Qendrimi i shtetit ndaj komuniteteve fetare

[Gregu]

Nese duam te dijm se kush eshte kunder kombit shqiptar, eshte shume e thjeshte. Historia mban shenime! Shkoni dhe lexoni.

Shiko videon per tu bindur dhe per te pare se kush eshte kunder nesh.

[Kreksi]

Serbet po i bejne planet te na zhdukin deri ne shqiptarin e fundit !
http://www.youtube.com/watch?v=tBzAa...=103882&page=5

[&Mitrovicalia&]

Feja dhe shqiptaria në ditët e sotme



Në Bibël ka një pasazh që është komentuar shumë: ai ku përshkruhet çfarë ndodhi në momentin para se Kaini të vrasë Abelin. Komentohet fakti se atje nuk thuhet qartë se për çfarë u grindën të dy vëllezërit. Me një fjalë se cili ishte motivi i vrasjes. Një nga variantet që kam lexuar në librin “The Lexus and the olive tree” (Lexus-i dhe pema e ullirit) të Thomas Friedmanit, jepet interpretimi i një rabini i cili, pasi hedh poshtë dy variantet: atë se motivi i grindjes ishte Eva (gruaja), si dhe atë se grindja ndodhi për shkak të ndarjes së pasurisë (pasuria), i mëshon idesë se grindja ndodhi për shkak të mospajtimit se ku do të vendosej Tempulli, në tokën e Kainit apo të Abelit..
Është një interpretim që, duke na thënë se vëllavrasja i ka rrënjët tek simboli i identitetit, synon të tregojë se sa i rëndësishëm është identiteti për qënien njerëzore.
E fillova me këtë pasazh të Biblës shkrimin e dytë rreth debateve që ka hapur libri “Të jetosh në Ishull” i Blushit, pasi mendoj se shkaqet e gjithë kësaj zhurme (përveç një manipulimi komercial mediatik që meriton të trajtohet më vete si fenomen) lidhen pikërisht me prekjen e kësaj fijeje kaq të ndjeshme tek qënia njerëzore, identiteti i tij, ku ai fetar zë një vend shumë të rëndësishëm tek shumica e njerëzve.
Ajo që bën përshtypje gjatë debatit është një lloj “vetëmbrojtje” e Blushit dhe promovuesve të librit të tij, sipas të cilëve, ky libër nuk duhet të ngatërrohet me politikë dhe se autori duhet të ndahet si shkrimtar nga bindjet e tij politike. Por, jemi në kontradiktë, kur më një anë autori thotë: interpretojeni si të doni kurse, më anën tjetër, thotë: mos e shihni si politikë. Sipas mendimit tim, nëse ka ndonjë vlerë ky libër, kjo nuk është vlera e tij letrare. Të më falë Blushi, por, ky libër, përsa i përket asaj që ai në një emision e quajti “shije”, në kuptimin e “artit për art”, tregon se ai e njeh artin e të shkruarit po aq sa ç’njeh historinë. Vlera e librit qëndron në atë se na tregon pikërisht atë që paradoksalisht Blushi don ta mohojë: se sa e rëndësishme është që letërsia e sotme të prekë tema të mprehta të aktualititetit socio-politik që po jetojmë. Ky libër, pra, nuk do të kishte jehonë sikur të mos prekte ndjeshmëritë identitare të shqiptarëve të sotëm dhe të mos bënte politika identitare në një vend ku kjo çështje është mjaft delikate sepse, ndryshe nga vendet ku ka shumë më tepër homogjenitet fetar, ky përbëhet nga tre komunitete fetare që deri tani thuhet se kanë jetuar në paqe dhe harmoni në sajë të së ashtuquajturës tolerancë fetare, të cilën, sipas një pjese jo të vogël debatuesish, ky libër e sulmon duke denigruar e fyer besimin e komunitetit musliman.

Raporti i shqiptarisë me fenë në periudhën para rënies së komunizmit

Trajtimi i raportit të shqiptarisë me fetë në ditët e sotme nuk mund të bëhet pa një njohje të raporteve të tyre që nga koha kur lind shqiptaria. Lidhur me këtë temë vlen të theksohet se shqiptarizmi, si identitet dominant i shqiptarëve, lind në shekullin e XIX, kurse përpara kësaj periudhe besimi fetar, si faktor identifikues dhe bashkues, ka qenë më i rëndësishmi, pa harruar se, sikurse shkruan Kristoforidhi në letrat e tij dërguar “Bible Society”, në gjysmën e dytë të shekullit XIX, ka pasur një pjesë të madhe të popullsisë shqiptare (ai flet më shumë për atë të krishterë) të cilën analfabetizmi dhe izolimi gjeografik e ka lënë pa kontakte me fetë dhe pa asnjë lloj ndjenje kombëtare “as greke, as sllave dhe as shqiptare”. Në këtë periudhë lindin projekte të ndryshme të ndërtimit të shqiptarizmit që janë të lidhur edhe me përkatësitë fetare: projekte të shqiptarizmit arbëresh (J. De Rada etj.), të shqiptarizmit të ortodoksëve të jugut (Jani Vreto etj.), të shqiptarizmit osman (vëllezërit Frashëri etj.), dhe të katolikëve (Zef Jubani etj) që kanë qenë mjaft të ndryshëm me njëri tjetrin, madje edhe kundër njëri tjetrit, dhe dora dorës, për një sërë faktorësh të lidhur me zhvillimet përreth në Turqi, në Greqi, në fqinjët e veriut dhe po ashtu të nivelit evropian, vijmë në një projekt dominant dhe identiteti dominant që e vendos shqiptarinë mbi identitetin fetar e që përmblidhet në thënien e Vaso Pashës “Feja e shqiptarit është shqiptaria”.
Procesi i ndërtimit të këtij identiteti dominant vazhdoi edhe në kohën e Zogut edhe të Hoxhës. Ndërsa në kohën e të parit, feja dhe identiteti fetar ishte, gjithsesi, i njour dhe shumë më i respektuar, në të dytën u arrit deri atje sa të eliminohet fare. Ajo çka duhet thënë për kohën e komunizmit, e cila përkon me kohën më të gjatë të ekzistencës së shteti komb shqiptar, - duke patur parasysh edhe fuqinë shumë herë më të madhe propagandistike e të kontrollit të territorit që zhvilloi ai regjim, - është se në këtë kohë krijohet përsëri një shqiptarizëm tjetër. Shqiptarët komunistë që përqafuan këtë ideologji dhe u bënë edhe ateistë nuk mund të thuash se ishin ata që qenë më parë. As nuk mund të thuash, duke aplikuar qasjen esencialiste, sipas së cilës çdo ideologji që kanë marrë shqiptarët nuk e ka prekur thelbin e tyre, se ata e morën komunizmin si guna për t’u mbrojtur nga era. Komunistët e parë e morën atë si një besim të ri, i cili, duke hipur në pushtet dhe duke patur në dorë tërë mjetet e propagandës në një popull që e gjeti thuajse analfabet, e transformoi atë dhe identitetin e tij. Komunistët, duke e bashkuar ideologjinë e tyre marksist-leniniste me shqiptarizmin të riinterpretuar me metodën e materializmit historik, por gjithë duke ruajtur disa mite kryesore (të mos harrojmë se të gjitha bustet apo përmendore e heronjve të Rilindjes edhe të vetë kryesimbolit të identitetit kombëtar, Skënderbeut, i kanë ngritur ata), ndërtuan një ideologji pushteti (nacional - komuniste) që farkoi një identitet të ri, duke e paraqitur këtë sikur të ishte thelbi i vërtetë i shqiptarit që në krye të herës e që, realizimin e tij të plotë, do ta arrinte nën udhëheqjen e partisë. Edhe izolimi ka qenë një instrument i rëndësishëm i farkimit të këtij identiteti të ri duke duke i ndarë “shqiptarët” nga njëra anë dhe “të tjerët” nga ana tjetër. Në këtë proces rikonstruktimi identitar, Hoxha, sikurse e dimë, i konsideroi fetë si armike, si agjente të të huajve dhe arriti t’i ndalojë ato fare në emër të shqiptarizmit (“Feja e shqiptarit është shqiptaria”) dhe në emër të marksizëm leninizmit “Feja opium për popullin” që kishin brenda edhe komponenten iluministe të modernizimit edhe atë vetorientaliste të mohimit të identitetit lindor nga vinim, të ndarjes nga prapambetja që na kishte sjellë sundimi osman.
Ndërkaq nuk duhet të neglizhojmë faktin se ndonëse në propagandën komuniste, veçanërisht pas mbylljes së kishave dhe xhamijave dhe shpalljes së Shqipërisë i vetmi vend ateist në botë, fetë trajtoheshin të gjitha si të huaja, në popull vazhdonin të qarkullonin besimet, por edhe dallime midis feve të ndryshme, ndonëse duke u bërë gjithnjë më të zbehta e duke mbetur më shumë si kujtesë origjine sesa si mënyrë jetese.

