatiste nje dokumentar per trajtimin e klandestineve shqiptare te ardhur nga Kosova gjate luftes e te strehuar perkohesisht ne qendrat e pritjes se bregut te Otrantos (telereportazhi "Kronike me te ikurit nga lufta"), Ajazi ndesh Xhorxho Kastriotin. Ky, edhe pse shtepine e tij keshtjellez e kishte ne Napoli, ne Lece kishte shkuar per te ndihmuar bashkekombasit e vet te shperngulur nga lufta. Nje dite me pas Namik Ajazi do ta "ndiqte" Xhorxhon ne Bari, ne kishen kryesore te qytetit, Shen Nikolla, ndersa drejtonte nje mbledhje te gjere te misionareve te Urdherit te Maltes me objekt grumbullimin e ndihmave per Kosoven. Xhorxho ka dhene ndihma edhe per rikonstruksion shkollash ne Shqiperine e Veriut. Pa kete kontribut te gazetareve te sipercituar dhe te Televizionit Shqiptar do te dukej ende i zbrazet ky vit i Gjergj Kastriot Skenderbeut. Madje ai duhet te "mbushet", per fat te keq, edhe me lajmin e hidhur se njeriu i mire Xhorxho Kastriota vdiq nente muaj me pare. Nderroi jete mes heshtjes tone, me 2004, por kjo gje nuk duhet te ndodhe, pa ja nderuar kujtimin, me 2005, ne vitin e stergjyshit te tij.

Ky Vit i Gjergj Kastriot Skenderbeut kercenohet nga rutina. Deri edhe mjeshterit private vijojne te tregetojne po ato lloje statuetash te tij. Nuk gjen nje krijim te ri te hedhur ne treg, nuk ka distinktiva me portretin e Heroit dhe me devizen fatlume te vitit 2005, si kryevit i 600-vjetorit te lindjes se tij.

Jemi vendi e populli qe kemi bere vetem nje film per Skenderbeun, madje edhe ate me sovjetiket e viteve pesedhjete te shekullit te shkuar. Nje film i ri per Gjergj Kastriotin nuk po behet as ne Tirane dhe as ne Prishtine, ai po realizohet pertej Adriatikut, ne Itali, nga regjizori Roberto de Feo.

Fan Noli e ka quajtur Skenderbeun "kampion te lirise". Ishte ne SHBA kur krijoi librin e tij kushtuar Gjergj Kastriotit dhe beri kete percaktim. Ne Shtetet e Bashkuara, sic dihet, e kuptojne shume mire lirine dhe vleren e saj. Per te marre nje deshmi te tille mjafton te shkosh edhe ne kryeqytetin tone ne mjediset e Bankes Shqiptaro-Amerikane. Atje ne ballin e hollit te saj kryesor do te dallosh nje steme te Bankes. Pastaj ne te majte te saj eshte pikturuar Statuja e Lirise. Ne te djathte gjendet i vizatuar momumenti ne Tirane i Gjergj Kastriotit.

*Publicist dhe Diplomat

[Albo]

Shtepia e Skenderbeut dhe Europa

E Diele, 23 Janar 2005

Shkrimi eshte ne formen e apelit, por edhe te sugjerimit, per qetesine me te cilen e kane marre strukturat e shtetit shqiptar, pervjetorin e madh te lindjes se Heroit Kombetar. Shkrimtari i njohur apelon per Godinen, ku Skenderbeu bujti ne Rome dhe qe sot eshte thjesht nje muze makaronash. Do te ishte mire, sipas tij, qe te flitej per nje rikonceptim te saj, me bashkimin e vullneteve te duhura

Nga Visar Zhiti

Cuditerisht 600 vjetori i Heroit tone Kombetar, Gjergj Kastrioti - Skenderbeut duket sikur erdhi shume befasisht ne atdheun e tij, i pa paralajmeruar dhe te gjithe sikur i gjeti te papergatitur, kur zyrtarisht nuk po behet asgje dhe nuk ka kohe te behet asgje serioze dhe e denje, kur qofte dhe nje kurore lulesh ne shtatoren e tij nuk po cohet apo te pakten t'i hiqej pluhurit asaj, nderkaq shtypi, ndonje gazete, e ka ngacmuar kete ceshtje, ndersa drejtori i Arkivit Qendror te Shtetit, zoti Shaban Sinani e kishte dhene me kohe alarmin dhe kishte bere propozimet perkatese, se po vinte ky 600 vjetor, fare normalisht, pa kapercyer vite, "pa djegur etapa" e te na rrethonte si dikur keshtjellat tona turqit.

Ka nga ata qe mbajne mend festimet e bujshme te 500 vjetorit te Heroit ne diktature dhe me te drejte habiten si kaluan edhe 100 vjet te tjera, kur mosha e tyre absolutitsht nuk eshte mbi nje shekullore, por... ah, po, kujtohen, me 1968 ishte 500 vjetori i vdekjes se Skenderbeut dhe shteti e perkujtoi me madheshti, i leme arsyet perse dhe paralelizmat e nenkuptuara, u zbulua varri i Heroit Kombetar, u hap muzeu i tij i shkelqyer ne Kruje, u restauruan keshtjella, u organizuan pelegrinazhe, u vune ne skene opera, drama, u shpallen konkurse letrare, ekspozita pikture, u botuan albume dhe antologji poetike, medalione, etj, ndersa ne sheshin e madh te Tiranes qe mban emrin e Heroit, ku lartesohej dhe ahere shtatorja e tij krenare, u shpalosen manifestime zyrtare, etj, etj., e te gjitha keto beheshin dhe per te forcuar imazhin e shtetit shqiptar, qe e nderonte te kaluaren e larget, lashtesine e kombit, identitetin, qendresen, krenarine, vetmine ndaj botes, sfiden kunder te vetmes superfuqi, e cila po perseritej, sipas tyre, pas 500 vjetesh, prape etj, etj., kurse ne kete vit, me 2005, eshte 600 vjetori i lindjes se Gjergj Kastriotit - Skenderbeut dhe nuk eshte parashikuar asnje veprimtari nga llojet e lartpermendura, keshtu duket, kur ishte per detyre e shtetit shqiptar, e institucioneve te tij, te beheshin shume me teper, me gjere dhe ne nje kontekst modern, te hapur Europian, sepse, per fat, personaliteti i madh, mbishekullor i Skenderbeut i mbart dhe keto.

Na vjen mire qe ne Itali ka autore si Genaro Francione dhe botues si Costanzo D'Agostino qe e shohin Skenderbeun tone si pararendes te Europes se Bashkuar te tanishme dhe bejne, aq sa munden, qe kjo te degjohet. Shkruajne drama me mesazhe te tilla, promovojne libra te tille dhe bejne shume me teper "se c'u takon" per figuren emblematike te Skenderbeut, duke e renditur ne kolanen e me te shquarve te Europes. Mirenjohje atyre.

Dua te perseris se ne sheshin "Albania" ne Rome, ne piedestalin e madh te shtatores se Skenderbeut shkruhet "Mbrojtes i paepur i qyteterimit perendimor". Ky eshte nje percaktim i shkelqyer, do te thosha, qe i ben nder vendit tone dhe asaj qe aspirohet sot. Qe duhet te kthehet ne pervoje per politiken shqiptare si nje begraund i rendesishem, celes dhe formule dhe t'i cliroje nga komplekset e inferioritetit politikanet tane, diplomacine tone ta beje me ballehapur dhe me kurajoze, kurse Europen ta beje shume me te pergjegjeshme ndaj nesh sot.

E dime qe buste te Skenderbeut ka dhe ne Jug te Italise, por dhe ne Zvicer, relieve ne Poloni, Spanje, sheshe me emrin e Skenderbeut ne Paris, etj. Nderkaq na vjen jehona se neper Europe do te perkujtohet Heroi yne i madh. Ne Vatikan do te mbahet nje meshe per Gjergj Kastriotin, e para mbas asaj te Pal Engjellit, do te kete nje simpozium ne Vjene, ku do te evidentohen dhe perkrenarja me shpaten e Heroit, po keshtu dhe ne Hollande, ne Hungari, etj., (po te mos isha lene i papune, mbase do te dija te jepja me shume informacion), kurse Akademia e Shkencave ne Tirane, e vetmja, thone se do te organizoje nje tubim me temen "Gjergj Kastrioti - Skenderbeu dhe rezistenca kunder osmaneve". Si shume rutine duket ky kendveshtrim, i pershtatshem per atehere kur jetonin "si ne rrethim", sepse Skenderbeu, sic dihet, nuk eshte vetem luftetar i madh, udheheqes kryengritjesh, por dhe formues i shtetit shqiptar, duhet ta besojme, me nje kancelari te pasur dhe te rendesishme, me ambasadore neper Europe, gjithsesi, sic e permendem me lart, Ai eshte dhe mbrojtes i Europes dhe kryeqytetar rilindas i saj, nder themeluesit.

Eshte per t'u gezuar qe Presidenti i Kosoves, zoti Rugova, e shpalli kete vit si "Vitin e Skenderbeut" dhe jane parashikuar nje sere veprimtarish atje, sepse me sa duket, 600 vjetori, qe nuk vjen me kurre dhe nuk e kane fatin ta perjetojne te gjitha gjeneratat dhe qeverite e tyre, nuk i kapi ne bef vellezerit tane andej ashtu sic e kemi pare te ndodhe dhe me Nene Terezen e madhe.

Kur fijet e makaronave jane me te forta se shpata

Ne Rome eshte nje shtepi e Skenderbeut, keshtu quhet, prane Quirinaleve, Presidences Italiane sot, ne nje nga qendrat historike ku eshte shatervani magjepses "La fontana di Trevi". Atje dua te bujt, i tha Skenderbeu Papes, i cili i kishte lene ne dispozicion pallatin e madh te San Markos, sepse e konsideronte mysafir te vetin. Sipas zakonit te vendit tone, shpjegoi Skenderbeu, me duhet te strehohem te nje bashkatdhetar qe banon ne Rome, e Epirotit, quhej shtepia e atij. Pritja qe madheshtore. Aty u be dhe nje pjese e takimeve zyrtare, me ambasadoret p.sh. Qe nga ajo dite, ngrehina mori emrin e bujtesit te madh, edhe rrugica mesjetare prane, edhe sheshi i vogel me kalldrem, edhe restoranti me tej. Eshte dhe nje poezi e Kadarese per kete shtepi, e kerkonte neper Romen e mesnates. Kurse historiani italian A. Cotulo, i shekullit te kaluar, na pershkruan se pikerisht aty u mblodhen turmat per te pare Luftetarin e Europes. Pamja e tij madheshtore, hijeshia e madhe entuziazmoi plebejte dhe patricet (pra vegjeline dhe paresine), prifterinjte e thjeshte dhe kardinalet. Ne fjalen qe heroi mbajti para tyre "u kujtoi sherbimet qe shpata e tij i kishte dhene botes, tregoi se si Shqiperia ishte porta e Europes dhe roja e saj." (shih: Kristo Frasheri "Skenderbeu, jeta dhe vepra", faqe 442). O Zot, sa bukur ka folur Skenderbeu, sa largpames, me c'terma profetike! Shqiperia - porta e Europes. Po sot s'i themi?

Edhe une kam vajtur ne kete shtepi, me ka emocionuar gjithcka, dritaret, muret e vjetra, afresku mbi portalin e hyrjes me portretin e Skenderbeut dhe mbishkrimin e hershem, kam dashur te shoh shkallet brenda, te vizitoj dhomat, por kur kam marre vesh se eshte thjesht muze ushqimor, me makarona, jam terhequr me nje si lloj zhgenjimi deheroizues.

Kur punoja ne ambasaden tone ne Rome, enderronim sikur ajo shtepi te ishte seli e jona ose akademi kulturore, aq shume e deshiruar, sepse, ne ndryshim me te gjithe vendet e Europes, vetem Shqiperia nuk ka nje akademi apo institut te tille, madje as drejtori kulturore ne Ministrine e Puneve te Jashtme(!?), se u hoq menjehere me 1997. I kemi kerkuar dhe zyrtarisht ne instutucionet perkatese, por, nejse...

