Jezusi, gjatė jetės sė tij kėshilloi sipas urdhėrave tė Zotit qė njerėzit pėr tė fituar shpėtimin tė zbatojnė ligjet e Moisiut deri nė fund:
"...Deri sa tė jetė qielli e toka, asnjė germė dhe asnjė presje nuk do t'i hiqet Ligjit, por do tė zbatohen tė gjitha" (Ungjilli sipas Mateut 5:18 shih gjithashtu edhe Ungjillin e Lukės 18:18-22).Nė shekujt e parė, ithtarėt e Jezusit iu pėrmbajten ligjit tė Moisiut. Por Pali erdhi me "inspirimin" e ri pėr tė persekutuar ithtarėt e Jezusit. Ai tha: "Keni dėgjuar sigurisht pėr sjelljen time tė dikurshme nė Judaizėm. Si e salvoja mbi ēdo masė Kishėn e Hyjit dhe u mundoja t'a shkatrroi ate" (Letra drejtuar Galatasve 1:13. Kush ishte Pali? "...E qiten jasht qytetit dhe e vranė me gurė.
Dėshmitarėt i ulen petkat te kėmbėt e njė djaloshi qė quhej Saul (Pal). Ndėrsa po e mbytnin me gurė, Stjefni lutej e thoshte: "O Jezus Zot, merre shpirtin tim" Atėherė ra nė gjunj dhe bėrtiti me zė tė madh: "O Zot, mos ua merr kėtė pėr mėkat". Posa i tha klėto fjalė ndrroi jetė". (Veprat e Apostujve 7:58-59). Edhe Sauli e dha pėlqimin e vet pėr vrasjen e Shtjefnit. Po atė ditė u bė salvim i madh kundėr kishės nė Jerusalem. Tė gjith me pėrjashtim tė apostujve. u shpėrndan nėpėr krahinat e Judesė e tė Samarisė. Disa njerėz tė pėrshpirtshėm e varrosen Stjefnin dhe bėnė gjėmė tė madhe pėr te. Ndėrkaq, Sauli bėnte ēmosin pėr ta asgjėsuar kishen, hynte neper shtėpi merrte burra e gra e i dorėzonte nė burg. (Veprat e Apostujve).
Tani, Jezusi "vendosi" qė tė braktisė apostujt e ti dhe t'i japė "vizionin" njeriut mė tė keq, mė agresiv qė tentonte me ēdo kusht tė shėmbi besimin e drejtė dhe qė vazhdimisht persekutonte mundimshėm besimtarėt e sinqertė.
Palit tani i "revelohet" se Zoti mban nė pėrgjegjėsi mbarė njerėzimin me mėkatin e Adamit. Vetė Zoti shumė para Jezusit pat thėnė se ēdokush pėrgjigjet, shpėrblehet apo dėnohet sipas veprave tė veta (Ezekiel 18:20). Pali reveloi se Jezusi ka ardhė te ai nė vizion dhe i ka thėnė tė shfuqizojė ligjin e Zotit me tė cilin ka qenė i pandarė 33 vjetėt e jetės sė tij, si i dėrguar. Tani shpėtimi i vetėm sipas Palit, ishte nė "Mėkatin e trashiguar" Nuk ka nevojė kurrfar veprimtarie, megjithse Jezusi kėshilloi ithtarėt e ti se ligji nuk do tė lehet deri nė fundin e botės. Pastaj Pali detajizon se tė gjith apostujt e Jezusit kan qenė tė gabuar, e vetėm ai ka patur tė drejtė. Madje edhe Barnaba ,i cili udhėtoi vazhdimisht me tė dhe qė e ndihmoi nė pėrhapjen e mėsimeve tė tia, e u bė ithtarė i hipokrizisė sė tij (Shih: Galatiasve 2:13). Eshtė interesant tė thuhet, se as vetė Pali nuk ishte i sigurtė rreth "vizionit" tė ti.
"Duhet tė krenohem - thotė Pali - punėkotė! Pra, po ia nisi me vegime e zbulesa tė Zotit. E njoh njė njeri nė Krishtin, i cili para katėmbėdhjet vjetėsh a ishte nė trupin e vet: nuk e di a ishte jasht trupit nuk e di. E di Hyji. Ky njeri qe ngritur nė tė tretin qiell. Dhe e di se ky njeri- a ishte nė trup a jasht trupit nuk e di, e di Hyji. Ka qenė ngitur nė Parriz dhe ka dėgjuar fjalė tė paspjegueshme tė cilat njeriu nuk guxon t'i pėrsėritė. Pėr atė njeri tė tillė do tė krenohem e jo pėr vetvete. Nuk do tė lavbdohem pėrveē me ligėshti (tė mira) (Letra e dytė drejtuar Korintianėve 12:1-5).