Periudha paskomuniste

Me rënien e komunizmit për shumë arësye, por mbi të gjitha për atë që quhet nevoja për të besuar e po ashtu edhe nevoja për identitet e spiritualitet edhe për të gjetur përgjigje për ankthet ekzistenciale si vdekja, ashtu sikurse edhe nga kriza identitare e shkaktuar sa nga rënia e shumë simboleve të komunizmit aq edhe nga dalja prej izolimit të gjatë të papërgatitur kulturalisht për të përballuar aventurën e hapjes ndaj botës, një pjesë e shqiptarëve iu kthyen Zotit e feve. (Pa dyshim edhe për arësye ekonomike sepse sejcila nga fetë kryesore filloi të investojë në Shqipëri.)
Ky fenomen rilindjeje fetare shoqërohet edhe me fenomenin e ripërcaktimit apo rikonstruktimit të identitetit të shqiptarit. Ndonëse ndjenja nacionaliste e të qënit shqiptar vazhdoi të mbetet dominuese, filluan të shfaqen edhe identitetet e ndryshme fetare e të lindin dallimet midis pjestarëve të komuniteteve të ndryshme edhe në nivel popullor, madje edhe paragjykime të ndërsjellta denigruese. Në parantezë duhet thënë se edhe komunizmi nuk arriti t’i shuajë dallimet dhe, sëbashku me to, edhe paragjykimet. (Psh. ndër muslimanë qarkullonin vlerësimet denigruese se të krishterët ishin të pakarakter, sepse gjatë gjithë atyre shekujve ishin detyruar të jetonin të përulur, kurse ndër të krishterët ato se muslimanët ishin fanatikë e të paditur.)
Ndër rikthimet në fe e, për pasojë, edhe në identitetet fetare më problematiku dhe më interesanti, sipas mendimt tim, është ai rikthim që, paradoksalisht, edhe duhet të ishte më i natyrshmi duke patur parasysh origjinën fetare të shumicës së shqiptarëve. E kam fjalën për rikthimin në fenë islame. E them këtë sepse kthimi në fenë e krishterë, qoftë edhe në fetë protestane, ishte më i pranueshëm ideologjikisht. Kur them ideologjikisht kam parasysh faktin se ideologjia mbisunduese e kohës u bë evropianizimi apo perëndimorizimi dhe feja e krishterë konsiderohej si feja e Perëndimit. (Ndonëse edhe këtu duhet të bëjmë dallimin midis katolikëve dhe ortodoksëve, ku feja e të këtyre të dytëve vazhdoi të kënsiderohet nga një pjesë si feja e armiqve kombëtarë dhe po ashtu e Lindjes). Gjithsesi kryqi në një farë mënyre ishte jo vetëm simbol i fesë së krishterë, por edhe i Evropës. Po ashtu kjo ideologji evropianizuese kishte në sfondin e vete historik ideologjinë orientaliste të Rilindjes sipas së cilës e keqja shqiptarëve u kishte ardhur nga rënia “aksidentale” për pesë shekuj në botën e të keqes, atë lindore, çka i kishte nxjerrë ata nga shtrati i së mirës. Këtë e kishte bërë të vetën edhe Zogu edhe Hoxha. Ky i fundit ndërkohë që kishën katolike (veçanërisht) dhe atë ortodokse e demonizoi kryesisht me komponenten e tij marksiste, fenë muslimane e demonizoi edhe me komponenten e tij nacional-orientaliste pra si fenë e prapambetjes, e pushtuesit turk që kishte sjellë fehrexhetë. Deri edhe emrat muslimanë ishin ngarkuar me ngarkesë pexhorative edhe fjalët turke ishin pastruar nga fjalori nën ndikimin e kësaj ideologjie që fillonte të ushqehej që në fëmijëri. “E drejtë njëra botë/ si shpata që mban/ e shtrembër është tjetra/ me jatagan” janë disa vargje të një poeme për fëmijë që Kadareja botonte më 1989 duke krahasura botën shqiptare me atë turke (Ismail Kadare “Në muzeun e armëve).