Para ca muajsh, fale diplomatit dhe gazetarit te njohur Ylli Polovina, erdhen nga Italia per nje vizite te thjeshte, miqesore dhe private, pasardhes te Skenderbeut, Alessandro Castriota-Skanderbeg me te vellane dhe motren. I cuam dhe ne Kruje, ne Berat, u mrekulluan nga pritjet qe iu bene ne keto dy qytete. Pas darke flisnim me ta, me D'Agostinon, nder te tjera dhe per shtepine e Skenderbeut ne Rome. Te pakten njera dhome te ishte muze i tij. Po ja qe paska ardhur koha, thashe une, qe fijet e makaronave te jene me te forta se shpata. Pasardhesi i Skenderbeut, Aleksandri, ishte i mendimit se, nese do te mund te behej dicka, duhej vec me rruge diplomatike, me nderhyrje te matura zyrtare dhe me mirekuptim, se shtepia eshte prone private e dikujt dhe duhej respektuar si e tille, kurse D'Agostino mendonte te sensibilizohej Roma e gjithe, se ajo shtepi historike eshte pasuri kulturore e Europes dhe duhet te dalim ne mbrojtje te saj, qe te mos jete thjeshte ne nderim te makaronave, sado te shijshme qofshin ato.

Dhe marrim vesh se ai me miqte e tij, me shoqatat e mbrojtjes se trashegimive historike dhe kulturore, eshte hedhur ne veprim, ka shkruar letra, poste elektronike, ka shperndare flete-palosje ne universitetet e Romes, i ka ngjitur rrugeve, ka kerkuar dhe ka gjetur mbeshtetjen dhe entuziazmin e arberesheve, proteston qe shtepia e Skenderbeut te jete dhe e Skenderbeut. Do te ishte e mirepritur dhe mbeshtetja e ketejshme, thote ai, sensibilizimi i shqiptareve ketu dhe nderhyrjet shteterore apo institucionale, me takt, dashamiresi, ne dobi te historise se te dy vendeve tona, te Italise dhe Shqiperise dhe te Rilindjes Europiane ne pergjithesi.

Se pari ne shprehim nderimin me te thelle per Italine dhe kulturen e saj, qe mes thesareve te panumerta qe ka, me shume se 60% te gjithe pasurise kulturore te botes e ruan ajo ne vendin e saj, ka mbajtur te identifikuar dhe shtepine e heroit tone Kombetar, Gjergj Kastriotit - Skenderbeut, po ato mure dhe po ata gure, mire do te ishte ta merrnim dhe ne njerin prej tyre, dhe pastaj do te deshironim te ishte dhe nje dhome muze i tij atje, me reliket e mundeshme, me piktura e kancelari, nga ato qe sigurisht gjenden ne Vatikan. Duam te mirekuptohemi. E kerkon koha, realiteti Europian sot, nderimi i heronjve te saj.

Patjeter per kete nisme do te duhej dhe vullneti i mire i shtetit shqiptar, domethenia e thelle dhe e rendesishme e ketij akti.

[Albo]

Shqiptaret, pse duhet te mblidhen rreth Skenderbeut

E Premte, 28 Janar 2005

Interviste me shkrimtarin Ismail Kadare: "Popujt e Ballkanit duhet te lidhem me njeri -tjetrin dhe bashkarisht te ndryshojne imazhin e keq para opinionit boteror"


A ka ndikuar tranzicioni mjaft i gjate ne Shqiperi, shpesh edhe i ashper, ne demtimin e kultures sone shqiptare?

"Kultura shqiptare mendoj se nuk ka pesuar ndonje demtim te madh, per mua ka zhvillim normal. Nuk ka asnje shkelqim dhe une nuk kam pritur ndonje shkelqim, vetem se njerezit nuk i kane njohur proceset e zhvillimeve ne Europe, Ballkan e bote, kane pritur nje zhvillim te madh. Eshte thene shume here, qe ne kulture nuk eshte vetem liria qe siguron nje kulture, ka disa faktore. Tani koha e demokracise po i afrohet kohes se mbreterise se Zogut ne 15 vjetet e saj. Dhe po t'i krahasosh te dyja, ajo ka qene me e frutshme ne kulture se sa kjo e sotmja. Megjithate keto dy kohet e kane vene ne mes nje periudhe te erret qe ishte 40 e ca vjecare e kultures komuniste, te keqen e kultures totalitare dhe tani keto dy periudha lidhen me njera-tjetren, jane vazhdim i natyrshem i kultures se madhe shqiptare, lidhen me pjesen me te mire te kultures qe u krijua ne kushte te veshtira gjate komunizmit, sepse edhe atehere u krijua nje kulture dhe mendoj qe ky gershetim do te eci natyrshem dhe s'ka pse te kerkoje ndarje te tilla artificiale.

Ne kulture nuk ka ndarje si ne politike, nuk ka ndarje si ne kufij, nuk ka ndarje si ne zyra. Kultura ka ligjet e bashkepunimit te saj, ligjet e zhvillimit te saj. Kultura shqiptare, si ne Shqiperi, si ne Kosove, si ne diasporen shqiptare po mesohet si te ece bashkarisht perpara. Do te beje para, do te beje prapa disa here".

Por si do t'i gjykonit vleresimet qe u jepen figurave te njohura gjate kohes se demokracise?

"Kjo ka qene e pashmangshme. Kur nje popull del nga nje fatkeqesi, eshte e pashmangshme. Kjo quhet revizionizem i gjerave. Kerkohet te rishikohet gjithcka. Ne shqiptaret, per vete karakterin tone qe kemi teper te ngutur dhe ngutja do te thote shpesh here mendjelehtesi, kemi qene te shquar per keto gjera. Popujt e tjere kane qene me te permbajtur qe kane dale nga ish-perandoria komuniste. Ne kemi qene vertet mjaft te ngutur ne disa gjera".

A mund ta konkretizoni kete?

"Po. Jane bere perpjekje per ta revizionuar figuren e Skenderbeut. Kane qene perpjekje shume te shemtuara, sepse vinte ndesh me te gjithe frymen pro perendimore te Shqiperise. Skenderbeu eshte misherimi i kesaj fryme dhe tamam ne kohen kur Shqiperia u miqesua me Europen Perendimore dhe kerkon te fitoje kohen e humbur, papritur doli nje levizje ne Shqiperi, hileqare do te thoja, anadollake, nje vazhdim i levizjes se Haxhi Qamilit, kete here me e sofistikuar, per te revizionuar Skenderbeun. Dhe kjo nuk u denua ne menyren e duhur. Kultura shqiptare e sotme ka treguar nje dobesi, edhe mediat po ashtu. Rasti me i fundit eshte pervjetori i kesaj figure dhe mediat e permenden shume pak".

Cfare perfaqeson Skenderbeu si figure?

"Skenderbeu eshte figura me imediate e sotme, me e nevojshme per Shqiperine. Eshte figura me te cilen shqiptaret duhet ta kene flamurin kryesor per te hyre ne Eirope. Eshte figura qe tregon se si shqiptaret jane ndjere europiane neper shekuj, sepse edhe kur u pushtuan dhe kur mbeten ne nje kohe gjysem anadollake, prapeseprape ata nuk e braktisen kete figure asnjehere. Pra nuk e braktisen asnjehere aspiraten europiane, deshiren per te qene ne Evrope dhe ky duhet te jeten nje argument i yni perballe te gjithe atyre rretheve, jo dashamirese disa here, qe kane qejf ta shikojne Shqiperine si nje vend jo europian. Por ne duhet te kemi argumentat tona. Gjergj Kastrioti eshte argumenti i pare, flamuri i pare qe plotesisht e hedh poshte cdo etiketim kundereuropian te shqiptareve. Do ta kishin zili shume popuj ne Ballkan ta kishin kete figure. Ne e kemi, nuk dijme ta cmojme".

Megjithate pas Skenderbeut kemi nje tjeter figure ne kete kohe te demokracise qe shqiptaret krenohen me te drejte. Eshte fjala per Nene Terezen.

"Po. Shqiptaret kane dy emblema te sigurta per te treguar qe nuk jane ashtu sic paraqiten disa here. Shqiptaret jane nje popull qe duhet ta shpallin humanizmin e tyre perballe nje propogande, qe per fat te keq i tregon ata shume te eger, qe i tepron veset e shqiptareve, i thekson, i nenvizon dhe imazhi i popullit shqiptar u demtua rende nga kjo. Prandaj ne duhet te dijme, pa u mburrur aspak sic e kemi pasur zakon, pa u mburrur me gjepura e me dokrra, te dijme te themi per ate qe kemi te cmuar dhe te vertete. Dhe kjo ne Ballkan mund te jete si uje i paket, por qe duhet te shtohet si vlera kryesore qe do fitoje Ballkani. Eshte ndjenja e miqesise qe duhet te kultivohet mes popujve. Shume armiqesi ka pasur Ballkani, por edhe me shume flitet per armiqesine e tij, behet me e madhe se cka qene nga nje lloj propagande, nga nje lloj kurioziteti ose nje lloj hobie boterore. Do te thoja qe eshte bere e modes si sport, qe kur te vije puna qe te flitet per popuj grindavec, apo te eger, jane ballkanasit. Kjo nuk eshte e vertete. Dhe ne si ballkanas, bashkarisht duhet te mbrohemi, bashkarisht ndonese jemi ne thiken e brishte me njeri-tjetrin disa here. Por kur vjen puna per nje imazh te perbashket duhet te mbrohemi, sepse jemi te gjithe pjese e kesaj shtepie te madhe qe quhet gadishull ballkanik. Ne duhet te mbrohemi te gjithe dhe te tregojme se shume shemtira kane ndodhur ne bote dhe vazhdojne te ndodhin ende sot, nuk ndodhin vetem ne Ballkan. Per kete duhet qe per popujt e Ballkanit si baze te sherbeje lidhja me njeri-tjetrin, si shenje miqesie dhe nga ky imazh i keq boteror dhe kjo gje te sherbeje si nje stimul per ne te gjithe qe te permiresohemi bashkarisht. Duke u permiresuar globalisht perpara nje opinioni te madh boteror, do te shohim qe popujt e Ballkanit nuk jane te paafte per te ndertuar jeten e tyre. Ndaj une e theksoj gjithmone qe te kemi miqesi me te gjithe popujt e Ballkanit, brenda parimeve te medha te lirise qe jane kryesore, parimeve te demokracise. Kjo eshte nje gje shume e mire dhe asnjehere e keqe".