Pra Pali nuk dinte se njeriu nė vegimin (Vizionin) e tij ishte "nė trup" apo "jasht trupit". Vizioni i tij nė fjalėt e patregueshme dhe tė papėrsėritura, por qė sipas kėti "Vizioni" ndryshoi krejt rrėnja e kristjanizmit, pėr t'u bėrė njė kristjanizėm i ri paulijan, me rregulla tė reja opozitare me ligjet e Moisiut sipas tė cilave veproi Jezusi. Pali, akorduar - sipas vetė ati, qė persekutonte kristjanėt, shkatrronte kishat . Njeriu qė asnjėherė nuk e pa Jezusin, nga njė vrasės brutal dhe i paskrupullt u shėndrrua nė njė "mėsues" mė "gjenial" i kristjanizmit. Ai mori "vizionin" nga Jezusi, duke shpallė injorancė tė plotė mbi apostujt qė nuk ju ndanė jezusit gjatė gjith jetės (Galatianėve 1:10-12). Apostujt i shpalli "hipokritė" pėr arsye se ata nuk pajtoheshin dhe ishin nė kondradikcion tė plotė me mėsimet e tia. Tani ishte vetė Pali qė zinte vendin e parė: "Por nė saje tė hirit tė Hyjit, jam ky qė jam, dhe hiri i tij nė lidhje me mua nuk ka qenė i kotė.Madje u mundova tė veproi mė shumė se tė gjith ata, njėmend, jo unė vetėm, por edhe hiri i Hyjit me mua..." (Letra e parė drejtuar Korintianėve 15:10).
Pali ishte mė i zgjuar dhe punonte mė shumė se 11 Apostujt tjerė sė bashku. Pali Thotė se ishte profet i Zotit: "...sepse atė as nuk e mora as nuk e mėsova prej ndonjė njeriu, por ma zbuloi Jezu Krishti... Porse kur Ati qė mė zgjodhi qyshė nė krahrorin e nėnės dhe mė thirri me hirin e vet, i pėlqeu ta zbulojė nė mua Birin e Vet..." (Galantasve 1:12-16).
Por, po tė shohim idetė e Palit, gati nė gjysmėn e "Testaminit tė ri", dhe t'i krahasojmė ato me Ligjin e Pėrtrirė 18:22, apo me Ungjillin e Mateut 24:24, do tė shohim se Pali mund tė ishte vetėm njė profet gėnjeshtarė pėr tė cilėt lajmroi Jezusi.
Ai pėr kėto llojė profetėsh dha disa shenja qė sipas Biblės, ndoshta do tė vėrtetojnė profetėsinė e Palit: - Profetėsia e profetėve tė rrejshėm nuk ka sukses, - Profetėt dhe Mesihėt e rrejshėm mund tė bėjnė mrekulli tė mėdha,- Profetėt e rrejshėm bien fruta tė idhėta, - Profetėt e rrejshėm do tė thonė se ėshtė e mjaftueshme t'i thuhet Jezusit Zot, pėr tė shpėtuar. - Profetėt e rrejshėm do tė profetizojnė nė emrin e Jezusit, - Profeti i rrejshėm mund t'i hedh djallėzitė dhe tė bėhet shumė i devotshėm, etj. Profetėsia e Palit, lidhje me ardhjen e dytė tė Jezusit, qė qėndron nė letren e parė tė Selanikėve (4:16-18), jep tė kuptojmė gjithashtu se ai ishte njė profet i rrejshėm. Ai tha, pra se me zbritjen e Jezusit, ai do tė takohej me te diku nė hapsirė (nė ajėr) dhe kjo do tė ndodhte derisa ata ishin gjallė, por kjo nuk u realizua. Nė Veprat e Apostujve (23:6), Pali thotė se ishte Farise bir fariseu. Athua, Jezusi zgjodhi njė farise pėr t'i dhėnė vizionin e ti, kurse nė Ungjillin e Mateut (23:15) pėr Jezusin Farisenjt ishin hipokrit, fėmijėt e ferrit, etj. Pali deklaron se ligji ėshtė i vdekur (Romakėve 7:6), se Ligji ėshtė i mallkuar (Galatasve 3:10) se ata qė mbėshteten nė veprat e ligjit janė nė mallkim. Ai gjithashtu deklaron se Kontrata e Zotit ėshtė e vjetruar (Hebrenjve 8:13), etj.