muslimanizmi dhe evropianizmimi
Megjithë këtë presion prej një shekulli vetorientalizëm e modernizim të identifikuar me “kapërcimin e prapambetjes që na lanë turqit” për habinë e atyre që mendonin se komunizmi, me gjithë të zezat e pafundme, kishte bërë edhe një të mirë, sepse kishte zhdukur të gjitha fetë dhe kështu, tani, do të mundësonte kthimin e shqiptarëve në fenë e të parëve (dmth. në fenë e krishterë) kjo gjë nuk ndodhi. Një pjesë e shqiptarëve u kthyen në fenë muslimane. Shkaqet, siç thashë, kanë qenë të shumta, por mbizotërues ka qenë nevoja për fe dhe Zot, e cila i ka çuar në fenë e gjysh stërgjyshërve të tyre muslimanë. Sepse, sikurse dihet, feja është një akt iracional besimi me rrënjë të thella në emocionet e njeriut. Nuk është një akt racional kalkulimi, një mekanizëm mbijetese i shqiptarit, i zgjedhur në mënyrë racionale, siç u tha shpesh në debatet mbi librin. Dua të them se një pjesë shqiptarësh muslimanë, që kërkonin Zotin dhe besimin, e kanë ndjerë shumë më afër atë në fenë e të parëve të tyre muslimanë sesa tek të krishterët. Dhe besoj se kjo është pjesa e besimtarëve. Kurse ndërrimin e emrave të atyre që shkojnë në Greqi që vërteton, megjithatë, se ndodh edhe fenomeni i veshjes së një identiteti tjetër për mbijetesë, sipas meje duhet ta shohim më shumë si një aspekt tjetër të fenomenit të krizës së identitetit e personalitetit të shqiptarit të komunizmit, që, kombinuar me individualizmin e konsumizmin, po krijon një shqiptar tjetër të ndryshëm nga të gjitha kohët paraardhëse dhe që, nga pikëpamja fetare, të paktën në këtë brez, qëndron më larg feve qoftë muslimane qoftë të krishtera. Megjithatë kjo kategori duket më indiferente ndaj këtij debati. Debatin e bëjnë ato shtresa që janë më të ndjeshme ndaj çështjes së identiteteve, që ndonëse janë një pakicë, dominojnë skenën e konstruktimit të ndërgjegjeve dhe identiteteve të reja.
Gjykimi im duke u nisur edhe nga debati mbi librin e Blushit është se në kohën kur po jetojmë, siç e kam shkruar edhe herë tjetër, miti i tolerancës fetare që ka siguruar bashkëjetesën në paqe midis këtyre komuniteteve, nuk mjafton për të siguruar vazhdimësinë e harmonisë midis komuniteteve fetare në terma afatgjata. Së pari duhet thënë se, në fakt, gjatë periudhës komuniste nuk u zhvillua kultura e tolerancës, por kultura e intolerancës. Feja nacional komuniste e Hoxhës i shtypi fetë e tjera, nuk i toleroi, dhe nuk krijoi kulturën e vërtetë laike të bashkjetesës dhe respektit të të ndryshmeve, por shqiptarizmin e interpretoi si një identitet monolitik dhe përjashtues identitetesh të tjera.
Në vazhdën e këtij shqiptarizmi monolitik e përjashtues, të lënë trashëgim nga komunizmi, me rilindjen e feve thënia “feja e shqiptaria është shqiptaria” filloi të zëvendësohet me mitin e tolerancës fetare i cili, në fakt, ishte më shumë një konstrukt ndrydhës (Frojdi thotë “Qytetërimi është ndrydhje”) që nuk kishte frymë laike, por laiciste. Me laicizëm kam parasysh një laicitet të deformuar që vjen e bëhet një religjion integrist. Sipas këtij laicizmi, identitetet fetare tashmë mund të jetonin, por duhet të qëndronin nën sundimin e shqiptarizmit që i konsideronte ato si inferiore. Mirëpo ky lloj laicizmi i mbuluar me mitin e tolerancës fetare sot rezulton i dobët për t’iu imponuar identiteteve të tjera. Kjo, së pari sepse jetojmë në kohën pasnacionaliste, të krizës së shtetit komb të krijuar nga globalizmi që i ka dobësuar ndjenjat kombëtare, së dyti sepse jetojmë në kohën kur modernizmi dhe kulti i modernizmit, që kuptohet edhe si triumf i epokës së arsyes mbi atë të besimit, janë në krizë, ia kanë lënë vendin post-modernizmit që, mes tjerash shfaqet, edhe si një rikthim i feve. Së treti sepse jetojmë në kohën pas 11 shtatoriste të luftës kundër terrorizmi islamik që fut në kontradiktë ideologjnë e perëndimorizmit me qënien e shqiptarëve me shumicë muslimane. Dhe këtu shohim të lindë kontradikta që sipas meje janë edhe në qendër të debatit të librit të Blushit. Kësaj situate të re, pas-nacionaliste, pas-moderniste e pas - 11 shtatoriste një pjesë e mirë e inteligjencës, ku bën pjesë edhe Blushi, kërkojnë t’i përgjigjen me metoda të vjetra nacional - romantike e nacional – komuniste. Çka do të thotë: duke tentuar ta rikonstruktojnë shqiptarizmin me metodat romantike të rigjetjes së thelbit identitar të shqiptarit, në këtë rast nëpërmjet bashkimit të rrënjëve të krishtera me perëndimorizimin dhe me imponimin e këtij identiteti të ri (“të ngurtë” do ta quante Zigmund Bauman) e monolitik duke i përjashtuar identitetet e tjera ose shumë shumë duke i “toleruar”, në kuptimin që i jap konceptit të tolerancës Derrida, kur e dekonstrukton, dmth. si një qëndrim i superiorit ndaj inferiorit, që ve, madje, edhe pragun e tolerimit me perspektivë asimilimin. Blushit nuk i intereson feja, as nuk e njeh botën e saj, ashtu sikurse nuk njeh historinë, atij i intereson të bëjë politika rikonstruksioni identitar. Blushi bën pjesë ndër ata që ndonëse jobesimtarë, madje do të thoja edhe ateistë, nisur nga një qasje ideologjike vetorientalizmi, e denigron fenë islame nëpërmjet shumë klisheve që janë përdorur nga vetorientalizmi shqiptar, të paktën që nga koha e Naimit e deri tek kinematografia e letërsia e socrealizmit. vënë alarmin e muslimanizimit të një pjese, ndërkohë që nuk venë alarmin për kthimin e pjesës tjetër në ortodoksi apo katolicizëm, por ekzaltojnë rrënjët kristine të shqiptarëve,.
Cilët janë problemet e këtij qëndrimi, sipas meje?
Kjo qasje krijon një ndarje të rrezikshme në vend midis shqiptarësh të dorës së parë dhe shqiptarësh të dorës së dytë. Dhe këtu Blushi nuk është se po bën ndonjë gjë të re: modelet i kemi jo vetëm në të kaluarën tonë, por edhe në Evropën e sotme. Ai kërkon të imitojë edhe qëndrime ekstremistësh të djathtë të sotëm në Evropë. Por me një ndryshim të madh, sepse, ndërsa në Evropë këtë e bëjnë të djathtët konservatorë ndaj emigrantëve muslimanë me pretendimin se përfaqësojnë shumicën e krishterë dhe bazuar në faktin historik se Evropa ka një komponente të rëndësishme të kulturës së saj dhe të historisë së saj kristiane katolike dhe protestane, tek ne historia dhe përkatësia është krejt tjetër shumë më e lidhur me Lindjen dhe kulturën e saj bizantine dhe osmane dhe me fenë muslimane dhe, mbi të gjitha, sepse muslimanët nuk janë emigrantë, por shqiptarë vendas dhe shumicë.
Sipas mendimit tim të shprehur edhe herë tjetër, qasja ndaj identiteteve dhe rrënjëve në funksion të ndërtimit të një identiteti të kohës ku jetojmë duhet të jetë tjetër nga kjo qasje përjashtuese dhe diskriminuese. Shembullin e kemi mu në Evropë, ku shumica dhe pjesa më intelektuale, e aq më tepër partitë ku bën pjesë simotrat e partisë ku militon Blushi, e kanë refuzuar përcaktimin e identitetit evropian mbi bazët e rrënjëve fetare të krishtera.
Qasja sipas meje në kohën e sotme duhet të jetë tjetër nga konstruksioni i një shqiptarizmi të bashkuar me “rrënjët” e krishtera, madje edhe nga laicizmi i kamufluar me mitin e tolerancës fetare. Qasja duhet të jetë ndërtimi i një shoqërie me frymë laike që do të ndërtojë edhe pluri-identetet që jetojnë në paqe dhe harmoni. Me frymë "laike", apo “laicitet” kuptoj atë që Habermas e quan “një "distancim refleksiv" nga siguritë vetjake, hapje drejt mundësisë që e vërteta mund të jetë tjetërkund dhe heqje dorë nga imponimi me forcë i përmbajtjeve që nuk gjejnë konsensusin e tjetrit.”
Shqipëria në një farë kuptimi, pikërisht në sajë të ekzistencës së saj në një pikë gjeopolitie e kulturore që ka përbërë edhe një udhëkryq qytetërimesh, është një miniaturë e problematikës globale. Habermasi, duke e trajtuar këtë problematikë në shkallë botërore thotë se globalizimi ekonomik dhe lëvizjet migratore po krijojnë një "shoqëri globale" të përbërë nga "qytetërime" të ndryshme që reagojnë në mënyra të ndryshme ndaj të njëjtave sfida që u ve përpara dinamika homologuese e modernizimit ekonomik. Cilat duhet të jenë raportet midis këtyre qytetërimeve? – shtron pyetjen ai. A duhet t'i mendojmë si të rreshtuar në aleanca që konfliktojnë rreth vizionesh alternative të së mirës dhe së keqes të frymëzuara nga fetë? Apo duhet të imagjinojmë që këto qytetërime do të kultivojnë një diskurs "ndërkulturor" rreth principeve të një bashkekzistence paqësore midis të barabartësh? Dhe në këtë diskurs ndërrkulturor a nuk duhet të imagjinojmë se pjesët duhet të bëjnë një hap prapa ndaj pretendimit se e vërteta e tyre është e vetmja e vlefshme? A nuk duhet të fillojmë të imagjinojmë se duhet të mësojmë të përdorim vetëm argumentet që i pranojnë edhe ata që nisen nga një pikëpamje tjetër nga e jona? Dhe a nuk është pikërisht kjo: “distanca refleksive” nga të vërtetat tona ajo që duhet të kuptojmë si “laicitet”?
Arsyeja laike europiane rikthehet kështu – sipas Habermasit - në qendër të skenës si model i konfigurimit të atij që mund të jetë etosi ndërkulturor i një shoqërie botërore në të cilën takohen qytetërime të ndryshme.
Ky do të ishte edhe modeli më i mirë sipas meje i Shqipërisë së shekullit XXI, fati historik i së cilës ka bërë që në territorin e saj të bashjetojnë tre fe dhe tre kultura.
Në Kishën e famshme të Betlehemit, që është ndërtuar nga Helena, e ëma e Kostandinit në shekullin e III, shkuan në shekullin e VI persianët. Ata kishin shkatërruar shumëçka, por, kur dolën përballë hyrjes së kishës, panë se aty paraqiteshin në reliev Mbretërit Magjistarë, të cilët ishin veshur si persianë, dhe nuk e shkatërruan. Pastja erdhi radha e muslimanëve të arrijnë përpara saj si pushtues. Edhe ata shkatërruan shumëçka, por në kishën e Betlehemit ndaluan sepse ajo i dedikohej Marisë dhe ajo përmendet me emër në Kuran si nëna e Profetit. Dhe prandaj e lanë. Shqipëria ka plot monumente të tilla që bëjnë thirje për paqe dhe harmoni midis të ndryshmëve, për diskursin ndërkulturor midis tyre, për faktin se kjo larmi është pasuri që duhet ruajtur dhe jo rrezik që duhet eliminuar. Ajo e gjitha me historinë e saj të veçantë mund të ishte një monument i tillë, por për fat të keq, deri më sot, politikat ku i mëshohet argumenteve të papranuara nga pala tjetër e ku të vërtetat e njërës dhunojnë ato të tjetrës, që i ushqen edhe libri i Blushit, që u bë shkas për këto dy shkrime, kanë dominuar duke sjellë dhunë, shkatërrim e përjashtim më shumë sesa paqe, harmoni dhe bashkim midis shqiptarëve.