Mimoza Cika Kelmendi

[Albo]

Me rastin e 600 vjetorit te lindjes se heroit Kombetar, Gjergj Kastrioti

E Premte, 28 Janar 2005


Ne Pedhane, vendin e Princit Dhimiter Jonima dhe Kastrioteve

Ky vend dikur ka qene zoterim i Princit te njohur arberor Dhimiter Jonima, qe luftoi ne Fushe Kosove dhe pastaj edhe pjese e zoterimeve te Gjon Kastriotit. Tokat e regjistruara te Shqiperise, viset qe nga lumi Kalamas ne Cameri deri ne Milot se bashku me Pedhanen, u permblodhen ne nje njesi te madhe feudale-ushtarake administrative te cilen turqit e quajten "Sanxhaku i Shqiperise" (Sancak-i Arvanid) me kryeqender Gjirokastren. Kjo eshte edhe nje nga vendet e veriperendimit, qe tashme turizmit kulturor shqiptar, mund t'i bente pune per identitetin e saj. Mbi te gjitha, eshte nje toke e tere e mbjelle me kisha dhe me shume histori

Pllane- Ben Andoni

Edhe sot, ne kete te ftohte qe pershkon Gryken e Matit, ai nuk mund te rrije ne shtepi qe te ngrohet prane shporetit me plaken. Ne fakt, qe nga viti 1991, 75 vjecari Prec Bela, ne oret e para te dites, duhet qe te dale nga shtepia. Jo se eshte i detyruar, por si anetar i Keshillit te Kishes se Shen Barbulles ne Pllane, ai duhet te shkoje dhe te ajrose Kishen, qe eshte ne kreshten me siperore ne lindje te fshatit. Atje, dikur ka qene mbase e gjithe Pedhana e vjeter me 700 shtepi, qe sipas tij, eshte prishur "brenda nje nate prej koleres". Kisha, vete, qe sipas plakut eshte mbi 1000 vjecare, duhet kujtuar se nuk ka shume nevoje per te ajrosur, sepse nga dritaret e vogla te gdhendura, qe jane ne pjesen e siperme te kishes, era deperton lehte dhe vallezon sipas qejfit ne mjedisin e saj. Pjesa e naosit eshte e mbyllur me nje dryn, si duket per ta ruajtur nga kureshtaret e nates ose nga keqeberes te tjere. Plaku Bela, nuk e ka degjuar asnjehere faktin, se kjo kishe, dikur, permendej si kisha me e bukur e Shqiperise. Dhe, e tille eshte, po te mos fryje nje ere e terbuar, qe duket se do ta marre me vehte. Por, kisha ka rezistuar, e ndersa Pedhana e vjeter, tashme eshte thjeshte fale dokumentave, Kisha e Pllanes qendron si per te provuar fjalen e pleqve per rrenjet e tyre. I vetmi deshmitar pagoje i kesaj historie eshte Mati, qe gjarperon qetesisht poshte tij, qindra metra larg, ne nje bashkejetese te perjetshme me malet perreth. Ketu, persiatjet tona mbarojne, teksa era behet me e forte dhe ku po te mos ngulesh kembet ne toke, mund te fluturosh realisht mbi Mat, qofte dhe pa nevojen e historise. Por ajo eshte e bukur. Preci, teper vital, i veshur me nje xhup me pellush brenda dhe me nje kaskete mekanikesh, e ndjen interesin per kishen e fshatit te tij, e cila tashme vigjelon mbi Pllanen e re. Referuar dokumentave te ndryshme, sidomos ato qe jane kryesisht ne periudhen e shekullit te XIV dhe XV, kisha ka qene ne zoterimet e Princit Dhimiter Jonima, dhe me vone ne nje nga trevat me te perfolura te kohes se Kastrioteve.


Retrospektive

Jonima eshte nje nga familjet princerore me te hershme ne Shqiperi. Jonimajt permenden si sevaste qe me 1208. Qendren e tyre politike dhe administrative e paten ne Sebaste ne lindje te Lacit. Emrin e familjes Jonima e ndeshim dhe ne trajten Gjonima, Jonema dhe Gonema. Nder figurat me te shquara te kesaj familjeje permendet bujari Dhimiter Jonima, i cili me 1389 bashke me Gjergj II Strazimir Balshen merr pjese ne "Betejen e Kosoves". Pas pushtimit osman, nje dege e Jonimajve u vendos ne qytetin bregdetar Parga, asaj kohe nen Republiken e Venedikut. Ne shekullin e XVI Jonimajt i gjejme ne Librin e Arte te familjeve fisnike te Ujdheses se Korfuzit, sipas referimeve te gjendura ne studimin "Heraldika shqiptare" e Gjin Varfit.

Ne ditet tona

Ne shekullin e XXI, Pedhana e diteve te sotme, eshte nje krahine e zakonshme, mbase e transformuar dhe qe mund te besohet se eshte tkurrur thjesht me fshatin Pllane. Fshati, qe mund te mendohet si vazhdues direkt i krahines me emrin Pedhane, administrativisht sot, eshte pjese e komunes se Zejmenit ne Lezhe. Kjo e fundit eshte ne fushe tej, kurse Pllana mbetet gjithmone siper saj. Nga dokumentat e koheve te ndryshme, permendet se ne mes Krujes dhe Lezhes ka pasur shume ferkime per kishen. Kjo per ne behet e provueshme vetem fizikisht, teksa do te pershkojme nje rruge, e cila e ka pjerresine deri ne 40%, drejt saj. Kishes se Shen Barbulles, ashtu si e njohin banoret, per shkak te nje shenjti lokal, tashme i jane rrenuar krejtesisht muret dhe te vdekurit qe e rrethojne dhe qe i rrijne pothuaj ngultas, jane mburoja me e mire e saj. Kur afrohesh, dora-dores kupton se pse per fshataret ajo ka aq vlera. Ne nje veshtrim te pare shikon se ka disa duar qe kane punuar ne kohe te ndryshme per ta mbajtur dhe kete e kupton lehtesisht kur afrohesh, fale materialeve te ndryshme me te cilat ajo eshte e ndertuar. Kjo eshte nje prove per Plakun, qe ndjen rendesine e kishes se fshatit te tij, teksa shikon interesin e pak vizitoreve, qe me ane te Kishes, duan te gjejne pak Pedhane. Kuptohet se numri i vizitoreve nuk ka qene ndonjehere mbreselenes, pavaresisht faktit se Instituti i Monumenteve, nen autoritetin e te ciles ruhet, ka punuar per te restauruar afresket e demtuara. Burri plak e ngjit per cdo dite udhen drejt saj, atje ku dikur Pllana kishte jo pak por 700 shtepi. Perballe kesaj, dy kisha te tjera, ne shpatet anesore te maleve, qe e rrethojne Pllanen, plotesonin si jo me mire te gjithe ekumenizimin e zones. Ne fakt, fshati i sotem eshte tkurrur me shume nga varferia dhe tashme ai numeron vetem 600 shtepi. Kryefamiljaret e tyre merren me pune te ndryshme dhe qe per te mbijetuar u duhet fusha, qe shtrihet ne kembe te fshatit.

"Ne mbijetojne me tokat ne fushe, qe i mbjellim me grure dhe me miser, rrefen plaku. Une, vete, kam 10 dynym toke. Kemi shume toke, por nuk kemi se me cfare me i punuar...Shumica e punojme, por ka nderkohe edhe njerez, qe nuk i punojne dot". Kjo i ben banoret e Pllanes, qe sot te shkojne ne emigracion. Nje arsye eshte se punimi i tokes eshte shume i shtrenjte dhe shumica nuk kane mundesine e duhur per t'i punuar"...Eshte i vetmi moment, qe e ben plakun qe te kujtoje me nostalgji kohen e Diktatures. "Me pare ka pasur sherbim te mire dhe nuk ka pasur frike kush...pavaresisht se me pak nga te gjithe ka pasur shqetesime ketu tek ne...", thote ai. Per te mbijetuar kane ikur shume nga familjaret e ketyre shtepive dhe ata jane sot ne emigracion, kurse vendin e tyre ne shtepi e ngrohin pleq e plaka. "Jemi gjysa, thote plaku. Cfare me te thane tash...". Por, gjysma e banoreve, qe kane ikur, i kane lene vendin ardhjes se banoreve nga me tej. Tashme ne Pllane kane blere toke nga Fani, Rresheni, Puka..."Mire shkojme me ta dhe jane njerez hallexhinj se nuk kane pasur toke dhe kane ardhur ketu...Kushedi sesi u duket", thote plaku, me ndjenjen e nje metropoli.


Ne kishe

Kisha perbehet nga hajati dhe naosi. Jane dy struktura qe i kupton lehte, teksa futesh ne arkadat e hajatit. Ky, i pare me materialet e perdorura, duket se nuk ka shume kohe, qe eshte bere (brenda shekullit te shkuar). Por, Plaku eshte i paafte, qe te na tregoje kohen. Te vendosura bukur jane arkadat e hajatit, te cilat jane tre perpara dhe nga dy anash. Brenda hajatit, pasi ngjitesh me kater shkalle futesh ne mjediset e kishes, ku ruhen dy afreska pasbizantine me vlere. Sipas, guides sone- afresket perpara jane ato te Shen Gjergjit dhe Shen Mehillit. Ne mes tyre eshte dera kryesore e kishes, ndersa dera tjeter eshte ne anen veriore te kishes. "Salla perbehet prej nje vellimi unik, te mbuluar me cati druri e tavan druri, qe perfundon ne anen lindore me abside gjysemrrethore. Salla ndricohet vetem me kater dritare te ngushta e te larta ne anen jugore. Ato mbulohen me hark te gdhendur ne gure te skuadruar. Shpatullat e dritareve jane gjithashtu me gure te gdhendur. Ne brendesi te kishes ne te dy anet e portes perendimore jane dy afreska te stilit perendimor", shprehen studjuesit e monumenteve te kultures. Shen Barbulla, prej te cilit ka dhe emrin kisha- eshte ne qender atje ku ndodhet tek absida. "Po te germosh ne territorin e kishes 2 metra, apo dhe vetem pak do te gjesh shtresa me kocka. Kur ka rene kolera...nuk kan pas se ku me fut, se ishin 700 shtepi Pllana, por i kane fut ashtu robt n'dhe". Historia me plakun nuk zgjat shume, sepse fjalet e Beles i merr nje ere e tmerrshme, qe kujis nga te gjitha vendet. Ajo behet e forte ne hapesiren e hajatit, ndersa eshte shume me e lehte ne pjesen e brendshme te kishes.

Preci vjen per cdo dite... dhe kishen e ka ndjekur, "qysh eshte bere monument kulture ne kohen e Enverit e nuk eshte prish bash shume. Jane prish vetem guret e jashtmi...dhe pjesa brenda perdoret...". Nje nga afresket, ne ditet tona, vazhdon qe te jete e demtuar. "Shen Barbulla-vazhdon plaku shpjegimin e tij- ishte nje i tille qe nuk donte me pyet per askend dhe nuk ka duru njerezit e vet e jo me duru te tjeret...". Ne kohen e Diktatures, fshataret nuk e kane lene traditen e tyre, ndersa jane varrosur perseri ketu. "Sot, kane ba zgjerim vete fshataret se nuk kane me u fut. E gjitha do te behet e mbulueme...". Kuptojme se fshataret po perpiqen perseri ta rindertojne...


Me Kastriotet-retrospektive

Rregjstrimi filloi me 1431 dhe vazhdoi nje vit. Regjimi i timarit filloi me regjistrimin e popullsise, tokave, te ekonomive dhe pasurive te tjera te vendit. Tokat e regjistruara te Shqiperise viset qe nga lumi Kalamas ne Cameri deri ne Milot se bashku me Pedhanen, u permblodhen ne nje njesi te madhe feudale-ushtarake administrative te cilen e quajten Sanxhak i Shqiperise (Sancak-i Arvanid) me kryeqender Gjirokastren me nje mori nendarjesh te quajtura vilajete (kaza) dhe nahije. Qe Skenderbeut iu dha nje timar ne Diber ne vitin 1436 e thote nje nga njohesit e mire te historise se Turqise J.H.Kramers, i cili per fat te keq nuk e thote burimin e ketij njoftimi. Megjithate nuk perjashtohet mundesia qe Skenderi (pa titullin bej) te kete qene, sic mendon K.Bicoku, timarli ne vilajetin e Dhimiter Jonimes, permend ne monografine e tij, "Skenderbeu", Prof.Kristo Frasheri.