Kur kisha Paulijane influencoi nė Romė, tė gjith unitarianėt qė e besojshin Zotin, siē e besoi Jezusi, u persekutuan me vdekje. Tė gjith Ungjijt u dogjėn. Mė shumė se njė milion njerėz gjeten vdekjen vetėm pėr shkak se refuzojshin ti besojnė trinitetit. Njėri ndėr viktimat e para tė kristjanve tė hershėm, i cili mbante qėndrimin e pastėr nė besimin e njė Zoti tė vetėm, pėrkundėr trinitetit, ishte Irenaeus (130-200). Pra, ata qė e pranuan kėt koncept e pranuan sipėrfaqėsisht, mbijetuan deri nė fund. Kur u paraqit Islami, me thirrjen nė besimin e Njė Zoti, ata ishin tė parėt qė e pėrqafuan kėt besim. Heinz Zahrnt e quan Palin si "Korruptues i Ungjillit tė Jezusit". Werdi e konsideron (Palin) si themelues tė dytė tė kristjanizmit. Ai shkruan se ndryshimi nė mes tė Jezusit historik dhe Jezusit tė kishės, ėshtė aq i madh, sa qė bashkėdyzimi i mėsimeve ėshtė i pamundshėm... Schonfield shkroi: "Herezia paulijane u bė themel i ortodoksisė kristjane, kurse kisha legjitime u shpall si heretike..." Michael H. Hart nė librin e ti "THE 100 A RANKING OF THE MOST INFLUENTIAL IN HISTORY" Muhamedin (as) e ka vėnė nė rendin e parė, ndėrsa Palin nė rendin e dytė duke i lėnė meriten kryesore nė themelimin e religjionit tė kristjanizmit.
Arnold Meyer thotė: "Nėse me fjalen kristjanizėm nėnkuptojmė fenė e krishtit si bir i Zotit, i cili nuk i takon burimit njerėzorė, i cili jetoi nė devotshmėri dhe u kryqėzua pėr mėkatin e njerėzve, i cili vdiq pėr tri dit dhe u ringjall pėr t'u transferua nė tė djathten e Hyjit, i cili sėrish do tė vijė qė tė shpėtojė boten... Nėse ky ėshtė kristjanizmi, atėherė ky kristjanizėm ėshtė themeluar nga Pali dhe nuk ėshtė fe e Zotit (*46)..." Pali ishte ai qė kristjanizmin e bėri religjion tė veēantė prej Hebraizmit, duke e pėrzier me ritet e egjiptsave, sirianėve, greke, romake, etj. Ai luajti rrolin kryesorė nė transformimin e kristjanizmit prej sektit Hebraik nė religjion botror .
Pali ishte hebre dhe mė vonė pranoi krishterizmin me qėllim jo tė mirė. Rrėfimi i besimit tė ti ceket nė "Veprat e Apostujve" 9:1-30, 22:1-16, dhe 26:12-18. Emri i ti hebre ishte Saul hebre farisenj nga pasardhėsit e Benjaminit. U Lind nė Tarsus tė Azisė sė vogel, Mėsoi nė Jerusalem, studjoj filozofinė greke, nuk besonte nė Jezusin dhe ishte fanatik i madh kundėr pasuesve tė ti dhe urrejtės i tyre. Ai pėrdori mėnyra tė ndryshme nė luftimin, dėmtimin dhe mizorinė, por nuk pati sukses. Kėshtu lajmroi se derisa ishte duke shkuar nė Damask, iu paraqit njė dritė e cila e pėrplasi pėr tokė. Aty ju paraqit Jezusi i cili e dėrgoi predikuas tė ti tek njerėzit. Mė vonė e ndėrroi emrin e u quajt Pal dhe filloi tė shkruaj letra tė shumta nėpėr qytet ku i ftonte njerėzit nė fenė e re, fenė e Palit qė hyjnizon Jezusin dhe lejon tė ndaluarėn.