P.S.:

[&Mitrovicalia&]

Emine A. Vezaj

Feja dhe kohezioni shoqëror


Me termin fe nënkuptoj atë gjë duke filluar me parimet themelore të një besimi të caktuar, botëkuptimet shpirtërore, lëndore dhe njerëzore që i japin kahëzim jetës së tij, mendimet e ndryshme, qëndrimet sektariane, filozofit e drejta apo të gabuara etj. Pra, është e qartë se gjithmonë duke marrë për bazë Kuranin lidhur me fenë, feja është burimi themelor, më rrënjësor, burimi i dorës së parë të njohurive të njeriut. As në kohën tonë e as në historinë njerëzore në përgjithësi, - duke pasur parasysh edhe të gjitha lëvizjet e vjetra ateiste si dhe ato materialiste bashkëkohore, nuk mund të gjejmë asnjë rast të kulturës jashtëfetare ose jofetare.
S’këndejmi, njeriu edhe nëse i beson Zotit, edhe nëse është ateist, prapë se prapë ka apo mbështet disa mendime, bindje, ide apo qëndrime të këtilla apo të atilla rreth kozmosit, jetës, shoqërisë dhe njeriut, dhe të gjitha këto në përkufizimet e fesë, kanë ‘elemente me karakter religjioz’ të cilat i ngërthen feja.
Përkufizimi i fesë është në esencë diçka që mban anën shpirtërore të individit, por në të njëjtën kohë, nuk është aspak çudi që feja mund të shkaktoj, si konfliktet sociale, ashtu edhe kohezionin. Gjithashtu disa do të çuditeshin nëse do të parashtrohej pyetja se nëse feja mund të jetë forcë që ‘mund’ të gjenerojë konflikte dhe kohezion?

Feja ‘mund’ të gjenerojë konflikt:

Në reportazhet televizive dhe gazetareske përfitohet përshtypja se lufta në Irlandën e Veriut është pastër fetare, pra përleshje e dy kampeve antagoniste – katolikët dhe protestantët, të vënë përballë njëri tjetrit në një dhunë të pakuptimtë e të tmerrshme. Ndërmjet viteve 1970-1998 lufta sektare mori jetën e 3000 deri 4000 njerëzve (një në 500 banorë), më tepër se gjysma e të cilëve ishin civil të paarmatosur. Rreth 40.000 qytetarë (një në 50), morën lëndime serioze. Lagjet dhe rrethet e afarizmit u bombarduan dhe u ndezën, ndërsa gjenerata të tëra të fëmijëve u rritën duke mos ditur mënyrën tjetër të jetës, pos betejave të vazhdueshme të rrugës. (Meredith B. McGuire, Religion: The Social Context).
Në kontest të kësaj teme edhe studiuesi Samuel Huntigton në librin e tij tashmë të famshëm ‘Përplasja e Qytetërimeve’ ndan mendimin e njëjtë për një konflikt fetare mbase edhe nga ajo që sipas tij feja gjeneron konflikt. Në mënyrë të ngjashme, Huntigtoni e paraqet Islamin si qytetërimin, i cili është përgjegjësi kryesor për përleshjen përgjatë vijave të mëdha të shkëputjes historike, nga njëra anë, dhe si partner të koalicionit sfidues kundër Perëndimit nga ana tjetër.
Teoritë e këtilla, në rastin më të mirë shpjegojnë atë domethënie se; ‘feja mund të gjenerojë konflikte’ madje, në këtë rast duhet përmend se edhe lufta e Serbisë kundër myslimanëve të Bosnjës dhe Kosovës, mbështetej në arsyetimin se me luftën që bëjnë ata; ‘plotësojnë një mision historik, duke e mbrojtur Evropën nga fundamentalizmi Islamik’. Pra, qëllimi i luftës që bënte ishte mbrojtja e Evropës nga Islami.

Kohezioni dhe shoqëria:
Tema e kohezionit është një temë qendrore pasi që ngërthen në vete një mori të dhënash rreth shoqërisë në përgjithësi. Por në anën tjetër, shoqëria nuk është e mbyllur vetëm në një grup njerëzish, shoqëria është më shumë se një grumbull njerëzish që ndajnë së bashku një kohë dhe hapësirë të caktuar, ndonëse ajo mund të jetë e përbërë prej disa individëve, shoqëria s’mund të reduktohet në bindjet, vlerat dhe sjelljet individuale. Tani shtrohet pyetja se ç’është ajo që e përbën fenë, kohezionin dhe shoqërinë?
Feja, përbën një faktor të rëndësishëm të integrimit shoqëror, ajo është çështje personale e individit, por që esencialisht simbolet fetare janë ato që përfaqësojnë unitetin grupit social, kurse ritualet fetare janë ato që miratojnë atë unitet, duke i lejuar individit që simbolikisht të marrë pjesë në unitetin më të gjerë që ato e përfaqësojnë, p.sh, ritualet e besimit Islam me rastin e festës së Bajramit të Kurbanit, jo vetëm që përkujtojnë Pejgamberin e Zotit Ibrahimin a.s, por paraqesim edhe një unifikim dhe solidarizim me shoqërinë në përgjithësi, thënë ndryshe mishi i kurbanit simbolizon solidaritetin me të afërmit, miqtë, fqinjët etj. Me anë të kësaj forme unifikuese dhe shoqërore, rëndësi paraqet fakti, se afërsia e besimtarëve në raste të tilla motivon besimtarët të jenë më të përkushtuar ndaj shoqërisë, feja i nxit besimtarët që krahas interesit personal, të punojnë edhe për interes grupor dhe mirëqenie te gjithëmbarshme. Pra, feja në përgjithësi mban një kohezion të fuqishëm me shoqërinë në tërësi. Si e tillë feja si në raste festash, por edhe në raste gëzimi dhe hidhërimi ajo ndihmon grupin që ta rikapë baraspeshën dhe moralin shoqëror pas vdekjes së një anëtari. Shembuj të tillë ende çmohen edhe në ditët e sotme, kur nga vdekja e një miku apo të afërmi, shoqëria dhe rrethi janë ata që solidarizohen me mikun për ditë të tëra duke i qëndruar afër në ditët e rënda mortore.
Teoria e kohezionit është një mënyrë e vetme e cila do të jetë e qëndrueshme në mbrojtjen e fesë me shoqërinë, sepse përmes mënyrave të ndryshme ajo arrin të ruan fenë nga sfidat më të cilat ajo mund të rrezikohet. Shembujt e fesë të cilët kontribuojnë në kohezion të shoqërisë në përgjithësi përfshijnë edhe ruajtjen e kombit përmes rrugëve të fesë. Tezat; se forma fetare ndikon në unitet të ruajtjes së kombit, është tezë që mbështete nga të gjitha besimet religjioze. Ajo mund të luaj rol të çmuar në zgjidhjen e konflikteve, sensibilizimi i fesë është shumë i dukshëm sidomos atëherë kur mendojnë se kombi po kërcënohet nga armiku. Rast të tillë do të mund të përmendim sintagmën tashmë shumë të përfolur, ‘Feja e shqiptarit është shqiptaria’, ku autori kishte për qëllim sensibilizimin e masës së gjerë kur është në pyetje atdheu. Pra, është e qartë se feja dhe kohezion janë shumë të çmueshëm në një shoqëri të hapur. Feja mund të japë gjithherë një vizion kombëtar, mund të japë kualitete fetare rreth formimit të një identiteti të përkryer në formimin e një kombi.
Përfundimisht mund të përmbledhim se feja është burim edhe i kohezionit edhe i konfliktit social. Feja i kontribuon kohezionit ashtu siç e kam paraqitur ne unifikimin e shoqërisë në ndonjë festë të caktuar, ajo mund të gjenerojë dhunë siç kam përmend rastin e Irlandës së Veriut, si dhe luftën e fundit në Bosnjë dhe Kosovë. Pra kam paraqitur vetëm disa detaje të vogla rreth asaj se kur feja mund të promovoj apo gjeneroj konflikte si dhe kur vendos një kohezion në shoqëri.