Per ne

Pak rendesi ka sot se kujt i ka takuar kjo toke. E rendesishme eshte se askujt nuk i hyn ne pune. Ca me shume banoreve. Nga plaku nuk mund te presim ndonje histori me shume, sepse kujtesa e pleqve te tij eshte shume e cunguar, kuptohet se me shume nga padituria. Ajo qe eshte interesante, eshte se kisha per fshatin, ka qene me teper se vyer. Vinim edhe ne kohe te Enverit, kuptohet pak tinez, "per te pare te vdekmit tane dhe per te bere lutjet tona". "Une me ka lene ketu Instituti i Monumenteve. Vi e shikoj perdite...Ketu behet meshe, sidomos per Korp Krisht apo dita e Shen Barbulles, qe eshte dhe me datelindjen e vete kishes. Apo edhe ne festa te tjera kur mund te vine priftnat". Historia e Kishes eshte e njejte, qe ne kohen e vitit 1991, kur u be mesha e pare dhe nga te gjithe vendet perreth erdhen per te degjuar liturgjine banoret e zones. Mes te tjereve ne rrjeshtin e pare ishte edhe Prec Bela, me te gjashte femijet e tij...Dukej se ishin mbledhur ate dite qe nga te gjithe malet perreth: Ralet, Mali i Kunores, ai i Zejmenit. "Ah, cfare dite ka pas kene, sqaron plaku- duket se rilindi Pllana e tane".

***

Kjo ishte me pak fjale Pedhana e vjeter, mbase Pllana e sotme. Atje, ku nje kishe mban nje histori te tere dhe ate qe nuk na e thone dot dokumentat. E, vetmja gje qe te shkon ndermend eshte se ndersa te gjithe vuajme dhe flasim per turizem, harrojme se elementet e saj i kemi kudo. Pedhana jone identifikohej ne zoterimet e Dhimiter Jonimes dhe pastaj te Kastrioteve. Do te mjaftonte kjo, qe lezhjanet ti shtonin dhe nje pike te vyer turistike rrethit te tyre, e po te ishin te zote dhe Shqiperise. Por, ne vend te kesaj, ata kane zgjedhur harresen per vendin dhe ca me shume per historine e saj. Eshte ere dhe fjalet qe shkembejme me plakun duket se i merr ajo dhe i derdh ne Mat. Per plakun ka pak rendesi respekti jone dhe veshtrimi per kishen. Prec Bela, neser, pasneser, dhe deri sa zoti do t'i jape kemb e dore..do te beje te njejten gje, do ajrose kishen qe te mbaje te gjalle kujtimin e Shen Barbulles...(17 janar 2004)

[Albo]

"Skenderbeu", nje film per Oskar

E Shtune, 29 Janar 2005

Heronjte jane kthyer ne gjah te majme per Hollivudin, i cili derdh me miliona dollare per ti ekranizuar. Kete tendence e ka nuhatur mjaft shpejt dhe regjisori i ri italian Roberto De Feo, i cili ka marre persiper te sjelle ne ekran "Skenderbeu, rikthimi i princit". Nje film me metrazh te shkurter perj 10 minutash, me shume skena lufte dhe nje buxhet prej 40.000 eurosh, me te cilin regjisori synon te arrije Oskarin

Anduela NIKA

Vit i ri, jete te reja. Nje shprehje qe nuk ngall aspak interes per kinemaberesit, te cilet jane zhytur koke e kembe ne gjurmim te biografive. Heronj, diva e njerez qe kane shenjuar historine qe nga Aleksandri i Madh, Hitleri, Rei Carls etj, jane ekranizuar ne filma prej miliona dollaresh. Regjisoret me te medhenj kane studiuar me lupe historine per te nxjerre intimitetet me pikante dhe rolin e tyre ne histori. Nje i tille ka marre persiper edhe heroin tone kombetar, Skenderbeun. Ai nuk vjen nga Hollivudi, nuk ka mbi shpine filma te medhenj, por nje nuhatie te mire per ate qe sot ben tendencen ne kinema. Roberto De Feo, eshte emri i regjisorit te ri italian, qe do te ekranizoje filmin me metrazh te shkurter "Skenderbeu, rikthimi i heroit". Edhe pse eshte ende ne fazen e gjetjes se aktoreve, regjisori e ka te qarte linjen qe do te ndjeke filmi i tij. Eshte nje film me metrazh te shkurter me nje buxhet kolosal, flitet per 40.000 euro per dhjete minuta filmim. "Te tregosh jeten e nje heroi, i cili ka jetuar realisht ne Shqiperi ne vitet 1400, nje histori qe do te habiste dhe mrekullonte kedo. Dua qe njerezit ta shohin flamurin shqiptar dhe te mendojne per gjestet dhe kurajon e ketij njeriu dhe te ushtrise se tij. Do te mbyll paragjykimet mbi kete popull", pohon regjisori italian De Feo. Persa i perket buxhetit, regjisori sqaron se kjo behet dhe per shkak te xhirimeve. "Pjesa me e madhe e xhirimeve do te behen ne Itali, ne Back lot Vicarello, e cila eshte prone e Cinecittà Studios ku jane xhiruar dhe filma te medhenj amerikane. Pikerisht aty do te rindertojme nje beteje gjigande mes ushtrise se sulltan Muratit II (ne ate epoke me i pushtetshmi i botes) dhe ushtrise se vogel te lirise Shqiptare, te komanduar nga Gjergj Kastrioti, me qindra kalores, harqe, shigjeta, shpata, helemeta, dama, kuaj dhe shume e shume te tjera. Duke konsideruar dhe faktin qe do te xhirojme me film, bejini vete llogarite...". Edhe kete here ambiciet e regjisorit te ri shkojne shume me larg. Me dokumentarin e xhiruar ne Shqiepri "Vlora '91" synonte te behej i njohur, me kete projekt te ri, synon nje producent, i cili do te vendose nese do te financoje nje film me metrazh te gjate, te bazuar ne kete histori dhe se dyti do te perpiqet te marre pjese ne Oskar, ne seksionin e filmave me metrazh te shkurter. Nje enderr ne sirtar per De Feo, dhe nje ngritje vlerash per shqiptaret. Regjisori aktualisht po merret me perzgjedhjen e aktoreve. Deri tani nuk eshte bere e ditur nese roli kryesor, pra ai i Skenderbeut do ti jepet nje aktori shqiptar. Regjisori ka patur kontakte te shumta me Shqiperine. Pak kohe me pare ai beri nje vizite dhe ne Kruje, ne perpjekje per te pasuruar me detaje filmin e tij per heroin e shqiptareve.

[Albo]

Skenderbeu i pluhurosur me miell

E Diele, 06 Shkurt 2005

Pallati i Skenderbeut ne Rome eshte kthyer ne nje muze makaronash. Vendmi i marre nga kryetari i Bashkise, Valter Veltroni ne nder te nje kuzhinieri italian ka irrituar ne mase komunitetin arberesh. Per ta, eshte nje fyerje qe behet ndaj historise dhe figures se heroit. Mos ndryshimi i situates, sipas tyre do te coje ne zhvillimin e protestave masive

Anduela NIKA

Festimet per 600 vjetorin e lindjes se heroit tone kombetar, Gjergj Kastriot Skenderbeu pervec ngjyrave shkelqyese shqiptare te fillim vitit kane marre dhe nje tonalitet te zbardhur italian. Nuk behet fjale per ndonje retushim te figures se Skenderbeut, por te nje tjetersimi te pallatit te tij ne Rome, i cili eshte kthyer ne nje muze makaronash. Komuniteti arberesh ka shfaqur indinjaten e tij permes komunikateve te ndryshme, duke kerkuar kthimin e menjehershem ne identitet te Pallatit te Skenderbeut, ne rast te kundert do te protestohet masivisht.

Rezidenca romane e heroit tone kombetar, pallati "Skanderbeg", gjendet ne sheshin me te njejtin emer nr. 117 ne Rome, rrezikon te zhduket perjetesisht nga memoria kolektive. E gjithe kjo ka ardhur si pasoje e nje urdhri te dhene nga Kryebashkiaku Valter Veltroni, per ta shnderruar kete pallat, ne Muze Kombetar te Makaronave ne nderim te kuzhinierit te famshem italian Vincenzo Agnesi. "Sigurisht qe ne kete menyre qytetari i pare i Romes, Veltroni, me prepotencen e nje injorance te tejskajshme kerkon te anjentoje nje institucion te panshqiptarizmit, nje figure si Skenderbeu, i cili jo vetem u pagezua nga Papet si hero i qyteterimit Europian por njihet edhe si nje ekponent qe ndikoi fuqimisht ne evolucionin e Rilindjes Europiane", thuhet ne komunikaten per shtyp te leshuar nga Lidhja Kombetare Shqiptare dhe Arbereshe ne Itali. "Shpresojme qe qeveria shqiptare dhe opinioni publik ne Shqiperi te solidarizohen dhe te marrin pjese ne mbledhjen e firmave, qe organizata jone ka ndermarre per rikthimin e dinjitetit qe meriton rezidences romane te heroit tone kombetar", thuhet me tej ne komunikaten per shtyp. Komuniteti i arberesheve ne Itali, eshte ndjere i fyer nga ky shperfytyrim i Pallatit dhe jane te vendosur te kalojne edhe ne protesta per ti dhene Pallatit dhe heroit kombetar, vlerat e verteta.

"Eshte e pakonceptueshme ta lidhesh vleren simbolike te heroit europian Gjergj Kastrioti Skenderbeu, nje mbrojtes i kristianizmit, babai i te gjithe arberesheve dhe luftetari i lirise, me pastashuten apo makaronat me domate", shprehet shkrimtari dhe botuesi Kostanco D'Agostino, anetar i Komitetit per mbrojtjen e kultures europiane. Nga kryetari Veltroni nuk eshte marre ende asnje pergjigje zyrtare, per kthimin ne muze makoranash te Pallatit te Heroit Kombetar Shqiptar, Gjergj Kastrioti Skenderbeu.

[Albo]

SKENDERBEU NE BOTEN E FRANKEVE

E Merkure, 16 Shkurt 2005

Jehona e figures se Skenderbeut ne boten franceze. Vepra, deshmi, autore e njerez te medhenj qe percollen bemat e heroit legjendar shqiptar, ketij "Atlet i Krishtit", sic e kishte cilesuar dhe Papa i asaj kohe.

Nga Luan Rama*

George Castriote, dit Scanderbeg

"Trupi i tij u varros ne Lezhe ( Lysse), ne katedralen e Shen Nikolles, - shkruan me 1575 ne librin "Histoire de Georges Castriot, surnommé Scanderbeg, roy de l'Albanie", Jacques de Lavardin. - Sipas zakonit te stergjysherve te tij, varrimi u be me nje ceremoni plot zi dhe dhimbje te pamate nga kapidanet dhe ushtaret e princave fisnike, aleate te tij. Askush nuk e kish menduar se ne Shqiperi, ne ato vende te krishterimit, do te derdheshin aq shume lote. Kockat e tij te futura nen dhe u prehen ne paqe gjer diten kur ne Epir erdhi Muhameti i II-te. Kater vite me pas, turqit, te cilet pushtuan qytetin e Lezhes, kerkuan te etur trupin e Skenderbeut, duke ja shkulur skeletit kockat e tij. Kockat e atij njeriut, qe dikur me ti degjuar emrin merrnin arratine, tani i rrembenin si dicka te shenjte. Ata versuleshin drejt skeletit dhe i lumtur ish ai qe i prekte e akoma me shume ai qe i varte ato si hajmali, pra si dicka prrallore..."