Nė letrat e ti, ai ngatrronte idhujtarinė romake, dhe filozofinė greke me doktrinat e fesė sė re qė me kėtė t'i pėrshtatet idhujtarisė sė Perandorisė Romake, qė ishte bėrė traditė e tyre, kėshtuqė kur ai vėrejti se romakėt nuk bėhen synet, edhe vetė e ndaloi synetimin; kur pa se ata vetė e hanė mishin e derrit dhe ndalimet tjera, ai ua lejoj ato. Kur pa se ata besojnė nė shumė zotra dhe bijt e tyre, shpalli hyjnin e Jezusit dhe tha se ai ėshtė biri i Tij. Me kėtė ai punoi nė afrimin e krishterimit me idhujtarinė pagane tė Romės dhe me filozofinė greke, prandaj romakėt nuk u kristjanizuan, por tė krishterėt u romanizuan.
Njė numėr i madh i dietarėve dhe i historianėve tė krishterė besojnė se Pali e pranoi kristjanizmin qė ta devijojė me dinakėrinė e ti. Ai u burgos nė burgun romak dhe pastaj u vra me shpatė tre mile larg Romės nė vitin 67 apo 68.
Tė gjitha sektet e krishtera e konsiderojnė si predikues i madh i popujve dhe si shenjtėri e parė, se ai ėshtė nxėnės i parė i Jezusit dhe udhėheqės i tyre.Ai ėshtė keru i kishės prespektive, kurse papnia janė zavendėsit e tij.
Edhe pse nuke e ka parė Jezusin, llogaritet njėri ndėr apostujt nė shikim tė shoqėrimit shpirtėrorė. Ai vetė pretendonte se ėshtė i ngjajshėm me apostullin mė tė famshėm - Pjetrin., kurse te Protestantėt Pjetri nuk ėshtė gjė mė i mirė se Pali. Tė gjitha sektet e krishtera thonė se letrat e Palit jan shkruar me inspirim dhe se janė tė shenjta sikurse ungjijt. Pali, Beslidhjen e Vjeter e anulon plotėsisht dhe ligjet e saja i ndryshon sipas hamendjes sė tij. Nė letren e Hebrenjve 7:18-19 prej pėrkthimit arab tė botuar mė 1860 thuhet: Kėndej zhbėhet rregullorja e meparshme pėr shkak tė paaftėsisė dhe dobėsisė sė saj, sepse asgjė s'ka pėrsosur ligji..." Nė tė njėjten leter 8:7 dhe 13 thuhet: "Po tė kishte qenė me tė vėrtetė Beslidhja e parė pa tė meta, nuk ishte dashur t'i bėhej vend tjetrės..." Kur thotė: "TE RENE dėshmon se e para ėshtė e plakur, tash ēka plaket e vjetrohet ėshtė afėr zhdukjes. Nė tė njėjtėn letėr gjithashtu thuhet: "Kėshtu shfuqizon kultin e parė pėr tė vendosur tė dytin..." Jezusi tha: Mos t'u shkojė nė mend se erdha pėr tua shlyer ligjin ose profetėt. Jo s'erdha tė shlyej por tė pėrkryej. Pėr tė vėrtetė po ju them. Derisa tė jetė qielli e toka, asnjė germė dhe asnjė presje nuk do t'i hiqet ligjit, por do tė zbatohen tė gjitha. Prandaj, kushdo qė t'a shlyej njėrin ndėr kėta urdhėra, qoftė edhe mė tė voglin, dhe do t'i mėsojė njerėzit tė bėjnė ashtu, do tė jetė mė i vogli nė mbretėrinė e qiellit ndėrsa ai qė do t'i mbajė dhe do t'i mėsojė, do tė jetė i madh nė mbretėrinė e qiellit. (Ungjilli sipas Mateut 5:17-19).
Edhe pėrkundėr fjalėve tė Jezusit, Pali e theu ligjin nga e djathta dhe nga e majta. Shumė gjėra qė Jezusi i bėri nė jetėn e ti sot i kanė lėnė dhe shumė gjėra tjera prej tė cilave Jezusi u largua, sot po i ofrojnė dhe po i veprojnė pėr shkak tė "vizionit" tė Palit. Ja disa shembuj: - Jezusi jetoi me popullin e tij 33 vjetė duke i bindė me mrekulli nga ana e Zotit dhe duke i kėshilluar ata vazhdimisht qė t'i pėrmbahen ligjit, tė respektojnė diten e Sabatit (tė shtundės), tė largohen nga pėrdorimi i mishit (dhe yndyrės) sė derrit, tė bėjnė synet fėmijėt, tė agjėrojnė ditėt e caktuara, t'i luten Zotit nė senagoga, etj. Jezusi nuk kėshilloi kėshtu vetėm me fjalė, por edhe me vepra. Ēdo herė qė paraqiste mrekulli, vetė thoshte se kjo ishte fuqia e Zotit, e se ai vetė asnjė gjė s'mund tė bėnte. Ēdo herė qė fliste pėr adhurim, thoshte: "Adhurojeni Atin" e jo "Adhuromėni mua" as "adhuroni trinitetin", Ai gjithashtu nuk tha "Unė jam Zot". Termi "Bir i Zotit" ėshtė pėrdorė nė atė popull shumė kohė para se tė vinte Jezusi, pėr tė treguar devotshmėrinė. - Tre shekujt e parė pas Jezusit, apostujt dhe ithtarėt e ti (duke pėrjashtuar kėtu Palin me ithtarėt e vet), jetuan sipas tradicionit te Jezusit, duke zbatuar ligjet e Muisiut.