_______________________
Botojnë:
Edicioni i shkruar: Revista “Paqja”
Edicioni elektronik: “Brezi i Ri”

[ILMGAP]

Mir. . .Le të mirren masa ndaj besimtareve Muslimane.
Pse nuk mirret masa ndaj atyre Katolike që përdoren për prostitucion ?

Mos Harroni Muslimanja (e devotshme) Nuk Mirret me Prostitucion.

Ndërsa të gjitha prostitutat në botë (në secilin do vend) prostitutat janë Katolike,ndërsa ato Muslimane nuk mirren me prostitucion sepse janë të prapambetura dhe mbyllet brenda mureve të shtëpisë.


Me Rrespekt : ILMGAP

[strange]

Sondazhi i një anëtarit te përjashtuar kishte me tepër votues se sa ky Sondazh. Dua te them se kjo teme është shume me e kot se ajo.


Ndoshta ju qe nuk besoni ne asgjë harroni edhe te besoni se jeni Shqiptar, por mos folni ne emër te te gjithëve se s'ju ka jep leje askush.

[&Mitrovicalia&]

Ajni Sinani

Renesanca dhe margjinalizimi i fesë

Zelli për krijimtari shkencore gjatë Mesjetës frenohej nga pushteti që impononte Kisha. Përkthimi i veprave të autorëve muslimanë si të Ibn Sinës, Ibn Razit, Ibn Rushdit, Kajamit, el Hejthemit, që do të bëheshin alfa dhe omega e dijeve evropiane, do të nxisnin një lëvizje intelektuale në Evropë. Evropa mori dijet nga muslimanët, por ajo refuzoi të merrte edhe Islamin.
Krishterizmi nuk është feja origjinale që solli Isai a.s. Shumica e autorëve atë e konsiderojnë si fe të Palit. Bibla nuk është shkruar në kohën e Isait a.s. por u mor prej apostujve. Më saktësisht ajo është një sintezë e mbeturinave të fesë së vërtetë të përziera me shume elemente pagane dhe ndryshime që bëri Kisha.
Në Mesjetë njerëzit e Kishës ushtronin një pushtet të fuqishëm në emër të fesë. Në botën islame ekzistonte një atmosferë tolerante dhe e favorshme për njerëzit e dijes dhe shkencëtarët ishin të pavarur dhe inkurajoheshin që të merreshin me studime, ndërkaq në Evropë ata që merreshin me dije ishin anëtarë të klerit, dhe si rrjedhim, studimi në tërësi kontrollohej nga Kisha.
Për intelektualin musliman soditja dhe studimi i gjithësisë dhe fenomeneve të saj e përforconte besimin e tij tek Krijuesi. Përdorimi i mendjes për studim të natyrës dhe dukurive të saj sipas klerikëve të krishterë do të thoshte keqpërdorim i saj! Gjithë ajo që kërkonte Kisha ishte bindja absolute ndaj dogmave krishtere dhe besimi i verbër dhe pa kundërshtim në autoritetin e saj.
Historia e Evropës është shënuar gjatë shekujve të fundit nga një betejë e pareshtur ndërmjet forcave të fesë dhe atyre të shekullarizmit që arriti ta ndajë filozofinë dhe shkencën nga universi i kuptimit fetar. Shkenca islame është e rrënjosur thellë në dije të mbështetur në njësinë e Allahut, kurse krejt ndryshe prej saj, shkenca perëndimore mbështetet në të konsideruarit e botës natyrore si realitet të ndarë nga Krijuesi.
Dhuna që ushtroi Kisha në çdo fushë të jetës si dhe qëndrimi i saj kundër shkencës bëri që bartësit e renesancës të punonin që ta largonin dogmatizmin shkatërrues të Kishës dhe obskurantizmin e klerit dhe për të gjetur një burim iu kthyer traditës greko/romake. Pra u bë rilindja e elementeve të paganizmit greko/romak, sepse në veprat e tyre në plan të parë ishin natyra dhe njeriu, kurse zotat ishin thjesht njëfarë dekori interesant i ngjarjeve! Kështu që nga Renesanca, Perëndimi ka lëvizur në drejtim të shekullarizmit dhe humbjes së influencimit të fesë në jetën e përditshme. Pra, lufta për ta çliruar njeriun nga tutoria e Kishës solli deri te margjinalizimi dhe më vonë edhe deri te flakja e ndikimit të fesë.
Krishterizmi si fe e shtrembëruar e fesë së shpallur nga Krijuesi, me dogma sikurse ishte mëkati i trashëguar, larja e mëkateve në kryq, dhe Triniteti kishte ndikuar që besimi i shumë intelektualëve të Evropës të mos mbështetej në Shpalljen e Zotit, por në përsiatje dhe në vrojtimin e natyrës. Si rezultat i këtyre dogmave, shumë njerëz jo vetëm që do të largoheshin nga Kisha e tyre por edhe nga vetë religjioni. Kisha e kishte ngulfatur jetën intelektuale në mesin e ithtarëve të saj. Ajo e luftonte dijen dhe e frenonte mendimin e lirë duke e nënçmuar atë dhe duke e çuar Evropën në një errësirë të vërtetë.
Urrejtja e klerit ndaj shkencës u përpoq t’i shuajë dritat e dijes, dhe kjo do të arrihej sikur të mos ishin kontaktet me botën islame dhe shkencat e saj të cilat ndikuan që Evropa të dalë nga ajo ngurtësi intelektuale, duke e ujitur truallin e saj të thatë, ashtu sikurse shiu lulen e vyshkur. Mirëpo ndërmjet shkencës perëndimore dhe asaj islame nuk ekziston vetëm vijueshmëri, por edhe një mosvazhdimësi e thellë. Në Perëndim, krejt ndryshe me botën islame, filloi një kundërvënie ndaj autoritetit të fesë e veçanërisht ndaj katolicizmit dhe në një masë edhe vlefshmërisë dhe legjitimitetit të fesë.
Feja e krishterë duke predikuar murgërinë dhe abstenimin nga kjo botë predikonte pasivitetin dhe nuk përpiqej për përmirësimin e gjendjes së njerëzve dhe luftimin e padrejtësive. Madje ishte vetë kleri i saj që ushtronte dhunë dhe që predikonte të durohej ndaj vështirësive të kësaj bote sepse “Kush iu shërben dy zotërinjve në këtë botë është më i mirë se ai që i shërben një zotërie!”
Kisha me hegjemoninë e saj absolute ishte bërë pengese për zhvillimin dhe përparimin e njerëzve. Prandaj, Rilindja erdhi si reagim dhe kundërveprim ndaj Kishës dhe shtypjes që ushtronte ajo. Duke mos arritur ta kuptonte fenë e vërtete – Islamin, Evropa në rrugën e saj për t’u liruar nga dhuna dhe terrori i Kishës, iu kthye trashëgimisë së saj të vjetër romake. Hyjnitë e romakëve ishin imitim i zbehtë i mitologjisë greke. Ajo u ngrit kundër ndikimit të fesë në përgjithësi, duke iu kthyer një injorance dhe dhune madje edhe më të madhe.
Kisha kërkonte që njerëzit të punonin vetëm për jetën e ardhshme duke e anashkaluar dhe nënçmuar këtë botë. Evropa si kundër reagim ndaj këtij qëndrimi të Kishës filloi që në vend të mësimeve fetare të vendoste mësimet njerëzore. Në vend të burimit hyjnor njeriu do të mbështetej në mendjen e tij, duke punuar vetëm për këtë botë dhe duke injoruar botën tjetër dhe mësimet metafizike.
Si reagim ndaj absolutizmit të Kishës dhe për shkak të dhënies pas filozofisë greke, karakteristikë dhe shenjë dalluese e mendimit evropian që nga Rilindja është lufta kundër Kishës dhe në një masë edhe kundër vetë fesë. Kështu gjatë kohës së sundimit të Kishës në jetën e njerëzve dominonte mendimi se njeriu nuk duhet të mendojë vetë, por duhet t’i marrë mendimet e gatshme nga Bibla dhe komentimet e njerëzve të Kishës. Çfarëdo përpjekje jashtë tyre do të cilësohej si e papranueshme dhe blasfemi!
Në anën tjetër si kundër reagim ndaj kësaj kemi një mendim krejt të kundërt sipas të cilit njeriu duhet të jetë autonom, i pakufizuar dhe i pavarur. Kështu njeriu gradualisht filloi të zërë vendin e Zotit, duke menduar vetë dhe duke përdorur mendjen e tij për çdo çështje larg ndikimit të fesë. Mendja njerëzore filloi të shihej si masë për të gjitha çështjet dhe ajo në mënyrë të pavarur duhet të merrte vendime.
Ashtu si Kisha që mundohej ta mbante të nënshtruar dhe nën diktatin e saj mendjen njerëzore duke mos lejuar që ajo të luante rolin e saj, madje as edhe në ato fusha ku mendja është kompetente, edhe klasa intelektuale në Evropë kur filloi të lirohej nga absolutizmi dhe nga prangat e Kishës kërkoi që të zaptonte çdo fushë larg ndikimit të fesë në tërësi madje edhe ato fusha ku mendja nuk është kompetente.
Kështu gjitha ajo që kishte të bënte me Zotin, fenë dhe me botën metafizike u kuptua si projeksion dhe iluzion që kishte krijuar mendja njerëzore në kohën kur ajo nuk kishte mendim të lirë, prandaj kishte ardhur koha që mendja e lirë ti flakte ato e t’ia linte religjionin shtresave të ulëta!
Lufta për t’u çliruar nga tutoria e Kishës edhe pse ishte me karakter antikishtar dhe jo me karakter antifetar me kalimin e kohës do të shprehte pasiguri ndaj çdo gjëje metafizike që nuk mund të dëshmohet në mënyrë empirike.
Prandaj sikurse konludon edhe Murad Hoffman Perëndimi do të bëhet i vetmi qytetërim që beson se mund të ekzistojë pa Transcendencë n, duke bërë eliminimin e plotë të religjionit nga jeta publike.
Një mohim i këtillë i fesë dhe një mosinteresim i njeriut ndaj religjionit do të rezultonte me një zbrazëti shpirtërore për Perëndimin, një pjesë e së cilës është evidente edhe në pjesë të tjera të botës. Përfaqësuesi i botës islame jeton në një botë ku është i pranishëm dimensioni transcendental.