Jacques de Lavardin, Seigneur de Plessis, sic shenon ai ne krye te librit te tij, nuk e ka perjetuar kohen kur jetoi dhe trimeroi "atleti i Krishterimit", heroi shqiptar Gjergj Kastrioti Skenderbeut. Ehoja e fames dhe e legjendes se ketij heroi shkuan shume larg. Marin Barleti, bashkekohesi i tij, ishte kronikani i pare i jetes se Skenderbeut, vepra e te cilit, "Historia e Skenderbeut", u be burim i tere historive te shkruara ne Perendim per jeten e ketij heroi. Ne hyrjen e librit te Lavardin shkruhet : "Histoire de Georges Castriot, surnommé Scanderbeg, Roy d'Albanie, contenant ses illustres faicts d'armes et mémorables victoires à l'encontre des Turcs pour la Foy de Jésus-Christ recueillie, dressée et poursuisie jusques à la mort de Mohamet II...Franche-Ville "1. Shume libra historike jane shkruar nga kroniste e historiane franceze, nga letrare, libretiste e dramaturge. Ne fondet e Bibliotekes Nacionale te Parisit, gjenden nje mori librash mbi Skenderbeun, qe u perkasin gati pese shekujve qyteterim evropian. Emil Legrand ne studimin e tij "Bibliographie albanaise", na flet per nje sere librash me vlere mbi Skenderbeun si "Historia de vita et gestis Scanderbegi Epirotarum principis", "De vita moribus as praencipue adversus Turcas, gestis Georgi Castrioti", " Scanderbeg" i G. Gaulteron de Cenquois, 1544, "Historie de Scanderbeg, Roy d'Albanie" i R.P. Duponcet dhe mjaft botime te viteve te ndryshme te librit te J. de Lavardin, i cili padyshim eshte nga librat me me vlere pas historise se Barletit. Ky " atlet i Krishterimit " hyri jo vetem ne historine shqiptare por dhe ate te popujve evropiane, duke lene pas nje sere gojedhenash, legjendash, rapsodi e kenge epike, qe ne kohrat me te erreta te sundimit otoman do te ndrisnin kujtesen kombetare si flakadane te pashuar.

Ô vaillant Albanais !



" L'Epire seulement n'est en chevaux fertille

Bons a ravir le prix au cours Olimpien,

Mais en hommes guerriers, dont le sang ancien

Se vante d'estre yssu du valeureux Achille..."

Kur poeti i madh Pierre Ronsard (1524-1585 ) shkruante keto vargje per Skenderbeun, ai ishte ne muzgun e jetes se tij. Ai e njihte dhe e cmonte abatin Jacques de Lavardin, te cilit i dedikon dhe kete sonete, abatin qe vite me pare kishte botuar ne France "Historia e Skenderbeut", nisur nga vepra e Marin Barletit. Eshte pikerisht koha kur pas sonetave dhe poemave te mrekullueshme per dashurine, dhe pas odeve ne librin "Hymnes" per princa te oborrit dhe te krahinave me emer te Frances, ai nis ciklin " Figures et proctraits de septs aages de l'homme", ne te cilen rradhitet dhe kjo sonete kushtuar J.de Lavardin. Sic e deshmon dhe nje nder biografet e tij, Michel Simonin, ne librin e tij "Pierre Ronsard", te botuar nga "Fayard", ai njihej mire me Lavardin dhe eshte takuar shume here me te. Abati, sapo kishte perkthyer librin e kardinalit polak Hosius "Confession Catholique", kur u takua me Ronsard ne fshatin Saint Guingalois, ku ai ishte terhequr per te kaluar vitet e fundit te jetes se tij.

Ronsardi kishte provuar shume zhgenjime e trishtime gjate jetes se tij. Libri i tij i pare "Premier livre d'Amour" i kushtohej Kasandres, me te cilen ra ne dashuri sapo e pa ate ne Blois. Ajo ishte vajza e nje tregetari fjorentinas dhe historia e tyre ishte mjafte e shkurter, pasi Kasandra shpejt u largua. Me 1555, ne Anzhu, ai takohet me Marie du Pin, te ciles i thurri qindra e qindra vargje. Ajo ishte nje pesembedhjete vjecare ndersa ai ishte tridhjete. Dashuria e tij e trete ishte Helena, me te cilen u njoh kur ishte ne moshen pesedhjete vjecare. Por ne vend qe ta lumturonte, kjo dashuri e shkaterroi, duke e lene te helmuar e plot dhimbje. Keshtu, ai nuk do te shkruaje me per dashurine dhe vargjet e tij behen moralizuese dhe filozofike. Ne sonetet e tij jane hymnet per Henrin e II-te dhe dashnoren e tij, per Henrin e III-te, duken e Orleanit etj. Gjate kohes se luftrave te Frances, me 1562, ai shkroi nje liber me pamflete te rimuara te quajtur "Discours des Miseres de ce temps". Ishin vargje politike e patetike per kete poet, qe ne rini kishte qene ne sherbim te dukes se Orleanit e pastaj "pazh" prane mbretit te Skocise dhe Charles d'Angouleme e me vone "aumonier" ( prift i regjimentit) i mbreterve te Frances: Henri II-te, Saint Francois I-re, Charles IX-te dhe Henri III-te.

Soneti per Skenderbeun eshte ndoshta nga sonetet e fundit te tij per kaloresit legjendare:

"Pyrrhe m'en tesmoin, qui, razant mainte ville,

Eut en fin pour tombeau le vieil mur Argien,

Et Scanderbeg, haineux du peuple Scythien,

Qui de toute l'Asie a chassé l'évangille..."

Ne kete kohe, Ronsard, nuk ka me deshire te jetoje ne Paris, Versaje apo ne Fontenblo. Jeta e oborrit, shkelqimi i pasqyrave, mbremjet festive nuk e joshnin aspak."E urrej oborrin, ashtu sic urrej vdekjen", - thoshte ai. Duke ju larguar Parisit, ai e ndjen vehten me te lire. Ai shkon ne Angers, Conflans, ku ka miq te ngushte apo ne Villeroy, ku ishte nje biblioteke gjigande.

Eshte koha kur ne poezine e tij ai ka filluar dialogun me vdekjen.

"Ja du prochain hyver je prevoy la tempeste ( Me afrimin e dimrit parashikoj stuhine)

Ja cinquante et six ans ont neigé sur ma teste..."(Pesedhjete e gjashte vjet e kane zbardhur koken time...)



Megjithese i ri ne moshe, pesedhjete e gjashte vjecar, poeti e ndjen vehten te mplakur. Disa dite para se te vdiste ai do te shkruante, duke i diktuar abatit qe i rrinte tek koka: "Ma plume vole au ciel pur estre quelque signe/Il est temps de laisser les vers et les amours/ Et de prendre congé des plus beau de mes jours".2

Ai vdes naten e 28 dhjetorit te vitit 1585 dhe varroset ne kishen e Saint Cosme pa asnje mbishkrim ne varrin e tij. Eshtrat e tij jane te vetmet, nder njerezit e shquar te kesaj epoke te Rilindjes, qe jane gjetur para Luftes se Dyte Boterore. Pas vdekjes se tij, per gati dy shekuj, vepra e Ronsardit u harrua, pasi pasardhesit e tij nuk i donin poetet qe i referoheshin mitologjise greko-romake dhe qe te kujtonin Homerin, Virgjilin apo Ovidin. Gjenerata e Stendalit dhe e Hygoit kujtuan se po zbulonin nje mjeshter te panjohur, duke botuar veprat e Ronsardit, e ne vecanti "l'Oraison funebre", por ne fakt ai kishte qene nder me te njohurit ne epoken e vet, krahas Joachim de Bellay. Keshtu, kjo gjenerate si dhe gjeneratat e mevoneshme e quajten ate "Princi i poeteve" ("Prince des Poetes"). Ishte pikerisht ky "princ" i poezise klasike franceze qe na la vargjet e bukura per heroin shqiptar :

"O très-grand Epirote! Ô vaillant Albanois! (O epirot i madh! O trimi shqipetar! )

Dont la main a desfait les Turcs vingt et deux fois, (Qe dora tende i theu turqit njezet e dy here)

La terreur de leur camp, l'effroy de leurs murailles, (Ti ishe tmerri i kampit dhe mburojave te tyre)

Tu fusses mort pourtant, englouty de Destin, ( Megjithate ti do vdisje, perpire nga

Fati )...

Si le docte labeur du scavant Lavardin/ ( Ne se puna e mencur e te urtit Lavardin)

N'eust, en forcant ta mort, regaigné tes batailles." /(S'do ta mposhtete vdekjen tende e te bente te rijetonin betejat )



Nje portret i Skenderbeut ne Boregard

Portreti i Skenderbeut ne keshtjellen e Boregard-it (Beauregarde) ne France eshte nje e papritur e bukur per ata pak shqiptare, qe mund te vijne gjer ketu ne thellesi te Frances, duke ndjekur rrjedhen e Luares qe can permes fushave dhe pyjeve te pamata. Pergjate ketij lumi, mbreterit dhe princat mesjetare franceze kane ngritur mjafte keshtjella hijerenda e madheshtore, qe sot jane krenari e Frances, si ajo e Chambord, Chinon, Amboise, Chamon, etj. Keshtjellen e Chambord-it, Shatobriani, (Chateaubriand) i mahnitur nga ajo, e ka cilesuar "si nje grua qe era i merr floket." Ndersa akoma me ne thellesi, keshtjella e Boregard-it, e cila ruan koloritin e Renesances, nuk e ka pasurine dhe madheshtine e tyre. Ajo eshte fshehur mes pyjeve te Chambord-it ( nje rezervat sot per gjuetine presidenciale) dhe ashtu e fjetur ruan ne vetvehte ngjarje e histori nga jeta e mbreterve te Frances. Pikerisht ketu mblidheshin "mosketieret" e lavdishem, apo Rishelieja i famshem e princer te tjere. Megjithate po mos te kishte "Galerine e portreteve", zor se kjo keshtjelle do te hynte sot ne rrjetin e muzeumeve qe u ofrohen vizitoreve te huaj. Pronaret e saj te sotem jane konti dhe kontesha Pavijon (Alain Pavillon). Por historia e saj ze fill ketu e kater shekuj me pare.

Ne fillim te shekullit 16-te , ishte mbreti Fransua i I-re qe bleu token e Boregard per ta pasur si nje pike gjuetije. Me 1545 Jean du Thier, sekretari i shtetit te Henri II, e mori dhe e zgjeroi keshtjellen primitive. Intelektual dhe mik i Ronsard, poetit te madh francez, ishte pikerisht ai qe e zbukuroi kete keshtjelle. Por ai qe krijoi "Galerine e portreteteve", ishte Paul Ardier, nje ish minister i Henri IV. Kur ngjitesh ne katin e dyte te keshtjelles, gjen nje sallon te madh, unikal ne France nga menyra se si rrethohet nga te kater anet me portretet e njerezve te medhenj te disa shekujve. Jane 327 qe rrokin nje epoke te gjate, portrete qe nga koha e Filip de Valua e deri tek Luigji i XIII, (1328 - 1643). U afrohesh portreteteve dhe diku mes tyre, prane imperatorit te fundit te Konstandinapojes, Kostantini, sheh te vendosur portretin e Skenderbeut, "George Castriote, dit Scanderbeg". Ne krah te tij, veshtrimi bije mbi Huniadin, "governator de Hongrie", sic shkruhet poshte portretit, aleat i dikurshem i Skenderbeut kunder hordhive osmane. Siper tabllose se Skenderbeut, shquhet ajo e Murat Mehmetit te II-te, me nje koke te rrethuar me callme, pastaj Henri i V, mbret i Anglise, Ferdinandi II i Napolit, etj. Duke kaluar nga nje epoke ne tjetren dhe nga nje portret ne tjetrin, syte ndalen edhe ne portretet e Papa Klementit te II, mbretit Filip te Spanjes, tek ministra te luftes apo diplomate te medhenj, princer etj, sic eshte rasti i anzhuineve, Comte d'Anjou. Sipas te dhenave historike, gjithe ky grup portretesh eshte realizuar nga nje grup piktoresh qe atehere punonin ne atelierin e Paul Ardier dhe sipas kerkesave te tij. Ai i furnizonte ata me gravura te mbreterve, sulltaneve e perandoreve te ndryshem, te cilat kopjoheshin e realizoheshin me besnikeri e mjeshteri artistike. Sigurisht pas disa shekujsh eshte veshtire te gjesh se cila gravure ka sherbyer si kopje dhe cilit piktor i perket ajo. Megjithate duke vezhguar kete portret te Skenderbeut me mjeker dhe ne moshe te thyer, kupton se ai afrohet shume me ato pak gravura te vjetra te asaj periudhe dhe qe mendohet se jane besnike te portretit real te Skenderbeut. Kaq e famshme u be kjo "Galeri e portreteve" ne ate kohe, sa qe kur mbreti i Frances Lui Filip ndertoi Versajen dhe muzeun e quajtur "Lavdite e Frances", ai kerkoi ti riprodhoheshin disa nga portretet e kesaj galerie. E mbushur nga te kater anet e mureve me portretet qe ngjiten gjer ne cep te tavanit, vizitori qe vjen ne Beauregard udheton aq shpejt neper kohra sa qe brenda nje kohe te shkurter perjeton nje periudhe disa shekullore. Pikturat jane punuar ne vaj dhe emrat e piktoreve anonime sot eshte e veshtire te deshifrohen. Krijimi i tyre ne fakt ka filluar ne shekullin XVII - te, dhe pikerisht ne vitet 1620-te. E vetmja e mete e kesaj galerie, qe e zemeroi atehere shkrimtarin e shquar francez Rabele, ishte se aty nuk figuronin portretet e artisteve te medhenj te kohes, c'ka per te ishte dicka fyese dhe poshteruese. Aktualisht keto portrete kane filluar ti restaurojne, restaurim ky qe do te zgjase per nje periudhe ndoshta 20 vjecare. E megjithate, duke pare portretet e restauruara e gjithe shkelqim, ne krahasim me tabllote e vjetra, sepse ndjen sikur personazhet i kane larguar nga epokat e tyre, kohrat kur ata kane jetuar realisht.