Ata i bėnin lutjet nė senagogat hebreje, e vizitojshin ēdo ditė tempullin, aq mė shumė ata e pranuan Jezusin si "Mesih" gjė qė shumė hebrenj nuk e pranuan e as sot nuk e pranojnė. - Asnjė nga ky popull, madje as vetė Pali, nuk dėgjuan pėr trinitetin. "Jezusi kishte vendosur tė mos fliste pėr natyrėn e vėrtetė tė Zotit tė tij, vetėm tre shekuj pasi iku".
Ky spjegim nė formė "Inspirimi" zgjati pothuaj deri nė shekullin XV-tė. Kėto revelime tė "inspiruara" kan bėrė qė Ungjijt e mėparshėm tė cilat ishin tė shkruara nė gjuhen e Jezusit, Arameje apo Hebreje tė humbin dhe qė "Inspirimi" pre Jezusit, tani tė bėhet nė gjuhen greke. JU Thoni: Pse s'pėrgjigjet i biri pėr fajin e tet? Por biri i ka zbatuar tė drejten e drejtėsinė, i mbajti tė gjitha urdhėrimet e mia dhe tė gjitha i bėri vepėr, kėndej edhe do tė jetojė.
Ai qė mėkaton do tė vdesė. Djali s'do tė gjigjė pėr fajet e tet, as baba s'do tė pėrgjegjet pėr fajet e tė birit, tė drejtit do t'i takojė drejtėsia e tė paudhit paudhėsia. Ky verset ėshtė reveluar para lindjes sė Palit, i cili formuloi "mėkatin e trashėguar" qartė tregon pėr falsitetin e fjalėve tė Jezusit, nė kundėrshtim tė plotė me "vizionin" e Palit. Pastaj: "Pėr fajin e fėmijėve tė mos vriten baballarėt, as fėmijėt pėr fajin e baballarėve. Seicili tė vdesė pėr mėkatin e vet" (Ligji i Pėrtrirė24:16). Nė ato ditė nuk do tė thuhet mė: Etėrit hėngren rrush tė thartė dhe ua mpinė dhėmbėt fėmijėve. Por seicili do tė vdesė pėr shkak tė fajit tė vet. Kushdo qė tė hajė rrush tė papjekur do t'i mpihen dhėmbėt (Jeremiah 31:29-30) Lexo me vemendje Letrėn e Jakobit 2:14-20 "Ē'dobi O vėllezėrit e mi, nėse ndokush thotė se ka fe, e nė qoftėse nuk i ka veprat? Athua mund tė shpėtojė vetėm nga feja?Nėqoftėse ndonjė vėlla ose ndonjė motėr janė tė xhveshur ose pa ushqimin e pėrditshėm dhe ndokush prej jush u thotė: "Shkoni nė paq, nxehuni dhe ngijuni" por nuk u jepni ēka u nevojitet pėr trup, Ē'dobi! Kėshtu edhe feja, nėqoftėse nuk i ka veprat, ėshtė e vdekur nė vetvete. Por ndokush mund tė thotė, ti ke fenė kurse unė kam veprat. Ma trego ti fenė tėnde pa vepra, e unė prej veprave tė mia do ta tregoj fenė. Ti beson se ėshtė njė Hyj i vetėm? Bėn mirė por besojnė edhe djajt e dridhen! A dėshiron tė dijsh more qyqar, se feja pa vepra ėshtė e pafrutshme. Jezusi e Jakobi thonė se duhet patur besim nė Zotin dhe duhet tė zbatohet ligji pėr tė shpėtuar.
Nė anen tjeter Pali thotė harroji ligjet vetėm beso nė vdekjen e Jezusit, Kė jemi duke besuar ne Jezusin apo Palin ???????
Krijoni Kontakt