[&Mitrovicalia&]

"Kryqëzata e të pafeve"

Kush janë përfaqësuesit dhe ç‘përmbajnë idetë "neo-ateiste"?



Këto ditë revista e njohur gjermane "Der Spiegel" botoi një (krye) artikull të gjatë (pjesërisht në formë interviste) që i kushtohej prezantimit të ideve, përfaqësuesve dhe doktrinës së "Neo-ateizmit", një rrymë filozofike, e cila identifikohet më së shumti në disa personazhe nga jeta publike, kryesisht në Francë, SHBA, Britani e Madhe, Itali e vende të tjera të Evropës Perëndimore. Artikulli që në origjinal mban emrin "Kryqëzata e të pafeve" (Der Kreuzzug der Gottlosen), ka ngjallur ndërkohë nga njëra anë interes, por sigurisht, edhe shumë reagime të ndryshme nga rrethe e komunitete besimtarësh, individë e personalitete të larta të fushës së teologjisë, sidomos të atij të krishterë në Evropë, por edhe të shkencës e jetës publike. Ne po tentojmë sot të sjellim në një mënyrë disi të përmbledhur, përmbajtjen e artikullit të revistës "Spiegel" (njëra ndër revistat me numrin më të madh të shitjeve në botë), duke ndërhyrë me ndonjë koment apo sqarim të nevojshëm, për të mos ngjallur keqkuptime nga ana e komuniteteve fetare në vendin tonë, por edhe për të mos cenuar të drejtën e asaj pjese, që nuk e identifikon veten në asnjë lloj besimi (ateistët), për t‘u informuar.
Kështu, në krye të artikullit theksohet fakti se një brez i ri skeptikësh dhe shkencëtarësh ka marrë përsipër të "çlirojë botën nga besimi". Armët e tyre janë Darvini, interneti dhe rritja e rasteve të përzierjes së peshkopëve të krishterë e predikuesve islamë, në çështje politike, si dhe favorizimi i njerëzve që kanë marrëdhënie të shpallura me religjionin. Më tej artikulli vijon me prezantimin e përfaqësuesve më tipikë të kësaj rryme. "Papa" i neo-ateistëve jeton në një shtëpi të stilit viktorian me dritare me hark, me kolona e me një kopsht me dru ahu. Të kujton disi një oborr kishe. Ju lutem hyni brenda. Richard Dawkins është opinionbërësi më i madh që përfaqëson atë grup, i cili mendon dhe ka tashmë të përpunuar në mendjen e imagjinatën e vet, se si do të ngjante një botë e çliruar nga besimi; nga mullahët, mësuesit e veshur në veladonë dhe luftëtarët e Zotit. 66-vjeçari, biolog, evolucionist nga Oksfordi britanik, është përzgjedhur nga lexuesit e revistës britanike "Prospect" dhe asaj amerikane "Foreign Policy" ndër tre intelektualët më të formuar të botës. Dawkins ka botuar në fakt shumë punime mbi darvinizmin (ia vlen të përmendet "Geni egoist"), që janë vlerësuar në tregun e librit amerikano-britanik për 30 javë rresht si "bestseller". Në këto (afërsisht) 20 vitet e fundit, thotë Richard Dawkins, religjioni është bërë diçka shumë e lehtë. Kush beson, i sigurohet një status i privilegjuar. Peshkopët trajtohen me respekt dhe ftohen në komisione etike. E reja këtu është se njerëzve, nga të gjitha këto, u ka ardhur në majë të hundës. E kjo, nga ana tjetër, ndodh edhe me forcimin e Islamit. Koha është pjekur tërësisht për t‘i dhënë hov zhvillimit të një mendimi të ri ateist. Të pafetë, apo ateistët janë të prirur të shkojnë sipas motos së kundërt të besimit: si për shembull: "Unë nuk besoj dhe kështu është mirë".
Një gjeneratë e re skeptikësh po lind, për të penguar atë që njihet si rikthimi apo "rizgjimi i religjionit". Armët e tyre janë shkenca dhe arsyeja dhe - ndryshe nga kohët e Feuerbach-ut apo të Voltair-it - interneti, bariu i të gjitha dijeve e marrëzirave.
Dhoma ku banon profesori përbëhet nga një koleksion kuajsh karruseli, libra, objekte të tjera e një TV me monitor të sheshtë me përmasa shumë të mëdha. Vëllimet e shkruara të Richard Dawkins janë "misionare". Disa e urrejnë atë. Disa e përbuzin. Por shumëkush e adhuron e përpiqet t‘i shtrëngojë dorën. Janë paragrafë e fjali të tilla si: Zoti i testamentit të vjetër është njëri ndër karakteret më të pakëndshme në historinë e letërsisë. Xheloz dhe i padrejtë, një racist, urrejtës i gay-ve dhe vrasës fëmijësh, një megaloman dhe spastrues etnik - kështu i nis unë shkrimet e mia. Njerëzit e duan këtë, thotë ai. Dhe Dawkins i pëlqen që për gjithçka të japë një përgjigje. Kur ai pyetet nëse ai vërtetë është dhe e ndjen veten ateist, me gjithë edukimin klasik anglikan, ai fare qetë të përgjigjet: Nëse bëhet fjalë për Zeusin, Apollon, Ranë, Votanin, Viçin e Artë apo Monstrat fluturuese, atëherë normal që duhet të jesh një ateist. Por unë parapëlqej të vendos edhe një Zot tjetër në listë. A besoni seriozisht profesor se ka një shans real për ta hequr Zotin nga mendja? - ju kujtoj se gjithnjë e më shumë amerikanët (pra nënshtetasit e SHBA-së) janë të bindur se Jezusi do të kthehet brenda 50 vjetëve të ardhme dhe do të qeverisë mbi tokë, mbi të gjallë e të vdekur. Unë mendoj se po!- Ne kemi një shans. Pikërisht në internet haset një vërshim skepticizmi. Është e vërtetë se deri para pak kohëve është regjistruar një valë e re, një "Rivival" i religjioneve. Por kësaj do t‘i vijë fundi. Dhe ne po ndihmojmë që kjo të realizohet. Pikërisht, në Amerikë, shumë njerëz janë të lumtur që më në fund dikush del e thotë atë çka ata vërtetë mendojnë. Ndjekësit e mbështetësit e neo-ateizmit mblidhen, ngjashmërisht si dikur të krishterët e parë, në katakombet e kohëve të reja. Janë ato faqe në internet si www.infidelis.org apo dhe www.religionsbullshit.net. Ka me qindra si këto. Ata janë tashmë një zë i vetëm që përhapet me shpejtësi, përtej dyshimit që ngjall. Ata quhen "Brights", të zgjuarit, ose të ngriturit. Një "Bright" në fakt duket si ndonjë dhunti, thotë Dawkins. Fjala ateist ka pasur dhe ka, sidomos në SHBA, një konotacion negativ, është tamam sikur ndodh edhe me fjalën "homoseksual". Kështu që u vendos të gjendej një fjalë tjetër, një eufemizëm, siç u veprua me "gay". Ndërkohë, në qytetet e mëdha, zhvillohen takime periodike të "Brights"-ve, apo të grupimeve të ateistëve të shpallur. Principet e tyre janë: Ai nuk është. Ai është alogjik. Ai është sipërfaqësor. Dhe më keq akoma: Ai është i rrezikshëm. Fetë janë jo vetëm të gabuara, por ato janë edhe të këqija. Troç: një njehsim me normat e besimit mbarë botëror te shkenca, i çliruar nga Zotat e perënditë.E reja në "ateizmin e ri", është një "habitus" misionar. Ka kaluar koha e tolerancës së përmbajtur