Nje opera "tragique"

Skene e nje teatri klasik ku duket nje pyll kushtuar Muzave. Parnasi duket larg. Qe me hapjen e siparit duken Melpomeni dhe Polimnia te ndjekura nga muza e Magjise dhe me pasn ga ajo e Dashurise. Pastaj me nderimin e dekorit, shfaqet nje shpelle ne Kopshtet e Sarajit.

Skenderbeu :

O nate ! Nxito, dita me se fundi dita te agoje !

Lavdine pres te me therrese !...

A e njeh o i shtrenjte Princin Osman te Shqiperise ?

Vellezerit e mij hakmarrje kerkojne ...

Osmani :

Dashurija ! Ah, cfare valle e ka prekur shpirtin tend ?

A mund ti pergjigjesh flakes se dashurise

Qe ndjen Roksana per ty ?...

Ja pra dy fjale nga historia e kesaj opere. Skenderbeu dashuron favoriten e Sulltanit, serben e bukur Roksana...

Kur kisha degjuar per here te pare per nje opera franceze kushtuar Skenderbeut, kisha imagjinuar nje cast ate epoke te larget ne Paris, ate dite vjeshte kur ne sallen e koncerteve te "Palais Royale", drejt salles, ngjiteshin rradhazi konte, kontesha, duke e te ftuar te oborrit mbreteror, duke pritur me pas ne heshtje hyrjen e Luigjit te XV-te se bashku me mbretereshen. Kjo kishte ndodhur ne 27 tetor te vitit 1735, apo sic shkruhej atehere ne afishen e koncertit "L'an M.D.CCXXXV. Perpara mbretit, gjykatesit te pare te nje vepre muzikore, Akademia Mbreterore e Muzikes shfaqte operan tragjike me pese akte te titulluar "Scanderbeg ". Nje opera me muzike te kompozuar nga kompozitoret Francois Rebel dhe Francois Francoeur, kompozitor i Muzikes se Dhomes se Madherise se tij. Qe te dy keta kompozitore pothuaj gjithe jeten e tyre kompozuan se bashku, duke kontribuar shume ne bel-kanton franceze.

Perpara syve te mbretit, nen tingujt e muzikes, ishte ngritur sipari i skenes se aktit te pare, duke zbuluar nje dekor oriental, nje shpelle ne kopshtet e sarajeve te sulltanit. Ketu dhe nis historia e kesaj opere rreth dashurise se Skenderbeut, nje histori imagjinare qe shkon gjer ne diten e dyluftimit te Skenderbeut me sulltanin, ku kuptohet qe ai ngadhnjon fitimtar. Kjo tragjedi ishte shkruar shume vite me pare nga nje libretist i njohur operash, Antoine Houdar de la Mothe, anetar i Akademise Franceze dhe qe kishte lene nje seri veprash te njohura ne operan klasike franceze. Por La Mothe nuk arriti ta shohe te interpretohet ne skene libretin e tij. Ai vdiq i paralizuar kater vjet me pare se opera te shfaqej ne "Palais Royal". Midis veprave te tij post-mortum, miqte e tij gjeten edhe libretin per Skenderbeun. Kur ky libret ra ne duart e libretistit tjeter te njohur te asaj kohe L. de Laserre, ai u entusiazmua dhe filloi te punoje mbi te. Shume vite me pare kishte qene Antonio Vivaldi, ky pararendes i Bahut, qe kishte shkruar nje opera per Skenderbeun, e cila me 1718 kishte bere buje ne Firence. Opera e Parisit ne ate kohe nuk e kishte arritur ende famen e operas italiane, e cila qe me 1647 kishte shfaqur ne "Palais Royal" operan "Orfeo". Opera franceze filloi te beje emer me kompozitorin Lully, qe udhehoqi operan lirike per nje kohe te gjate. Ai nuk e perjetoi shfaqjen e tragjedise "Scanderbeg", kete opera me 25 skena, cka per kohen ishte nje angazhim shume i madh.

Shfaqja e Skenderbeut u dha tridhjetetre here rradhazi perpara mbretit dhe aristokracise franceze. Me pas ajo u shfaq ne Choisy dhe me 22 tetor 1763, pra 28 vjet me vone, ne Fontenbleau, ku rrinte mbreti ne keshtjellen e fameshme te Fontenblose. Afishja e asaj kohe njoftonte :" Scanderbeg-tragedie, représentée devan leurs Majestés..." Kjo opera u luajt ne nje epoke kur per Skenderbeun botoheshin biografi e jeteshkrime ngado ne Evrope, si ne Itali, Poloni, France, Angli e gjetke. Nga 13 qershori e gjer ne 29 dhjetor 1763 ajo u shfaq ne Fontenblo e Versaje, ku shfaqjet jepeshin dy here ne jave dhe vetem gjate sezonit te veres dhe te dimrit. Por burime te ndryshme deshmojne se ajo eshte shfaqur edhe ne vitet 1765-1766. Ne biblioteken e Operas pariziane si dhe ne Biblioteken Nacionale, ruhen qe nga ajo kohe partiturat e disa botimeve te asaj epoke, ku midis te tjerave paraqiten dhe dekoret e kostumet e personazheve ne skene.

Skenderbeu :

Ah, c'lumturi ndjej tani

Kur miku im besnik Osman, me ndezi flaken e shpirtit!

Qetesia zemren time preh tani!

Sa i bukur ky moment, sa i embel ky mjedis !

Shpresa qe m'eshte zgjuar i zbukuron ato edhe me.

Kenga e zogjve te dashuruar ;

Freskia e zefireve, qe lulet ben te celin

Murmurima e ujrave qe gezueshem rrjedhin,

Gjithshka duket se i perkushtohet agimit...

Vite me vone, ne maj 1786, vecse tri vite para se te fillonte Revolucioni Francez, ne "Theatre Francais", te krijuar nga mbreti dhe ku drejtonte me pare Molieri, u shfaq nje pjese teatrale shkruar nga Pierre-Ulric Dubuisson, i cili ne moshen 48 vjecare perfundoi ne gijotine (gjate revolucionit aktoret i larguan nga teatri dhe disa prej tyre i burgosen). Te tjera pjese teatrale u shkruan e u botuan ne France per Skenderbeun, si ajo e Casimir Pertus, nje shkrimtar jo fort i degjuar, i cili shkroi nje tragjedi neoklasike me titullin "Scanderbeg", veper kjo qe u botua me 1870.

Place Scanderbeg"

Ka nje shesh ne periferi te Parisit me emrin "Place Scanderbeg". Nje shesh ne veri te tij ku bashkohen "Rue Aubervillier", "Avenue Victor Hugo", etj, e ku poshte tij, shkon autostrada qe te con per ne aeroportin "Charles de Gaulle". Nje shesh teper modest, ku prane tij, jeshilon nje park i vogel me geshtenja te egra, e ku ne mes te sheshit kuqelon nje kumbull e madhe. Qe ketej duket kupola e bardhe e bazilikes se "Sacre-Coeur", e cila ngrihet ne maje te kodres se Montmartres. S'di pse sa here kam shkuar ne ate shesh, duke kapercyer rrugen "Bocari", jo shume larg tij, kam gjetur nje lloj zbrazetire, ere dhe nje qiell gri. Prej vitesh emigracioni shqiptar kishte deshiruar qe ne Paris te kishte nje rruge, nje aveny apo nje shesh me emrin e Heroit tone Kombetar, ashtu sic ishin dhe emrat e Garibaldit, Bolivarit, Linkolnit, etj. Dhe momenti erdhi pas festimeve te 500 vjetorit te vdekjes se Skenderbeut, dhe kerkeses kembengulese te nje grupi emigrantesh shqiptare, gjersa Bashkia e Parisit dhe vete kryetari i atehershem i Bashkise, Jacques Chirac, vendosen qe nje shesh i Parisit 19-te, te merrte emrin "Place Scanderbeg".

Nje dite maji te vitit 1980, shqiptaret u mblodhen per inagurimin e ketij sheshi. Ishin midis tyre Lec Shllaku, kryeredaktori i revistes "Koha jone", apo Jusuf Begeja, Leone Zazani e shume te tjere, si dhe te ftuar nga emigracioni shqiptar ne Itali, Amerike e Belgjike. Ate dite, shqiptaret u mblodhen ne katedralen e "Notre-Dame" te Parisit, ku u dha nje meshe e madhe me kete rast nga At Prenci e At Shestani, meshe ku ishte i pranishem kardinali i Parisit, Marty, si dhe perfaqesues te kishes se Rumanise, Kroacise, Sllovakise, Lituanise, etj. Po aty u mblodhen dhe vajzat arbereshe veshur me kostumet kombetare qe kishin ardhur nga Shen Dhimitri i Italise se Jugut dhe qe kenduan ne kete meshe. Ne nje fotografi te rralle te asaj dite duken ato vajza te bukura arbereshe ne portat e "Notre-Dame", duke shpalosur nje flamur te madh kombetar kuq e zi per te dale ne fotografi. Pas meshes, turma e shqiptareve me flamur ne balle, kishte shkuar ne sheshin e Bashkise dhe kish kenduar hymnin shqiptar. Ndoshta ishte nje cudi per parizianet, te shikonin ate turme me flamuj e kenge, dhe te degjonin ate kenge qe kishte aq dhimbje e trishtim. Ishin po ata shqiptare qe vite me rradhe kishin manifestuar para ambasades ne "Rue de la Pompe" me pankartat ne duar ku shkruhej : "A bas la dictature d'Enver Hoxha". Qe nga ajo dite ka rrjedhur shume kohe. Sot ai shesh te jep ndjesine se dicka i mungon, sikur dicka ai pret. Ndoshta nje statuje te vete kaloresit legjendar ...Dhe monumenti ekuester nuk do vonoje te mberrije !

*Publicist dhe shkrimtar, Diplomat

Shenime

*1 - " Historia e Gjergj Kastriotit, te mbiquajtur Scanderbeg, mbret i Shqiperise dhe i fese se Jezu Krishtit, i pergatitur gjer ne vdekjen e Muhametit te II-te ".

2 - "Pena ime po iken ne qiell qe te mbetet nje shenje/ Eshte koha te braktis vargjet dhe dashurine/ Te marr leje e te ike nga ditet e mia me te bukura".

[Albo]

Armet e Skenderbeut...te vijne ne Shqiperi!

E Merkure, 09 Shkurt 2005

(Si mund te sillnim per pak dite ne vend, apo ti blenim reliket e shenjta me rastin e 600 Vjetorit te Lindjes se Heroit)

Per 600 vjetorin, a mund t'i kishim per pak dite ne Shqiperi objektet e heroit?!

Qeveria austriake ka treguar gjithmone vullnet te mire ndaj Shqiperise, shume me teper vitet e fundit. Dhe, nuk do te ishte e veshtire, qe objektet e vetme te Heroit tone Kombetar (shpatat dhe perkrenarja, qe ruhen ne Vjene) te vinin per pak dite, qe te ekspozoheshin ne vend. Kundrejt garancionit te domosdoshem, e ne rast se qeveria shqiptare nuk do te mundej, atehere mund te provonim patriotizmin e vertete se sa na vlente lekura, tashme duke dhuruar te gjithe nga pak te holla per kete mision shpirteror.

Aq me mire akoma, do te ishte nese do te kishim dhe nje mundesi per ti blere: atehere nga donacionet tona kombetare do te tregohej realisht se cfare domethenie te vertete kishte heroi per ne. Kombe te tjere e kane bere dhe vazhdojne ta bejne per kryeveprat e tyre...Po ne?!

Ben Andoni

U quajt shprehje e vullnetit te mire ajo e qeverise italiane, qe ne vitin 1981, ktheu koken e Apolonit ne Shqiperi. E njohur si "DEA e Butrintit", puna e gjysmes se pare te shekullit te IV para Krishtit, ishte nje nga veprat me te mrekullueshme, qe ishin gjendur ndonjehere ne qytetin antik nga arkeologet. Ishte koka e nje skulpture, qe ishte ndoshta 2.5 metra e larte dhe qe ishte zbuluar gjate germimeve arkeologjike te Italise ne Butrint. Ajo u denoncua nga qeveria komuniste si e vjedhur nga italianet, ndersa ishte vete qeveria italiane, qe ia ktheu pastaj qeverise shqiptare ne nje gjest te madh kortezie per kohen. ...

Kjo tashme i perket se shkuares, ndersa ajo qe do te nderonte zyrtaret shqiptare dhe retoriken shpesh boshe te tyre mund te jete nje gje, qe nuk besohet se eshte shume e pamundur ne vitin e shpallur te perkujtimit te 600 vjetorit te Skenderbeut. Kundrejt pagesave te garancioneve te duhura, shtuar me elementet e tjere te sigurise, mund te kerkohej zyrtarisht qe te vinin ne Shqiperi armet dhe perkrenarja e Skenderbeut. Per te kuptuar rendesine e tyre, nuk duhet harruar se jane rritur breza te tere shqiptaresh, vetem me kujtimin e ekzistences se tyre. Qeveria austriake, ne vazhden e shembujve te mrekullueshem qe ka bere ndaj Shqiperise (Nuk harrohet viti 1997), pas nje kerkese zyrtare, mund te bente nje gjest te vullnetit te mire, duke i sjelle per pak dite ne Shqiperi. Per faktin, se keto simbole te pakta te gjalla te heroit jane te vetmet, dhe se ato nder shekuj kane qene objekt i legjendave deri absurde per fuqine dhe lavdine e heroit. Kete funksion, ato mund ta benin me mire duke qene prezent ne vendin e tyre te origjines. Ata qe merren me veprimet e ketij lloji (mbase pune e diplomacise), nuk mund te mos gjejne modalitet e duhura per kete veprim. Sepse teksa shperngulen punet e Leonardo Da Vincit per aktivitete te ndryshme (si nje i fundit ne nje dyqan prestigjioz mode-pak dite me pare ne France), nuk besohet se do te jete kaq e veshtire per te levizur dhe objektet e heroit (Per me shume propabiliteti i demtimit te tyre eshte i vogel-ato jane metalike kryesisht). Ca me shume akoma - thjesht duke menduar se vertete pesha specifike e heroit tone kombetar per ne eshte e madhe, por per Austrine (thesar kryeveprash dhe relikesh te personazheve shume me te njohur se Skenderbeu ne histori) nuk mund te perbeje nje problem apo humbje te madhe sjellja e tyre ne Shqiperi. Faik Konica, qe i ka pare dikur, ashtu si cdo shqiptar ka qene aq i obsesionuar pas tyre sa besonte se ende kishte pare njolla gjaku ne armet e heroit, cka te ben te besosh se miti i heroit, por edhe bemat e tij kane qene te perjetuara gati njesoj tek te gjithe shtresat e popullsise shqiptare.

Shtyhemi me poshte ne arsyetim-dhe nese qeveria shqiptare nuk do te kishte mundesine per te realizuar kete operacion, i cili patjeter mund te lejohet nga pala austrike kundrejt nje pagese (por qofte edhe marramendese), atehere mund te shikohej lehte patriotizmi yne. Ashtu si dhame leke per Cunamin dhe ndermoren aq shume aksione, po aq shume mund te kontribuonim te gjithe, qe ato per pak dite te ekspozoheshin ne Shqiperi. Ky do te ishte festimi me i madh per Skenderbeun dhe jo aktivitetet e sterperseritura per imazhin apo punet e historianeve tane. Te cilat duke vecuar respektin, sidomos ndaj historianeve, ne te shumtat momente kane treguar se me shume qellimi ka qene per t'i nxjerre syrin njeri-tjetrit, sesa per evidentimin e punes se objektit.

Ndoshta edhe po te vinin objektet e Skenderbeut, shqiptaret do te ziheshin se do te donin qe ato te ishin ne Kruje, ne Tirane apo ne ndonje vend tjeter. Por, te pakten do t'i lemonim me sy dhe mitin do e kishim te gjalle.

Ky eshte nje apel qe i drejtohet, atyre qe kane fuqi, qe te bejne dicka per Skenderbeun, realisht per t'i perkujtuar 600 vjetorin e Lindjes dhe kontributin e tij te vertete per Arberine.

Ky apel behet me i forte, kur shikon se deri me tani drejtuesit e institucioneve historike kombetare, veprojne per shkak te mungeses se nje Komisioni aktiv, seicili ne hesapin e tij. Duket sikur zyrtaret shqiptare jane ne gare qe te trumbetojne kush e kush me pare heroin, sesa te perllogaritet nje mbarefestim. Ndoshta eshte shpejt, do te thote dikush. Eshte shpejt, po te mos kujtosh fjalen tone te urte, sipas te ciles "moti i mire duket qe ne mengjes". Dhe, ne, te pakten me ate qe kemi pare dhe kemi kuptuar deri tani eshte se viti 2005 do te jete shume larg vitit te larget 1968, kur per te ngritur lavdine e Skenderbeut u bene aq shume e shume vepra ne rregjimin komunist....

Nje element tjeter mbase do te ishte edhe blerja e ketyre relikeve te vyera. Por, per kete pervec rasteve sporadike, qe jane folur ne shtyp nga elemente te ndryshem, asnjehere nuk eshte thene sesi mund ta bejme kete. Ka pasur nje perpjekje reale nga Zogu, mbase dhe me vone. Dikur u tha edhe me nderrim koke me koke me disa partitura te vyera, qe posedonim ne ne Arkivin Qendror. Tek e fundit, asnjehere shtetit austriak nuk i eshte bere ndonje kerkese zyrtare per t'i riatdhesuar ato, e cila do te na thoshte realisht kushtet per marrjen e tyre.

Ajo qe u be me qeverine "kapitaliste" italiane, per Dea-n (sic thuhej ne vitin 1981), mund te behej dhe me to, duke na sjelle nje pjese te kujteses se lavdishme, por edhe nje sens real per krenarine kombetare. Mbase ky do te ishte apogjeu i vertete i festimeve dhe jo rendja e institucioneve per te gjetur imazhin e sterperseritur te heroit dhe larja e zakonshme e gojes se institucioneve shqiptare me nje simpozium dhe nje ekspozite. Kemi nje fat, qe ai nuk ishte as i majte dhe as i djathte, me konceptet e sotme dhe akoma me shume akoma nuk e dime ditelindjen e vertete te Gjergj Kastriotit. Keshtu qe, lehtesisht, organizmat zakonisht "enderrimtare" te shtetit shqiptar, mund te ndryshojne pergjate vitit kushtuar atij. Te pakten, nje here...te tregonin se beme nje enderr te gjalle...Pavaresisht se, kuptohet, kur te kalonin edhe pak te ziheshim se kush e kush i kishte sjelle me pare ato dhe e kujt ishte merita.

Po te futeshin ne koleksionin kombetar, atehere mbase 20 vjet me vone, ashtu si edhe per Dea-n, gjithcka do te harrohej...shpatat dhe perkrenarja e famshme, do te flinin te qeta bashke me mozaikun e Bukuroshes se Durresit, Epitafin e Gllavenices, apo kokegurin e Elenes se Rashes ne harresen e tyre te kahmotshme ne Muzeun Kombetar.

[Albo]

Historia: Si i moren armet e Skenderbeut austriaket

E Merkure, 09 Shkurt 2005

Ato jane te vetmet objekte origjinale te heroit tone kombetar, qe ruhen deri me sot dhe ato ruhen ne Austri ne Muzene e Vjenes.

Historia e tyre lidhet me jehonen e emrit dhe fames se Skenderbeut ne Evrope ne ate kohe e me pas. Ne vitin 1567, djali i dyte i perandorit te Austrise Ferdinandi rindertoi keshtjellen "Ambrar" ne kryeqytetin e Tirolit, Insbruk dhe u mor me mbledhjen e sendeve artistike me vlere e te relikeve. Sekretari i tij Shrenke mblodhi kryesisht arme dhe i ruajti ne keshtjellen "Ambrar".

Ai u shkroi leter personaliteteve te shquara te kohes dhe trashegimtareve te atyre qe kishin vdekur, qe t'i dergonin veshje luftarake, arme, mjete lufte, piktura e biografi, sepse do t'i ekspozonte ne armetoren e tij ne Keshtjellen "Ambrar". Objektet e grumbulluara, Shrenkeja i sistemoi dhe i inventarizoi gjate viteve 1585, 1593, 1596 dhe ne vitin 1601 botoi ne latinisht vepren: "Figura krejt te verteta te perandoreve august, te mbreterve e shume te ndriturve arqiduke, princave gjithashtu te konteve, baroneve, fisnikeve dhepershkrime te bemave te tyre, armet e te cileve ndodhen ne armetoren e keshtjelles "Ambrar".

Kjo veper beri te mundur qe te njihet perkatesia e armeve dhe historia e cuarjes se tyre atje. Ne vitin 1605, keshtjella "Ambrar" u ble nga perandori i Austrise dhe armet iu lane atij. Ne vitin 1806 reliket u mbarten ne Vjene dhe ne vitin 1888 u kaluan ne ndertesen e re te Muzeumit te Vjenes, ku ndodhen edhe sot.

Armet e Skenderbeut i jane dorezuar Ferdinandit ndermjet viteve 1588-1593 me anen e Dukes se Urbinjos dhe atij te Areskotit. Ne inventarin e vitit 1596 te Shrenker, me numer 71 eshte shenuar perkrenarja dhe me numer 92 dhe 345 dy shpatat.

Ne vepren e Shrenken te botuar ne vitin 1601, paraqitet dhe nje gravure e Skenderbeut ne pozicion ne kembe, duke mbajtur ne doren e djathte shpaten (nr 345) dhe prane kembeve perkrenaren. Armet e vizatuara te gravures ngjasojne me ato origjinale te Muzeumit te Vjenes.

Skeda e Armeve

Perkrenarja peshon 3 kilogram dhe mendohet qe Skenderbeu ta kete perdorur per raste ceremoniale.

Shpata e Pare ka formen e drejte e me mprehje nga te dy anet. Gjatesia e pjeses se mprehur eshte 85.5 centimetra ndersa gjeresia eshte 5. 7centimetra dhe peshon 1.3 kilogram, ndersa bashke me kellefin eshte 1.9 kilogram.