ndaj besimit. Gjithkush që bëhet pjesë e projektit të "iluminizmit", duhet të marrë një qëndrim konkret. Dawkins dhe shokët e tij, në një farë mënyre, nuk synojnë ndryshe nga Papa Ratzinger, atyre u ka ardhur në majë të hundës nga relativizmi. Bëhet fjalë për të vërtetën.Ashtu sikurse një puritan që e sheh të keqen tek seksi, për shembull, përkundrazi, Dawkins për çdo të keqe në këtë botë sheh prapa Zotin."Le ta imagjinojmë një herë botën pa fe e religjion" - shkruan Dawkins. Nuk do të kishte as 11 shtator, as kryqëzata dhe gjueti shtrigash, as konflikt Palestinë-Izrael, as masakër në Bosnje, as përndjekje të hebrenjve si vrasës të Krishtit, as konflikt e trazira në Irlandën e Veriut, as predikues të zellshëm nëpër TV të veshur me kostume të çuditshme, që ua zhvatin njerëzve si me magji paratë nga xhepat e tyre.Një botë pa talibanë, pa rrethprerje të detyrueshme dhe vrasje për nder, siç ndodhi në Berlin-Kreuzberg (një lagje e Berlinit, e banuar kryesisht me emigrantë turq). Dhe asnjë President amerikan që flet me një predikues të vdekur 2000 vjet më parë, para se të nisë të hedhë bombat e tij. Do të kishte qenë parajsa në tokë.A e keni seriozisht zoti Dawkins?.. - Sigurisht se unë po flas seriozisht, thotë ai. Natyrisht se katolikët e protestantët në Irlandën e Veriut nuk do të vriteshin se kanë diferenca teologjike. Kanë pasur diferenca? Bëhet fjalë për hakmarrje. Hakmarrje mes njerëzve, që asgjë nuk kanë ndryshe përveç besimit. Dhe kjo ndarje artificiale vazhdon edhe gjatë jetës, nëpër shkolla konfesionale.Ka mundësi, por çka ka të bëjë kjo me të gjithë ato forma të frymëzimit të padëmshëm, me adhurimin e traditat e një populli? - Çfarë ka të bëjë kjo me vogëlushët që besojnë se gjyshi dhe gjyshja do t‘u sjellë diçka që ka ardhur nga qielli? - Çfarë ka të përbashkët me ikonat ruse, apo me një turmë besimtarësh të adhurueshëm nga Sicilia në një procesion paqësor e festiv? Dawkins nuk ka nevojë të mendojë më shumë, për t‘u dhënë përgjigje këtyre pyetjeve. Edhe unë nuk do t‘ia hiqja fëmijës tim këto kënaqësi, por gjithsesi, kjo është një sjellje infantile.Jo rastësisht, reagimi, por edhe vëmendja ndaj neo-ateistëve është më i madh në vendet që u prekën nga terrori si; SHBA-ja, Spanja, Anglia dhe Holanda. Në këto vende, ateistët shihen si luftëtarë kulturorë ndaj xhihadizimit të botës.Në zonat me një përmbajtje më të madhe religjioze si Gjermania për shembull, përkundrazi, debatet nuk kanë njohur tone të ashpra. Primatët e kësaj "kryqëzate të të pafeve", apo "ateistëve të rinj" janë profesorë të shkencave të natyrës, autorë librash, filozofë e psikologë. Nëpër Talkshoë-t e ndryshme në SHBA, këto ditë po prezantohet edhe Christofer Hittchens. Dikur një trockist në Angli, ai tani vlerësohet për esetë e tij edhe nga neo-konservatorët. Mesazhi i librit të tij më të fundit është: Zoti nuk është i madh". Përkundrazi: "Religjioni helmon gjithçka". Ai është armiku i shkencës, bazohet në më të shumtën e vet mbi frikën e gënjeshtrat dhe merr pjesë në krime si: vrasjet masive, skllavëria, racizmi dhe diskriminimi seksual. E megjithatë, ai (d.m.th. Hitchens) e mbron ndërhyrjen amerikane në Irak.Në Francë, "profeti" i neo-ateistëve quhet Michel Onfray, një mbrojtës i shpallur i "principit të kënaqësisë", që deri në moshën 48-vjeçare ka botuar 32 libra.Onfray flet mbi "betejën finale", kundër asaj që ai e quan si Hokuspokusi teologjik, në një intervistë të dhënë më parë. Liri i tij me titull "Ne nuk kemi nevojë për një Zot", u thith menjëherë nga francezët, sapo doli në stendat e librarive. "Unë mund të themeloja një religjion më vete", tha Onfray pak para se të niste një nga leksionet e tij në Kanë. Dhe më pas shtoi se për të, asgjë nuk është e largët. Ai ishte veshur i tëri në të zeza dhe ndodhej para një auditori të tejmbushur me njerëz të interesuar. Në Holandë, ndërkohë, një tjetër personazh ka bërë emër në këtë aspekt: është ateistja e shpallur dhe aktivistja e lëvizjeve feministe, Ayaan Hirsi Ali, e cila akuzon Perëndimin se po tregohet miop, kur ai shpreson të gjejë disidentë brenda radhëve të Islamit. "Është e kotë - thotë ajo - Islami nuk ndryshon". Ndërkohë, ajo vetë jeton në SHBA.Në Itali, një matematikan me emrin Piergiorgio Odifreddi ka njohur suksesin me esenë e tij "Përse ne nuk mund të jemi të krishterë?". - Dhe ai madje ka gati dhe një shprehje në latinisht për këtë: Benedicat vos omnipotens Logos: Pater Pythagoras, Filius Archimedis, et Spiritus Sanctus Neëtonius. (I plotfuqishmi Logos, beko në emër të atit Pitagora, të birit Arkimedit dhe të shpirtit të shenjtë të Njutonit).Por të gjithë duket se i bashkon një pikë: 11 shtatori 2001, pa sulmet e traumën që ai shkaktoi, nuk do të kishim pasur neo-ateizëm. Pikërisht një ditë, pasi u vu në jetë plani i Muhamed Atta, më 12 shtator 2001, Sam Harris nisi të shkruajë një libër. Shumë nga bashkështetasit e tij pyesnin asokohe nëse në SHBA mos kishte pak si shumë gay, feministë dhe aktivistë të së drejtave të njeriut, e nëse Zoti, pikërisht ndoshta ka dashur qëllimisht të ndëshkojë Amerikën për këto arsye?Kështu predikonin shpesh edhe disa pastorë e priftërinj në TV-të amerikane, e sidomos, Jerry Falwell, që vdiq në maj të këtij viti. Harris, që asokohe ishte një 34-vjeçar që sapo kishte mbrojtur doktoraturën në Standford për shkencat neurobiologjike, kishte një dyshim tjetër që ia brente mendjen: Ndoshta nuk ishte problemi tek inati i Zotit, por problemi për të ishte vetë Zoti. Pa besimin në Zot nuk do të kishte as akademikë - që duke thirrur emra virgjëreshash- do të binin nën rrënojat e kullave. Ai kishte marrë vesh se vetëm 12 për qind e bashkëqytetarëve të tij amerikanë, sillen me natyrën "në mënyrë natyrale". Shumica e tyre besojnë se një dizajnër e krijues inteligjent është ai që e ka ndërtuar botën.Libri i tij "Fundi i besimit" u shit në 270.000 kopje. E ky numër ishte më shumë se sa 2500 anëtarët e regjistruar në "American Atheists". Për Sam Harris, ky ishte një manifestim i mbështetjes për idetë e tij. Ai nuk ishte i vetëm. Libri i dytë i tij "Letër një kombi të krishterë", doli në qarkullim në shtator 2006. Mesazhi i ateistëve të rinj, apo i neo-ateistëve, është përmbledhur në dhjetë pika bazë:



1- Ti nuk duhet të besosh
2- Ti nuk duhet të sajosh një kreaturë imagjinare e ta quash Zot
3- Ti nuk duhet të tolerosh apo të lejosh Zotë e perëndi të të rrinë pranë
4- Ti nuk duhet të kesh një krijues
5- Ti duhet të nderosh fëmijët e tu dhe t‘i lesh ata të qetë nga Zoti
6- Sillu mirë, pa nevojën e Zotit
7- Ti nuk duhet të kesh Zot tjetër veç shkencës
8- Duaje tjetrin - pa menduar keq
9- Ti nuk duhet të nderosh Sabatin
10- Ti nuk duhet të përulesh


E këto pika, sigurisht se më pas zbërthehen më konkretisht në shumë derivate e nënpika të tjera, por në vija të trasha këto ishin ato çka përmban shtylla e doktrinës kryesore të neo-ateizmit.

Kundërpërgjigja e besimtarëve

Përse na duhet të besojmë në Zot?

Monsinjor Walter Brandmiller (Brandmyler), kreu i seksionit të historisë në Vatikan, është njëri ndër të shumtit që ka reaguar ndaj pikëpamjeve të neo-ateistëve, duke dhënë argumente se pse na duhet të besojmë në Zot. Në vitin 1981, teologu gjerman i lindur në vitin 1929, u bë dhe anëtar i Komitetit Papnor për shkencat historike, kryesimin e të cilit ai e mori më pas në vitin 1998.
Në fakt, në intervistën që ai ka dhënë për po të njëjtën revistë, në po të njëjtin numër, ai shfaq shumë mendime e u jep përgjigje shumë pyetjeve të shtruara rreth këtij problemi, duke polemizuar me përfaqësuesit e neo-ateizmit. Më poshtë do të gjejmë në formë të përmbledhur sentenca nga intervista e zhvilluar me të:
A mund t‘i dëshmohet një ateisti, pra jobesimtari, ekzistenca e Zotit?
Pyetja juaj kërkon edhe një kundërpyetje: Çfarë kuptoni ju me "dëshmi" - çfarë mendoni ju kur thoni "Zoti"? - A mos kuptoni ju me fjalën "dëshmi" një procedurë që lidhet me, apo shpjegohet me sentencën matematike "quod erat demonstrandum"? - Atëherë, nëse do të ishte kështu, mos prisni të vijë ndonjë dëshmi. Edhe Thomas von Aquin nuk i ka kuptuar kështu dëshmitë e tij publike për ekzistencën e Zotit, pasi në fushën e studimeve të shkencave shpirtërore, vlejnë kufij të tjerë, e jo ato të ligjeve të matematikës apo të empirizmit. Ajo çka mendon e mbron, përkundrazi, Kisha katolike - është se Zoti mund të njihet më së miri me anë të arsyes e ndërgjegjes njerëzore. Pra, kjo do të thotë se nuk vjen me detyrim. Por nga ana tjetër, sigurisht se ka një sërë mendimesh e vlerësimesh, të cilat mundësojnë qartësisht dëshminë e ekzistencës së Zotit. Besimi në Zot nuk është si kapërcimi i një lartësie shtatë metra me sytë mbyllur e pastaj rënia në një gropë.
Ku gjendet pra vështirësia e provës së ekzistencës apo mosekzistencës së Zotit?
Ajo ndodhet në fakt tek ateistët. Ju mund të habiteni, por unë po them - mos u habit! - Pasi, nëse unë gënjej kur pohoj ekzistencën e një fryme të përjetshme, nga mendimet e dëshirat e të cilit ka lindur i gjithë ky realitet që ne shohim, atëherë më duhet të shpjegoj se përse atëherë, bota dhe njeriu ekzistojnë. E kjo sjell pastaj vështirësi në shpjegim, që nisin me Big-Bang-un, evolucionin, vetë-organizimi i një materieje(që nuk ekziston!) - me fraza boshe - gjë që kërkon besim të gjerë (edhe të verbër ndonjëherë) në krahasim me atë që kisha ofron me dogmat e saj.
Përse është Zoti i mirë, pa bërë asnjë mrekulli dhe kur s‘pranon që të bëjë diçka pa lutje?, pyet Alice von Lewis Carroll. A ka pasur ndonjëherë mrekulli? A janë lutjet më shumë se një nga format e meditimit? Alice ka të drejtë kur pyet. Por përgjigja është: Ka pasur mrekulli dhe akoma ka dhe sot e kësaj dite. Pa mrekullitë, që na i përcjell "Testamenti i ri" me Jezusin e me apostujt e tjerë, thuajse askush nuk do të kishte mbërritur për shembull tek ideja se Jezusi duhej parë si Zoti i sjellë në një formë njerëzore. Dhe - për të përmendur edhe një shembull tjetër pikant - shërimi i më shumë se 50 të sëmurëve të pashërueshëm, që ka ndodhur në Lourdes, nuk është mundur të shpjegohet dot nga një komision mjekësh me ligjet e shkencës, para se, kisha ta shpallte atë si një mrekulli. Por kush pretendon se mrekullitë janë të pamundura, e kthen paragjykimin e tij në një etalon, d.m.th. e kthen në të "pamundur". Me ç‘të drejtë? Zoti është aty duke bërë punën e tij dhe Alice mund të flasë me të.Ku i shihni ju si shkencëtar, kufijtë mes shkencës e besimit?Kufijtë mes besimit e shkencës shkojnë ndanë atyre të aftësive të arsyes njerëzore - dhe ato janë në një masë të njohur më të ngushta, se sa pretendohet gjerësisht. Më në fund duhet ta relativizojmë disi atë optimizmin e një arsyetimi naiv që solli epoka e industrializimit e teknikës. Ka realitete, për të cilat kornizat e mendjes sonë janë të vogla për t‘i kuptuar. Zoti është më i madh se arsyeja jonë.

[safinator]

Po, shteti te marre masa