Shpata e dyte eshte e perkulur ne forme harku. Gjatesia e saj eshte 121 centimetra dhe peshon 3.2 kilogram.

[Albo]

Ju rrefej armet e heroit

E Merkure, 09 Shkurt 2005

Kjo pjese eshte shkeputur nga monografia me e plote, kushtuar heroit, dhe eshte pergatitur nga historiani i njohur Kristo Frasheri, pergjate 50 viteve pune te panderprere ne lemin e historise

Nga Kristo Frasheri

...Nga jeta e Skenderbeut brenda ne shtepi kemi fare pak njoftime. Sipas Dh. Frengut, ai hante shume pak dhe i mjaftonin pese ore gjume. E duronte vapen dhe acarin. Flinte perdhe mbi qilim. Shton se flinte i veshur me armet dhe ato nuk i hiqte nga brezi as kur flinte-sigurisht e ka fjalen per diten e luftimeve. Duronte cdo lloj vuajtjeje fizike.

Njoftimet per armet e Skenderbeut i kemi ne dy rruge-nga burime te shkruara dhe nga vete armet qe kane arritur deri ne ditet tona.

Ne burimet e shkruara flitet vetem per shpatat. Dh.Frengu thote se shpata e Skenderbeut ishte nje palle e harkuar (una scimitarza storta) me tehe shume te holle dhe me damaskine me shume hijeshi, e cila per cilindo dukej e rende, kurse per te ishte e lehte. Dikur mbante dy shpata, te cilat i vendoste ne nje mill. Pastaj ai shton se njehere pruri nga Italia nje mjeshter te shkelqyer, i cili beri tre palla shume te mira. Njeren prej tyre, e cila mund te priste hekurin ia dergoi dhurate sulltanit. Dime me ne fund se ne pritjen zyrtare qe Papa Pali II i beri Skenderbeut ne naten e Krishtlindjes se vitit 1466, ai i dhuroi Heroit nje shpate dhe nje kesule (una spada ed un capello).

Perkundrazi nga pajimet personale, qe kane arritur deri ne ditet tona, ne kemi kater objekte-dy shpata, nje perkrenare dhe nje liber uratash. Perkrenarja dhe dy shpatat tani ndodhen ne Muzeun e Historise se Artit ne Vjene, kurse Libri i Uratave, i cili sikurse u tha, ia dhuroi heroit familja Di Capua e Napolit ndodhet ne fondet e Shtepise Botuese "Shelley House" ne Celsi (Chelsea), Londer.

Perkrenarja dhe shpatat kane fillimisht nje histori te erret. Pas vdekjes se Skenderbeut, ato i morren me vete, e shoqja Donika dhe i biri Gjoni, kur merguan ne Itali. Se kush i pati pas vdekjes se tyre nuk dihet. Ato shfaqen ne burimet dokumentare ne dhjetevjecarin e fundit te shekullit XVI. Ne vitin 1590, perkrenarja dhe dy shpatat nuk ndodheshin ne nje dore te vetme. Perkrenaren dhe njeren shpate e kishte ne zoterim konti Eolfang i Sturbenbengut. Shpata tjeter ndodhej ne Muzeumin e Armeve (sic del nga inventari i hartuar me 30 tetor 1590) te arkidukes Karl i Stirise, biri i Perandorit te Gjermanise ne Gratz (Austri). Ai qe i bashkoi ato ishte biri tjeter i perandorit gjerman (vellai i Karlit) arkiduka Ferdinand i Tirolit, me porosine e te cilit, kancelari i tij, J.Shrenke (Jacob Schrenk von Gotzing), i shtiu ato ne dore (me blerje). E to ai pasuroi Muzeun qe Ferdinandi ngriti ne Ambras prane Tirolit ne Austri, te cilin e mbushi me veshje luftarake, mjete lufte, sende artistike dhe piktura te ndryshme te perandoreve, mbreterve, princerve, konteve dhe figurave te shquara te shekullit XV-XVI. Ne inventarin e hartuar ne vitin 1595 perkrenarja dhe dy shpatat e heroit renditen nder objektet e Muzeut te Ambrasit. Qe ketej, nje shekull e ca me vone, ne vitin 1806, ato u transferuan ne Muzeun Perandorak te Vjenes, por perseri te vecuara. Perkrenarja dhe shpata me trup te drejte u vendosen ne sallen e quajtur te Maksimilianit (salla XXV, nr.71 dhe 92), kurse shpata tjeter me trup te harkuar (palla), ne sallen e quajtur te Karlit V (salla XXVII, nr.345). Ato u vecuan ngase drejtuesit e Muzeut te Vjenes, nuk ishin plotesisht te bindur nese palla, e shkeputur nga perkrenarja, i takonte me te vertete Skenderbeut. Por, pas Luftes se Dyte Boterore, dyshimet u davariten. Si rrjedhim ne pragun e 500 vjetorit te Heroit, ato u bashkuan ne te njejten salle, madje ne te njejten vitrine, te po atij institucioni qe tani quhet (Muzeu i Historise se Artit (Kunsthistorisches Museum, Eien).

Perkrenarja e Skenderbeut eshte punuar me metal te bardhe, pajisur me nje rrip (ruban) te lare me ar. Ne maje te saj eshte vendosur nje koke dhije me brire, punuar ne bronx te lare ne ar. Ne pjesen e poshtme te saj, ka rreth e rrotull nje rrip bakri me nje mbishkrim prej gjashte rrokjesh, te ndare midis tyre me rozeta: IM*PE*RA*TO*RE*BT, qe do te thote: Jhezus Nazarenus*Principi Emathiae*Regi Albaniae*Terrori Osmanorum*Benedictat Te (Jezuj i Nazaretit te bekon ty Skenderbe, Princ i Matit, Mbret i Shqiperise, Tmerri i Osmanllinjeve, Mbret i Epirit). Por rripi prej bakri me keto gjashte monograme duket se eshte vene me vone ne perkrenare nga pasardhesit e Heroit, te cilet kane menduar se me shtimin e titujve do t'ia rritnin atij vleren, kurse, sic u tha, ai nuk ka mbajtur asnje nga keto tituj, por vetem "Zot i Shqiperise" (Dominus Albaniae).

Elementi kryesor qe te bis ne sy ne perkrenare eshte koka e dhise, qe qendron ne maje te saj. Se cfare ajo simbolizon mbi perkrenaren e Skenderbeut, eshte veshtire te shpjegohet me saktesi. Mund te shpjegohet me kultin e dhise se eger, simbolin e zanave shqiptare, te cilat jetojne, sipas legjendes, edhe sot ne bjeshket e larta, perfshire edhe ne ate te Gjelagjoshit, mali qe qendron mbi krye te Qidhnes se Dibres. Ka shenja qe tregojne se kulti i dhise se eger eshte shume i lashte. Shkrimtari romak i shekullit te I-II te eres sone S.Suetom Tanquilli (De Vita Caesarum, L.II, 12, 94) shkruan se perandori romak Augusti, gjate luftes kunder Batos se ilireve, kur arriti ne Apoloni, preu per nder te fitores se tij, nje monedhe argjendi me koken e dhise se eger.

Por ka edhe nje shpjegim tjeter me ndikim historik. Shefqet Pllana sjell nje njoftim te dhene nga Sami Frasheri ne "Kamus-al-alam" ne zerin Dhu l'Karnejn se togfjalesi Dh l'Karnejn (pronar i dy brinjeve) ishte apelativ qe ne kohet e lashta madje edhe ne Kuran, i Aleksandrit te Maqedonise. Nga ana tjeter, L.Malltezi shton pohimin e Plutarkut...Pra, nuk perjashtohet mundesia qe motivin e brireve te dhise, Skenderbeu ta kete huazuar, sipas dy historianeve te permendur ose drejtperdrejt nga legjenda e Aleksandrit te Maqedonise, ose, sic duket me bindese, nga pohimi i Plutarkut, meqenese ne Mesjete shqiptaret e mbanin veten si pasardhesit e Aleeksandrit te Maqedonise, sidomos te Pirros se Epirit, aq me teper se per Pirron e Epirit, Skenderbeu ka pohuar shkoqur se shqiptaret jane pasardhesit e tij.

Duket se shpjegimi i dyte ka me teper te ngjare te anohet nga e verteta, mbasi teoria e vazhdimesise maqedone-shqiptare dhe epirote-shqiptare ishte teper e rrenjosur jo vetem ne opinionin shqiptar, por edhe ne ate evropian. Ky opinion pershkon fund e krye sidomos vepren e Marin Barletit. Mjafton te riprodhojme nje fragment te historise se tij monumentale, ku ai shkruan:"Njerezit kur veshtronin ate rini luftarake dhe kur shikonin ate lule burrash rreth Skenderbeut, nuk u dukej aq cudi qe fuqite e Muratit ishin thyer prej shqiptarevet. Me te vertete ishin kthyer atehere perseri shkelqimi i lashte i Maqedonise dhe dukej se kishin ardhur prape tamam, sic ishin dikur, kohet tanime te harruara te Aleksandrit dhe te Pirros".

Me porosi te qeverise shqiptare te paraluftes, nje kopje identike e perkrenares se Skenderbeut, punuar me 1937 nga nje mjeshter i talentuar austriak, ndodhet ne Muzeun historik te Tiranes.

Shpata me trup te drejte, e cila ndodhej sebashku me perkrenaren ne Muzeun e Ambrasit eshte me dy tehe. Trupin e ka te lare me ar. Eshte e gjate 85.5 centimetra, e gjere 5.7centimetra dhe peshon 1.3kilogram. Ka mehill lekure. Sipas Faik Konices, i cili e vezhgoi ne fillim te shekullit XX ne trupin e saj shiheshin ende njolla gjaku. Perkundrazi, shpata tjeter (palla), e cila para se te hynte ne Muzeun e Ferdinandit (Ambras) e kishte ne zoterim vellai i tij, Karli (Gratz), ka trup te harkuar. Sebashku me dorezen eshte 121 centimetra e gjate dhe peshon 3.2 kilogram. Palla eshte e stilit turk te shekullit XV.Trupi i saj eshte i dekoruar me ornamente (damaskine- ashtu sic shkruan Dhimiter Frengu). Ka nje mbishkrim turqisht, i cili, sipas F.Konices, nuk eshte korrekt. Mbishkrimi mban emrin e Skenderbeut: (Libehadur Allah Iskander beg-Kampioni i Perendise, Skenderbeu). Sipas Faik Konices, vetem trupi i shpates eshte i viteve te Skenderbeut. Doreza e lare ne argjend dhe mehilli i veshur me kadife, jane te nje kohe te mevonshme. Te dyja shpatat jane riprodhuar ne Vjene, posacerisht per muzeun e Tiranes se paraluftes. Sot ndodhen ne Muzeun Historik te kryeqytetit.

Nder dy shpatat, ka mundesi qe Skenderbeu ne fushen e betejes te mos perdorte ate me trup te drejte, por pallen me trup te harkuar (sic nenkuptohet nga Dh.Frengu), per arsye se e para ishte e shkurter per shtatin e tij te gjate, kurse me pallen, te cilen e kishte ne perdorim ushtria osmane, ai eshte familjarizuar me teper se me te paren. Ketyre mund t'u shtohet dhe nje arsye tjeter: me te paren luftetari e kishte me te lehte ta godiste kundershtarin horizontalisht, kurse me te dyten kishte perfitim, sidomos kur ishte trupmadh, ta asgjesonte me lehte armikun me nje te rene te fuqishme vertikalisht. E njejta gje mund te thuhet dhe me perkrenaren, e cila nuk duhet te kete qene komode ne fushen e betejes. Perfundimisht, mund te thuhet se se si perkrenarja ashtu edhe shpata me trup te drejte i kane sherbyer qe kjo e dyta te jete shpata qe Papa Pali II i dhuroi Heroit, naten e Krishtlindjeve se vitit 1466.